Tập bài giảng Chăn nuôi lợn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HOÀ BÌNH<br /> <br /> TRƯƠNG TRUNG HỌC KINH TẾ- KỸ THUẬT HOÀ BÌNH<br /> <br /> Bùi Trọng Anh<br /> <br /> TẬP BÀI GIẢNG<br /> <br /> CHĂN NUÔI LỢN<br /> (Lưu hành nội bộ)<br /> <br /> HOÀ BÌNH, 2009<br /> <br /> 1<br /> <br /> LỜI NÓI ĐẦU<br /> Bài giảng Chăn nuôi lợn được biên soạn trên cơ sở các kiến thức về chọn giống,<br /> thức ăn dinh dưỡng gia súc. Bài giảng nhằm phục vụ cho học sinh ngành chăn nuôi<br /> thú y trường Trung học kinh tế- Kỹ thuật Hoà Bình.<br /> Trong quá trình biên soạn bài giảng này, tập thể giáo viên tổ Chăn nuôi thú y,<br /> Khoa kỹ thuật Nông- Lâm đã cố gắng tập hợp các kiến thức cơ bản nhất, kết hợp với<br /> những kinh nghiệm giảng dạy trong nhiều năm nhằm đáp ứng nhu cầu công tác đào<br /> tạo cán bộ khoa học kỹ thuật Chăn nuôi thú y có trình độ trung cấp cho các huyện<br /> trong tỉnh Hoà Bình<br /> Bài giảng gồm 3 phần chính<br /> Phần I: Đại cương về chăn nuôi lợn<br /> Phần II: Chăn nuôi lợn chuyên khoa<br /> Phần III: Thực hành - Thực tập chăn nuôi lợn<br /> Với những tiến bộ kỹ thuật và những kinh nhiệm thu được từ thực tiễn, chúng<br /> tôi cố gắng trình bày nội dung kỹ thuật từ khâu chọn giống, nuôi dưỡng, chăm sóc lợn<br /> đực giống, lợn nái, lợn sơ sinh cho đến lợn cai sữa và lợn thịt. Mỗi phần chúng tôi đã<br /> cố gắng lựa chọn những nội dung cần thiết để phù hợp với một cán bộ chuyên ngành.<br /> Tuy nhiên, đây là bài giảng được biên soạn lần đầu tiên, mà số giờ giảng cho<br /> học sinh lại rất ít và kinh nghiệm biên soạn của chúng tôi còn hạn chế, cho nên chắc<br /> chắn sẽ không tránh khỏi sai sót.<br /> Chúng tôi rất mong các bạn đồng nghiệp và các em học sinh khi sử dụng bài<br /> giảng này đóng góp nhiều ý kiến quí báu để những lần in sau chúng tôi có điều kiện<br /> chỉnh lý và bổ sung thêm.<br /> Xin chân thành cảm ơn!<br /> <br /> 2<br /> <br /> BÀI MỞ ĐẦU<br /> GIỚI THIỆU MÔN CHĂN NUÔI LỢN<br /> <br /> Chăn nuôi lợn nước ta đã có từ lâu đời, nó là một nghề sớm xuất hiện cùng với<br /> nghề trồng lúa. Có người đã nói rằng, “ cây lúa và con lợn theo nhau như hình với<br /> bóng”, điều đó chứng tỏ rằng nghề chăn nuôi lợn ở Việt Nam đã có từ khi con người<br /> bắt đầu biết trồng trọt.<br /> 1. VỊ TRÍ VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA NGHỀ CHĂN NUÔI LỢN<br /> <br /> Nghề chăn nuôi lợn có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với xã hội và nền kinh tế<br /> nói chung. Phát triển chăn nuôi lợn nhằm giải quyết tốt các nhiệm vụ sau:<br /> - Chăn nuôi lợn nói chung tạo ra 2/3 tổng lượng thực phẩm cung cấp cho toàn<br /> xã hội: Trong bữa ăn hàng ngày của mọi gia đình thịt lợn bao giờ cũng là loại thực<br /> phẩm có giá trị và thông dụng của nhân dân ta. Nhu cầu về thịt lợn ngày càng tăng lên<br /> cùng với nền văn minh của thời đại vì lao động bằng trí óc, bằng máy móc đòi hỏi<br /> nhu cầu về protein cao hơn là lao động chân tay. Mức sống của nhân dân tăng lên thì<br /> nhu cầu về thịt cũng sẽ tăng lên rất nhiều. Do đó phát triển nghề chăn nuôi lợn là phù<br /> hợp với nhu cầu ngày càng phát tăng của xã hội.