BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
-----------------------
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO
NGÀNH CÔNG NGHIỆP MÔI TRƯỜNG TẠI VIỆT NAM
Ngành: Kinh tế quốc tế
NGUYỄN PHƯƠNG LINH
Hà Nội, 2025
Luận án được hoàn thành tại Trường Đại học Ngoại thương
Người hướng dẫn khoa học 1: TS. Nguyễn Quang Minh
Người hưỡng dẫn khoa học 2: TS. Nguyễn Thị Việt Hoa
Phản biện 1: ………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………..
Phản biện 2: ………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………..
Phản biện 3: ………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………..
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp trường
họp tại ……………………………….
Vào hồi giờ ngày tháng năm
Có thể tham khảo luận án tại Thư viện Quốc gia và Thư viện Trường Đại học Ngoại
thương
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1. Nguyễn Phương Linh, Nguyễn Ngọc Linh, Hà Anh Thảo (2024),“Thu hút
FDI vào ngành công nghiệp môi trường tại Vùng Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ: Góc
nhìn từ hiệu quả quản trị cấp tỉnh”, Tạp chí Kinh tế và Dự báo, ISSN: 1859-4972,
Số 01, Tháng 01/2024 (864).
2. Nguyễn Phương Linh (2023), “Kinh nghiệm thu hút FDI để phát triển
ngành công nghiệp môi trường của Vương Quốc Anh”, Tạp chí Tài chính, ISSN:
2815-6188, Số Kỳ 2 – Tháng 08/2023 (807).
3. Nguyễn Phương Linh, Chu Thanh Giang (2023), “Tăng cường quy mô vốn
đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ngành công nghiệp môi trường ở Việt Nam”, Tạp
chí Kinh tế và Dự báo, ISSN: 1859-4972, Số 22, Tháng 08/2023 (849).
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Biến đổi khí hậu đang gây áp lực lớn lên hiện trạng môi trường các quốc gia, đặc biệt
là các nước đang phát triển như Việt Nam. Ô nhiễm không khí, nước, đất, cùng với đô thị
hóa không bền vững và xử lý chất thải yếu kém,… đang đặt ra thách thức cho các cơ quản lý
trong việc cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường (BVMT). Trong bối cảnh
này, xu hướng đầu tư quốc tế đang dịch chuyển sang các lĩnh vực thuộc Mục tiêu phát triển
bền vững (SDGs) trong vài năm gần đây (UNCTAD, 2023).
Tại Việt Nam, ngành công nghiệp môi trường (CNMT) là một trong số những lĩnh
vực cần tăng cường đầu tư, đặc biệt từ nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Với
chức năng là một ngành kinh tế cung cấp các thiết bị, sản phẩm, công nghệ phục vụ yêu cầu
về BVMT, việc tăng cường quy mô vốn FDI cho ngành là một trong những công cụ giúp
đạt được các SDGs, hiện thực hóa những mục tiêu trong Đóng góp do quốc gia tự quyết
định (NDC) mà Việt Nam đã cam kết tại COP26, đặc biệt là mục tiêu Net Zero vào năm
2050. Thu hút FDI không chỉ giúp hình thành các giải pháp, hạ tầng môi trường dài hạn, mà
còn thúc đẩy chuyển giao công nghệ và kinh nghiệm, nâng cao năng lực cạnh tranh của
ngành CNMT trong nước. Đặc biệt, FDI vào ngành CNMT giúp tăng cường khả năng tiếp
cận công nghệ xử lý rác hiện đại hơn, tiệm cận hơn với quốc tế, thay vì chỉ đơn thuần giải
quyết bài toán về vốn để có thêm lực lượng doanh nghiệp xử lý ô nhiễm, bởi đầu tư tư nhân
trong nước cũng có thể được huy động để đảm nhận khía cạnh này.
Tuy nhiên, kết quả thu hút FDI vào ngành CNMT tại Việt Nam còn rất khiêm tốn.
