Thực trạng thu hút và sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng giao thông VN trong những năm gần đây

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

Ch­¬ng II: thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông ODA trong lÜnh

vùc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT ë ViÖt Nam trong

nh÷ng n¨m gÇn ®©y

1. Thùc tr¹ng ®­êng bé, ®­êng s¾t, c¶ng biÓn vµ ®­êng thuû néi ®Þa

1.1 Thùc tr¹ng ®­êng bé

Theo sè liÖu thèng kª th¸ng 12/2000 cña côc ®­êng bé ViÖt Nam, tæng chiÒu dµi

m¹ng l­íi ®­êng bé cña n­íc ta lµ 232.400 km, trong ®ã cã: 15.100 km ®­êng

quèc lé víi 78 tuyÕn ®­êng,17.449 km ®­êng tØnh lé víi 520 tuyÕn ®­êng, 36.372

km ®­êng huyÖn lé, 159.558 km ®­êng x· th«n, 3.500 km ®­êng ®« thÞ

M¹ng l­íi ®­êng bé ®­îc ph©n bè kh¸ hîp lý, võa bè trÝ theo chiÒu däc cña ®Êt

n­íc võa theo h­íng §«ng-T©y l¹i cã c¶ h×nh nan qu¹t nèi c¸c trôc chÝnh vµ nèi

c¸c thµnh phè lín vÒ c¸c miÒn cña ®Êt n­íc. B×nh qu©n mËt ®é ®­êng lµ

201km/1.000km2, b×nh qu©n mËt ®é ®­êng trªn ®Çu ng­êi lµ 3.13km/1000 d©n. C¸c

chØ tiªu nµy ®­îc xem lµ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ ë møc trung b×nh lµ tõ

200 ®Õn 1000 km/1000km2 vµ tõ 2.5 ®Õn 5km/1000 d©n.

Nh­ vËy chiÒu dµi m¹ng l­íi ®­êng bé cña ta tuy cßn rÊt thÊp so víi c¸c n­íc

kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ng kh«ng ®Õn nçi thua kÐm qu¸ nhiÒu so víi c¸c n­íc trong

khu vùc, nÕu cã chÊt l­îng ®¶m b¶o th× vÒ c¬ b¶n lµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vËn t¶i

cña nÒn kinh tÕ.

Tuy nhiªn vÊn ®Ò ®Æt ra lµ chÊt l­îng ®­êng bé cña ta cßn ë møc qu¸ thÊp. Tû lÖ

®­êng tèt (bª t«ng nhùa) chiÕm tû lÖ rÊt nhá lµ 9%, ®­êng trung b×nh (r¶i nhùa hoÆc

®¸ d¨m) lµ 35%, ®­êng xÊu chiÕm 23% vµ ®­êng rÊt xÊu chiÕm 33%.

BiÓu ®å 2: Thùc tr¹ng hÖ thèng ®­êng bé ViÖt Nam (nguån: Bé GTVT)

§­êng tèt 9%

§­êng rÊt xÊu 33%

25

§­êng trungb×nh 35%

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8 §­êng xÊu 23%

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

Trong hÖ thèng ®­êng bé 93% lµ ®­êng chØ cã mét lµn xe, c¸c quèc lé còng chØ

cã 30% ®­êng cã trªn mét lµn xe. C­êng ®é mÆt ®­êng chØ ®¶m b¶o 65% so víi

yªu cÇu t¶i träng xe hiÖn nay.

HÖ thèng ®­êng bé ViÖt Nam ®­îc chia thµnh 4 nhãm chñ yÕu: HÖ thèng ®­êng

quèc lé, hÖ thèng ®­êng giao th«ng n«ng th«n (bao gåm tØnh lé, ®­êng x· vµ ®­êng

th«n) vµ hÖ thèng ®­êng ®« thÞ.

HÖ thèng ®­êng quèc lé:

Quèc lé ®¹t cÊp kü thuËt hoµn chØnh chiÕm tû lÖ rÊt thÊp, bao gåm: mét sè ®o¹n

cña Quèc lé 1A (Hµ Néi - Vinh, Nha Trang - TP Hå ChÝ Minh), quèc lé 5, quèc lé

51 vµ quèc lé 18 lµ c¸c ®o¹n tuyÕn võa míi ®­a vµo sö dông. Tæng chiÒu dµi c¸c

®o¹n tuyÕn nµy kho¶ng 2914km chiÕm tû lÖ rÊt nhá lµ 1.5% trªn tæng chiÒu dµi c¸c

quèc lé.

Trong sè h¬n 13.000 km quèc lé cßn l¹i, chØ mét phÇn nhá cã chÊt l­îng ë møc

kh¸ vµ trung b×nh, phÇn nhiÒu lµ xuèng cÊp vµ khæ hÑp. Trªn c¸c quèc lé cã h¬n

20% lµ cÇu cã t¶i träng thÊp d­íi 13 tÊn vµ khæ hÑp d­íi 4m, 5% lµ cÇu x©y t¹m tõ

thêi chiÕn, cßn 43 ®iÓm v­ît s«ng lín b»ng phµ vµ hµng tr¨m ngÇm, trµn.

HÖ thèng ®­êng giao th«ng n«ng th«n

ChÊt l­îng cña m¹ng l­íi ®­êng giao th«ng n«ng th«n cßn rÊt thÊp vµ ph©n bè

ch­a ®Òu. Khu vùc miÒn nói, vïng s©u, vïng xa giao th«ng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n.

HiÖn vÉn cßn 5 huyÖn miÒn nói phÝa B¾c vµ 5 huyÖn §ång B»ng S«ng Cöu Long

« t« chØ ®Õn ®­îc trung t©m huyÖn trong mïa kh«, 606 x· trªn tæng sè 9816 x·

(chiÕm 6%) ch­a cã ®­êng « t« ®Õn trung t©m x·, trong ®ã cã 500 x· thuéc diÖn

nghÌo. RÊt nhiÒu x· tuy cã ®­êng nh­ng th­êng bÞ h­ h¹i, ¸ch t¾c trong mïa m­a

lò, hÖ thèng ®­êng liªn th«n, ®­êng phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn thiÕu rÊt

nhiÒu. C¸c cÇu trªn hÖ thèng ®­êng giao th«ng n«ng th«n hÇu hÕt lµ cÇu yÕu vµ cÇu

t¹m.

B¶ng 4: Thùc tr¹ng chÊt l­îng ®­êng giao th«ng n«ng th«n

26

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

KÕt cÊu mÆt ®­êng Lo¹i ®­êng Tæng sè BT nhùa §¸ nhùa CÊp phèi §Êt

53 km 3.558 km 17.932 km 15.362 km 1. §­êng huyÖn 36.905 km

0.14% 9.64% 48.50% 41.70% Tû lÖ % 100%

2.922km 52.446 km 76.687 km _ 2. §­êng x·, th«n 132.054 km

2.20% 39.80% 58.00% _ Tû lÖ % 100%

92.409 km Tæng sè 168.959 km 53 km 6.480 km 70.378 km

Nguån: Bé GTVT (8)

HÖ thèng giao th«ng ®« thÞ (GT§T):

Nh×n chung mËt ®é m¹ng l­íi giao th«ng thÊp, ph©n bè kh«ng ®Òu, m¹ng l­íi cã

cÊu tróc hçn hîp vµ thiÕu sù liªn th«ng gi÷a c¸c trôc chÝnh, ®­êng phè ng¾n t¹o ra

nhiÒu giao c¾t, chÊt l­îng ®­êng xÊu, lßng ®­êng hÑp, tû lÖ quü ®Êt giµnh cho giao

th«ng cßn qu¸ Ýt 7% ®Õn 8% (c¸c n­íc ph¸t triÓn th­êng lµ 25%).

Giao th«ng ®« thÞ cña ta cßn qu¸ nhiÒu vÊn ®Ò, nhÊt lµ ë hai thµnh phè lín lµ Hµ

Néi vµ Thµnh Phè Hå ChÝ Minh (chiÕm 50% d©n sè ®« thÞ), tèc ®é trung b×nh xe

ch¹y trong ®« thÞ hiÖn nay chØ ®¹t vËn tèc 20km/h víi v« vµn c¸c ®iÓm ¸ch t¾c. HiÖn

nay c¸c nót giao c¾t lËp thÓ lµ gi¶i ph¸p kh¸ h÷u hiÖu cho vÊn ®Ò giao th«ng ®« thÞ

nh­ng hiÖn nay ta míi chØ cã mét nót giao c¾t duy nhÊt míi ®­a vµo sö dông th¸ng

4 n¨m 2001 ®ã lµ nót Nam cÇu Ch­¬ng D­¬ng.

B¶ng 5: So s¸nh mét sè chØ tiªu cña CSHT giao th«ng ®« thÞ cña ViÖt Nam

Tiªu chuÈn ph¸t triÓn C¸c n­íc HiÖn TT ChØ tiªu Møc Møc Møc ph¸t triÓn Tr¹ng thÊp T. b×nh cao

1 Tû lÖ quü ®Êt dµnh cho giao th«ng

15% 20% 25% 26% 8%

+ Giao th«ng ®éng

13% 16% 19% 20% 7%

+ Giao th«ng tÜnh

2% 4% 6% 6% 1%

27

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

2 MËt ®é m¹ng l­íi ®­êng %

2.8% 3.5% 4% 5% 6.5%

ChiÒu dµi ®­êng tÝnh b×nh qu©n

0.15 0.20 0.30 0.35 0.5

cho 1000 d©n (Km/1000 d©n)

Nguån: Bé GTVT (9)

Víi tèc ®é ®« thÞ ho¸ hiÖn nay lµ 3.5 ®Õn 4%/n¨m, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ

16 ®Õn 18%/n¨m vµ víi tèc ®é x©y dùng c¬ së h¹ tÇng GT§T nh­ hiÖn t¹i, sù mÊt

c©n ®èi gi÷a c¬ së h¹ t©ng giao th«ng ®« thÞ vµ mËt ®é c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng

sÏ ngµy mét nghiªm träng..

Hµ Néi hiÖn cã 319 ®­êng phè víi tæng chiÒu dµi 267 km trªn mét diÖn tÝch lµ

71km2 víi d©n sè kho¶ng 1.4 triÖu ng­êi. §­êng ®« thÞ TP Hå ChÝ Minh (khu vùc

12 quËn néi thµnh cò) cã chiÒu dµi lµ 544.4km trªn diÖn tÝch 140.3km2 vµ d©n sè

kho¶ng 3.5 triÖu ng­êi.

1.2 Thùc tr¹ng ®­êng s¾t:

§­êng s¾t ViÖt Nam víi tæng chiÒu dµi lµ 3100km, mËt ®é ®­êng s¾t lµ 7.83

km/10km2. MËt ®é ®­êng s¾t cña n­íc ta lµ t­¬ng ®èi cao so víi c¸c n­íc trong

khu vùc §«ng Nam ¸, tuy nhiªn so víi c¸c n­íc kh¸c cña Ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n,

Hµn Quèc th× mËt ®é nµy cßn lµ qu¸ thÊp.

BiÓu ®å 3: MËt ®é km/10km2 ®­êng s¾t ViÖt Nam so víi mét sè n­íc trong

khu vùc vµ trªn thÕ giíi.

HÖ thèng ®­êng s¾t cña ViÖt Nam ®· ®­îc x©y dùng c¸ch ®©y gÇn mét thÕ kû,

90

80

70

60

50

80

40

30

2 m k 0 1 / m k é ® t Ë M

20

32.1

10

12.6

7.83

7.45

6.65

5.6

4.96

3.6

0

P hilipin

M alaixia

28

T h ¸i L a n

ViÖt N a m

N hËt B ¶ n

A u stralia

In d o nexia

H µ n Q u è c

Tru n g Q u è c

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

sau gÇn 100 n¨m khai th¸c vµ kh«ng cã ®Çu t­ lín (tuyÕn ®­êng s¾t B¾c - Nam

®­îc x©y dùng tõ n¨m 1899), l¹i bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ qua 3 cuéc chiÕn tranh (kho¶ng

60%) nªn chÊt l­îng ®­êng s¾t cña ta hiÖn nay rÊt thÊp, ®­êng s¾t khæ hÑp víi

chiÒu dµi lµ 2609 km chiÕm tû lÖ cao (84%). §Õn nay ch­a cã mét km ®­êng s¾t

nµo ®ñ cÊp tiªu chuÈn.

Tèc ®é trung b×nh ch¹y tÇu cña tuyÕn thèng nhÊt lµ 55km/h, trong khi ®ã tèc ®é

trung b×nh nµy ë in ®« nª xia lµ 90km/h, Malaixia vµ Singapore lµ 105km/h. Th¸i

lan lµ 110km/h. Nh­ vËy thùc chÊt cña ®­êng s¾t ViÖt Nam hiÖn nay vÒ chÊt l­îng

c¬ së h¹ tÇng vµ kü thuËt lµ cßn tôt hËu xa so víi c¸c n­íc ASEAN vµ ®Æc biÖt lµ

c¸c n­íc ph¸t triÓn.

CÇu ®­êng s¾t hÇu hÕt ®Òu lµ cÇu tõ thêi kú Ph¸p ®« hé, hiÖn nay cßn trªn 120

cÇu dÇm thÐp t¹m vµ 100 cÇu vßm bª t«ng trong t×nh tr¹ng bÞ phong ho¸ m¹nh. Tèc

®é trung b×nh tÇu ch¹y qua c¸c cÇu hiÖn nay lµ 25km/h. HiÖn tæng sè cã 1.771 cÇu

víi tæng chiÒu dµi lµ 44.073 km trong ®ã cã 1201 cÇu yÕu víi tæng chiÒu dµi lµ

27.850m (chiÕm 63%). CÊp t¶i träng cña cÇu kh«ng ®ång nhÊt (tõ cÊp 11 ®Õn cÊp

22). PhÇn lín lµ cÇu cò (tõ thêi Ph¸p ®Ó l¹i), dÇm thÐp cña c¸c cÇu nµy ®Òu ®· rØ ë

møc cao, hiÖn tr¹ng ®· vi ph¹m c¸c quy tr×nh cho phÐp khai th¸c.

HÇm ®­êng s¾t hÇu hÕt ®· bÞ xuèng cÊp vµ rß rØ n­íc trªn ®Ønh vßm, ®Æc biÖt lµ

c¸c hÇm qua ®Ìo H¶i V©n. PhÇn lín c¸c hÇm ®­îc x©y dùng tõ thêi Ph¸p (giai ®o¹n

1906 ®Õn 1933). B¸n kÝnh cong nhá cña hÇu hÕt c¸c hÇm kÓ trªn ®· ¶nh h­êng

kh«ng nhá ®Õn tèc ®é vµ an toµn ch¹y tÇu.

