THANH NIÊN V I VI C GI GÌNỚ Ệ Ữ
B N S C VĂN HOÁ DÂN T CẢ Ắ Ộ
1. B n s c văn hoá dân t c là gì?ả ắ ộ
- Đ nh nghĩa b n s c văn hoá dân t c.ị ả ắ ộ
B n là cái g c, cái căn b n, cái lõi, cái h t nhân c a m t s v tả ố ả ạ ủ ộ ự ậ , hi nệ
t ng. S c là th hi n ra ngoài ượ ắ ể ệ c a s v tủ ự ậ , hi n t ng đó. Nói b n s cệ ượ ả ắ
dân t c c a văn hóa Vi t Nam t c là nói nh ng giá tr g c, căn b n, c tộ ủ ệ ứ ữ ị ố ả ố
lõi, nh ng giá tr h t nhân c a dân t c Vi t Nam. Nói nh ng h t nhân giáữ ị ạ ủ ộ ệ ữ ạ
tr h t nhân t c là không ph i nói t t c m i giá tr , mà ch là nói nh ngị ạ ứ ả ấ ả ọ ị ỉ ữ
giá tr tiêu bi u nh t, b n ch t nh t, chúng mang tính dân t c sâu s c đ nị ể ấ ả ấ ấ ộ ắ ế
n i chúng bi u hi n trong m i lĩnh v c c a n n Vi t Nam, trong các lĩnhỗ ể ệ ọ ự ủ ề ệ
v c văn h c ngh thu t, sân kh u, h i h a, điêu kh c, ki n trúc, trongự ọ ệ ậ ấ ộ ọ ắ ế
sinh ho t, giao ti p, ng x h ng ngày c a ng i Vi t Nam. Nh ng giáạ ế ứ ử ằ ủ ườ ệ ữ
tr h t nhân đó không ph i t nhiên mà có, mà đ c t o thành d n d n vàị ạ ả ự ượ ạ ầ ầ
đ c kh ng đ nh trong quá trình l ch s xây d ng, c ng c và phát tri nượ ẳ ị ị ử ự ủ ố ể
c a nhà n c dân t c Vi t Nam. Nh ng giá tr đó không ph i là khôngủ ướ ộ ệ ữ ị ả
thay đ i trong quá trình l ch s . Có nh ng giá tr cũ, l i th i b xóa b , vàổ ị ử ữ ị ỗ ờ ị ỏ
có nh ng giá tr m i, ti n b đ c b sung vào. Có nh ng giá tr ti p t cữ ị ớ ế ộ ượ ổ ữ ị ế ụ
phát huy tác d ng, d i nh ng hình th c m i.ụ ướ ữ ứ ớ
Ch t ch H Chí Minh đã nói: Vì l sinh t n cũng nh m c đích c aủ ị ồ ẽ ồ ư ụ ủ
cu c s ng, loài ng i m i sáng t o và phát minh ra ngôn ng , ch vi t,ộ ố ườ ớ ạ ữ ữ ế
đ o đ c, pháp lu t, khoa h c, tôn giáo, văn h c, ngh thu t nh ng côngạ ứ ậ ọ ọ ệ ậ ữ
c cho sinh ho t h ng ngày v m c, ăn và ph ng th c s d ng. Toànụ ạ ằ ề ặ ở ươ ứ ử ụ
b nh ng sáng t o và phát minh đó là văn hóa.ộ ữ ạ
Nh v y, lao đ ng sáng t o là c i ngu n, kh i đi m c a văn hóa. Đư ậ ộ ạ ộ ồ ở ể ủ ể
tr thành văn hóa đích th c thì nh ng sáng t o đó ph i h ng v các giáở ự ữ ạ ả ướ ề
tr nhân văn, hoàn thi n nh n th c, nhân cách con ng i. Các giá tr quýị ệ ậ ứ ườ ị
báu đó góp ph n làm nên b n s c riêng c a m i c ng đ ng, dân t c. ầ ả ắ ủ ỗ ộ ồ ộ
- Đ a ra nh ng giá tr v t ch t và phi v t ch t đ khi nhìn, nghe là bi tư ữ ị ậ ấ ậ ấ ể ế
nh ng th đó là c a dân t c Vi t Nam. Đó là làn đi u dân ca, tranh nh,ữ ứ ủ ộ ệ ệ ả
