i
MỤC LỤC
CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT .......................................................................................... v
DANH MỤC BẢNG BIỂU .......................................................................................... vi
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ KIỂM TOÁN TÀI CHÍNH ........................................ 1
1.1. Kiểm toán tài chính trong hệ thống kiểm toán ..................................................... 1
1.1.1. Đối tƣợng của kiểm toán tài chính và mối quan hệ chủ thể - khách thể trong
kiểm toán tài chính .................................................................................................. 1
1.1.2. Phƣơng pháp kiểm toán trong kiểm toán tài chính ........................................ 3
1.1.2.1. Đặc điểm chung của kiểm toán tài chính với phƣơng pháp kiểm toán .. 3
1.1.2.2. Các trắc nghiệm trong kiểm toán tài chính............................................. 5
1.1.3. Đặc điểm chung về trình tự kiểm toán tài chính ........................................... 8
1.1.4. Khái quát đặc điểm của kiểm toán tài chính ............................................... 10
1.2. Mục tiêu của kiểm toán tài chính ....................................................................... 11
1.2.1. Hệ thống mục tiêu của kiểm toán tài chính ................................................. 11
1.2.2. Mục tiêu kiểm toán chung và mục tiêu kiểm toán đặc thù .......................... 12
1.3. Xây dựng kế hoạch kiểm toán ............................................................................ 14
1.3.1. Lập kế hoạch kiểm toán trong qui trình kiểm toán tài chính ....................... 14
1.3.1.1. Qui trình kiểm toán và vai trò của lập kế hoạch kiểm toán trong qui
trình kiểm toán tài chính. ................................................................................... 14
1.3.1.2. Trình tự giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán ........................................... 15
1.3.2. Lập kế hoạch kiểm toán tổng quát ............................................................... 16
1.3.2.1. Chuẩn bị kế hoạch kiểm toán ............................................................... 16
1.3.2.2. Thu thập thông tin cơ sở ....................................................................... 21
1.3.2.3. Thu thập thông tin về các nghĩa vụ pháp lí của khách hàng ................ 24
1.3.2.4. Thực hiện thủ tục phân tích .................................................................. 25
1.3.2.5. Đánh giá tính trọng yếu và rủi ro ......................................................... 25
1.3.3. Thiết kế chƣơng trình kiểm toán ................................................................. 26
1.4. Thực hiện kế hoạch kiểm toán ............................................................................ 27
1.4.1. Khái quát quá trình thực hiện kế hoạch kiểm toán ...................................... 27
1.4.2. Thực hiện thủ tục kiểm soát ........................................................................ 28
1.4.3. Thực hiện thủ tục phân tích ........................................................................ 30
1.5. Báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính ............................................................. 32
1.5.1. Khái quát chung báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính .......................... 32
1.5.1.1. Khái niệm báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính .............................. 32
1.5.1.2. Ý nghĩa của báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính ........................... 32
1.5.1.3. Yêu cầu lập, trình bày, gửi báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính .... 32
ii
1.5.2. Nội dung báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính ....................................... 33
1.5.3. Ý kiến của kiểm toán viên trình bày trên Báo cáo kiểm toán ..................... 36
1.5.3.1. Ý kiến chấp nhận toàn phần ................................................................. 36
1.5.3.2. Ý kiến chấp nhận từng phần ................................................................. 36
1.5.3.3. Ý kiến từ chối (không thể đƣa ra ý kiến về báo cáo tài chính đƣợc kiểm
toán) ................................................................................................................... 37
1.5.3.4. Ý kiến không chấp nhận (ý kiến trái ngƣợc) ........................................ 37
1.5.4. Xem xét các sự kiện sau ngày kí báo cáo kiểm toán ................................... 38
CÂU HỎI ÔN TẬP ....................................................................................................... 39
CHƢƠNG 2. KIỂM TOÁN CHU TRÌNH BÁN HÀNG - THU TIỀN ........................ 40
2.1. Chu trình bán hàng - thu tiền với vấn đề kiểm toán ........................................... 40
2.1.1. Bản chất của chu trình bán hàng - thu tiền .................................................. 40