HÖ thèng th«ng tin tÝn hiÖu ®­êng s¾t hiÖn t¹i rÊt l¹c hËu, chØ cã mét sè ga

®­êng s¾t míi ®­îc x©y dùng cßn ®a sè lµ c¶i t¹o l¹i.

1.3 Thùc tr¹ng c¶ng biÓn vµ ®­êng thuû néi ®Þa

HÖ thèng c¶ng biÓn

C¶ng biÓn ViÖt Nam hiÖn nay cã trªn 80 c¶ng lín nhá nh­ng møc ®é hiÖn ®¹i

cßn thÊp, hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh kho b·i ®­îc x©y dùng tõ thêi kú chiÕn tranh vµ

29

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

hiÖn ®ang bÞ xuèng cÊp nghiªm träng. Ta cßn thiÕu bÕn container vµ c¸c bªn

chuyªn dïng cho tÇu trªn 20.000 DWT. Trang thiÕt bÞ bèc xÕp l¹i qu¸ l¹c hËu.

Khu vùc phÝa B¾c hoµn toµn ch­a cã c¶ng biÓn n­íc s©u cã thÓ tiÕp nhËn tÇu

trªn 20.000 DWT.

Tµu lín ch­a thÓ cËp c¶ng ViÖt Nam trong khi xu thÕ cña ngµnh vËn t¶i biÓn

quèc tÕ lµ t¨ng nhanh ®éi tÇu cã t¶i träng lín theo h­íng: Tµu chuyªn dông

Container: 40.000 ®Õn 50.000 DWT, tµu hµng rêi 50.000 ®Õn 100.000 DWT, tµu

chë dÇu: 50.000 ®Õn 200.000 DWT. (10)

HÖ thèng ®­êng thuû néi ®Þa

Theo tµi liÖu thèng kª n¨m 2000 cña Côc ®­êng s«ng ViÖt Nam th× c¶ n­íc ta cã

2360 s«ng, kªnh, r¹ch víi tæng chiÒu dµi 41.900km. §Õn nay míi khai th¸c trªn gÇn

18.000 km (chiÕm 40% trªn tæng sè chiÒu dµi)

PhÝa b¾c, s«ng ngßi tËp trung chñ yÕu ë vïng ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång.

Møc n­íc mïa lò vµ mïa c¹n chªnh lÖch nhau tõ 5m ®Õn 7m, sau lò th­êng t¹o nªn

c¸c b·i båi g©y c¶n trë cho l­u th«ng ®­êng s«ng. MiÒn trung víi ®ång b»ng nhá

hÑp, c¸c s«ng ng¾n vµ cã ®é dèc lín, chªnh lÖch mùc n­íc mïa kh« vµ mïa m­a rÊt

lín. Mïa kh« n­íc c¹n ktÖt vµ mïa m­a dßng ch¶y m¹nh nªn giao th«ng ®­êng

s«ng khu vùc nµy kh«ng ph¸t triÓn.

PhÝa Nam, s«ng ngßi tËp trung chñ yÕu ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long. C¸c

nh¸nh cña s«ng Mª K«ng vµ hÖ thång kªnh r¹ch ch»ng chÞt ®· t¹o ®iÒu kiÖn hÕt søc

thuËn lîi cho ph¸t triÓn giao th«ng ®­êng s«ng. VËn t¶i ®­êng s«ng ë ®ång b»ng

s«ng Cöu Long chiÕm 65% khèi l­îng vËn t¶i hµng ho¸ vµ 55% vËn t¶i hµnh kh¸ch.

Tuy nhiªn mét sè luång l¹ch th­êng hay bÞ båi l¾ng sau mïa lò, g©y c¶n trë giao

th«ng.

HÇu hÕt c¸c c¶ng s«ng cã quy m« nhá, thiÕt bÞ kh«ng ®ång bé. TÝnh ®Õnn thêi

®iÓm n¨m 2000 (tr­íc khi x©y dùng c¶ng CÇn Th¬) ch­a cã c¶ng s«ng nµo cã thiÕt

bÞ bèc xÕp container.

30

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

2. Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT

trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y

Tr­íc thùc tr¹ng c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam cßn trong t×nh tr¹ng yÕu kÐm,

chÝnh phñ ViÖt Nam ®· t×m mäi c¸ch thu hót vèn ODA ®Ó ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c¬

së h¹ tÇng GTVT. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tû träng ODA dµnh cho ViÖt Nam

d­íi d¹ng c¸c dù ¸n ®Çu t­, chñ yÕu lµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ®· t¨ng lªn

®¸ng kÓ. Trong ®ã trong 2 n¨m tõ 1996 ®Õn 1998 gi¶i ng©n cho khu vùc GTVT ®·

t¨ng gÊp ®«i tõ 110 triÖu USD lªn tíi 212 triÖu USD. Nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh

vùc nµy th­êng ®­îc nh÷ng nhµ tµi trî lín nh­ JBIC, Ng©n hµng thÕ giíi, Ng©n

hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ cÊp vèn. Trong tæng vèn ®­îc cÊp cho ph¸t triÓn c¬ së h¹

tÇng th× l­îng ODA cÊp cho lÜnh vùc GTVT còng chiÕm mét khèi l­în ®¸ng kÓ vµ

®­îc chia lµm nhiÒu lÜnh vùc nhá nh­ hÖ thèng giao th«ng ®­êng bé, hÖ thèng giao

th«ng ®­êng s¾t, hÖ thèng giao th«ng ®­êng thuû. Tuy nhiªn cã mét ®iÒu ®¸ng l­u

ý lµ cßn tån t¹i sù mÊt c©n ®èi trong sù ph©n bæ vèn ®Çu t­ trong khu vùc nµy. Tõ

n¨m 1993, tû lÖ vèn ODA ®­îc cÊp cho giao th«ng ®­êng bé ®· chiÕm ®Õn h¬n

80% tæng vèn ®Çu t­ cho khu vùc GTVT trong ®ã chØ riªng vèn cÊp cho c¸c dù ¸n

lín vÒ n©ng cÊp c¸c tuyÕn quèc lé ®· chiÕm tíi 83,6% tæng sè vèn ®­îc cÊp. Trong

khi ®ã c¸c tuyÕn ®­êng n«ng th«n vµ ®« thÞ nãi chung vÉn ë trong t×nh tr¹ng xuèng

cÊp nghiªm träng. C¸c dù ¸n dµnh cho hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n còng nh­ ®«

thÞ chØ ®¹t h¬n 16% tæng vèn ®Çu t­ cho giao th«ng ®­êng bé. Sù mÊt c©n ®èi còng

thÓ hiÖn trong viÖc nguån vèn cÊp cho c¸c dù ¸n n©ng cÊp ®­êng s¾t chØ ®¹t 143,36

triÖu USD tøc lµ kho¶ng 4,65% vèn ODA dµnh cho GTVT trong ®ã ®­êng thuû néi

®Þa chiÕm 77,16 triÖu USD (kho¶ng 17,19%) vµ c¶ng biÓn ®¹t 317, 59 triÖu USD

(kho¶ng 82,81%). §©y lµ vÊn ®Ò mµ chÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî ph¶i xem xÐt vµ

®iÒu phèi ODA sao cho hîp lý, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn hµi hoµ gi÷a c¸c vïng.

B¶ng 6: Tû träng vèn ODA cña ngµnh GTVT tõ n¨m 1993 tíi nay

STT LÜnh vùc ®Çu t­ Tæng vèn C¬ cÊu Tû träng trong

31

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

®Çu t­ (triÖu USD) 2.488,67 tõng lÜnh vùc 100% tæng vèn gtvt 80,79% 1 Giao th«ng ®­êng bé

§­êng quèc lé 2.080,66 83,6% -

§­êng giao th«ng ®« thÞ 201,11 8,08 -

§­êng giao th«ng n«ng th«n 206,9 8,32% -

2 HÖ thèng §­êng s¾t 143,36 100% 4,65%

3 HÖ thèng §­êng thuû 448,75 100% 14,56%

§­êng thuû néi ®Þa 77,16 17,19% -

C¶ng biÓn 371,59 82,81% -

4 Tæng vèn ®Çu t­ c¸c lÜnh vùc 3.080,78 - 100%

Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­(11)

Nh­ vËy, tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, ®· cã h¬n 60 dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc x©y

dùng c¬ së h¹ tÇng GTVT ®· ®­îc triÓn khai víi tæng møc ®Çu t­ 4.866 triÖu USD

trong ®ã ®· ký hiÖp ®Þnh vay vèn 3.459 triÖu USD.

Trong giai ®o¹n 1996-2000, tæng møc ®Çu t­ ®· gi¶i ng©n cña ngµnh GTVT lµ

4.333 triÖu USD, trong ®ã ODA chiÕm tíi 61.5% (2.667 triÖu USD), vèn ng©n s¸ch

nhµ n­íc chiÕm 26% (1.135 triÖu USD), vèn BOT chiÕm 9.5% (415 triÖu USD)

phÇn cßn l¹i thuéc vÒ c¸c nguån kh¸c.

ODA ®­îc ®Çu t­ rÊt toµn diÖn vµ ®ång bé trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ngµnh

GTVT (tuy cßn mÊt c©n ®èi), tõ c¸c dù ¸n n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o, c¸c dù ¸n

nghiªn cøu ph¸t triÓn tæng thÓ vµ quy ho¹ch GTVT, c¸c dù ¸n ph¸t triÓn n¨ng lùc

vËn t¶i vµ hµng chôc dù ¸n x©y dùng c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm quèc gia vÒ GTVT

nh­ cÇu Gianh, cÇu Mü ThuËn, hÇm H¶i V©n, cÇu Hµm Rång.

Sau 7 n¨m triÓn khai nguån vèn ODA, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng GTVT ®· cã

nhiÒu biÕn ®æi quan träng: §Õn 31 th¸ng 12 n¨m 2000 ®· hoµn thµnh vµ ®­a vµo

khai th¸c sö dông trªn 2.000 km quèc lé quan träng, 13.324m cÇu ®­êng bé, 1.400

32

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

km tØnh lé, 2.400 m cÇu ®­êng s¾t, 1.400 km tØnh lé, 4.000 km ®­êng vµ 12.000 m

cÇu giao th«ng n«ng th«n.

ODA kh«ng chØ ®ãng vai träng trong viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh mµ cßn lµ

mét cuéc chuyÓn giao c«ng nghÖ lín trong toµn ngµnh GTVT. Tõ viÖc chuyÓn giao

c«ng nghÖ thi c«ng qua c¸c dù ¸n x©y dùng ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn (c«ng

nghÖ cÇu ®óc hÉng c©n b»ng, cÇu d©y v¨ng, cäc khoan nhåi ®­êng kÝnh lín, sö

dông bÊc thÊm, dÇm super T...), ®Õn viÖc n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh

cña tÊt c¶ c¸c ban ngµnh cã liªn quan trùc tiÕp còng nh­ gi¸n tiÕp ®Õn dù ¸n (c¸c

quy tr×nh ®Êu thÇu quèc tÕ, qu¶n lý dù ¸n ®Çu thÇu, thñ tôc gi¶I ng©n...) vµ quan

träng nhÊt lµ phÝa ViÖt Nam ®· cã thªm rÊt nhiÒu kinh nghiÖm trong c«ng t¸c vËn

®éng còng nh­ sö dông ODA.

3. §¸nh gi¸ viÖc sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT nh÷ng

n¨m gÇn ®©y

3.1 Thµnh tùu cña viÖc sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT

nh÷ng n¨m qua

3.1.1 Vai trß cña ODA trong ph¸t triÓn ®­êng bé:

a) ODA trong x©y dùng c¸c quèc lé quan träng

Tõ n¨m 1993 ®Õn nay, nguån vèn ODA ®· gióp kh«i phôc 2.914km c¸c quèc

lé quan trong nhÊt, ®¹i tu kho¶ng 6000km c¸c quèc lé kh¸c, Lµm míi 70 cÇu víi

tæng chiÒu dµi lªn tíi 39.500m trªn c¸c quèc lé, trong ®ã cã c¸c c©y cÇu cã vÞ trÝ

quan träng nh­ cÇu Mü ThuËn, S«ng Gianh, Hµm Rång... Riªng trong giai ®o¹n

1996-2000, nguån vèn ODA ®· ®­îc triÓn khai cho x©y dùng c¸c quèc lé ®¹t 1.904

triÖu USD chiÕm 71% trªn tæng sè vèn ODA dµnh cho ngµnh GTVT.

Quèc lé 1A lµ tuyÕn ®­êng huyÕt m¹ch duy nhÊt nèi phÝa c¸c tØnh phÝa b¾c

qua c¸c tØnh miÒn trung vµ nèi víi c¸c tØnh cùc nam trung bé. Nhu cÇu n©ng cÊp söa

ch÷a quèc lé nµy ®· trë nªn rÊp cÊp b¸ch, nhÊt lµ vµo nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90 khi

33

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

nÒn kinh tÕ n­íc ta ®¹t t¨ng tr­ëng GDP trªn 7.5% n¨m vµ nhu cÇu vËn t¶i B¾c

Nam t¨ng trung b×nh trªn 18%/n¨m.

Cã ba nhµ tµi trî chÝnh cho viÖc n©ng cÊp toµn bé quèc lé 1A lµ OECF (JBIC)

víi sè vèn lµ 624 triÖu USD chiÕm 39%, WB víi sè vèn lµ 506 triÖu USD chiÕm

32%, ADB víi sè vèn lµ 466 triÖu USD chiÕm 29%.