hình nh các công trình ki n trúc…ả ế
2. Vai trò c a văn hoá v i cu c s ng:ủ ớ ộ ố
T x a đ n nay, b n s c văn hóa dân t c làm nên s c s ng mãnh li t,ừ ư ế ả ắ ộ ứ ố ệ
giúp c ng đ ng ng i Vi t Nam v t qua bi t bao sóng gió, thác gh nhộ ồ ườ ệ ượ ế ề
t ng ch ng không th v t qua đ không ng ng phát tri n và l n m nh.ưở ừ ể ượ ể ừ ể ớ ạ
Nh n th c đ c t m quan tr ng đó, Đ ng ta đã ra nhi u ch th , nghậ ứ ượ ầ ọ ả ề ỉ ị ị
quy t nh m đ ng viên t i đa ngu n l c n i sinh và ngo i sinh đ gi gìnế ằ ộ ố ồ ự ộ ạ ể ữ
và phát huy b n s c văn hóa dân t c, đáp ng yêu c u phát tri n c a xãả ắ ộ ứ ầ ể ủ
h i và con ng i trong đi u ki n đ y m nh công nghi p hóa, hi n đ iộ ườ ề ệ ẩ ạ ệ ệ ạ
hóa và h i nh p kinh t qu c t . Đ ng ta xác đ nh: “ộ ậ ế ố ế ả ị Văn hoá là n n t ngề ả
tinh th n c a xã h i“.ầ ủ ộ
T x a, n n "văn hi n" (văn hóa) lâu đ i c a dân t c đã có trong ni mừ ư ề ế ờ ủ ộ ề
t hào c a cha ông ta khi kh ng đ nh v đ c l p, ch quy n c a đ t n cự ủ ẳ ị ề ộ ậ ủ ề ủ ấ ướ
tr c k thù xâm l c. Văn hóa là m t di s n c c kỳ quý báu đ c kướ ẻ ượ ộ ả ự ượ ế
th a t th h này sang th h khác. Ngày hôm nay, văn hóa xu t hi nừ ừ ế ệ ế ệ ấ ệ
trên h u h t các lĩnh v c c a cu c s ng: văn hóa tình c m, văn hóa giaoầ ế ự ủ ộ ố ả
ti p, văn hóa kinh doanh, văn hóa tranh lu n, phê bình... văn hóa là hànhế ậ
trang c a đ t n c trên con đ ng h i nh p qu c t . T x a đ n nay b nủ ấ ướ ườ ộ ậ ố ế ừ ư ế ả
s c văn hóa dân t c làm nên s c s ng mãnh li t, giúp c ng đ ng ng iắ ộ ứ ố ệ ộ ồ ườ
Vi t Nam v t qua bi t bao sóng gió, thác gh nh t ng ch ng không thệ ượ ế ề ưở ừ ể
v t qua đ không ng ng phát tri n và l n m nh. Đó là đi m t a v ngượ ể ừ ể ớ ạ ể ự ữ
ch c đ chúng ta đ n v i th gi i. ắ ể ế ớ ế ớ
B n s c văn hóa dân t c Vi t Nam bao g m nh ng giá tr b n v ng,ả ắ ộ ệ ồ ữ ị ề ữ
nh ng tinh hoa c a c ng đ ng các dân t c đ c vun đ p nên trong l ch sữ ủ ộ ồ ộ ượ ắ ị ử
hàng ngàn năm đ u tranh d ng n c và gi n c, hình thành qua nhi uấ ự ướ ữ ướ ề
th h , t ng n c thang bi n đ i, phát tri n. Vì th , nó k t tinh nh ng gìế ệ ầ ấ ế ổ ể ế ế ữ
đ c s c nh t, đ p đ nh t, đ c đáo nh t c a các c ng đ ng dân t c Vi tặ ắ ấ ẹ ẽ ấ ộ ấ ủ ộ ồ ộ ệ
Nam, nó có giá tr b n v ng, tr ng t n cùng th i gian, nó nh ch t keoị ề ữ ườ ồ ờ ư ấ
k t n i c ng đ ng ng i g n bó v i nhau, đ cùng t n t i và phát tri n.ế ố ộ ồ ườ ắ ớ ể ồ ạ ể
