Th n Nông
Th n Nông đang n m h t ế
Th n Nông còn là tên dân gian c a chòm sao Thiên H t.
Th n Nông (ch Hán: : ), hay Viêm Đế ( ( ), là m t trong các v vua Trung Hoa
đ u tiên đã d y dân ngh làm ru ng, ch ra cày b a và là ng i đ u tiên đã làm l ế ườ
T ch Đi n (còn g i là l Th ng Đi n, t ch c sau khi g t hái, thu ho ch mùa màng) ượ
ho c H Đi n (l t ch c tr c khi gieo tr ng), cũng nh ngh làm thu c tr b nh, ướ ư
cho nên trong dân gian có câu Th n Nông giáo dân ngh ngũ c c (t c Th n Nông d y
dân tr ng ngũ c c ). Theo truy n thuy t ph ng nam thì Th n Nông là t tiên năm đ i ế ươ
c a L c Long Quân. L c Long Quân và Âu Cơ đ c coi là t tiên c a ượ ng i Vi tườ .
L Th n Nông
L Th n Nông t c là l t vua Th n Nông đ c u mong đ c mùa và ế ượ ngh nông phát
đ t.
Trên các quy n l ch c hàng năm, ng i ta th ng v m t m c đ ng d t m t con ườ ườ trâu.
M c đ ng t c là vua Th n Nông, còn con trâu t ng tr ng cho ngh nông. ượ ư
Hình m c đ ng cũng nh con trâu thay đ i hàng năm tùy theo s c đoán c a ư ướ Khâm
thiên giám v mùa màng năm đó s t t hay x u.
Năm nào đ c coi là đ c mùa, Th n Nông có giày dép ch nh t , còn năm nào mùaượ ượ
màng b coi là kém, Th n Nông có v nh v i vàng h p t p nên ch đi giày m t chân. ư
Con trâu đ c đ i màu tùy theo ượ hành c a m i năm, nó có th có m t trong 5 màu vàng,
đen, tr ng, xanh, đ đúng v i các hành Th , Th y, Kim, M c, H a.
Th i phong ki n, hàng năm đ u có t c t và r c Th n Nông t i tri u đình cũng nh ế ế ướ ư
các đ a ph ng. ươ
Nghi th c l t Th nng th i Nguy n ế
L t Th n Nông hàng năm c hành vào ngày ế L p xuân, b i v y nên l t Th n Nông ế
còn đ c g i là ượ t xuânế.
Theo ch d c a vua Minh M ng, hàng năm sau ti t ếĐông chí, tòa Khâm thiên giám
ph i lo s a so n vi c t Th n Nông. Các quan cùng nhau h p đ n n trâu và t ng ế ượ
Th n Nông.
Tr c ngày l p xuân hai ngày, t i g n c a ướ thành Đông Ba (ngày nay là c a chính
Đông), các quan Khâm thiên giám cho l p m t cái Đài h ng đông. Trâu và t ngướ ượ
Th n Nông cũng đ c đ a t i l u t i ượ ư ư ph Th a Thiên đ ngày hôm sau các quan trong
ph m i r c t ph t i Đài. Các quan v n l ph c, có quân lính mang g m giáo, tàn ướ ươ
l ng, c qu t theo h u.
T i Đài thì m t l đ n gi n đ c c hành, ng ý trình v i ơ ượ Th Công v s hi n di n
c a t ng Th n Nông và trâu. Sau đó, trâu và t ng Th n Nông l i đ c khiêng v ượ ượ ượ
kho c t. Hôm t xuân, t ng và trâu l i đ c r c ra Đài, nh ng l n này đi r c là ế ượ ượ ướ ư ướ
các quan b L và các quan ph Th a Thiên. Khi đám r c đi qua cung vua, m t viên ướ
thái giám vào tâu đ vua bi t. Sau đó, đám r c l i ti p t c đi và khi đi qua b L , ế ướ ế
m t viên quan đánh vào mông trâu ba roi, có ý thôi thúc trâu ph i làm vi c.