Ngoµi c¸c nhµ tµi trî trªn, cßn ph¶i kÓ ®Õn nguån ODA cña Ph¸p trÞ gi¸ 21,7

triÖu USD víi viÖc x©y dùng cÇu s«ng Gianh, mét trong nh÷ng cÇu cã ®iÒu kiÖn thi

c«ng khã kh¨n nhÊt trªn quèc lé 1A vµ lµ cÇu cã nhÞp ®óc hÉng khung T dµi nhÊt

ViÖt nam vµo thêi ®iÓm kh¸nh thµnh: 130m. CÇu ®· ®­îc ®­a vµo sö dông cuèi n¨m

1998. ChÝnh phñ Australia víi dù ¸n cÇu Mü ThuËn (sÏ ®­îc ®Ò cËp riªng)

B¶ng 7 : Danh môc c¸c dù ¸n n©ng cÊp quèc lé 1A ®· ®­îc triÓn khai

b»ng nguån vèn ODA ®­îc tµi trî bëi OECF (JBIC), WB vµ ADB

STT Néi dung dù ¸n Tæng møc

®Çu t­

(TriÖu USD)

I. C¸c dù ¸n thùc hiÖn b»ng vèn ODA cña OECF (JBIC)

251 162 211

1 X©y dùng hÇm ®­êng bé H¶i V©n 2 Kh«i phôc 42 cÇu quèc lé 1, giai ®o¹n 1 3 Kh«i phôc 19 cÇu quèc lé 1, giai ®o¹n 2 Céng 624

II. C¸c dù ¸n thùc hiÖn b»ng nguån vèn ODA cña WB

1 Kh«i phôc quèc lé 1A c¸c ®o¹n 1./ Hµ Néi – Vinh 2./ Tp HCM - CÇn Th¬ 158,5

2 Kh«i phôc quèc lé 1A c¸c ®o¹n 1./ Vinh - §«ng Hµ 2./ §«ng Hµ - Qu¶ng Ng·i 3 Kh«i phôc quèc lé 1A ®o¹n CÇn Th¬ - N¨m C¨n 195,6 110

34

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

Céng 461,1

III. C¸c dù ¸n thùc hiÖn b»ng nguån vèn ODA cña ADB

1 Kh«i phôc quèc lé 1A ®o¹n TP HCM - Nha Trang 2 Kh«i phôc quèc lé 1A ®o¹n Hµ Néi - L¹ng S¬n 3 Kh«i phôc quèc lé 1A ®o¹n Qu¶ng Ng·i - Nha Trang 141 120 168,44

429,44 Tæng céng: 1.514,54triÖu USD Céng

(Nguån: Bé GTVT)(12)

ViÖc n©ng cÊp quèc lé 1A sÏ ®­îc hoµn tÊt vµo n¨m 2003 víi tæng vèn ®Çu t­

lµ 2.1 tû USD, chñ yÕu lµ vèn ODA. Quèc lé 1A sÏ ®­îc n©ng cÊp toµn bé thµnh

®­êng 2 lµn xe c¬ giíi vµ 2 lµn xe th« s¬ víi chiÒu réng mÆt ®­êng trung b×nh lµ

11m, t¹i c¸c ®iÓm gi¸p c¸c thµnh phè, thÞ trÊn, thÞ tø, ®­êng sÏ cã 4 lµn xe c¬ giíi

vµ 2 lµn xe th« s¬.

C¸c dù ¸n träng ®iÓm quèc gia trªn quèc lé 1A:

HÇm ®­êng bé H¶i V©n: §­êng ®Ìo H¶i V©n lµ ®o¹n nguy hiÓm nhÊt trªn

tuyÕn ®­êng Quèc Lé 1A. Víi chiÒu dµi h¬n 20km, ®Ìo dèc quanh co, do ¶nh

h­ëng cña m­a lò nªn hµng n¨m ®Òu x¶y ra s¹t lë. §Æc biÖt nghiªm träng lµ mïa

m­a lò n¨m 1999, m­a lò ®· lµm s¹t lë nhiÒu ®o¹n trong ®ã cuèn tr«i mét cÇu, g©y

¸ch t¾c giao th«ng trong nhiÒu ngµy. Do vËy viÖc x©y dùng hÇm H¶i V©n ®· ®­îc

®Æt ra hÕt søc cÊp b¸ch.

Dù ¸n x©y dùng HÇm H¶i V©n ®· ®­îc chÝnh thøc khëi c«ng vµo ngµy 27

th¸ng 8 n¨m 2000, më ra hy väng cho mét biÖn ph¸p gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò nguy

hiÓm vµ ¸ch t¾c trong mïa m­a lò cña ®Ìo H¶i V©n.

§©y lµ mét dù ¸n cã quy m« lín víi tæng møc ®Çu t­ lªn tíi 251 triÖu USD.

Nguån vèn ODA cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn H¶i ngo¹i NhËt b¶n - JBiC.

35

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

Tæng chiÒu dµi hÇm lµ 6.4km, víi hÖ thèng hÇm chÝnh réng 11.5m, hÇm l¸nh

n¹n réng 4.5m. ®­êng nèi hai ®Çu hÇm dµi 4.1km. HÇm dù kiÕn ®­îc thi c«ng trong

48 th¸ng, nh­ vËy vµo n¨m 2004, n­íc ta sÏ cã mét hÇm ®­êng bé dµi thø 7 trªn thÕ

giíi vµ lµ mét trong 30 hÇm ®­êng bé hiÖn ®¹i nhÊt thÕ giíi.

CÇu Mü ThuËn: ®­îc x©y dùng thay thÕ cho bÕn phµ Mü ThuËn, b¾c qua

s«ng TiÒn Giang trªn quèc lé 1A, nèi Thµnh phè Hå ChÝ Minh víi c¸c tØnh vïng

®ång b»ng s«ng Cöu Long. CÇu cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t

triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi cña c¶ khu vùc. Ngµy 21 th¸ng 5 n¨m 2000, sau 33

th¸ng thi c«ng (v­ît kÕ ho¹ch dù kiÕn lµ 8 th¸ng), cÇu Mü ThuËn, c©y cÇu d©y v¨ng

hiÖn ®¹i ®Çu tiªn ë n­íc ta ®· ®­îc c¾t b¨ng kh¸nh thµnh.

CÇu Mü ThuËn ®­îc x©y dùng b»ng nguån ODA cña Australia víi tæng tæng

gi¸ trÞ lµ 90 triÖu §«la óc trong ®ã cã 59.4 triÖu §« la óc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i.

Toµn bé cÇu dµi 1.535m, réng 24m, cÇu ®­îc thiÕt kÕ vµ x©y dùng víi c«ng

nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt hiÖn nay ®ã lµ c«ng nghÖ cÇu trô th¸p vµ d©y v¨ng. Hai trô th¸p

chÝnh cña cÇu cao tíi 120m ®­îc ®Æt trªn mãng cäc khoan nhåi ®­êng kÝnh 2,5m,

c¸c d©y v¨ng ®­êng kÝnh 300mm ®­îc g¾n víi b¶n mÆt cÇu vµ trô th¸p cho phÐp

v­ît nhÞp chÝnh dµi 350m víi chiÒu cao th«ng thuyÒn lµ 37.5m, nhÞp dµi nhÊt vµ

khæ th«ng thuyÒn lín nhÊt ViÖt Nam hiÖn nay.

CÇu Mü ThuËn ®· ®­îc x©y dùng víi nh÷ng thµnh c«ng hiÕm cã cã trong lÞch

sö x©y dùng cÇu cña ViÖt Nam còng nh­ thÕ giíi vÒ tiÕn ®é thi c«ng, chÊt l­îng

c«ng tr×nh, an toµn lao ®éng, t¸c ®éng m«i tr­êng. Sau khi x©y dùng cÇu rÊt nhiÒu

tËp thÓ, c¸ nh©n ®· ®­îc nhËn c¸c hu©n huy ch­¬ng.

CÇu Mü ThuËn kh«ng nh÷ng lµ c©y cÇu hiÖn ®¹i mµ cßn lµ mét c©y cÇu ®Ñp

víi hÖ d©y v¨ng, trô th¸p hÖ thèng chiÕu s¸ng t­¬ng hîp víi c¶nh quan khu vùc

®ång b»ng s«ng Cöu Long. CÇu Mü ThuËn thùc sù lµ biÓu t­îng cho sù ph¸t triÓn

cña c¬ së h¹ tÇng GTVT n­íc ta.

CÇu Thanh Tr× §ång thêi n»m trªn quèc lé 1 vµ n»m trªn tuyÕn Vµnh ®ai 3

cña Hµ Néi l¹i nèi víi quèc lé 5 t¹i Sµi §ång, cÇu Thanh Tr× cã vÞ trÝ rÊt quan träng

36

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

trong viÖc h¹n chÕ t×nh tr¹ng ¸ch t¾c giao th«ng ®« thÞ cña Hµ Néi còng nh­ t¨ng

c­êng n¨ng lùc l­u th«ng cña quèc lé 1A vµ quèc lé 5.

Sau khi hoµn thµnh, c¸c ph­¬ng tiÖn l­u th«ng trªn quèc lé 1 vµ tõ quèc lé 5

vÒ phÝa nam Hµ Néi sÏ kh«ng ph¶i ®i vµo thµnh phè nh­ hiÖn nay , ®ång thêi gi¶m

®­îc thêi gian xe ch¹y do qu·ng ®­êng ng¾n h¬n (kho¶ng 10km) vµ tèc ®é xe ch¹y

cao h¬n vµ gi¶m ®­îc ¸ch t¾c giao th«ng.

CÇu Thanh Tr× ®­îc ®Çu t­ b»ng nguån vèn vay ­u ®·i cña JBIC víi tæng

møc ®Çu t­ lµ 410 triÖu USD, dù kiÕn khëi c«ng vµo quý 4 n¨m 2001 vµ kÕt thóc

trong n¨m 2005.

§iÓm ®Çu cña dù ¸n lµ Ph¸p V©n giao víi quèc lé 1 (km8), ®i theo h­íng

§«ng B¾c vµ ®iÓm cuèi c¾t quèc lé 5 t¹i Sµi §«ng. CÇu réng 33m, tæng chiÒu dµi

cña dù ¸n cÇu Thanh Tr× lµ 12.831m trong ®ã phÇn ®­êng dÉn phÝa Ph¸p V©n dµi

6254m, cÇu dµi 3048m, ®­êng dÉn phÝa Gia L©m dµi 3.529m.

Trªn toµn bé dù ¸n cã 5 nót giao c¾t lËp thÓ lµ: ®­êng Ph¸p V©n, ®­êng

NguyÔn Tam Trinh, ®ª LÜnh Nam, ®ª Gia L©m vµ Quèc Lé 5.

Quèc lé 5 nèi hai trung t©m kinh tÕ lín cña phÝa B¾c lµ Hµ Néi vµ H¶i Phßng

®· ®­îc chÝnh thøc ®­a vµo sö dông toµn bé tuyÕn tõ ngµy 12-5-2000 víi chiÒu dµi

h¬n 100km. Quèc lé 5 ®­îc n©ng cÊp vµ c¶i t¹o ®¹t tiªu chuÈn cÊp II ®ång b»ng víi

4 lµn xe, riªng ®o¹n tõ CÇu Chui ®Õn Cæ Bi ®­îc më réng 6 lµn.

 Giai ®o¹n I cña toµn bé dù ¸n lµ n©ng cÊp ®o¹n ®i qua thÞ x· H¶i D­¬ng tõ km47

®Õn km 62 víi viÖc x©y dùng cÇu Phó L­¬ng (cÇu ®óc hÉng c©n b»ng khung T

®Çu tiªn cña ViÖt Nam vµ cã chiÒu dµi nhÞp dµi nhÊt ViÖt Nam vµo thêi ®iÓm ®ã

lµ 90m). §o¹n nµy cã trÞ gi¸ 50 triÖu USD nguån ODA cña IECDF (§µi Loan),

®· hoµn thµnh vµ ®­a vµo sö dông tõ th¸ng 12 n¨m 1996.

 Giai ®o¹n II cña dù ¸n bao gåm viÖc n©ng cÊp hai ®o¹n: tõ CÇu Chui ®Õn km47

vµ tõ km62 ®Õn km106. Giai ®o¹n II cña dù ¸n cã trÞ gi¸ 235 triÖu USD ®­îc

thùc hiÖn b»ng nguån ODA cña OECF (nay lµ JBIC). Giai ®o¹n nµy ®· kÕt thóc

vµ toµn bé tuyÕn ®­êng ®· ®­îc ®­a vµo sö dông th¸ng 5 n¨m 2000.

37

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

 Giai ®o¹n III cña dù ¸n ®­îc thùc hiÖn b»ng nguån vèn d­ trÞ gi¸ 12 triÖu USD

bao gåm c¸c tiÓu dù ¸n nh»m n©ng cao n¨ng lùc l­u th«ng vµ gi¶m tai n¹n trªn

quèc lé 5. Giai ®o¹n nµy bao gåm c¸c gãi thÇu më réng c¸c ®­êng nh¸nh, x©y

dùng c¸c ®­êng gom vµ mét sè cÇu v­ît d©n sinh. Khi gãi thÇu nµy kÕt thóc,

quèc lé 5 sÏ ph¸t huy hÕt vai trß cña m×nh ®ång thêi h¹n chÕ ®­îc t×nh h×nh tai

n¹n giao th«ng hiÖn nay.

Quèc lé 18 nèi c¸c trung t©m kinh tÕ phÝa B¾c b¾t ®Çu tõ B¾c Ninh qua ChÝ

Linh, BiÓu Nghi, B·i Ch¸y, Hßn Gai vµ Cöu ¤ng.

Giai ®o¹n I cña dù ¸n cã trÞ gi¸ 44 triÖu USD (trong ®ã cã 12 triÖu USD vèn

vay cña tËp ®oµn DEAWOO, 24 triÖu USD vèn ODA cña ChÝnh Phñ Hµn Quèc, 10

triÖu USD vèn trong n­íc). Giai ®o¹n I nh»m c¶i t¹o n©ng cÊp 65 km tõ ChÝ Linh

®Õn BiÓu Nghi, ®· chÝnh thøc ®­a vµo sö dông tõ ngµy 22-5-1999.

Giai ®o¹n II cña dù ¸n sÏ n©ng cÊp c¸c ®o¹n cßn l¹i víi tæng chiÒu dµi lµ 132

km víi tæng gi¸ trÞ dù kiÕn lµ 250 triÖu USD nguån vèn ODA cña JBIC. Giai ®o¹n

II bao gåm c¸c ®o¹n:

 §o¹n Néi Bµi-B¾c Ninh dµi 31km sÏ ®­îc x©y dùng víi tiªu chuÈn ®­êng

cao tèc bèn lµn xe trong ®ã cã 3 cÇu v­ît t¹i QL3, ®­êng s¾t §«ng Anh-Th¸i

Nguyªn, ®­êng s¾t Hµ Néi-L¹ng S¬n. §· khëi c«ng ngµy 1-12-2000.