2.1.2. Chức năng cơ bản của chu trình bán hàng - thu tiền ................................... 40
2.1.2. Mục tiêu kiểm toán chu trình bán hàng - thu tiền ....................................... 42
2.2. Công việc kiểm soát nội bộ chủ yếu và trắc nghiệm đạt yêu cầu về bán hàng .. 44
2.3. Trắc nghiệm độ vững chãi các nghiệp vụ bán hàng ........................................... 48
2.4. Công việc kiểm soát nội bộ và trắc nghiệm nghiệp vụ thu tiền ......................... 55
2.5. Đặc điểm kiểm toán các khoản phải thu ở ngƣời mua hàng .............................. 59
BÀI ĐỌC THÊM........................................................................................................... 67
CÂU HỎI ÔN TẬP ....................................................................................................... 71
CHƢƠNG 3. KIỂM TOÁN CHU TRÌNH MUA HÀNG - THANH TOÁN ............... 76
3.1. Chu trình mua hàng - thanh toán với vấn đề kiểm toán ..................................... 76
3.1.1. Bản chất của chu trình mua hàng - thanh toán ............................................ 76
3.1.2. Chức năng của chu trình mua hàng - thanh toán ........................................ 76
3.1.3. Mục tiêu kiểm toán mua hàng - thanh toán ................................................ 78
3.2. Quá trình kiểm soát nội bộ và thử nghiệm kiểm soát đối với chu trình ............. 79
3.3. Kiểm tra chi tiết nợ phải trả ngƣời bán ............................................................... 83
CÂU HỎI ÔN TẬP ....................................................................................................... 89
CHƢƠNG 4. KIỂM TOÁN CHU TRÌNH HÀNG TỒN KHO .................................... 91
4.1. Chu trình hàng tồn kho với vấn đề kiểm toán .................................................... 91
4.1.1. Bản chất của chu trình hàng tồn kho ........................................................... 91
4.1.2. Các chức năng của chu trình hàng tồn kho.................................................. 91
4.1.3. Hệ thống sổ sách kế toán hàng tồn kho ...................................................... 94
4.1.4. Mục tiêu kiểm toán đối với chu trình hàng tồn kho ................................... 95
4.1.5. Đánh giá trọng yếu và rủi ro tiềm tàng đối với hàng tồn kho .................... 96
4.2. Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hàng tồn kho ................................. 97
iii
4.2.1. Đạt đƣợc sự hiểu biết sơ bộ về hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hàng tồn
kho ......................................................................................................................... 97
4.2.2. Đánh giá rủi ro kiểm soát và thiết kế các thử nghiệm kiểm soát bổ sung .. 98
4.3. Thử nghiệm cơ bản đối với chu trình hàng tồn kho ........................................ 105
4.3.1. Thực hiện thủ tục phân tích ...................................................................... 105
4.3.2. Quan sát kiểm kê vật chất hàng tồn kho .................................................... 107
4.4. Kiểm tra giá hàng tồn kho và các hợp đồng kinh tế ........................................ 108
4.5. Gửi thƣ xác nhận đối với hàng tồn kho của đơn vị lƣu trữ ở các bên thứ ba ... 108
BÀI ĐỌC THÊM......................................................................................................... 110
CÂU HỎI ÔN TẬP ..................................................................................................... 117
CHƢƠNG 5. KIỂM TOÁN CHU TRÌNH TIỀN LƢƠNG VÀ NHÂN VIÊN .......... 121
5.1. Chu trình tiền lƣơng và nhân viên với vấn đề kiểm toán ................................. 121
5.1.1. Bản chất của chu trình tiền lƣơng và nhân viên ........................................ 121
5.1.2. Chức năng của chu trình tiền lƣơng và nhân viên ..................................... 121
5.1.3. Mục tiêu kiểm toán chu trình tiền lƣơng và nhân viên.............................. 125
5.2. Các loại hình kiểm soát nội bộ và thử nghiệm tuân thủ về tiền lƣơng và nhân
viên .......................................................................................................................... 126
5.2.1. Các loại hình kiểm soát nội bộ .................................................................. 126
5.2.2. Thực hiện thử nghiệm tuân thủ ................................................................. 130
5.2.2.1. Tìm hiểu sơ bộ về hệ thống kiểm soát nội bộ về tiền lƣơng .............. 130
5.2.2.2. Khảo sát tiền lƣơng khống .................................................................. 131
5.2.2.3. Khảo sát việc phân bổ chi phí tiền lƣơng vào các đối tƣợng sử dụng lao
động ................................................................................................................. 132
5.2.2.4. Khảo sát các khoản trích theo lƣơng .................................................. 133
5.3. Phân tích và đánh giá tổng quát về tiền lƣơng và nhân viên ............................ 133