Bi u hi n c th c a nó là: Lòng yêu n c n ng nàn, ý chí t c ng dânể ệ ụ ể ủ ướ ồ ự ườ
t c, tinh th n đoàn k t, ý th c c ng đ ng g n k t cá nhân - gia đình - làngộ ầ ế ứ ộ ồ ắ ế
xã - T qu c, lòng nhân ái, khoan dung, tr ng nghĩa tình đ o lý, đ c tínhổ ố ọ ạ ứ
c n cù sáng t o trong lao đ ng, s tinh t trong ng x , tính gi n d trongầ ạ ộ ự ế ứ ử ả ị
l i s ng...ố ố
Ng i Vi t Nam yêu n c, căm thù gi c mà đoàn k t đ u tranh,ườ ệ ướ ặ ế ấ
b o v ch quy n và đ c l p c a đ t n c. Đó là bi u hi n c a tinhả ệ ủ ề ộ ậ ủ ấ ướ ể ệ ủ
th n dân t c, ý th c gi gìn nh ng gì thu c v Vi t Nam. Nhân dân taầ ộ ứ ữ ữ ộ ề ệ
đ u tranh v i k thù không ch b ng vũ khí, súng đ n mà b ng c văn hóa.ấ ớ ẻ ỉ ằ ạ ằ ả
Trong các th i kỳ cách m ng, văn hóa đ c coi là m t m t tr n. Văn hóaờ ạ ượ ộ ặ ậ
tr thành m t vũ khí s c bén đ đ u tranh v i k thù. Nó có th phát huyở ộ ắ ể ấ ớ ẻ ể
đ c hi u qu đ u tranh khi mang trong mình b n s c, truy n th ng dânượ ệ ả ấ ả ắ ề ố
t c. ộ
2
B n s c m i dân t c đ c th hi n t p trung b n s c văn hóaả ắ ỗ ộ ượ ể ệ ậ ở ả ắ
c a chính dân t c đó. M t khác, chính đ i s ng văn hóa và giá tr tinh th nủ ộ ặ ờ ố ị ầ
c a m t dân t c là d u hi u đ đánh giá n n văn hóa đó trình đ nào,ủ ộ ộ ấ ệ ể ề ở ộ
thu c các c ng đ ng nào trên th gi i. Nh v y, đánh m t b n s c riêngộ ộ ồ ế ớ ư ậ ấ ả ắ
là đánh m t dân t c. ấ ộ
Con ng i không th s ng tách kh i c ng đ ng cũng nh m i dânườ ể ố ỏ ộ ồ ư ỗ
t c không th s ng bi t l p v i th gi i. Trong l ch s , các qu c gia luônộ ể ố ệ ậ ớ ế ớ ị ử ố
có s ti p xúc, giao l u v i nhau qua các cu c di c l n nh , chi n tranhự ế ư ớ ộ ư ớ ỏ ế
xâm l c, trao đ i kinh t , v t ph m, quan h hôn nhân, ngo i giao... Vàượ ổ ế ậ ẩ ệ ạ
nh th b n s c văn hóa dân t c không ch đ c hình thành nên b ngư ế ả ắ ộ ỉ ượ ằ
nh ng y u t b n thân v n có mà còn có s ti p nh n, bi n đ i văn hóaữ ế ố ả ố ự ế ậ ế ổ
n c ngoài sao cho phù h p, đ nâng lên thành cái riêng đ c s c c a t ngướ ợ ể ặ ắ ủ ừ
dân t c. V i nh ng ý nghĩa và giá tr c a mình, b n s c văn hóa c a dânộ ớ ữ ị ủ ả ắ ủ
t c có s c s ng tr ng t n. ộ ứ ố ườ ồ
Qua giao l u h i nh p, n n văn hóa n c ngoài song song t n t iư ộ ậ ề ướ ồ ạ
cùng văn hóa các dân t c Vi t Nam. Dân t c không đ ng nghĩa v i quáộ ệ ộ ồ ớ
kh , nó v n không ng ng ti p thu nh ng cái m i đ làm phong phú choứ ẫ ừ ế ữ ớ ể