 §o¹n B¾c Ninh-ChÝ Linh dµi 36km sÏ ®­îc n©ng cÊp c¶i t¹o víi tiªu chuÈn

xÊp xØ ®­êng cao tèc víi chiÒu réng nÒn ®­êng 15m, ph©n c¸ch cøng gi÷a hai

lµn xe c¬ giíi 10m vµ hai lµn xe th« s¬ 4m. Gãi thÇu nµy bao gåm viÖc x©y

dùng cÇu Ph¶ L¹i míi dµi 1400m. §· khëi c«ng ngµy 31-3-2000.

 §o¹n BiÓu Nghi-B·i Ch¸y dµi 26km sÏ c¶i t¹o thµnh ®­êng ®¹t tiªu chuÈn

cÊp III ®ång b»ng, nÒn réng 12m, mÆt ®­êng réng 11m, t­¬ng ®­¬ng nh­

®o¹n ChÝ Linh-BiÓu Nghi. §· khëi c«ng ngµy 19-1-1999.

 §o¹n Hßn Gai-Cöa ¤ng dµi 38km sÏ n©ng cÊp theo tiªu chuÈn cÊp ®­êng ®«

thÞ víi 4 lµn xe c¬ giíi. §· khëi c«ng ngµy 6-1-2001

38

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

Toµn bé 4 ®o¹n trªn hiÖn ®ang ®­îc thi c«ng vµ dù kiÕn sÏ hoµn thµnh vµo n¨m

2003.

Quèc lé 10 nèi c¸c tØnh duyªn h¶i phÝa b¾c tõ Ninh B×nh qua Th¸i B×nh ®Õn

H¶i Phßng. Toµn bé dù ¸n trÞ gi¸ 350 triÖu USD nguån vèn ODA cña JBIC. Dù ¸n

nh»m c¶i t¹o toµn bé 157 km QL10 trong ®ã bao gåm viÖc x©y dùng 5 cÇu lín: cÇu

§¸ B¹c, cÇu KiÒn, cÇu Tr¹m B¹c, cÇu Quý Cao, cÇu T©n §Ö vµ cÇu Non N­íc. CÇu

KiÒn lµ cÇu cã trÞ gi¸ lín nhÊt, 25 triÖu USD, vµ ®­îc thi c«ng b»ng c«ng nghÖ hiÖn

®¹i ®ã lµ trô th¸p Extrados, d©y v¨ng vµ l¾p hÉng c¸c khèi dÇm bª t«ng nÆng trªn

100T. Mét sè th«ng tin vÒ c¸c gãi thÇu nh­ sau (c¸c gãi R lµ gãi c¶i t¹o ®­êng, c¸c

gãi B lµ c¸c gãi x©y dùng cÇu)

 Gãi R1: ®o¹n BÝ Chî - Xãm Míi dµi 12km, ®­îc x©y dùng theo tiªu chuÈn cÊp

III ®ång b»ng (2 lµn xe c¬ giíi, 2 lµn th« s¬, nÒn ®­êng réng 11m). Tæng møc

®Çu t­ lµ 14 triÖu USD.

 Gãi R2: ®o¹n tõ cÇu Vµng ®Õn cÇu Ngh×n dµi 21.6km ®­îc x©y dùng theo tiªu

chuÈn cÊp III ®ång b»ng (2 lµn xe c¬ giíi, 2 lµn th« s¬, nÒn ®­êng réng 11m).

Tæng møc ®Çu t­ lµ 14.5 triÖu USD.

 Gãi R3: ®o¹n tõ cÇu Ngh×n ®Õn T©n §Ö dµi 41 km ®­îc x©y dùng theo tiªu

chuÈn cÊp III ®ång b»ng (2 lµn xe c¬ giíi, 2 lµn th« s¬, nÒn ®­êng réng 11m).

Tæng møc ®Çu t­ lµ 28 triÖu USD.

 Gãi R4: ®o¹n tõ T©n §Ö ®Õn ThÞ x· Ninh B×nh dµi 29 km ®­îc x©y dùng theo

tiªu chuÈn cÊp III ®ång b»ng (2 lµn xe c¬ giíi, 2 lµn th« s¬, nÒn ®­êng réng

11m). Riªng mét sè ®o¹n qua thÞ trÊn, thÞ x· ®­îc x©y dùng theo tiªu chuÈn

®­êng ®« thÞ. Tæng møc ®Çu t­ lµ 24.5 triÖu USD.

 Gãi R5: ®o¹n tr¸nh thµnh phè H¶i Phßng dµi 23 km ®­îc x©y dùng theo tiªu

chuÈn cÊp III ®ång b»ng (2 lµn xe c¬ giíi, 2 lµn th« s¬, nÒn ®­êng réng 11m).

Tæng møc ®Çu t­ lµ 54 triÖu USD.

39

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

 Gãi R6: ®o¹n tõ néi thÞ Thµnh phè H¶i Phßng dµi 26 km. §o¹n nµy sÏ ®­îc n©ng

cÊp r¶i thªm 2 líp bª t«ng nhùa . Tæng møc ®Çu t­ lµ 3.5 triÖu USD.

 Gãi B1: CÇu §¸ B¹c, dµi 542m, réng 11m, tæng møc ®Çu t­ 8.5 triÖu USD

 Gãi B2: CÇu Quý Cao, dµi 404m, réng 11m, tæng møc ®Çu t­ 8.3 triÖu USD

 Gãi B3: CÇu T©n §Ö, dµi 1048m, réng 15m, tæng møc ®Çu t­ 42 triÖu USD

 Gãi B4: CÇu Non N­íc, dµi 260m, réng 11m, tæng møc ®Çu t­ 9.3 triÖu USD

 Gãi B5: CÇu KiÒn, dµi 1180m, réng 13.5m, tæng møc ®Çu t­ 25 triÖu USD.

TÊt c¶ c¸c gãi thÇu trªn hiÖn ®ang ®­îc khÈn tr­¬ng thi c«ng, cÇu T©n §Ö sÏ

dù kiÕn hoµn thµnh sím h¬n c¶, toµn bé tuyÕn dù ®Þnh sÏ hoµn thµnh trong n¨m

2002.

C¸c dù ¸n n©ng cÊp quèc lé kh¸c ®· triÓn khai b»ng nguån vèn ODA

Dù ¸n §­êng xuyªn ¸ trong ®ã phÇn trªn l·nh thæ ViÖt Nam lµ quèc lé 22 tõ

ng· ba Thñ §øc ®Õn cöa khÈu Méc Bµi víi chiÒu dµi lµ 80km, tæng møc ®Çu t­ lµ

144 triÖuUSD vèn ODA ­u ®·i cña ADB

Dù ¸n hµnh lang §«ng T©y (ASEAN 8) víi phÇn ®i trªn l·nh thæ ViÖt Nam lµ

quèc lé 9 nèi quèc lé 1 ®Õn cöa khÈu Lao b¶o dµi 84km, tæng møc ®Çu t­ lµ 44 triÖu

USD vèn ODA ­u ®·i cña ADB

Nh×n chung, nguån vèn ODA cña WB vµ ADB tËp trung chñ yÕu cho viÖc

n©ng cÊp c¶i t¹o quèc lé 1A, quèc lé 22 (mét phÇn cña dù ¸n ®­êng Xuyªn ¸) vµ

quèc lé 9 (mét phÇn cña dù ¸n hµnh lang §«ng - T©y) trong ®ã kh«ng bao gåm viÖc

x©y c¸c cÇu cã chiÒu dµi h¬n 30m hoÆc cÇu cã h¬n mét nhÞp. Vèn ODA cña OECF

tËp trung vµo viÖc x©y dùng c¸c cÇu lín (cã chiÒu dµi h¬n 30m hoÆc cã trªn 1 nhÞp)

trªn quèc lé 1A, c¶i t¹o quèc lé 5 (bao gåm c¶ cÇu), quèc lé 10 (bao gåm c¶ cÇu) vµ

quèc lé 18 (bao gåm c¶ cÇu).

Sù ph©n bè hµi hoµ nµy ®· t¹o sù biÕn ®æi toµn diÖn vµ ®ång bé cho mét sè

quèc lé chÝnh, ®Æc biÖt lµ khu vùc phÝa B¾c (Quèc lé 5, 10, 18 vµ mét ®o¹n quèc lé

1A).

40

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

Trong c¸c nguån vèn kÓ trªn nguån vèn ODA cña NhËt B¶n rÊt cã ý nghÜa v×

nã ®· ®uîc tËp trung ®Ó gi¶i quyÕt mét sè ®iÓm träng yÕu trªn c¸c quèc lé. ODA

cña NhËt B¶n kh«ng nh÷ng gãp phÇn quan träng vµo viÖc x©y dùng c¸c cÇu lín trªn

c¸c ®o¹n tuyÕn ®· triÓn khai mµ nã cßn ®­îc sö dông ®Ó ®Çu t­ cho 4 dù ¸n ®Æc biÖt

quan träng lµ cÇu CÇn Th¬, cÇu Thanh Tr×, cÇu B·i Ch¸y vµ hÇm H¶i V©n.

b) ODA trong ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n (GTNT)

NhËn thøc ®­îc c¬ së h¹ tÇng GTNT lµ träng t©m cña kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt

n«ng th«n vµ phÊn ®Êu ®­îc x©y dùng tr­íc lµm tiÒn ®Ò cho c«ng cuéc xo¸ ®ãi

gi¶m nghÌo, c¸c dù ¸n ODA (trong ®ã cã nhiÒu dù ¸n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i) ®·

lu«n ®­îc ­u tiªn ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTNT.

TÝnh riªng trong 5 n¨m (1996-2000), c¶ n­íc cã thªm 14.964 km ®­êng « t«

míi më ®Õn trung t©m 311 x·, n©ng cÊp 90.324 km ®­êng vµ 17.000 m cÇu. Trong

tæng tæng gi¸ trÞ 11.999 tû ®ång ®· ®­îc ®Çu t­ cho c¸c c«ng tr×nh nãi trªn, nh©n

d©n ®ãng gãp 6.128 tû ®ång (chiÕm tû lÖ 51%), ®Þa ph­¬ng ®ãng gãp 2.832 tû ®ång

(chiÕm tû lÖ 24%), trung ­¬ng hç trî 1.403 tû (chiÕm tû lÖ 11.7%), cßn l¹i 1.636 tû

lµ nguån vèn viÖn trî ODA (chiÕm tû lÖ 13.3%). Mét sè dù ¸n giao th«ng n«ng

th«n ®­îc hoµn thµnh trong nh÷ng n¨m qua ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo c«ng cuéc xo¸

®ãi gi¶m nghÌo.

C¸c dù ¸n träng ®iÓm ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n bao gåm:

Dù ¸n viÖn trî x©y dùng 29 cÇu GTNT c¸c tØnh phÝa B¾c vèn viÖn trî kh«ng hoµn

l¹i cña OECF víi tæng gi¸ trÞ lµ 35 triÖu USD. C¸c cÇu trong dù ¸n lµ c¸c cÇu khæ

nhá vµ trung b×nh víi chiÒu dµi d­íi 100m. Toµn bé dù ¸n ®· ®­îc ®­a vµo sö dông

th¸ng 3 n¨m 2000.

Dù ¸n ®­êng GTNT cña WB giai ®o¹n 1 cho 15 tØnh bao gåm 3 tiÓu dù ¸n: a)söa

ch÷a n©ng cÊp kho¶ng 5000 km ®­êng (bao gåm 3500km ®­êng tØnh vµ 1.500 km

®­êng liªn x·; b) n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý giao th«ng cña c¸c cÊp ®Þa ph­¬ng; c)

nghiªn cøu vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n. Tæng gi¸ trÞ

cña dù ¸n 55 triÖu USD, dù ¸n ®· hoµn thµnh ®Çu n¨m 2001.

41

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

Dù ¸n ®­êng GTNT cho 40 tØnh trÞ gi¸ 145.3 triÖu USD. §©y lµ dù ¸n thùc hiÖn

b»ng nguån ODA hç hîp cña hai nhµ tµi trî: WB víi 103.5 triÖu USD vèn vay,

chÝnh phñ Anh víi 26,2 triÖu USD viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, vèn ®èi øng trong n­íc

lµ 15.2 triÖu USD. Riªng ®èi víi c¸c tØnh miÒn trung bÞ lò lôt, dù ¸n sÏ tËp trung cho

viÖc x©y dùng c¸c cÇu cèng nhá ®· bÞ ph¸ huû hoÆc h­ háng do lò lôt víi sè vèn tèi

®a cho mçi cÇu lµ 300.000 USD. Dù ¸n sÏ ®­îc triÓn khai vµo th¸ng 7 n¨m 2001.

Dù ¸n GTNT 4 tØnh ®­îc ChÝnh phñ V­¬ng Quèc Anh tµi trî cho 4 tØnh lµ Hµ

TÜnh, Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ vµ Qu¶ng Nam víi tæng gi¸ trÞ 10 triÖu B¶ng Anh vµ

trî gióp kü thuËt x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn GTNT víi tæng gi¸ trÞ 600.000

USD.

b) ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ®« thÞ

Riªng trong giai ®o¹n 1996-2000, nguån vèn ODA ®· ®­îc triÓn khai cho x©y

dùng CSHT giao th«ng ®« thÞ lµ 196,5 triÖu USD chiÕm 7.3% trªn tæng sè vèn ODA

dµnh cho ngµnh GTVT, ®­îc tËp trung vµo hai thµnh phè lín lµ Hµ Néi vµ TP Hå

ChÝ Minh.

Dù ¸n t¨ng c­êng n¨ng lùc giao th«ng ®« thÞ thµnh phè Hµ Néi

Dù ¸n ®­îc thùc hiÖn b»ng nguån vèn vay ­u ®·i cña WB trÞ gi¸ 25 triÖu USD.

Môc ®Ých cña dù ¸n lµ gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ¸ch t¾c t¹i c¸c ®­êng trôc chÝnh cña néi

thµnh Hµ Néi trong giai ®o¹n n¨m n¨m tõ 1999 ®Õn 2004 qua c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý

giao th«ng kh«ng cÇn chi phÝ lín.

NÕu so s¸nh víi c¸c dù ¸n ph¸t triÓn giao th«ng kh¸c th× kh«ng ph¶i lµ lín

nh­ng c¸c kÕt qu¶ mµ nã mang l¹i ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc n©ng cao n¨ng lùc

giao th«ng cña Hµ Néi.

