Thị trường chứng khoán khởi nguồn
từ đâu?
- Thực ra những dấu hiệu của một thị trường chứng khoán (TTCK)
sơ khai đã xuất hiện ngay từ thời Trung cổ xa xưa. Nhưng phải đến
thế kỷ XV, ở các thành phố lớn của các nước phương Tây, trong
các phiên chợ hay hội chợ, các thương gia thường gặp gỡ tiếp xúc
với nhau tại các quán cafe để thương lượng mua bán, trao đổi hàng
hoá. Đặc điểm của hoạt động này là các thương gia chỉ trao đổi
bằng lời nói với nhau về các hợp đồng mua bán mà không có sự
xuất hiện của bất cứ hàng hoá, giấy tờ nào. Đến cuối thế kỷ XV,
“khu chợ riêng” đã trở thành thị trường hoạt động thường xuyên
với những quy ước xác định cho các cuộc thương lượng. Những
quy ước này dần dần trở thành các quy tắc có tính chất bắt buộc
đối với các thành viên tham gia.
Năm 1453, ở thành phố Bruges (Bỉ), buổi họp đầu tiên đã diễn ra
tại một lữ quán của gia đình Vanber. Trước lữ quán có một bảng
hiệu vẽ hình 3 túi da - tượng trưng cho 3 loại giao dịch: giao dịch
hàng hoá, giao dịch ngoại tệ, giao dịch chứng khoán động sản.
Vào năm 1457, thành phố ở Bruges (Bỉ) mất đi sự phồn thịnh do
eo biển Even bị lấp cát nên mậu dịch thị trường ở đây bị sụp đổ và
được chuyển qua thị trấn Auvers (Bỉ). Ở đây thị trường phát triển
rất nhanh chóng. Các thị trường như vậy cũng được thành lập ở
Anh, Pháp, Đức, Mỹ.
Sau một thời gian hoạt động, thị trường không chứng tỏ khả năng
đáp ứng được yêu cầu của 3 loại giao dịch khác nhau nên đã phân
ra thành nhiều thị trường khác nhau: thị trường hàng hoá, thị
trường hối đoái, thị trường chứng khoán… với đặc tính riêng của
từng thị trường thuận lợi cho giao dịch của người tham gia trong
đó.
Như vậy, thị trường chứng khoán được hình thành cùng với thị
trường hàng hoá và thị trường hối đoái.
Quá trình phát triển thị trường chứng khoán đã trải qua nhiều bước
thăng trầm. Thời kỳ huy hoàng nhất là vào những năm 1875 -
1913, thị trường chứng khoán phát triển mạnh cùng với sự tăng
trưởng của nền kinh tế. Nhưng đến ngày 29/10/1929, ngày được
gọi là “ngày thứ năm đen tối”, đây là ngày mở đầu cuộc khủng
hoảng thị trường chứng khoán New York, và sau đó lan rộng ra các
thị trường chứng khoán Tây Âu, Bắc Âu, Nhật bản. Sau thế chiến
thứ hai, các thị trường chứng khoán phục hồi, phát triển mạnh.
Nhưng rồi “cuộc khủng hoảng tài chính” năm 1987, một lần nữa đã
làm cho các thị trường chứng khoán thế giới suy sụp, kiệt quệ. Lần
này, hậu quả của nó rất lớn và nặng nề hơn cuộc khủng hoảng năm
1929, nhưng chỉ 2 năm sau, thị trường chứng khoán thế giới lại đi
vào ổn định, phát triển và trở thành một định chế tài chính không
thể thiếu được trong đời sống kinh tế của những quốc gia có nền
kinh tế phát triển theo cơ chế thị trường.