5.4. Thực hiện thử nghiệm cơ bản về tiền lƣơng ..................................................... 135
BÀI ĐỌC THÊM......................................................................................................... 138
CÂU HỎI ÔN TẬP ..................................................................................................... 142
CHƢƠNG 6. KIỂM TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH VÀ ĐẦU TƢ DÀI HẠN ............. 144
6.1. Tài sản cố định và đầu tƣ dài hạn với vấn đề kiểm toán .................................. 144
6.2. Kiểm soát nội bộ và trắc nghiệm đạt yêu cầu trong kiểm toán tài sản cố định 148
6.3. Các trắc nghiệm chi tiết .................................................................................... 153
6.3.1. Các trắc nghiệm chi tiết (nghiệp vụ) và trắc nghiệm trực tiếp số dƣ TSCĐ
............................................................................................................................. 153
6.3.2. Trắc nghiệm trực tiếp số dƣ (khảo sát chi tiết số dƣ) ................................ 155
6.4. Đặc điểm kiểm toán các khoản đầu tƣ dài hạn ................................................. 160
CÂU HỎI ÔN TẬP ..................................................................................................... 161
iv
CHƢƠNG 7. KIỂM TOÁN VỐN BẰNG TIỀN ........................................................ 167
7.1. Vốn bằng tiền với vấn đề kiểm toán ................................................................. 167
7.1.1. Phân loại tiền ............................................................................................. 167
7.1.2. Đặc điểm của tiền ảnh hƣởng tới kiểm toán .............................................. 168
7.2. Kiểm soát nội bộ đối với tiền ........................................................................... 170
7.2.1. Nguyên tắc hạch toán tiền ......................................................................... 170
7.2.2. Kiểm soát nội bộ đối với tiền .................................................................... 172
7.3. Kiểm toán tiền .................................................................................................. 174
7.3.1. Thực hiện khảo sát kiểm soát đối với tiền ................................................. 174
7.3.2. Khảo sát chi tiết các loại tiền ..................................................................... 176
CÂU HỎI ÔN TẬP ..................................................................................................... 181
CHƢƠNG 8. KIỂM TOÁN BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH 186
8.1. Nội dung, đặc điểm và mục tiêu kiểm toán các chỉ tiêu trên báo cáo kết quả hoạt
động kinh doanh ...................................................................................................... 186
8.1.1. Nội dung và ý nghĩa của Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ............. 186
8.1.2. Đặc điểm của Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh .............................. 186
8.1.3. Mục tiêu kiểm toán các chỉ tiêu trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
............................................................................................................................. 187
8.2. Kiểm toán doanh thu và thu nhập khác ............................................................ 188
8.2.1. Yêu cầu của việc kiểm toán doanh thu và thu nhập .................................. 188
8.2.2. Các sai phạm thƣờng gặp trong kiểm toán doanh thu và thu nhập ........... 188
8.2.3. Kiểm toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ ................................. 189
8.2.4. Kiểm toán doanh thu hoạt động tài chính .................................................. 192
8.2.5. Kiểm toán thu nhập khác ........................................................................... 193
8.3. Kiểm toán giá vốn hàng bán và chi phí hoạt động ........................................... 194
8.3.1. Yêu cầu của việc kiểm toán chi phí và giá vốn hàng bán ......................... 194
8.3.2. Những rủi ro thƣờng gặp trong kiểm toán chi phí và giá vốn hàng bán ... 194
8.3.3. Kiểm toán giá vốn hàng bán và chi phí hoạt động .................................... 195
8.3.4. Kiểm toán chi phí tài chính và chi phí khác .............................................. 198
BÀI ĐỌC THÊM......................................................................................................... 200
CÂU HỎI ÔN TẬP ..................................................................................................... 203
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. vii
v
CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
Ký hiệu
Tên gọi đầy đủ
Ký hiệu
Tên gọi đầy đủ
KTV
Kiểm toán viên
NVL
Nguyên vật lệu
CMKT
Chuẩn mực kiểm toán
QLDN
Quản lý doanh nghiệp
BCTC
Báo cáo tài chính
SXKD
Sản xuất kinh doanh
TNHH
Trách nhiệm hữu hạn
TSCĐ
Tài sản cố định
GTGT
Giá trị gia tăng
TK
Tài khoản
HTK
Hàng tồn kho
TTĐB
Tiêu thụ đặc biệt