Néi dung cña dù ¸n bao gåm:

 L¾p ®Æt 123 bé ®Ìn tÝn hiÖu trªn c¸c tuyÕn chÝnh vµ c¸c khu phè cæ, khu phè

kiÓu Ph¸p, lo¹i ®Ìn giao th«ng hiÖn ®¹i kiÓu ATC nµy ®­îc kÕt nèi víi c¸c trung

t©m ®iÒu khiÓn giao th«ng cña thµnh phè. C¸c hµnh lang chÝnh sÏ ®­îc l¾p ®Æt

hÖ thèng ®Ìn lµ: hµnh lang T©y S¬n (bao gåm c¸c phè T«n §øc Th¾ng, NguyÔn 42

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

Tr·i vµ Ng· T­ Së), hµnh lang Lª DuÈn (bao gåm Lª DuÈn, §¹i Cå ViÖt, Gi¶i

Phãng), hµnh lang TrÇn Quang Kh¶i (bao gåm c¸c tuyÕn: TrÇn Quang Kh¶i,

TrÇn Kh¸nh D­, NguyÔn Kho¸i), hµnh lang B¹ch Mai (bao gåm c¸c tuyÕn B¹ch

Mai, Phè HuÕ, Hµng Bµi)

 C¶i t¹o n©ng cÊp mÆt ®­êng, vØa hÌ, hÖ thèng tho¸t n­íc mÆt, tæ chøc l¹i giao

th«ng b»ng c¸ch ph©n luång, ph©n lµn t¸ch c¸c luång xe thµnh c¸c chñng lo¹i,

thiÕt kÕ hÖ thèng ®­êng mét chiÒu, l¾p ®Æt gi¶i ph©n c¸ch cøng vµ ph©n c¸ch

mÒm cho c¸c tuyÕn chÝnh.

TrÞ gi¸ cña hai h¹ng môc chÝnh trªn lµ 22 triÖu USD

 1.6 triÖu USD ®­îc ®Çu t­ ®Ó t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh trËt tù

cña c¶nh s¸t giao th«ng (CSTG), bao gåm mua s¾m trang thiÕt bÞ th«ng tin,

ph­¬ng tiÖn ®i l¹i, thiÕt bÞ c­ìng chÕ, thiÕt bÞ gi¶i to¶ tai n¹n, thiÕt bÞ ®iÒu tra tai

n¹n giao th«ng, huÊn luyÖn vµ ®µo t¹o CSGT

 1.18 triÖu dµnh cho viÖc t¨ng c­êng n¨ng lùc ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý cña së giao

th«ng c«ng chÝnh Hµ Néi bao gåm: x©y dùng hÖ thèng ph¸p quy vÒ qu¶n lý trËt

tù giao th«ng ®« thÞ, huÊn luyÖn vÒ lËp quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, thu thËp th«ng tin

phôc vô qu¶n lý ®iÒu hµnh giao th«ng, ph©n tÝch vµ lËp biÖn ph¸p phßng ngõa tai

n¹n giao th«ng.

Dù ¸n hç trî ph¸t triÓn CSHT giao th«ng ®« thÞ Hµ Néi giai ®o¹n I

Dù ¸n ®­îc thùc hiÖn trong giai ®o¹n tõ 2000 ®Õn 2004 b»ng nguån vèn vay

tÝn dông ­u ®·i ODA cu¶ JBIC. Tæng møc ®Çu t­ cña dù ¸n giai ®o¹n nµy lµ lµ

138.07 triÖu USD. B¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi cña dù ¸n (SAPROF) do C«ng ty

T­ vÊn §Çu t­ X©y dùng giao th«ng c«ng chÝnh kÕt hîp víi T­ vÊn NhËt B¶n ®·

®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt. JBIC ®· th«ng b¸o chÝnh thøc kho¶n vay vèn

tÝn dông cho dù ¸n ®· cã hiÖu lùc kÓ tõ th¸ng 8/1999.

Môc tiªu c¬ b¶n cña dù ¸n giai ®o¹n I nh»m chèng nguy c¬ ïn t¾c giao th«ng

nghiªm träng ë mét sè ®­êng vµ nót trong khu vùc néi thµnh Hµ Néi. Dù ¸n gåm

10 dù ¸n thµnh phÇn bao gåm: c¶i t¹o c¸c nót giao th«ng: Kim Liªn, Ng· t­ Së, Ng· 43 NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

t­ Väng sÏ ®­îc c¶i t¹o theo ph­¬ng ¸n nót giao c¾t lËp thÓ (cÇu v­ît); x©y dùng

®o¹n ®­êng Trung Tù - ¤ Chî Dõa, c¶i t¹o n©ng cÊp c¸c ®­êng nh¸nh nót giao

th«ng Nam Th¨ng Long; x©y dùng ®­êng trªn mÆt ®ª s«ng Hång (tõ Nam Th¨ng

Long ®Õn L¹c Long Qu©n); x©y dùng khu t¸i ®Þnh c­ Nam Yªn-CÇu GiÊy, hç trî

vèn ®Çu t­ ®Ó thi c«ng døt ®iÓm c¸c tuyÕn Hoµng Quèc ViÖt, L¸ng Trung-La

Thµnh-§éi CÊn, TrÇn Kh¸t Ch©n- NguyÔn Kho¸i. HiÖn nay BQL dù ¸n ®ang khÈn

tr­¬ng hoµn thµnh viÖc tuyÓn chän t­ vÊn tæng thÓ cña dù ¸n, dù kiÕn ®Õn cuèi n¨m

nay sÏ tiÕn hµnh thi c«ng ®­êng trªn ®ª H÷u Hång vµ c¸c ®­êng nh¸nh nót giao

th«ng Nam Th¨ng Long.

Dù ¸n nghiªn cøu giao th«ng thµnh phè Hå ChÝ Minh

N¨m 1998, b»ng nguån vèn ODA trÞ gi¸ 1.4 triÖu USD cña V­¬ng quèc Anh,

së GTCC TP Hå ChÝ Minh ®· hoµn thµnh dù ¸n víi sù kÕt hîp gi÷a C«ng ty t­ vÊn

MVA-ASIA vµ TEDI South Vietnam.

Dù ¸n ®· ph©n tÝch thùc tr¹ng giao th«ng thµnh phè, nghiªn cøu ®Þnh h­íng

ph¸t triÓn, ®ång thêi lËp thø tù, danh môc cña h¬n 40 dù ¸n cÇn ®Çu t­ ph¸t triÓn tõ

nay ®Õn n¨m 2020. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña dù ¸n ®· lµ c¬ së rÊt quan träng ®Ó

thµnh phè lËp ra c¸c ®Þnh h­íng vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn. C¨n cø trªn danh môc c¸c

dù ¸n trªn vµ nhu cÇu ph¸t triÓn GTVT vµ kh¶ n¨ng thu hót cña c¸c nguån vèn, së

GTCC ®· lËp ra danh môc c¸c dù ¸n vµ ®· ®­îc thµnh phè phª duyÖt.

§Çu n¨m 1999, së GTCC phèi hîp víi c¸c chuyªn gia cña OECF, th«ng qua

ch­¬ng tr×nh SAPROF nghiªn cøu x©y dùng dù ¸n ®¹i lé §«ng-T©y thµnh phè gåm

HÇm Thñ Thiªm vµ n©ng cÊp bÕn Ch­¬ng D­¬ng-Hµm Tö-TrÇn V¨n KiÒu (®­êng

trôc nèi QL1-c¶ng Sµi Gßn qua ®« thÞ míi Thñ Thiªm)

VÒ nhãm c¸c dù ¸n t¨ng c­êng n¨ng lùc giao th«ng ®« thÞ: trong quý II/1999

®· khëi ®éng dù ¸n t¨ng c­êng qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ víi tæng møc ®Çu t­ 23

triÖu USD vèn ODA cña WB víi c¸c néi dung sau:

 C¶i t¹o 4 hµnh lang giao th«ng chÝnh yÕu khu vùc trung t©m thµnh phè, c¶i t¹o

n©ng cÊp mét sè nót giao th«ng biÖt lËp

44

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

 X©y dùng trung t©m ®iÒu khiÓn giao th«ng (ATC), l¾p ®Æt 30 camera, x©y dùng

c¸c chèt tÝn hiÖu giao th«ng vµ Trung t©m ®iÒu khiÓn giao th«ng khu vùc

 T¨ng c­êng n¨ng lùc ®iÒu hµnh giao th«ng cña c¶nh s¸t giao th«ng

 T¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý giao th«ng cho së GTCC

Dù ¸n §Ìn tÝn hiÖu giao th«ng ®ang ®­îc triÓn khai b»ng nguån ODA cña Ph¸p

trÞ gi¸ 15 triÖu Fr. Ph¸p. Dù ¸n bao gåm viÖc x©y dùng 48 chèt ®Ìn vµ mét trung

t©m ®iÒu khiÓn giao th«ng ®· hoµn thµnh n¨m 1996.

Dù ¸n n©ng cÊp vµ më réng cÇu Sµi Gßn

CÇu Sµi Gßn n»m ë cña ngâ phÝa B¾c cña thµnh phè, nèi Thµnh Phè Hå ChÝ

Minh víi tØnh Bµ RÞa-Vòng TÇu, §ång Nai vµ B×nh D­¬ng víi l­u l­îng xe rÊt lín.

Dù ¸n n©ng cÊp vµ më réng cÇu CÇu Sµi Gßn cã gi¸ trÞ 54 triÖu Fr. (t­¬ng ®­¬ng

11.8 triÖu USD) nguån vèn ODA cña ChÝnh phñ Ph¸p. Dù ¸n nh»m n©ng cÊp cÇu tõ

t¶i träng 20T lªn 30T, khæ cÇu ®­îc më réng thªm mçi bªn 2.19m ®­a khæ cÇu lªn

24m (khæ cÇu cò lµ 19.36m).

Dù ¸n ®­îc thùc hiÖn tõ th¸ng 6 n¨m 1998 ®Õn th¸ng 6 n¨m 2000. Tr­íc nhu

cÇu giao th«ng ®« thÞ t¨ng ngµy cµng cao vµ trong ®iÒu kiÖn ch­a cã vèn ®Çu t­ x©y

dùng míi, viÖc n©ng cÊp më réng cÇu Sµi Gßn ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn

tr­íc m¾t, gãp phÇn gi¶i quyÕt ¸ch t¾c giao th«ng. Víi nguån vèn kh«ng lín nh­ng

nhê viÖc ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i b»ng viÖc sö dông hÖ thèng neo c¸p dù øng

lùc trong vµ ngoµi kÕt hîp víi viÖc bè trÝ c¸c dÇm t¨ng c­êng ngang vµ däc, viÖc

më réng cÇu Sµi Gßn ®· ®ång thêi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu më réng vµ c¶i thiÖn t¶i

träng cho cÇu.

3.1.2 Vai trß cña ODA trong x©y dùng ®­êng s¾t

Nh×n chung nguån vèn ®Çu t­ dµnh cho ngµnh ®­êng s¾t cßn qu¸ Ýt ái, vèn sù

nghiÖp kinh tÕ cÊp hµng n¨m chØ ®¹t 50% ®Õn 60% yªu cÇu tèi thiÓu, vèn ®Çu t­

ph¸t triÓn chiÕm tõ 5% ®Õn 7% trong tæng sè vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cho GTVT.

Trong giai ®o¹n 1993-2000, nguån vèn ODA ®· ®­îc triÓn khai cho x©y dùngCSHT

45

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

®­êng s¾t lµ 65,5 triÖu USD chiÕm 2.4% trªn tæng sè vèn ODA dµnh cho ngµnh

GTVT.

Dù ¸n kh«i phôc c¸c cÇu yÕu trªn tuyÕn ®­êng s¾t Thèng NhÊt

(§­îc tµi trî b»ng nguån vèn ODA cña NhËt B¶n bao gåm 3 giai ®o¹n)

Tæng chiÒu dµi cña 123 cÇu trªn tuyÕn ®­êng s¾t Thèng NhÊt lµ 14.228m vµ

hÇu hÕt ®· ®Õn lóc cÇn ®­îc x©y dùng míi hoÆc söa ch÷a lín, ®Æc biÖt lµ c¸c cÇu ë

miÒn trung n¬i chÞu hËu qu¶ nÆng nÒ do chiÕn tranh ph¸ ho¹i vµ khÝ hËu kh¾c nghiÖt.

Dù ¸n kh«i phôc 9 cÇu ®­êng s¾t giai ®o¹n I: Dù ¸n trÞ gi¸ 65.5 triÖu USD

vèn ODA ­u ®·i OECF nh»m kh«i phôc vµ n©ng cÊp 9 cÇu ®­êng s¾t tæng chiÒu dµi

lµ 2.771m . Sau 27 th¸ng thi c«ng (th¸ng 2 n¨m 8) , vµo ngµy 21 th¸ng 7 n¨m 2000

toµn bé 9 cÇu giai ®o¹n I ®· hoµn thµnh vµ ®­a vµo sö dông.

Quy m« dù ¸n giai ®o¹n nµy bao gåm viÖc thay thÕ dÇm thÐp míi vµ söa ch÷a

c¸c mè trô cò, lµm míi c¸c mè trô qu¸ yÕu cña 9 cÇu: cÇu §µ R»ng, cÇu Chî

Th­îng, cÇu Ch¸nh Hoµ, cÇu B¹ch Hæ, cÇu Gi· Viªn, cÇu Tr­êng Xu©n, cÇu Giµnh

vµ cÇu BÇu Tai. (dù ¸n lóc ®Çu chØ bao gåm 8 cÇu, sau bæ xung thªm cÇu BÇu Tai do

cÇu cò bÞ cuèn tr«i trong trËn lò thÕ kû n¨m 1998). Trong sè c¸c cÇu trªn cã cÇu §µ

R»ng cã quy m« lín nhÊt, cÇu dµi 1069,7m víi hai nhÞp dÇm thÐp ®Æc.

C¸c cÇu ®­îc kh«i phôc trong giai ®o¹n nµy ®Òu lµ nh÷ng cÇu ®­îc x©y dùng

tõ ®Çu thÕ kû, ®· xuèng cÊp vµ h­ h¹i nghiªm träng. Kh«ng nh÷ng h¹n chÕ vÒ tèc

®é t©ï ch¹y qua cÇu (chØ giíi h¹n ë møc 15-20km/h - xÊp xØ tèc ®é cña xe th« s¬)

mµ t×nh tr¹ng kü thuËt cña cÇu cßn ¶nh h­ëng ®Õn sù h¹n chÕ vÒ t¶i träng (nhÊt lµ

víi tÇu hµng chë Container). Sau khi ®­îc kh«i phôc, c¸c v­íng m¾c trªn sÏ ®­îc

gi¶i to¶.