Tổng vốn FDI luỹ kế vào ngành này tính đến hết năm 2023 là hơn 3,1 tỷ USD, chỉ chiếm
0,67% tống vốn FDI cả nước, thấp hơn rất nhiều so với các ngành kinh tế khác. Phần lớn
doanh nghiệp CNMT trong nước có quy mô hoạt động và quy mô vốn rất nhỏ, với hơn 50%
doanh nghiệp có quy mô vốn dưới 5 tỷ đồng. Chính phủ Việt Nam đã xác định phát triển
ngành CNMT là nhiệm vụ quốc gia (Quyết định 1030/QĐ-TTg) với mục tiêu không chỉ đáp
ứng nhu cầu BVMT trong nước, mà còn tiến tới xuất khẩu công nghệ, thiết bị, dịch vụ môi
trường có lợi thế cạnh tranh (Quyết định 192/QĐ-TTG). Để đẩy nhanh đạt được mục tiêu
mà Chính phủ đã đề ra, cũng như hiện thực hóa các cam kết SDG và NDC của Việt Nam
đối với quốc tế, việc tăng cường nguồn vốn nước ngoài cho ngành CNMT sẽ đóng vai trò là
công cụ quan trọng, và tập trung nghiên cứu về thu hút FDI vào ngành CNMT là tiền đề cần
thiết để nắm giữ được công cụ này. Với những căn cứ nêu trên, NCS đã lựa chọn đề tài “Thu
2
hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ngành công nghiệp môi trường tại Việt Nam” làm đề tài
nghiên cứu của luận án.
2. Mục đích, nhiệm vụ, câu hỏi nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận án là đề xuất những giải pháp khả thi, thiết thực nhằm
tăng cường thu hút FDI vào ngành CNMT tại Việt Nam trong bối cảnh mới, khi Việt
Nam đã đặt ra mục tiêu Net Zero vào năm 2050 và nhiều cam kết quốc tế ứng phó với
biến đổi khí hậu, cùng với đó là xu hướng thế giới đang tập trung nhiều hơn cho các hoạt
động phục vụ BVMT.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nhằm đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, luận án xác định sẽ thực hiện những
nhiệm vụ nghiên cứu sau:
- Hệ thống hóa và hoàn thiện những lý luận về ngành CNMT và thu hút FDI vào
ngành CNMT.
- Phân tích tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan và cơ sở lý luận về thu hút FDI vào
ngành CNMT tại Việt Nam.
- Tìm hiểu kinh nghiệm quốc tế về thu hút FDI vào ngành CNMT và rút ra bài học kinh
nghiệm.
- Dựa trên cơ sở lý luận, xác định khung phân tích nhằm đánh giá tác động của các yếu tố
ảnh hưởng tới thu hút FDI vào ngành CNMT tại Việt Nam.
- Phân tích kết quả thu hút FDI vào ngành CNMT theo các tiêu chí về tổng vốn đăng ký,
quy mô dự án, theo lĩnh vực, theo nước đối tác, và theo khu vực đầu tư.
- Đánh giá những thành tựu, tồn tại của kết quả thu hút FDI nêu trên; lý giải những nguyên
nhân dẫn đến các thành tựu và tồn tại đó, dựa trên các yếu tố ảnh hưởng và kết quả
phỏng vấn sâu các chuyên gia.
- Đề xuất các giải pháp gắn kết thực tiễn nhằm tăng cường thu hút FDI vào ngành CNMT
tại Việt Nam.
2.3. Câu hỏi nghiên cứu
Luận án sẽ tập trung trả lời những câu hỏi nghiên cứu sau:
- Tình hình thu hút FDI vào ngành CNMT của một số quốc gia tiêu biểu trên thế giới đang
diễn ra như thế nào và những kinh nghiệm nào từ các quốc gia có thể áp dụng cho Việt
Nam là gì?
- Thực trạng thu hút FDI vào ngành CNMT tại Việt Nam như thế nào?