mình, tuy nhiên cái b n ch t, tinh hoa thì không bao gi đ c thay đ i, màả ấ ờ ượ ổ
ph i đ c gìn gi , vun đ p. Đó là khí phách, tâm h n, b n lĩnh dân t c, làả ượ ữ ắ ồ ả ộ
c s đ dân t c ta hòa nh p v i ti n trình giao l u qu c t mà không tơ ở ể ộ ậ ớ ế ư ố ế ự
đánh m t mình.ấ
* Vai trò c a văn hoá trong cu c đ u tranh gi i phóng dân t c tr củ ộ ấ ả ộ ướ
kia và trong công cu c đ i m i và h i nh p kinh t qu c t hi n nay.ộ ổ ớ ộ ậ ế ố ế ệ
Trong đi u ki n kinh t th tr ng và m r ng giao l u qu c t ,ề ệ ế ị ườ ở ộ ư ố ế
ph i đ c bi t quan tâm gi gìn và nâng cao b n s c văn hoá dân t c, kả ặ ệ ữ ả ắ ộ ế
th a và phát huy truy n th ng đ o đ c, t p quán t t đ p và lòng t hàoừ ề ố ạ ứ ậ ố ẹ ự
dân t c. Ti p thu tinh hoa c a các dân t c trên th gi i, làm giàu đ p thêmộ ế ủ ộ ế ớ ẹ
n n văn hoá Vi t Nam; đ u tranh ch ng s xâm nh p c a các lo i vănề ệ ấ ố ự ậ ủ ạ
hoá đ c h i, nh ng khuynh h ng sùng ngo i, lai căng, m t g c, kh cộ ạ ữ ướ ạ ấ ố ắ
ph c tâm lý sùng bái đ ng ti n, b t ch p đ o lý, coi th ng các giá trụ ồ ề ấ ấ ạ ườ ị
nhân văn” (1).
B n s c văn hoá dân t c, truy n th ng đ o đ c dân t c, xét trênả ắ ộ ề ố ạ ứ ộ
bình di n đ o đ c h c, tính cho đ n th i đi m cu i th k XX, di s nệ ạ ứ ọ ế ờ ể ố ế ỷ ả
c a quá kh m y nghìn năm l ch s các th h tr c đ l i cho chúng taủ ứ ấ ị ử ế ệ ướ ể ạ
bao g m nh ng gì, c n ki m l i hành trang, nh ng gì c n mang theo, cáiồ ữ ầ ể ạ ữ ầ
gì ph i v t b , ph i xây d ng, phát tri n nh ng cái m i, văn minh hi nả ứ ỏ ả ự ể ữ ớ ệ
đ i đ đi vào th k XXI.ạ ể ế ỷ
3
3. Thanh niên trong vi c gi gìn b n s c văn hoá dân t c:ệ ữ ả ắ ộ
* Thanh niên ngày nay có trình đ h c v n, ti p thu nhanh trình độ ọ ấ ế ộ
khoa h c k thu t, trong th i đ i h i nh p và s bùng n c a công nghọ ỹ ậ ờ ạ ộ ậ ự ổ ủ ệ
thông tin nên thanh niên ti p c n nhanh các thông tin, n n văn hoá cu thế ậ ề ả ế
gi i. Ph i hi u đ c đi m này đ có h ng tác đ ng và cách tác đ ng hi uớ ả ể ặ ể ể ướ ộ ộ ệ
qu nh t.ả ấ
- Nh n th c đúng v các giá tr văn hoá dân t c.ậ ứ ề ị ộ
- Nâng cao trách nhi m trong vi c b o v các giá tr văn hoá dân t c;ệ ệ ả ệ ị ộ
ch ng văn hoá ngo i lai…ố ạ
- Nêu các hành đ ng c th mà thanh niên ph i làm nh : nâng cao trìnhộ ụ ể ả ư
đ , b n lĩnh, hi u l ch s dân t c, v ngu n…ộ ả ể ị ử ộ ề ồ