Dù ¸n kh«i phôc 10 cÇu ®­êng s¾t giai ®o¹n II: Dù ¸n giai ®o¹n II trÞ gi¸

55.5 triÖu USD vèn ODA ­u ®·i JBIC. Giai ®o¹n nµy sÏ kh«i phôc 10 cÇu víi tæng

chiÒu dµi lµ 2006m bao gåm c¸c cÇu: cÇu Mü Ch¸nh, cÇu Phó Bµi, cÇu Nong, cÇu

Phong LÖ, cÇu Kú L©m, cÇu Chiªm S¬n, cÇu Rï R×, cÇu Bång S¬n, cÇu S«ng Chïa

vµ cÇu Th¹ch TuÊn.

46

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

Quy m« c«ng viÖc cña dù ¸n bao gåm viÖc thay thÕ c¸c dÇm thÐp cò b»ng c¸c

dÇm thÐp míi, x©y dùng mè trô míi b»ng mãng cäc, c¸c c«ng viÖc chèng xãi vµ gia

cè nÒn ®­êng t¹i mét sè vÞ trÝ cÇn thiÕt. Dù ¸n ®· khëi c«ng vµo th¸ng 4 n¨m 2001

vµ dù kiÕn hoµn thµnh vµo th¸ng 1 n¨m 2003 sau 20 th¸ng thi c«ng.

C¶ hai dù ¸n ®Òu ®­îc ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiÕn tiÕn trong ngµnh x©y dùng

bao gåm viÖc sö dông dÇm thÐp hµn liªn kÕt b»ng bu l«ng c­êng ®é cao tù ®øt ®u«i

khi xiÕt ®ñ c­êng ®é, cäc khoan nhåi ®­êng kÝnh ®Õn 2m, ray liªn kÕt víi tµ vÑt

b»ng nhÝp ®µn håi hoÆc liªn kÕt ray trùc tiÕp kh«ng dïng tµ vÑt. C¸c cÇu ®­îc thiÕt

kÕ cho ®­êng s¾t ®¬n khæ 1m, t¶i träng thiÕt kÕ T15D, tèc ®é 110km/h, khæ giíi

h¹n 4m, cao 5,3m.

Dù ¸n kh«i phôc cÇu ®­êng s¾t giai ®o¹n III: HiÖn nay viÖc lËp b¸o c¸o kh¶

thi ®ang ®­îc tiÕn hµnh bëi C«ng ty t­ vÊn ®Çu t­ vµ x©y dùng §­êng s¾t. Dù kiÕn

sau khi hoµn thµnh dù ¸n giai ®o¹n III, sÏ triÓn khai tiÕp giai ®o¹n III víi 34 cÇu.

ViÖc kh«i phôc c¸c cÇu ®­êng s¾t nµy sÏ gãp phÇn ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸

ngµnh ®­êng s¾t ViÖt Nam, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc

vµ cã ý nghÜa thiÕt thùc ®èi víi ngµnh ®­êng s¾t trong c«ng cuéc héi nhËp nhÊt lµ

khi tuyÕn ®­êng s¾t xuyªn ¸ Singapore-Malaxia-Th¸i Lan - Campuchia - ViÖt Nam

- C«n Minh (Trung Quèc) ®­îc khai th«ng.

Dù ¸n ®­êng s¾t trªn cao ë Hµ Néi (Gi¸p B¸t - Gia L©m)

§©y lµ mét trong c¸c dù ¸n lín cña ngµnh ®­êng s¾t, kh«ng chØ cã ý nghÜa ®èi

víi n©ng cao chÊt l­îng c¬ së h¹ tÇng ®­êng s¾t mµ cßn c¶i thiÖn hiÖn tr¹ng giao

th«ng ®« thÞ cña Hµ Néi. Toµn bé dù ¸n trÞ gi¸ 225 triÖu USD.

Giai ®o¹n nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ thiÕt kÕ chi tiÕt ®· ®­îc thùc hiªn b»ng

nguån vèn ODA cña §øc trÞ gi¸ 2.1 triÖu USD. C¸c giai ®o¹n tiÕp theo cña dù ¸n cã

kÕ ho¹ch sö dông vèn ODA ­u ®·i cña ChÝnh phñ NhËt B¶n.

TuyÕn chÝnh cña ®­êng s¾t trªn cao b¾t ®Çu tõ Yªn Viªn ®Õn ga V¨n §iÓn dµi

19.975m, trong giai ®o¹n I sÏ x©y dùng tõ Gia L©m ®Õn Long Biªn dµi 10.970m

47

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

gåm hai ®­êng khæ réng 1m (®­êng ®«i), tèc ®é trung b×nh ®¹t 80km/h, tÜnh kh«ng

c¸ch mÆt ®­êng bé 6 ®Õn 8m.

TuyÕn ®­êng s¾t sÏ b¸m theo trôc ®­êng quèc gia hiÖn cã nh»m tiÕt kiÖm ®Òn

bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng. Dù ¸n nµy cã nh÷ng ­u viÖt vÒ kÕt cÊu x©y dùng vµ sö

dông ®Çu m¸y toa xe ®ã lµ:

 Dïng ®­êng ray hµn liÒn (kh«ng mèi nèi) ®Æt trªn c¸c gèi ®Öm cao su

 HÖ dÇm hép bª t«ng cèt thÐp dù øng lùc gän nhÑ

 Trô b»ng bª t«ng cèt thÐp víi mãng cäc khoan nhåi, chiÕm diÖn tÝch nhá.

 HÖ thèng t­êng c¸ch ©m sÏ lµm gi¶m ®é ån xuèng møc cho phÐp.

 ThÕ hÖ ®Çu m¸y míi sö dông ®iÖn, h¹n chÕ « nhiÔm m«i tr­êng ®« thÞ.

C¸c dù ¸n ODA kh¸c trong x©y dùng CSHT ®­êng s¾t:

Dù ¸n c¶i t¹o hÖ thèng th«ng tin tÝn hiÖu ®­êng s¾t Hµ Néi-Vinh. Dù ¸n trÞ gi¸

12.59 triÖu USD ®­îc tµi trî b»ng nguån vèn vay ­u ®·i cña chÝnh phñ Ph¸p. Dù ¸n

®­îc thùc hiÖn trong ba n¨m, tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2002

Dù ¸n söa ch÷a hÇm ®­êng s¾t trªn ®Ìo H¶i V©n Dù ¸n trÞ gi¸ 11.9 triÖu USD

®­îc tµi trî b»ng nguån vèn vay ­u ®·i cña chÝnh phñ Ph¸p. Dù ¸n ®­îc thùc hiÖn

trong ba n¨m, tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2002

Dù ¸n hç trî §­êng s¾t ViÖt Nam ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu cho viÖc

chuyÓn ®æi thµnh doanh nghiÖp ®Þnh h­íng theo thÞ tr­êng. Dù ¸n trÞ gi¸ 1.7 triÖu

USD cña ChÝnh phñ §øc ®­îc thùc hiÖn trong n¨m 1998.

Nghiªn cøu kh¶ thi dù ¸n n©ng cÊp c¸c tuyÕn ®­êng s¾t Hµ Néi - Lµo Cai, C¸i

L©n- H¶i Phßng, Hµ Néi - L¹ng S¬n vµ L¹ng S¬n - TP Hå ChÝ Minh. Dù ¸n trÞ gi¸ 3

triÖu USD ®­îc thùc hiÖn tõ n¨m 1992 ®Õn n¨m 1994.

3.1.3 ODA trong ph¸t triÓn c¶ng biÓn vµ ®­êng thuû néi ®Þa

a) ODA trong ph¸t triÓn c¶ng biÓn

48

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

Trong giai ®o¹n 1993-2000, nguån vèn ODA ®· ®­îc triÓn khai cho x©y dùng

hÖ thèng c¶ng biÓn lµ 188 triÖu USD chiÕm 7% trªn tæng sè vèn ODA dµnh cho

ngµnh GTVT.

Dù ¸n n©ng cÊp c¶i t¹o c¶ng H¶i Phßng giai ®o¹n I (hay cßn gäi lµ giai ®o¹n

khÈn cÊp)

Dù ¸n cã tæng møc ®Çu t­ lµ 40 triÖu USD sö dông nguån vèn vay ODA NhËt

B¶n nh»m n©ng tæng c«ng suÊt c¶ng H¶i Phßng ®¹t c«ng suÊt 8 triÖu tÊn hµng

ho¸/n¨m.

Quy m« dù ¸n bao gåm 3 gãi thÇu: Gãi thÇu 1: Mua tµu lai d¾t vµ xuång cao

tèc; Gãi thÇu 2:C¶i t¹o vµ më réng c¶ng Container Chïa VÏ ; Gãi thÇu 3: Cung

cÊp thiÕt bÞ xÕp dì vµ hÖ thèng qu¶n lý bÕn Container b»ng vi tÝnh.

ViÖc thùc hiÖn dù ¸n c¶i t¹o n©ng cÊp giai ®o¹n I nãi trªn tËp trung chñ yÕu

vµo viÖc bæ sung vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c lµm hµng Container cña c¶ng H¶i Phßng.

Sau khi hoµn thµnh dù ¸n, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö ph¸t triÓn, c¶ng H¶i Phßng sÏ

cã mét bÕn chuyªn dông lµm hµng container t¹i khu c¶ng Chïa VÏ, cã c«ng suÊt

th«ng qua dù kiÕn 250.000 TEU/n¨m.

Dù ¸n n©ng cÊp c¶ng Sµi Gßn

C¶ng Sµi Gßn n»m ngay gi÷a trung t©m Tp Hå ChÝ Minh trong nhiÒu n¨m ®·

®ãng vai trß lµ c¶ng biÓn hµng ®Çu cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, sau 60 n¨m khai th¸c,

hÖ thèng cÇu bÕn, kho b·i thiÕt bÞ ®· xuèng cÊp nghiªm träng. Tr­íc nhu cÇu ph¸t

triÓn ngµy cµng nhanh cña c¶ n­íc vµ ®Æc biÖt lµ cña TP Hå ChÝ Minh, c¶ng cÇn

®­îc ®Çu t­ n©ng cÊp lín vµ ®ång bé ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña hÖ thèng

c¶ng biÓn ViÖt Nam nãi chung còng nh­ b¾t kÞp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.

Trong 3 n¨m, tõ th¸ng 3 n¨m 1997 ®Õn th¸ng 10 n¨m 2000, dù ¸n trÞ gi¸ 40

triÖu USD vèn ODA ­u ®·i cña ADB nh»m n©ng cÊp c¶i t¹o c¶ng Sµi Gßn ®¹t c«ng

suÊt 15 triÖu tÊn/n¨m cho toµn bé khu c¶ng ®· ®­îc triÓn khai.

Quy m« cña dù ¸n bao gåm x©y dùng cÇu c¶ng dµi 1.742m, 47.900 m2 nhµ kho,

86.464 m2 b·i chøa hµng vµ ®Çu t­ ®ång bé toµn bé c¸c trang thiÕt bÞ cña 2 khu 49 NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

c¶ng lµ C¶ng Nhµ Rång vµ c¶ng Kh¸nh Héi. Gãi thÇu cung cÊp trang thiÕt bÞ bao

gåm ®ãng míi hai tµu lai d¾t 1750CV, l¾p ®Æt 4 cÈu bê di ®éng, hai cÈu container

RTG, 4 xe n©ng Container vµ 27 xe n©ng hµng tõ 2.5 ®Õn 10T.

Trong cïng thêi gian víi viÖc triÓn khai dù ¸n trªn, c¶ng ®· tËp trung nguån

vèn thùc hiÖn nhiÒu dù ¸n n©ng cÊp c¶i t¹o kh¸c trªn hai khu c¶ng T©n ThuËn 1 vµ

T©n ThuËn 2. Cïng víi dù ¸n cña ADB, nç lùc nµy cña c¶ng ®· t¹o b­íc chuyÓn

biÕn lín vÒ n¨ng lùc cña c¶ng, t¹o ra cho c¶ng mét c¬ së h¹ tÇng gi÷ vÞ trÝ hµng ®Çu

trong hÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam.

Hai dù ¸n trªn lµ hai dù ¸n ®Çu t­ ODA rÊt thµnh c«ng trong viÖc ph¸t triÓn c¬

së h¹ tÇng GTVT nãi chung còng nh­ víi sù nghiÖp ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng biÓn

ViÖt Nam.

Dù ¸n n©ng cÊp c¶ng H¶i Phßng lµ mét dù ¸n ODA triÓn khai rÊt sím (tõ n¨m

1996) h¬n n÷a, ®©y lµ dù ¸n ODA ®Çu tiªn cña NhËt B¶n dµnh cho ph¸t triÓn c¶ng

biÓn cña ViÖt Nam. Dù ¸n n©ng cÊp c¶ng Sµi Gßn lµ mét trong nh÷ng dù ¸n ODA

®Çu tiªn ADB chÊp thuËn cho ViÖt Nam kÓ tõ khi thiÕt lËp l¹i quan hÖ ngo¹i giao.

Nh÷ng b­íc ®i ®Çu tiªn nµy ®· gÆt h¸i ®­îc rÊt nhiÒu thµnh c«ng.

N¨m 1999, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö h¬n 100 n¨m tån t¹i, c¶ng H¶i Phßng ®¹t

s¶n l­îng th«ng qua trªn møc 6 triÖu tÊn. Vµo thêi ®iÓm nµy, míi chØ cã gãi thÇu 1

lµ cung cÊp tµu lai d¾t ®· hoµn thµnh (tÇu lai d¾t ®· ®­îc ®­a vµo sö dông), gãi thÇu

2 míi hoµn thµnh ®­îc 80%, gãi thÇu 3 ch­a triÓn khai.

Cßn ®èi víi c¶ng Sµi Gßn, ngay tõ khi míi chØ cã mét sè h¹ng môc chÝnh ®­îc

®­a vµo sö dông, th¸ng 5 n¨m 2000 c¶ng Sµi Gßn ®· lËp nªn mét kû lôc lµ gi¶i

phãng ®­îc 186 l­ît tÇu víi s¶n l­îng 1.011.927 tÊn hµng ho¸. §Õn th¸ng 4 n¨m

2001 l­îng tÇu bÌ vµ hµng ho¸ ®· t¨ng lªn møc cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay lµ 231

l­ît chiÕc vµ 1.040.365 tÊn hµng, C¶ng ®ang phÊn ®Êu ®¹t 10 triÖu tÊn/ n¨m trong

n¨m 2001 vµ ®¹t ng­ìng 15 triÖu tÊn vµo n¨m 2005.

