Khóa lun tt nghip Nguyn Th Út Hin
TRƯỜNG ĐẠI HC VĂN HÓA HÀ NI
KHOA VĂN HÓA DÂN TC THIU S
TP QUÁN MƯU SINH CA NGƯỜI SÁN CHÍ XÃ KIÊN LAO,
LC NGN, BC GIANG
VI CÔNG CUC XOÁ ĐÓI NGHÈO HIN NAY
Khóa lun tt nghip c nhân văn hóa
Ngành: Văn hóa dân tc thiu s
Sinh viên thc hin: Nguyn Th Út Hin
Ging viêng hướng dn: PGS.TS. Nguyn Văn Cn
HÀ NI - 2010
Khóa lun tt nghip Nguyn Th Út Hin
LI CM ƠN
Để hoàn thành khoá lun này, ngoài s n lc c gng ca bn thân,
tôi đã nhn được s giúp đỡ tn tình ca cán b và nhân dân xã Kiên Lao,
Phòng văn hóa thông tin huyn Lc Ngn (tnh Bc Giang), các thy cô trong
khoa Văn hóa dân tc thiu s, đặc bit là s hướng dn trc tiếp ca PGS.TS
Nguyn Văn Cn, Th.S Ch Thu Hà. Qua đây tôi xin gi li cm ơn chân
thành và sâu sc ti tt c.
Mc dù rt c gng nhưng do trình độ còn hn chế, thi gian kho sát
thc tế còn chưa dài nên khoá lun này chc chn không tránh khi nhng
thiếu sót. Tôi mong nhn được nhiu ý kiến đóng góp quý báu ca các nhà
nghiên cu, các thy cô giáo và các bn sinh viên để bài viết thêm đầy đủ
sâu sc hơn.
Tôi xin chân thành cm ơn !
Hà ni, ngày 22 tháng 5 năm 2010
Nguyn Th Út Hin
Khóa lun tt nghip Nguyn Th Út Hin
MC LC
Trang
M ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: KHÁI QUÁT V ĐIU KIN T NHIÊN, XÃ HI VÀ
NGƯỜI SÁN CHÍ KIÊN LAO .................................................................. 7
1.1 Đặc đim t nhiên Kiên Lao ................................................................. 7
1.1.1 V trí địa lý ...................................................................................... 7
1.1.2 Địa hình, đất đai. .............................................................................. 7
1.1.3 Khí hu, thu văn ............................................................................. 8
1. 2 Đặc đim xã hi ........................................................................................ 9
1.2.1 Tình hình kinh tế .............................................................................. 9
1.2.2 Văn hoá, xã hi .............................................................................. 10
1.3 Khái quát v người Sán Chí xã Kiên Lao .......................................... 12
1.3.1 Ngun gc và tên gi ..................................................................... 12
1.3.2 Dân s và phân b dân cư .............................................................. 14
1.3.3 Đời sng văn hoá............................................................................ 15
1.4. Tiu kết chương 1 ................................................................................... 26
Chương 2: HOT ĐỘNG MƯU SINH TRUYN THNG CA NGƯỜI
SÁN CHÍ XÃ KIÊN LAO ........................................................................ 28
2.1 Trng trt ................................................................................................. 28
2.1.1 Canhc trên nương ....................................................................... 28
2.1.2 Canh tác rung nước ...................................................................... 34
2.1.3 Vai trò ca trng trt trong đời sng ca người Sán Chí ............... 42
2.2 Chăn nuôi ................................................................................................. 43
2.3 Th công gia đình .................................................................................... 49
2.3.1 Đan lát ............................................................................................ 49
2.3.2 Dt vi ............................................................................................ 50
2.4 Các hình thc chiếm đot t nhiên ....................................................... 52
2.4.1 Săn bn và đánh cá ......................................................................... 52
Khóa lun tt nghip Nguyn Th Út Hin
2.4.2 Hái lượm........................................................................................ 56
2.5. Trao đổi, mua bán .................................................................................. 58