T i Đài, các quan làm l t Th n Nông theo nh nghi l các cu c t khác. T Th n ế ư ế ế
Nông xong, trâu và t ng Th n Nông đ c quân lính mang đi chôn sau bu i l .ượ ượ
T i các t nh, trong ngày L p xuân cũng có l t Th n Nông và l cũng đ c s a so n ế ượ
t sau ngày Đông chí. Các quan t nh ph trách vi c hành l . Trâu và t ng Th n Nông ượ
cũng đ c đem chôn.ượ
L t Th n Nông c a các dân t c khác ế
Ng i ườ Dao Tuy n, đ c m t công n và c u xin cho mùa màng b i thu, nhà nhà h nh ơ
phúc thì l h i ngày 6 tháng 6 âm l ch là ngày cúng Th n Nông l n nh t trong năm.
Ngoài ra h còn th cúng Th n Nông vào các ngày 1 tháng 1 âm l ch và 9 tháng 9 âm
l ch hàng năm.
M t s v n đ khác
Có tài li u cho r ng Hoàng Đ và Th n Nông là m t ng i. Có tài li u thì l i cho r ng ế ườ
Ph c Hi, Th n Nông và Hoàng Đ là ba ng i khác nhau (g i chung là Tam Hoàng). ế ườ
Th c ra t t c ch đ u là huy n tho i , không có gì đ m b o là h là ba ng i hay ch ườ
là m t ho c hai ng i. ườ
Câu h i t i sao ng i Vi tườ nh n là con cháu c a Th n Nông, m t trong nh ng ông vua
đ u tiên c a Trung Hoa là v n đ đ c nhi u ng i tranh cãi. M t s nhà nghiên c u ượ ườ
hi n nay, d a trên các d li u v s h c, th n tho i h c, ngôn ng h c, đã gi thi t ế
r ng Th n Nông là m t v th n có ngu n g c t ph ng namươ (t phía nam sông
D ng Tươ xu ng đ n h t ế ế Vi t Nam ngày nay, đó là vùng đ t c trú c a c dân Bách ư ư
Vi t). Sau khi n c Trung Hoa m r ng t phía tây sang phía đông (giai đo n m t), r i ướ
t phía b c xu ng phía nam (giai đo n hai) thì Th n Nông đ c ng i Trung Hoa sát ượ ườ
nh p vào văn hóa c a h và đ c coi là m t trong các "ông vua" đ u tiên c a h . Th c ượ
ra tr c đó, Th n Nông đã đ c coi là "ông t " c a m t s b t c Bách Vi t. Và sauướ ượ
này, do nh h ng c a văn hóa Trung Hoa r t m nh, nhi u ng i l m t ng ng i ưở ườ ưở ườ
Vi t nh n m t ông vua Trung Hoa làm ông t c a mình.
Các d li u ng h gi thuy t trên: ế
Th n Nông t c là v th n v nông nghi p, v th n này th ng đ c hình dung ườ ượ
c i trâuưỡ đ đi l i nên v th n g n li n v i văn hóa lúa n cướ .
Th n Nông còn có m t tên g i khác là Viêm Đ (vua x nóng - vua ph ng ế ươ
nam), và đ c coi là v th n cai qu n ượ ph ng namươ .
Cách đ c t Th n Nông là cách đ c c a ph ng nam, ng i ph ng b c s ươ ườ ươ
xu h ng đ c là Nông Th n. ướ
oTuy nhiên, đi u này b ph n bác r ng t Th n Nông v n hi u đ c theo ượ
ng pháp ph ng b c, và có nghĩa là ng i nông phu-th n linh. ươ ườ
Truy n thuy t c a m t s ế dân t c thi u s c a Vi t Nam (ít b nh h ng c a ưở
văn hóa Trung Hoa) nh ưdân t c Mèo cũng coi Th n Nông là ông t c a ngh
tr ng lúa n c. ướ
Bách khoa toàn th m Wikipediaư