Dù ¸n x©y dùng c¶ng n­íc s©u C¸i L©n

50

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

C¶ng C¸i L©n n»m trong tam gi¸c kinh tÕ Hµ Néi, H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh.

Trong khu vùc tam gi¸c kinh tÕ nµy, tõ l©u c¶ng H¶i Phßng ®· cã vai trß lÞch sö

trong lÜnh vùc vËn t¶i biÓn cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn c¶ng H¶i Phßng n»m s©u trong

luång Nam TriÖu cã møc båi l¾ng tù nhiªn cao khiÕn cho khèi l­îng n¹o vÐt hµng

n¨m ®Ó ®¶m b¶o luång lµ rÊt cao. MÆt kh¸c do kh«ng tiÕp cËn biÓn nªn c¶ng H¶i

Phßng kh«ng thÓ tiÕp nhËn c¸c tÇu cã mín n­íc s©u víi träng t¶i trªn 10.000 DWT

C¶ng C¸i L©n n»m trong vÞnh B·i Ch¸y thuéc tØnh Qu¶ng Ninh, c¶ng nèi liÒn

víi biÓn b»ng mét luång hµng h¶i th«ng tõ vÞnh B·i Ch¸y qua eo Cöa Lôc ®i vµo

vÞnh B¾c Bé. Nhê kÝn sãng giã nªn kh«ng ph¶i x©y dùng ®ª ch¾n sãng, luång s©u tù

nhiªn, kh«ng bÞ sa båi C¶ng C¸i L©n lµ vÞ trÝ lý t­ëng duy nhÊt ë miÒn B¾c ®Ó x©y

dùng c¶ng n­íc s©u.

Dù ¸n trÞ gi¸ 101 triÖu USD nguån vèn vay ­u ®·i OECF (nay lµ JBIC) nh»m

n©ng cÊp c¶ng C¸i L©n thµnh c¶ng n­íc s©u ®Çu tiªn cña miÒn B¾c víi c«ng suÊt

®¹t 2.8 triÖu tÊn/n¨m vµ cã thÓ tiÕp nhËn tÇu hµng rêi 40.000 DWT vµ tµu container

20.000 DWT.

Quy m« dù ¸n bao gåm:

 X©y dùng 3 bÕn tÇu víi kÕt cÊu x©y dùng bÕn lµ thïng ch×m bª t«ng cèt thÐp cã

thÓ cËp c¸c tÇu 40.000 DWT víi vËn tèc cËp bÕn 0.15m/s, ®é s©u thiÕt kÕ -

13CLD

 N¹o vÐt luång tµu: Giai ®o¹n nµy chØ thiÕt kÕ 1 luång víi chiÒu réng b»ng 4.4

lÇn chiÒu réng tµu lµ 130m (tµu chë hµng rêi träng t¶i 74.000 DWT réng 29.4m)

ChiÒu s©u luång lµ -11mCD. Tæng khèi l­îng n¹o vÐt lµ 6.1 triÖu tÊn.

 T«n t¹o khu vùc c¶ng: Khu vùc phÝa sau c¸c bÕn tµu ®­îc t«n t¹o ®Ó x©y dùng

®­êng x¸, s©n b·i, nhµ cöa, kho tµng vµ c¸c c¬ së h¹ t©ng kh¸c. Khèi l­îng t«n

t¹o cho giai ®o¹n nµy lµ 3.5 triÖu m3 nh»m t«n cao cao ®é mÆt ®Êt tõ h¶i ®å -

2.5m lªn +5m.

 X©y dùng ®­êng vµ s©n b·i: C¸c b·i Container ®­îc x©y dùng phÝa sau c¸c bÕn

51

víi ®­êng « t« 4 lµn. NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

 ThiÕt bÞ bèc dì hµng: Bao gåm hÖ thèng thiÕt bÞ bèc hµng rêi (cÈu di ®éng, b¨ng

t¶i, xe t¶i) vµ hÖ thèng thiÕt bÞ bèc dì hµng Container (CÇn trôc ch¹y trªn ray

tÇm víi 33m, m¸y bèc xÕp, cÈu trôc)

C¶ng ®· ®­îc khëi c«ng x©y dùng vµo th¸ng 10 n¨m 2000 vµ dù kiÕn hoµn thµnh

sau 28 th¸ng thi c«ng.

C¸c dù ¸n ODA kh¸c trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam:

Nghiªn cøu kh¶ thi dù ¸n x©y dùng c¶ng Tæng hîp ThÞ V¶i (Khu vùc c¶ng

Vòng tÇu). Dù ¸n ®­îc thùc hiÖn b»ng nguån ODA cña ChÝnh phñ BØ víi trÞ gi¸

700.000 USD, thùc hiÖn tõ th¸ng 3 n¨m 1998 ®Õn th¸ng 6 n¨m 1999.

D­ ¸n t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý cña Côc Hµng h¶i ViÖt Nam. Dù ¸n bao

gåm c¸c c«ng t¸c hç trî thiÕt lËp chÝnh s¸ch, lËp dù ¸n ®Çu t­, qu¶n lý c¶ng. Dù ¸n

trÞ gi¸ 1 triÖu §«la Canada ®­îc thùc hiÖn trong 3 n¨m, tõ n¨m 1885 ®Õn n¨m 1998.

Dù ¸n l¾p ®Æt hÖ thèng phao tiªu trªn s«ng Sµi Gßn vµ C¶ng H¶i Phßng. Dù

¸n trÞ gi¸ 7 triÖu Fr. Ph¸p nguån vèn ODA cña ChÝnh phñ Ph¸p, ®­îc thùc hiÖn

trong bèn n¨m, tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 1994

Dù ¸n quy ho¹ch ph¸t triÓn c¶ng biÓn miÒn trung ®Õn n¨m 2010 cña 3 tØnh:

Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i vµ Thõa Thiªn HuÕ. Dù ¸n trÞ gi¸ 30.000 USD nguån vèn

viÖn trî cña JICA - NhËt B¶n.

b) ODA trong ph¸t triÓn hÖ thèng ®­êng thuû néi ®Þa

§Çu t­ cho ®­êng thuû néi ®Þa n­íc ta nh×n chung lµ cßn rÊt thÊp, nguån vèn

ODA dµnh cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ®­êng thuû néi ®Þa

chiÕm tû lÖ rÊt nhá trªn tæng sè vèn ODA ®Çu t­ cho GTVT. Trong giai ®o¹n 1993

- 2000, vèn ODA ®· triÓn khai ®Çu t­ cho ®­êng thuû néi ®Þa lµ 85 triÖu USD,

chiÕm tû lÖ cùc kú khiªm tèn lµ 2.2% trªn tæng sè vèn ®· triÓn khai trong ngµnh

GTVT

Tuy nhiªn nh÷ng dù ¸n ®· triÓn khai ®· ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ thiÕt thùc cho

ngµnh vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cho khu vùc cã dù ¸n. Cã thÓ

52

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

nãi r»ng ngµnh ®­êng thuû néi ®Þa ®· cã nh÷ng b­íc ®i ®Çu tiªn nh­ng rÊt v÷ng

ch¾c trong viÖc triÓn khai dù ¸n ODA.

Dù ¸n n©ng cÊp hai tuyÕn ®­êng thuû phÝa Nam vµ c¶ng CÇn Th¬

§©y lµ dù ¸n ®Çu tiªn sö dông vèn ODA trong ph¸t triÓn ®­êng thuû néi ®Þa.

Tæng gi¸ trÞ cña dù ¸n lµ 85 triÖu USD, vèn vay ­u ®·i cña WB.

§ång b»ng s«ng Cöu long (DBSCL) ®­îc thiªn nhiªn ­u ®·i víi mét hÖ thèng

s«ng kªnh dµi trªn 4000km. Hai tuyÕn ®­êng thuû thuéc dù ¸n nµy chØ nh»m n©ng

cÊp 600km nh­ng ®©y l¹i lµ hai tuyÕn huyÕt m¹ch tõ TP Hå ChÝ Minh ®i Kiªn

L­¬ng vµ tõ TP Hå ChÝ Minh ®i Cµ Mau. Khèi l­îng vËn chuyÓn hµng ho¸ trªn hai

tuyÕn nµy chiÕm 70% khèi l­îng vËn chuyÓn hµng ho¸ cña c¶ khu vùc DBSCL.

Tr­íc khi n©ng cÊp, tÇu bÌ l­u th«ng trªn hai tuyÕn nµy gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do

c¸c ®iÓm båi l¾ng vµ hÑp, kh«ng ch¹y ®­îc ban ®ªm. C¶ng CÇn Th¬, mét cöa ngâ

xuÊt khÈu g¹o vµ n«ng s¶n cña DBSCL nh­ng hiÖn thiÕu thiÕt bÞ vµ kh«ng bèc xÕp

®­îc tÇu Container, s¶n l­îng mçi n¨m chØ ®¹t kho¶ng 200 ngµn tÊn. Dù ¸n nµy sÏ

bao gåm viÖc c¶i t¹o luång cña hai tuyÕn nãi trªn vµ n©ng cÊp c¶ng CÇn Th¬ ®¹t

n¨ng lùc 550 ngµn tÊn vµ bèc xÕp ®­îc Container. §iÓm næi bËt cña dù ¸n lµ ph¹m

vi ¶nh h­ëng phóc lîi cña dù ¸n rÊt réng vµ ®i qua c¸c c¸c khu vùc tËp trung ®«ng

d©n c­ vµ chñ yÕu sèng b»ng nghÒ s«ng n­íc. Dù ¸n ®i qua c¸c tØnh BÕn Tre, VÜnh

Long, Long An, §ång Th¸p, Kiªn Giang, TiÒn Giang, B¹c Liªu, Cµ Mau vµ TP Hå

ChÝ Minh. Dù ¸n ra ®êi ®· khai th¸c ®­îc néi lùc cña ng­êi d©n §BSCL, gãp phÇn

ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n vµ c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Ngoµi môc tiªu

kinh tÕ, dù ¸n cßn gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc h¹n chÕ c¸c tai n¹n ®­êng s«ng qua

viÖc c¶i t¹o luång l¹ch vµ trang bÞ phao tiªu biÓn b¸o.

§Ó thùc hiÖn thµnh c«ng dù ¸n ®Çu tiªn vµ cã quy m« lín nµy trong giao th«ng

thuû néi ®Þa, dù ¸n ®· ®­îc sù chó ý quan t©m ®Æc biÖt cña c¸c ban ngµnh liªn quan.

Mçi tØnh cã dù ¸n ®i qua ®Òu cö Phã chñ tÞch TØnh tham gia ban ®iÒu hµnh chØ ®¹o

dù ¸n. Tr­ëng ban chØ ®¹o lµ Bé tr­ëng Bé GTVT Lª Ngäc Hoµn. Dù ¸n ®· ®­îc

triÓn khai víi tiÕn ®é vµ chÊt l­îng cao vµ dù kiÕn hoµn thµnh trong n¨m 2002.

53

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

C¸c dù ¸n ODA kh¸c trong ph¸t triÓn CSHT ®­êng thuû néi ®Þa:

Dù ¸n t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh luång vËn t¶i s«ng Hång. Dù

¸n trÞ gi¸ 0.6 triÖu USD ®­îc thùc hiÖn b»ng nguån ODA ­u ®·i cña WB. Dù ¸n

nh»m n©ng cao n¨ng lùc cña Côc qu¶n lý ®­êng s«ng vµ C¸c Chi côc qu¶n lý ®­êng

s«ng S«ng Hång. Dù ¸n ®­îc thùc hiÖn trong 4 n¨m, tõ th¸ng 7 n¨m 1994 ®Õn

th¸ng 1 n¨m 1998.

Dù ¸n t¨ng c­êng n¨ng lùc cña Côc ®­êng S«ng ViÖt Nam. Dù ¸n trÞ gi¸ 4.3

triÖu §«la Canada ®­îc thùc hiÖn b»ng nguån ODA cña ChÝnh phñ Canada. Môc

tiªu cña dù ¸n lµ n©ng cao n¨ng lùc cña Côc ®­êng s«ng ViÖt Nam nh»m qu¶n lý

mét c¸ch cã hiÖu qu¶ m¹ng l­íi ®­êng s«ng ViÖt Nam, phÊn ®Êu ®­êng s«ng ViÖt

Nam trë thµnh mét lo¹i h×nh vËn t¶i an toµn, kinh tÕ vµ gãp phÇn ph¸t triÓn bÒn

v÷ng m«i tr­êng.

3.2 Nh÷ng tån t¹i cña viÖc sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT

nh÷ng n¨m gÇn ®©y

3.2.1 Nh÷ng h¹n chÕ trong c«ng t¸c ®Êu thÇu

Xu h­íng tõ nh÷ng n¨m 95 trë vÒ ®©y cho thÊy tû lÖ % gi¸ tróng thÇu trªn gi¸

dù to¸n cã xu h­íng gi¶m dÇn. Nh÷ng dù ¸n ®Êu thÇu n¨m 95, tû lÖ nµy lµ 70-80%,

n¨m 97 lµ 60-70%, ®Õn n¨m 99 chØ cßn 50-60% vµ trong buæi më thÇu HÇm H¶i

V©n th¸ng 2 n¨m 2000, ng­êi ta ®· kh«ng khái söng sèt khi gi¸ më thÇu chØ b»ng

30% gi¸ dù to¸n (gi¸ tróng thÇu c¶ hai gãi lµ 72.690 triÖu USD trªn gi¸ dù to¸n lµ

241.890 triÖu USD).

B¶ng 8: So s¸nh gi¸ tróng thÇu cña dù ¸n ADB3 - n©ng cÊp quèc lé 1A

(Qu¶ng Ng·i - Nha Trang)

S Tªn Liªn danh Gi¸ tróng thÇu Gi¸ tróng Gi¸ tróng

T tróng thÇu VN§ thÇu thÇu so víi gãi thÇu

so víi gi¸ dù gi¸ trung T

54

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

to¸n b×nh bá thÇu

57.14%

69.98%

1 ADB 3-1 Cienco5-Kuk Dong 210.813.415.304

45.79%

58.31%

2 ADB 3-2 Cienco5-Thµnh An 201.996.115.097

54.78%

73.71%

3 ADB 3-3 Cienco5-Kuk Dong 252.739.583.428

171.205.892.896

47.55%

62.70%

4 ADB 3-4 Cienco5-Cienco 6

(Nguån: Bé GTVT)(13)

Sù chªnh lÖch qu¸ lín gi÷a gi¸ ®Êu thÇu vµ gi¸ dù to¸n kh«ng thÓ do nguyªn

nh©n gi¸ dù to¸n ®­îc ®Þnh qu¸ cao v× gi¸ dù to¸n ®­îc lËp ra qua sù xem xÐt kü

l­ìng cÈn thËn cña c¸c chuyªn gia t­ vÊn cã kinh nghiÖm vµ qua rÊt nhiÒu cÊp xÐt

duyÖt. Sù chªnh lÖch nµy chØ nãi lªn mét hiÖn tr¹ng lµ: c¸c nhµ thÇu ®ang b»ng mäi

gi¸ ph¶i cã ®­îc c«ng tr×nh, ®Ó cã ®­îc c«ng ¨n viÖc lµm.