<br /> - Chăn nuôi lợn cung cấp phân bón tại chỗ và rất tốt cho ngành trồng trọt, ở<br /> nước ta hiện nay phân lợn là một loại phân hữu cơ nhiều và tốt nhất, cung cấp cho các<br /> loại cây trồng chủ yếu ở mọi nơi, mọi lúc. Người ta đã tính rằng muốn đạt 5 tấn thóc<br /> trở lên trên 1 ha gieo cấy 2 vụ lúa nhất thiết phải bón 7 tấn phân chuồng chưa kể các<br /> loại phân khác. Tại Quảng Nam - Đà Nẵng có năng suất lúa 23 tấn/ha thì phải bón tới<br /> 42 tấn phân chuồng. Tất nhiên trong phân chuồng thì phân lợn là loại phân nhiều và<br /> tốt nhất.<br /> - Ngoài hai nhiệm vụ chủ yếu trên chăn nuôi lợn còn cung cấp nguyên liệu cho<br /> ngành công nghiệp chế biến như đồ hộp, thuộc da và giải quyết công ăn việc làm cho<br /> một bộ phận lao động trong nông nghiệp. Nó tận dụng lao động phụ trong gia đình,<br /> tăng thu nhập, cải thiện đời sống nhân dân.<br /> - Chăn nuôi lợn hiện nay còn có một nhiệm vụ quan trọng là xuất khẩu thịt ra<br /> nước ngoài, giải quyết “đầu ra” cho người nông dân nuôi lợn.<br /> 2. TÌNH HÌNH CHĂN NUÔI LỢN Ở NƯỚC TA HIỆN NAY<br /> <br /> Từ khi có chính sách đổi mới về nền kinh tế đến nay, nghề nuôi lợn đã có<br /> những bước tiến bộ đáng kể do tác động của kinh tế thị trường. Có thể rút ra một số<br /> ưu nhược điểm sau đây:<br /> 2.1. Ưu điểm<br /> <br /> - Số lượng đầu con tăng lên đáng kể: năm 1998 tổng số lợn nước ta có<br /> 18.132.400 con, năm 2001 là 21.800.100 con, năm 2004 là 26.143.700 con lợn thịt.<br /> <br /> 3<br /> <br /> Tình hình xuất khẩu thịt lợn ở Việt Nam<br /> Năm<br /> <br /> SL xuất khẩu<br /> (1000)<br /> <br /> Chỉ số phát<br /> triển(%)<br /> <br /> 2001<br /> <br /> 30<br /> <br /> -<br /> <br /> 2002<br /> <br /> 19<br /> <br /> 63,33<br /> <br /> 2003<br /> <br /> 12<br /> <br /> 63,15<br /> <br /> -<br /> <br /> 63,25<br /> <br /> 2005<br /> Bình quân<br /> <br /> - Khối lượng xuất chuồng cũng tăng lên đáng kể do việc đưa giống mới vào và<br /> sử dụng các con lai để nuôi thịt. Nhiều cơ sở như Phú Sơn (Đồng Nai), Đông Phương<br /> (Biên Hoà), Dường Sanh (TP. Hồ Chí Minh) …. nuôi 4-4,5 tháng đã đạt trọng lượng<br /> 100 kg, tiêu tốn thức ăn từ 3-3,5kg/1 kg tăng trọng.<br /> - Áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất như:<br /> + Nhập nội các giống mới. Sử dụng các con lai F1, hai máu, ba máu …<br /> + Sử dụng các thức ăn hỗn hợp đủ dinh dưỡng , các chất kích thích tăng trọng<br /> như các VITAMIN, các nguyên tố vi lượng, cải tiến chuồng trại …<br /> + Trong thú y một số loại thuốc mới nhập nội, thuốc trong nước được sản xuất<br /> đủ loại, đa đa dạng về chủng loại và mẫu mã góp phần quan trọng trong việc phòng<br /> chống dịch bệnh cho lợn.<br /> Tuy vậy nghề chăn nuôi lợn cũng còn một số tồn tại nhất định cần khắc phục.