* Th c tr ng hi n nay c a văn hóa đ i v i đ i s ng, đ c bi t s tácự ạ ệ ủ ố ớ ờ ố ặ ệ ự
đ ng c a văn hóa đ i v i thanh niên hi n nay:ộ ủ ố ớ ệ
L dĩ nhiên, h ng t i b n s c văn hóa dân t c, chúng ta cũng c n cóẽ ướ ớ ả ắ ộ ầ
cách nhìn nh n công b ng. S sai l m khi cho r ng, nh ng gì c a dân t cậ ằ ẽ ầ ằ ữ ủ ộ
trong quá kh đ u là nh ng cái t t, cái hay, cái đ p mà không có nh ngứ ề ữ ố ẹ ữ
h n ch , y u kém. Tìm v b n s c văn hóa dân t c, chúng ta cũng c nạ ế ế ề ả ắ ộ ầ
đánh giá cho đúng nh ng cái x u, y u kém đó đ phê phán, kh c ph c.ữ ấ ế ể ắ ụ
S th t là, trong quá trình phát tri n c a đ t n c t sùng bái n cự ậ ể ủ ấ ướ ệ ướ
ngoài, coi th ng nh ng giá tr văn hóa dân t c, ch y theo l i s ng th cườ ữ ị ộ ạ ố ố ự
d ng, cá nhân, v k ... đang gây h i cho thu n phong m t c c a dân t c,ụ ị ỷ ạ ầ ỹ ụ ủ ộ
không ít tr ng h p vì đ ng ti n và danh v mà chà đ p lên tình nghĩa giaườ ợ ồ ề ị ạ
đình, quan h th y trò, đ ng chí, đ ng nghi p. Nghiêm tr ng h n là sệ ầ ồ ồ ệ ọ ơ ự
suy thoái v đ o đ c, l i s ng. Giáo d c - đào t o cũng có nh ng m t tiêuề ạ ứ ố ố ụ ạ ữ ặ
c c: suy thoái đ o lý trong quan h th y trò; l i s ng thi u lý t ng, ănự ạ ệ ầ ố ố ế ưở
ch i, nghi n ng p... m t b ph n sinh viên, h c sinh, coi nh giáo d cơ ệ ậ ở ộ ộ ậ ọ ẹ ụ
đ o đ c th m m và các b môn chính tr , khoa h c xã h i - nhân văn. ạ ứ ẩ ỹ ộ ị ọ ộ
Đ i s ng văn hóa - ngh thu t còn nh ng m t b t c p. Trong sáng tác, lýờ ố ệ ậ ữ ặ ấ ậ
lu n và phê bình có lúc n y sinh khuynh h ng th ng m i hóa, ch yậ ả ướ ươ ạ ạ
theo nh ng th hi u th p kém làm ch c năng giáo d c t t ng và th mữ ị ế ấ ứ ụ ư ưở ẩ
m c a văn h c - ngh thu t suy gi m. M t s ngành ngh thu t nhỹ ủ ọ ệ ậ ả ộ ố ệ ậ ư
đi n nh, sân kh u, đ c bi t là sân kh u truy n th ng còn g p nhi u khóệ ả ấ ặ ệ ấ ề ố ặ ề
khăn. Vi c giáo d c th m m , th hi u ngh thu t cho thanh niên, thi uệ ụ ẩ ỹ ị ế ệ ậ ế
niên... ch a đ c coi tr ng. Nhi u c s in, qu ng cáo, quán ăn, kháchư ượ ọ ề ơ ở ả
4
s n, sàn nh y... m tràn lan, ch y theo đ ng ti n, ho t đ ng tùy ti n,ạ ả ở ạ ồ ề ạ ộ ệ
không tuân th nh ng quy đ nh c a pháp lu t. ủ ữ ị ủ ậ
Giao l u văn hóa v i n c ngoài ch a tích c c, ch đ ng, còn nhi uư ớ ướ ư ự ủ ộ ề
s h . S văn hóa ph m đ c h i, ph n đ ng th m l u vào n c ta quáơ ở ố ẩ ộ ạ ả ộ ẩ ậ ướ
l n, trong khi đó nhi u tác ph m văn hóa có giá tr c a n c ta đ a ra bênớ ề ẩ ị ủ ướ ư
ngoài quá ít.
