308
THỰC TRẠNG CHUYỂN ĐI SỐ TRONG GIÁO DC ĐẠI HC
VÀ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY TCHỦ ĐẠI HỌC
Tạ Văn Thành*, Trần Thị Vân Oanh
Học viện Phụ nữ Việt Nam, Hà Nội
TÓM TẮT
Chuyển đổi số một xu thế tất yếu trong tiến trình phát triển kinh tế,
hội, trong phát triển sự nghiệp giáo dục của một quốc gia. Chuyển đổi số trong
giáo dục đại học cũng như trong nhiều lĩnh vực khác nhau đều cần phải chịu sự
điều tiết từ các chính sách, chịu sự ảnh hưởng của bối cảnh điều kiện trin
khai. Nghiên cứu y tập trung vào thực trạng chính sách của Việt Nam các
yêu cầu thiết yếu để thực hiện chuyển đổi số trong giáo dục đại học. Kết quả
nghiên cứu, đối sánh được sử dụng làm căn cứ để đề xuất một số thay đổi cấp
thiết trong chính sách chuyển đổi số cùng một số giải pháp cốt lõi thúc đy tự
chủ đại học tại Việt Nam.
Từ khóa: chuyển đi s; kỹ năng số; nhân lực s; tchủ đại học
1. Giới thiệu
Chuyển đổi số là một xu thế tất yếu trong tiến trình phát triển kinh tế,
hội, trong phát triển sự nghiệp giáo dục của một quốc gia. Chuyển đổi số trong
GDĐH cũng như trong nhiều lĩnh vực khác nhau đều cần phải chịu sự điều tiết
từ các chính sách, chịu sự ảnh hưởng bởi bi cảnh và điều kiện triển khai.
Tính đến tháng 5/2024, nhóm tác giả chưa m thấy các báo cáo, các công
bố về thực trạng các chính sách chuyển đổi số trong GDĐH Việt Nam, ảnh
hưởng của chuyển đổi số tới tchủ đại học. Phần lớn các công trình, bài viết liên
quan mới chỉ đề cập đến thực trạng chuyển đổi số trong GDĐH. Kết quả tìm
kiếm về một số chính sách liên quan đến chuyển đổi số, đặc biệt đối với GDĐH,
thu được 8 văn bản của cấp Trung ương, 10 văn bản cấp Bộ. Từ các bài viết về
chuyển đổi số trong giáo dục cho thấy:
- Hiện 63 sở giáo dục và đào tạo, khoảng 710 phòng giáo dục tiến
hành triển khai xây dựng cơ sdữ liệu chung; 82% trường thuộc khối phổ thông
đã ứng dụng phần mềm quản lý trường học trong vận hành; hơn 5.000 bài giảng
điện tửhơn 31.000 câu hỏi trắc nghiệm đã được số hóa, hỗ trquá trình hc
tập
1
.
1
1Office (2023), “Nền tng qun lý tng th Doanh Nghiệp”, Chuyển đổi s trong giáo dc: Thc trng,
vai trò & gii pháp. https://1office.vn/chuyen-doi-so-trong-giao-duc
309
- Hoàn tất số hóa, gắn định danh cho hơn 53.000 cơ sgiáo dục đào
tạo, 24 triệu học sinh, sinh viên 1,4 triệu giáo viên; Xây dựng phát triển
kho học liệu số dùng chung vi khoảng 5.000 bài giảng E-learning, 2.000 video
bài giảng, 200 thí nghiệm ảo, 200 đầu sách giáo khoa, 35.000 câu hỏi trắc nghiệm
và trên 7.500 luận án tiến sĩ
1
.
Việc nghiên cứu thực trạng chính sách của Việt Nam về chuyển đổi số
trong GDĐH, thực trạng các yêu cầu thiết yếu để thực hiện chuyển đổi số
cơ sở khoa học để đề xuất mt số thay đổi cấp thiết trong chính sách chuyển đổi
số cùng một số giải pháp cốt lõi thúc đẩy tự chủ đại hc tại Việt Nam.
2. Phương pháp nghiên cứu
Thực trạng hệ thống chính sách chuyển đổi số trong GDĐH tại Việt Nam
được nhận diện bằng ch tra cứu lược đồ trên website thuvienphapluat.vn. Tn
sở kết quả thu được, thiết lập bảng quan htrong đó xác định các điều
khoản liên quan. Trong giai đoạn tiếp theo, phương pháp phỏng vấn, khảo sát
cũng được thực hiện nhằm đánh giá mối quan hệ với các chính sách chuyển đổi
số trong GDĐH. Kết qunghiên cứu y sẽ căn cứ đề xuất một sgiải pháp
cốt lõi thúc đy tự chủ đại học thông qua chuyển đổi số.