<br /> 2.2. Nhược điểm<br /> <br /> - Đại đa số chăn nuôi lợn ở các vùng nông thôn rộng lớn do thiếu kiến thức và<br /> điều kiện như giống, vốn, các phương tiện kỹ thuật nên chăn nuôi lợn còn chậm lớn,<br /> khả năng tăng trọng còn chậm, đa số nông dân vùng sâu, vùng xa còn chăn nuôi theo<br /> phương thức tự cấp, tự túc, hiệu quả chưa cao.<br /> Ví dụ: lợn nái nước ta đẻ bình quân 1,3-1,4 lứa/năm. Mỗi lứa nuôi đạt 6-7 con,<br /> chỉ bằng 1/3 năng suất lợn nước ngoài.<br /> - Chưa chủ động được nguồn thức ăn như dự trữ, chế biến bảo quản nên chăn<br /> nuôi còn phụ thuộc vào mùa vụ, bấp bênh, lúc được mùa thì phát triển và ngược lại.<br /> - Do hiệu quả chưa cao nên giá thành cao, ít khả năng cạnh tranh do vậy xuất<br /> khẩu chưa nhiều, đó là một tác động làm người chăn nuôi thua lỗ, đầu con giảm.<br /> <br /> 4<br /> <br /> - Các tiến bộ khoa học kỹ thuật đưa vào vùng nông thôn còn chậm như giống,<br /> thức ăn hỗn hợp, một số địa phương quản lý con giống thiếu chặt chẽ do đó con giống<br /> xấu còn nhiều và bị đồng huyết .<br /> - Do cơ chế thị trường tác động, việc lưu thông con giống và thực phẩm dễ<br /> dàng, thiếu sự kiểm dịch chặt chẽ nên bệnh tật có điều kiện lây lan rộng và phức tạp,<br /> gây thiệt hại cho người chăn nuôi .<br /> Các cơ sở chăn nuôi tập trung như các trại cấp Tỉnh, Huyện, các hợp tác xã<br /> …do quản lý lỏng lẻo, thiếu đầu ra nên nhiều nơi thua lỗ, phá sản phải giải thể.<br /> - Phần lớn chất thải của các trang trại chăn nuôi lợn công nghiệp vượt quá nhu<br /> cầu sử dụng của các trang trại trồng trọt lân cận. Kết quả là phân từ chỗ là một nguồn<br /> phân bón có lợi trở thành chất thải dộc hại: nitrate, kim loại nặng, thuốc kháng sinh …<br /> trong phân thấm vào nước ngầm, gây ô nhiễm nước bề mặt, đe doạ nghiêm trọng sức<br /> khoẻ cộng đồng.<br /> Giải quyết những tồn tại trên là một yêu cầu cấp bách hiện nay để làm cho đàn<br /> lợn phát triển nhanh chóng và vững chắc, đáp ứng được yêu cầu của xã hội và nền<br /> kinh tế quốc dân.<br /> 3. PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA NGHỀ CHĂN NUÔI LỢN Ở NƯỚC TA<br /> <br /> Muốn phát triển chăn nuôi lợn một cách nhanh chóng và vững chắc, đáp ứng<br /> được yêu cầu của xã hội và nền kinh tế quốc dân, nhưng đảm bảo hiệu quả kinh tế,<br /> chúng ta cần làm đồng bộ các biện pháp sau đây:<br /> 3.1. Về mặt tổ chức<br /> <br /> - Xây dựng ngành chăn nuôi thành một hệ thống và có hiệu lực từ trên xuống<br /> dưới.<br /> - Khuyến khích tất cả các thành phần kinh tế đẩy mạnh chăn nuôi lợn đặc biệt<br /> là khu vực kinh tế gia đình và tư nhân để có quy mô lớn hơn vì đây là những khu vực<br /> quản lý tốt và năng động, có hiệu quả kinh tế cao.<br /> - Có chính sách trợ giá khi giá thấp để đảm bảo ổn định.<br /> 3.2. Về xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật<br /> 3.2.1. Về con giống:<br /> - Củng cố hệ thống giống theo hình tháp:<br /> Ngân hàng gen và giống gốc<br /> Ông bà và cha mẹ<br /> Thương phẩm<br /> Sơ đồ hệ thống công tác giống quốc gia<br /> <br /> 5<br /> <br />