* Nêu đ c các vi c làm c th cho thanh niên th c hi n:ượ ệ ụ ể ự ệ
Đ kh c ph c nh ng h n ch , y u kém, ti p t c gi gìn và phát huyể ắ ụ ữ ạ ế ế ế ụ ữ
b n s c văn hóa dân t c, đáp ng yêu c u phát tri n c a xã h i và conả ắ ộ ứ ầ ể ủ ộ
ng i, thanh niên c n:ườ ầ
- T p trung xây d ng các huy n đi m, th xã, th t văn hóa các đ aậ ự ệ ể ị ị ứ ở ị
ph ng. Chú tr ng đ u t xây d ng và phát huy hi u qu các thi t chươ ọ ầ ư ự ệ ả ế ế
văn hóa, phát tri n và nâng cao ch t l ng phong trào xây d ng gia đìnhể ấ ượ ự
văn hóa, làng, p, khu ph văn hóa. Phát huy tinh th n sáng t o c a nhânấ ố ầ ạ ủ
dân, tìm tòi, áp d ng nh ng mô hình thích h p cho ho t đ ng văn hóa t ngụ ữ ợ ạ ộ ừ
vùng, mi n.ề
- Chú tr ng b o t n và phát tri n các giá tr văn hóa, b n s c và truy nọ ả ồ ể ị ả ắ ề
th ng dân t c. Coi tr ng s u t m, khai thác các giá tr văn hóa v t th vàố ộ ọ ư ầ ị ậ ể
phi v t th . Ti p t c t ch c ngày h i văn hóa c a m t s dân t c thi uậ ể ế ụ ổ ứ ộ ủ ộ ố ộ ể
s có b n s c văn hóa tiêu bi u nh m nâng cao ý th c gi gìn và tôn vinhố ả ắ ể ằ ứ ữ
giá tr văn hóa truy n th ng c a các dân t c trong c ng đ ng các dân t cị ề ố ủ ộ ộ ồ ộ
Vi t Nam. Gìn gi các tác ph m ngh thu t, b o v t, c v t và di v t cóệ ữ ẩ ệ ậ ả ậ ổ ậ ậ
giá tr đ c s c. Nâng cao ch t l ng các tác ph m văn h c ngh thu t,ị ặ ắ ấ ượ ẩ ọ ệ ậ
công trình văn hóa, có k ho ch đ u t cho khâu sáng tác k ch b n, dànế ạ ầ ư ị ả
d ng ch ng trình, v di n, đào t o tài năng ngh thu t; t ch c các cu cự ươ ở ễ ạ ệ ậ ổ ứ ộ
thi sáng tác các tác ph m văn h c ngh thu t đ có nh ng tác ph m đ nhẩ ọ ệ ậ ể ữ ẩ ỉ
cao, các ch ng trình ngh thu t h p d n, có tính giáo d c t t ng th mươ ệ ậ ấ ẫ ụ ư ưở ẩ
m cao ph c v nhân dân, đ y lùi các ho t đ ng tiêu c c trong ho t đ ngỹ ụ ụ ẩ ạ ộ ự ạ ộ
văn hóa.
- M r ng h p tác giao l u văn hóa qu c t . Ti p thu có ch n l c cácở ộ ợ ư ố ế ế ọ ọ
giá tr nhân văn, khoa h c, ti n b c a n c ngoài. Tích c c gi i thi uị ọ ế ộ ủ ướ ự ớ ệ
r ng rãi nh ng tinh hoa, b n s c văn hóa Vi t Nam, nh ng thành t u toộ ữ ả ắ ệ ữ ự
l n c a h n hai m i năm đ i m i đ t n c và chính sách h i nh p qu cớ ủ ơ ươ ổ ớ ấ ướ ộ ậ ố
t c a Đ ng và Nhà n c ta, góp ph n nâng cao v th Vi t Nam trênế ủ ả ướ ầ ị ế ệ
5