3. Kết quả và thảo luận
Kết quả tìm kiếm trên thuvienphapluat.vn tính đến ngày 20/5/2024 về một
số chính sách liên quan đến chuyển đổi số, đặc biệt đối với GDĐH, đã thu được
8 văn bản của cấp Trung ương, 10 văn bản cấp Bộ, cụ thể như ở Bảng 1.
Bảng 1. Một số chính sách tác động đến chuyển đổi s GDĐH
TT
Chính sách
Cơ quan
ban hành
Nội dung liên quan đến
chuyển đi số GDĐH
1
Ngh quyết số 52-
NQ/TW về một số ch
trương, chính sách ch
động tham gia cuc
Cách mạng Công
nghiệp lần thứ
Bộ Chính
trị,
27/9/2019
Thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia
trong đó có GDĐH
2
Công văn số
2130/VPCP-KSTT
Văn phòng
Chính phủ,
20/3/2020
Phê duyệt Chương trình Chuyển
đổi số quốc gia đến năm 2025,
định hướng đến năm 2030
1
Fastwork (2022), “Nền tảng điều hành và qun tr doanh nghip toàn diện”, Chuyển đổi s trong giáo
dc: Thc trng và gii pháp nâng cao hiu qu qun lý. https://fastwork.vn/chuyen-doi-so-trong-giao-
duc/
310
TT
Chính sách
Cơ quan
ban hành
Nội dung liên quan đến
chuyển đi số GDĐH
3
Ngh quyết số 50/NQ-
CP Ban hành chương
trình hành động ca
chính phủ thực hiện
nghị quyết số 52-
NQ/TW
Chính phủ,
17/4/2020
Đổi mới nội dung, chương trình
theo hướng thích ứng với môi
trường công nghệ liên tục thay
đổi phát triển; Đổi mới cách
dạy học trên s áp dụng
công nghệ số; Khuyến khích các
hình giáo dục, đào tạo mới
dựa trên các nền tảng s
4
Quyết định số 749/ QĐ-
TTg phê duyệt
“Chương trình Chuyển
đổi số quốc gia đến năm
2025, định ớng đến
năm 2030”.
Th ớng
Chính phủ,
03/6/2020
Phát triển nền tảng hỗ tr dạy,
học từ xa, ứng dụng công ngh
số; số hóa tài liệu, giáo trình; y
dựng nền tảng chia sẻ i nguyên.
Phát triển công ngh phục vụ
giáo dục, hướng tới đào tạo
th hóa. 100% s giáo dục
triển khai dạy và học từ xa
5
Quyết định số
2289/QĐ-TTg
Th ớng
Chính phủ,
31/12/2020
Ban hành chiến lược quốc gia về
cách mạng công nghiệp lần thứ
tư đến năm 2030
6
Quyết định số 06/QĐ-
TTg
Th ớng
Chính phủ,
06/01/2022
Đề án “Phát triển ứng dụng dữ
liệu vdân cư, định danh xác
thực điện tử phục vụ chuyển đổi
số quốc gia giai đoạn 2022 -
2025, tầm nhìn đến năm 2030”
7
Quyết định số 131/QĐ-
TTg
Th ớng
Chính phủ,
25/01/2022
Đề án “Tăng cường ứng dụng
công nghệ thông tin chuyển
đổi số trong giáo dục đào tạo
giai đoạn 2022 - 2025, định
hướng đến năm 2030
8
Quyết định số 505/ QĐ-
TTg về Ngày chuyển
đổi số quốc gia
Th ớng
Chính phủ,
22/4/2022
Tổ chức thực hiện các hoạt động
phù hợp truyền thông Ngày
chuyển đổi số quốc gia hàng m
tại bộ, ngành, địa phương
9
Thông số
Bộ
Quy định ng dụng công nghệ
311
TT
Chính sách
Cơ quan
ban hành
Nội dung liên quan đến
chuyển đi số GDĐH
12/2016/TT-BGDĐT
GD&ĐT,
22/4/2016
thông tin trong quản lý, tổ chc
đào tạo qua mạng
10
Thông số
10/2017/TT-BGDĐT
Bộ
GD&ĐT,
28/4/2017
Ban hành Quy chế đào tạo từ xa
trình độ đại học
11
Thông số
21/2017/TT-BGDĐT
Bộ
GD&ĐT,
06/9/2017
Quy định ứng dụng công ngh
thông tin trong hoạt động bồi
dưỡng, tập huấn qua mạng