2.6. Tiu kết chương 2 ................................................................................... 59
Chương 3: NHNG BIN ĐỔI TRONG HOT ĐỘNG KINH T
TRUYN THNG VÀ VN ĐỀ XOÁ ĐÓI GIM NGHÈO CHO
ĐỒNG BÀO SÁN CHÍ TI KIÊN LAO .................................................... 61
3.1 Nhng biến đổi trong hot động kinh tế ............................................... 61
3.1.1 Nhng thay đổi trong trng trt ..................................................... 61
3.1.2 Nhng thay đổi trong chăn nuôi .................................................... 67
3.1.3 Nhng thay đổi trong các hot động mưu sinh khác ..................... 70
3.2 Nguyên nhân dn ti biến đổi trong hot động kinh tế truyn thng
ca người Sán Chí Kiên Lao ..................................................................... 72
3.2.1 S thay đổi v môi trường t nhiên ............................................... 72
3.2.2 Tác động ca nhng chính sách và d án đầu tư h tr phát trin
kinh tế Kiên Lao ................................................................................... 73
3.2.3 nh hưởng trong quá trình giao lưu văn hóa vi người Kinh ....... 75
3.3 Vn đề xoá đói nghèo cho người Sán Chí Kiên Lao. ....................... 76
3.4. Nhng gii pháp trong công tác xoá đói nghèo cho đồng bào Sán Chí
Kiên Lao ...................................................................................................... 78
3.5. Nhng kiến ngh đề xut ........................................................................ 83
3.5.1 Đối vi cp Trung ương ................................................................. 83
3.5.2 Đối vi chính quyn địa phương ................................................... 84
3.5.3 Đối vi người Sán Chí ................................................................... 86
3.6. Tiu kết chương 3 ................................................................................... 87
KT LUN .................................................................................................... 88
DANH MC TÀI LIU THAM KHO ..................................................... 91
PH LC
Khóa lun tt nghip Nguyn Th Út Hin
1
M ĐẦU
1. Lý do chn đề tài
Hot động mưu sinh truyn thng là thành t vô cùng quan trng ca
văn hoá tc người, nó là s thích ng, s sáng to ca con người đối vi môi
trường t nhiên. Tuy có cùng hoàn cnh chính tr, xã hi nhưng do môi
trường t nhiên khác nhau nên tp quán mưu sinh ca các tc người không
hoàn toàn ging nhau. Vì thế, mun hiu v s đa dng trong văn hoá tc
người, s đa dng trong văn hóa Vit Nam thì không th không nghiên cu
tp quán mưu sinh ca các tc người sinh sng trên lãnh th Vit Nam.
Mưu sinh là mt thành t cu thành nên đặc trưng văn hoá tc người.
Tp quán mưu sinh truyn thng ca tc người chính là kết qu ca quá trình
lao động tìm tòi ca tc người nhm đáp ng nhu cu cn thiết cho s tn ti
và phát trin ca tc người. Tuy nhiên, hot động mưu sinh ca tc người
cũng liên tc thay đổi để thích ng vi s thay đổi ca môi trường, k c môi
trường t nhiên và môi trường xã hi. Bi vy, nghiên cu s biến đổi ca
hot động mưu sinh là điu quan trng khi nghiên cu s thay đổi thích ng
văn hoá ca tc người trong tng hoàn cnh c th. Đối vi người Sán Chí
Kiên Lao cũng vy, để thy được bc tranh toàn cnh v s thích ng, vn
động văn hoá ca người Sán Chí, chúng ta không th không nghiên cu s
biến đổi v mưu sinh ca h.
Người Sán Chí là mt tc người có nhiu nét văn hoá đặc sc, phong
phú nhưng do cư trú vùng sâu, vùng xa lên đời sng kinh tế còn gp nhiu
khó khăn. Trong nhng năm gn đây vi mc đích giúp các dân tc thiu s
thoát khi đói nghèo, hoà nhp vi c nước, đưa min núi tiến kp vi min
xuôi, Đảng và Nhà nước ta đã thc hin nhiu chính sách, chương trình, d án
phát trin kinh tế vùng dân tc thiu s và vùng núi. Vic nghiên cu, tìm
hiu nhng biến đổi trong tp quán mưu sinh truyn thng dưới tác động ca
các chính sách, d án phát trin kinh tế xã hi được thc hin ti địa bàn sinh