Luận án Tiến sĩ tóm tắt: Thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt trên địa bàn Thành phố Hà Nội

Di tích quốc gia đặc biệt (QGĐB) là bộ phận quan trọng của di sản văn hóa Việt Nam, không chỉ lưu giữ giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật mà còn là tài nguyên du lịch quan trọng. Việc bảo tồn và phát huy giá trị các di tích QGĐB là nhiệm vụ cấp bách, đặc biệt tại Hà Nội – địa phương có số lượng di tích QGĐB nhiều nhất. Tuy nhiên, quá trình thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị di tích QGĐB còn bộc lộ nhiều hạn chế, chịu ảnh hưởng từ quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa, dẫn đến các vấn đề như không gian, cảnh quan bị phá vỡ hoặc xâm chiếm, nhiều di tích chưa được tu bổ kịp thời. Do đó, nghiên cứu sâu về thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả chính sách là cần thiết.

Các nhà hoạch định chính sách, quản lý văn hóa, cán bộ trong lĩnh vực bảo tồn di tích, và các tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, đặc biệt là tại thành phố Hà Nội. Luận án cũng là tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành chính sách công và di sản.

Luận án tiến sĩ này tập trung đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt (QGĐB) trên địa bàn thành phố Hà Nội. Mục tiêu nghiên cứu bao gồm việc tổng quan các công trình liên quan, hệ thống hóa cơ sở lý luận, phân tích thực trạng chính sách, và đề xuất giải pháp cụ thể. Về mặt lý luận, luận án làm rõ cơ sở lý luận trong nghiên cứu thực hiện chính sách bảo tồn và phát huy giá trị di tích QGĐB tại địa phương. Về mặt thực tiễn, nghiên cứu đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách, góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách bảo tồn và phát huy giá trị di tích QGĐB ở Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng, đồng thời là tài liệu tham khảo cho các nhà hoạch định chính sách và quản lý văn hóa. Kết quả nghiên cứu cho thấy, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, Hà Nội đã nghiêm túc triển khai các chính sách này. Hiện tại, 02 di tích QGĐB (Hoàng Thành Thăng Long, Cổ Loa) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch và đang triển khai dự án tu bổ, tôn tạo; 04 di tích khác (Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hương Sơn, chùa Thầy, chùa Tây Phương) đã được phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch. Tuy nhiên, vẫn còn 15 di tích QGĐB chưa được phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, trong đó có di tích Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn do thành phố quản lý, cùng 14 di tích do các quận, huyện quản lý. Quá trình thực hiện chính sách bộc lộ cả điểm mạnh (sự quan tâm chỉ đạo của các cấp, đa dạng kênh tuyên truyền, phân cấp quản lý) và điểm yếu (thiếu kế hoạch chuyên biệt, công tác lập kế hoạch phụ thuộc cấp trên, hiệu quả phổ biến chính sách chưa cao, cơ chế phối hợp còn hạn chế, thiếu nguồn nhân lực chuyên môn sâu, cơ chế tài chính chậm đổi mới). Luận án nhấn mạnh sự cần thiết phải nâng cao vai trò của chính quyền cơ sở trong việc thúc đẩy các chương trình hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích QGĐB tại địa phương.