Internet cho giáo viên, nhân viên
và cán bộ quản lý giáo dục
12
Công văn số
4043/BGDĐT-
KHCNMT về đẩy mạnh
hoạt động khoa hc
công ngh đổi mới
sáng tạo
Bộ
GD&ĐT,
09/9/2019
Các sở GDĐH một trong
các chủ thể nghiên cứu chính,
yếu tố cốt lõi của hệ thống khoa
học quốc gia, khoa học công
nghệ và đổi mới sáng tạo
13
Thông số
42/2021/TT-BGDĐT
về sở dữ liệu giáo
dục đào tạo
Bộ
GD&ĐT,
30/12/2021
Thúc đẩy chuyển đổi số trong
quản trị, quản lý giáo dục và đào
tạo, góp phần phát triển Chính
phủ số, kinh tế số và xã hội s
14
Quyết định số
4740/QĐ-BGDĐT
Bộ
GD&ĐT,
6/12/2022
Ban hành bộ chỉ số cơ sở GDĐH
15
Quyết định số
1282/QĐ-BGDĐT
Bộ
GD&ĐT,
10/2/2022
Kế hoạch tăng ờng ứng dụng
công nghệ thông tin và chuyển
đổi số trong giáo dục đào tạo
giai đoạn 2022 - 2025
16
Quyết định số
4740/QĐ-BGDĐT
Bộ
GD&ĐT,
30/12/2022
Bộ ch số, tiêu chí đánh giá
chuyển đổi số cơ sở GDĐH
17
Quyết định số
30/2023/TT-BGDĐT
Bộ
GD&ĐT,
29/12/2023
Quy định về ng dụng công nghệ
thông tin trong đào tạo trực tuyến
đối vi GDĐH
18
Quyết định
Bộ TT&TT,
Tổ chức sáng kiến khuyến khích
312
TT
Chính sách
Cơ quan
ban hành
Nội dung liên quan đến
chuyển đi số GDĐH
số 1092/QĐ-BTTTT
Phê duyệt kế hoạch
triển khai quyết định
số 505/QĐ-TTG của
Thớng Chính ph
16/6/2022
sinh viên học tập, làm chcông
nghệ số để phục vụ các ngành,
lĩnh vực
Bảng 1 cho thấy các chính sách thuộc tầm mô, mang tính đường lối
chiến ợc. Các sở GDĐH muốn áp dụng cần đội ngũ lãnh đạo quản
theo tư duy số, tri thức số để thiết lập các KPIs và các giải pháp số để tìm kiếm,
thu hút tài trợ, đầu tư từ ngân sách, từ các nhà đầu tư để thúc đẩy được công tác
tự chủ đại hc.
Cũng theo tham khảo các bài viết, nghiên cứu đã tìm hiểu được 04 nhóm
giải pháp về chuyển đổi sđã được Tờng Doanh nhân PACE (2023) và Tờng
Đại học Khoa học tự nhiên - Đại học Quốc gia TP. HChí Minh (2023) định
danh như:
- Nâng cao nhận thức.
- Cải thiện cơ sở dữ liệu.
- Xây dựng hạ tầng mạng và các thiết bị công nghệ tiên tiến.
- Hoàn thiện hệ thng pháp lý, ứng dụng phần mềm quản lý.
Trong giai đoạn tiếp theo, đbức tranh toàn cảnh về thc trạng triển
khai chuyển đổi số trong cơ sở GDĐH, thực trạng tự chủ đại học, nghiên cứu dự
kiến thực hiện phỏng vấn, khảo sát về các nội dung sau: Chính sách chuyển đi
số; Hạ tầng số; Tài nguyên số; Công cụ số; Nhân lực s (Năng lực t học; Thiết
lập số; Tương tác số; Thiết lập báo cáo); Quản trị s(Vận hành số; Phê duyệt số;
Chđạo số). Mối quan hệ của tự chđại học với các chính sách chuyển đổi số
có thể được xác định qua một số nội dung phỏng vấn, khảo sát như sau:
3.1. Chính sách chuyển đi s
- Nhà trường hiện đang áp dụng các chính sách chuyển đổi số nào?
- Khó khăn gặp phải khi thực hiện chuyển đổi số?
- Chuyển đổi số ảnh ởng như thế nào đến công tác tự chủ đại học của
nhà trường?
3.2. Hạ tầng s
- Hạ tầng số của nhà trường gồm những gì?
- Nhng hạng mục nào được ưu tiên đầu để thúc đẩy hiệu quả tự ch
đại hc?