V× sî tr­ît thÇu nªn ngay tr­íc khi bá thÇu ng­êi ta cßn lµm c¸c th­ gi¶m gi¸,

®«i khi trÞ gi¸ ®Õn 15% cña gi¸ bá thÇu ®Ó ®¶m b¶o ch¾c ch¾n h¬n cho sù th¾ng

thÇu cña c¸c gi¸ bá thÇu ®· thÊp h¬n nhiÒu víi gi¸ dù to¸n. C¸c th­ gi¶m gi¸ nµy

thùc sù lµ kh«ng cã c¬ së v× gi¸ bá thÇu ®· ®­îc tÝnh to¸n vµ gi¶i tr×nh ®Õn tõng chi

tiÕt cña tõng h¹ng môc c«ng viÖc, kh«ng thÓ bá h¹ng môc nµo vµ còng kh«ng thÓ

gi¶m gi¸ thµnh cña h¹ng môc ®ã ®i ®Õn 15%. Mét sè nhµ thÇu khi ®­îc yªu cÇu gi¶i

tr×nh lý do cña th­ gi¶m gi¸ th× chñ ®Çu t­ ®­îc gi¶i thÝch r»ng hä sÏ c¾t gi¶m lîi

nhuËn vµ tèi ­u ho¸ c¸c chi phÝ qu¶n lý.v.v. §iÒu nµy nghe cã vÎ cã lý nh­ng trªn

thùc tÕ th× hä cø gi¶m gi¸ ®Ó tróng thÇu, khi cã c«ng tr×nh råi th× tiÕp tôc xoay xë.

TÊt c¶ c¸c nhµ thÇu lín n­íc ngoµi ®· tõng ®Êu thÇu rÊt ®«ng ®óc ë c¸c dù ¸n

vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1995-1997 ®Òu n¶n lßng víi gi¸ bá thÇu rÎ bÊt ngê cña c¸c nhµ

thÇu ViÖt Nam vµ c¸c liªn danh cã nhµ thÇu ViÖt Nam. Cho ®Õn c¸c dù ¸n ADB3

Qu¶ng Ng·i - Nha Trang, kh«ng cßn mét Nhµ thÇu Ch©u ¢u, Ch©u Mü vµ thËm chÝ

c¶ NhËt B¶n lµ n­íc cho vay ®Çu t­ dù ¸n còng cßn kh«ng nhiÒu, chØ cßn mét sè

nhµ thÇu §«ng Nam ¸, Trung Quèc, §µi Loan vµ Hµn Quèc vÉn cßn cè g¾ng theo

®uæi d­íi d¹ng liªn danh víi c¸c nhµ thÇu ViÖt Nam. Khi tróng thÇu, hä chØ cö mét

55

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

vµi ng­êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý, h­ëng tû lÖ % vµ tuyÖt ®èi kh«ng tham gia trùc tiÕp

vµo bÊt kú h¹ng môc thi c«ng nµo. Cã thÓ lÊy Kuk-Dong, mét nhµ thÇu Hµn Quèc

tõng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét nhµ thÇu tham gia thùc sù mét c¸ch ®óng ®¾n vµ nghiªm

tóc gãi thÇu WB1 (®o¹n Dèc X©y - Vinh) vµ nay khi liªn danh víi Cienco 5 tróng

thÇu hai gãi 1 vµ 3 cña dù ¸n ADB3 (Qu¶ng Ng·i - Nha Trang) lµ mét ®iÓn h×nh.

Sù thËt hiÓn nhiªn lµ c¸c Tæng c«ng ty hoÆc liªn danh Tæng c«ng ty (TCT)

gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc chØ ®Þnh c¸c C«ng ty thµnh viªn tham gia v× gi¸

qu¸ thÊp, cµng lµm cµng lç. TCT kh«ng thÓ bï lç hµng tr¨m tû cho c¸c gãi thÇu lín

vµ chØ cßn mét gi¶i ph¸p lµ "Ðp" c¸c c«ng ty thµnh viªn nhËn mét phÇn cña gãi thÇu

nh­ mét nghÜa vô "chia löu vµ chÞu lç" víi TCT. TiÕp ®Õn c¸c c«ng ty thµnh viªn l¹i

chia cho c¸c xÝ nghiÖp trùc thuéc vµ ®«i khi cßn ®­îc chia tiÕp ®Õn c¸c ®éi s¶n xuÊt

dÉn ®Õn mét sù thËt lµ ng­êi lµm thÇu th× Ýt trùc tiÕp thi c«ng cßn ng­êi thi c«ng th×

ch¼ng ®­îc bµn ®Õn gi¸ thÇu.

Nh÷ng gãi thÇu lín, mang tiÕng lµ ®Êu thÇu quèc tÕ, gãi thÇu hµng mÊy tr¨m tû

nh­ng ®i hµng chôc km còng ch¼ng thÊy bãng d¸ng"«ng t©y" nµo c¶, ng­êi chØ ®¹o

trùc tiÕp l¹i lµ nh÷ng xÝ nghiÖp s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ rÊt mï mê vÒ nh÷ng " th«ng lÖ

vµ quan hÖ trong Dù ¸n quèc tÕ, §iÒu kiÖn hîp ®ång, Tµi liÖu ®Êu thÇu...".

XÐt vÒ h×nh thøc th× gi¸ bá thÇu thÊp ®· tiÕt kiÖm ®­îc mét kho¶n tiÒn cho nhµ

n­íc nh­ng nh÷ng hËu qu¶ mµ nã ®em l¹i lµ nguy c¬ dÉn ®Õn nh÷ng ¶nh h­ëng

nghiªm träng ®Õn tiÕn ®é dù ¸n, chÊt l­îng c«ng tr×nh vµ b¶n th©n sù ph¸t triÓn bÒn

v÷ng cña c¸c nhµ thÇu. H¬n n÷a nã cßn ¶nh h­ëng chung ®Õn uy tÝn cña ViÖt Nam

®èi víi nhµ tµi trî:

 V× gi¸ bá thÇu qu¸ thÊp nªn nhµ thÇu kh«ng cßn kh¶ n¨ng thuª hoÆc mua thªm

m¸y mãc thiÕt bÞ mµ chØ cã thÓ dïng c¸c thiÕt bÞ hiÖn cã, nhµ thÇu sÏ kh«ng thÓ

®¸p øng ®­îc n¨ng lùc vÒ thiÕt bÞ khi c«ng tr×nh cÇn ®Èy nhanh tiÕn ®é.

 Víi gi¸ tróng thÇu thÊp, nhµ thÇu kh«ng cßn ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó thuª thÇu phô cho

c¸c phÇn viÖc kh«ng ®ñ m¸y mãc thiÕt bÞ hoÆc chuyªn m«n mµ sÏ ph¶i tù xoay

xë, g©y chËm trÔ cho tiÕn ®é c«ng tr×nh vµ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng c«ng tr×nh.

56

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

 Nhµ thÇu cã xu h­íng trèn tr¸nh tèi ®a c¸c chi phÝ khi cã ®iÒu kiÖn. §iÒu nµy cã

thÓ g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn chÊt l­îng c«ng tr×nh vµ g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho

t­ vÊn gi¸m s¸t. Nhµ thÇu th­êng cã t­ t­ëng ®èi phã nhiÒu h¬n tù gi¸c trong

c«ng t¸c ®¶m b¶o chÊt l­îng.

 Gi¸ tróng thÇu thÊp sÏ g©y ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng,

chÕ ®é th­ëng, ®·i ngé kh«ng tho¶ ®¸ng dÉn ®Õn t©m lý thiÕu tr¸ch nhiÖm g©y

¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng c«ng tr×nh.

 §èi víi b¶n th©n nhµ thÇu, nÕu ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng c«ng tr×nh th× còng

kh«ng thÓ cã l·i, kh«ng tÝch luü thªm ®­îc vèn ®Ó më réng, ®Çu t­ míi, t¨ng

phóc lîi cho ng­êi lao ®éng. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù mÊt c©n b»ng

vÒ tµi chÝnh vµ nguy c¬ ph¸ s¶n.

 VÒ phÝa chñ ®Çu t­ còng kh«ng mong muèn mét gi¸ bá thÇu qu¸ thÊp tíi møc

bÊt hîp lý v× nã g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý vµ ®¶m b¶o tiÕn ®é.

ViÖc chËm tiÕn ®é ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn tèc ®é gi¶i ng©n. PhÝa t¹i trî kh«ng chØ

®¸nh gi¸ viÖc nguån vèn cã ®­îc sö dông hiÖu qu¶ hay kh«ng th«ng qua c¸c chØ

tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vÜ m« mµ tr­íc hÕt lµ c¸c chØ tiªu cô thÓ, trong ®ã cã

tiÕn ®é cña dù ¸n vµ tèc ®é gi¶i ng©n.

3.2.2 Nh÷ng h¹n chÕ trong c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng (GPMB)

Thùc tiÔn n¨m 2000 ®· phÇn nµo cho thÊy vai trß tÝch cùc cña c«ng t¸c GPMB

trong tiÕn ®é thi c«ng vµ trong c«ng t¸c vËn ®éng ODA. N¨m 2000 mÆc dï hÖ

thèng ph¸p lý ch­a hoµn thiÖn nh­ng víi quyÕt t©m cao cña ChÝnh phñ, c¸c bé,

chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c vËn ®éng vµ thuyÕt phôc nh©n d©n

nªn viÖc GPMB cho nhiÒu c«ng tr×nh träng ®iÓm ®· ®­îc hoµn thµnh kÞp thêi, c«ng

tr×nh nhanh chãng ®­îc khëi c«ng. Nhê vËy, n¨m 2000 tæng vèn ODA ®­îc gi¶i

ng©n ®¹t 1.650 triÖu USD, b»ng 99.3% kÕ ho¹ch lµ møc cao nhÊt kÓ tõ n¨m 1993

®Õn nay (n¨m 1999 lµ 83%, n¨m 1998 lµ 76.2%, n¨m 1997 lµ 66.8%). Qua kÕt qu¶

57

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

gi¶i ng©n nµy, héi nghÞ nhãm tµi trî cho ViÖt Nam cuèi n¨m ngo¸i ®· cam kÕt tiÕp

tôc tµi trî cho n­íc ta ë møc cao lµ 2.4 tû USD

Tuy ®· cã rÊt nhiÒu cè g¾ng nh»m ®Èy nhanh c«ng t¸c GPMB nh­ng c¸c gi¶i

ph¸p cña ta míi chØ lµ c¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ, mang tÝnh chÊt ®èi phã chø ch­a ®­îc

®¶m b¶o b»ng mét khung ph¸p lý phï hîp. ChÝnh v× lý do nµy nªn chØ mét sè Ýt dù

¸n ®­îc sù quan t©m thÝch ®¸ng cña c¸c ban ngµnh liªn quan lµ cã tiÕn ®é GPMB

kh¸ cßn hÇu hÕt c¸c dù ¸n ®Òu rÊt chËm trÔ.

C«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng lµ kh©u then chèt quyÕt ®Þnh tiÕn ®é cña mét dù

¸n. RÊt nhiÒu dù ¸n gÆp khã kh¨n trong GPMB nªn ®µnh tËp trung vµo h¹ng môc

chÝnh vµ lµm theo kiÓu "cuèn chiÕu" nghÜa lµ mÆt b»ng cã ®Õn ®©u th× lµm ®Õn ®ã

vµ ®Õn khi kh«ng bµn giao mÆt b»ng kÞp th× "t¾c", m¸y mãc thiÕt bÞ nh©n lùc vµ c¶

"nhµ tµi trî" còng ®µnh ngåi ®îi ®Ó gi¶i ng©n.

Cã nh÷ng tuyÕn ®­êng ®¸ng lÏ cã thÓ ®­îc ®­a vµo sö dông nh­ng chØ do

v­íng mét vµi ®iÓm ch­a gi¶i phãng ®­îc mÆt b»ng nªn kh«ng thÓ thi c«ng nèt.

T×nh tr¹ng m¸y mãc thiÕt bÞ, nh©n lùc vËt t­ vµ c¶ vèn ngåi ®îi mÆt b»ng diÔn ra ë

hÇu hÕt c¸c dù ¸n GTVT.

Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy cã rÊt nhiÒu, song cã thÓ ®­a ra mét vµi

nguyªn nh©n chñ yÕu:

Nguyªn nh©n c¬ b¶n chÝnh lµ viÖc ®Þnh gi¸ ®Òn bï mµ vÊn ®Ò nµy l¹i liªn quan

®Õn mét lo¹i c¸c chÝnh s¸ch ch­a ®ñ "chÝn" vµ viÖc ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch nµy

còng ch­a thèng nhÊt, dÉn ®Õn sù chªnh lÖch cao trong møc chi tr¶ ®Òn bï trong

cïng mét khu vùc vµ lu«n lu«n x¶y ra mét t×nh tr¹ng lµ ng­êi d©n cho r»ng " gi¸

®Òn bï nh­ vËy lµ qu¸ thÊp", nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn nhµ ®Êt ®ang sèt nh­ hiÖn nay.

Sù kh«ng thèng nhÊt trong viÖc ®Þnh gi¸ dÉn ®Õn kÕt côc lµ ng­êi d©n sÏ dùa vµo

møc gi¸ thùc tÕ chø kh«ng cÇn biÕt ®Õn c¸c khung gi¸ vµ hÖ sè K cña ChÝnh phñ vµ

hä chØ chÞu ®ång ý di dêi khi thÊy tho¶ m·n víi gi¸ trÞ ®Òn bï.

ChÝnh v× ch­a cã sù thèng nhÊt vÒ ®Þnh gi¸ ®Òn bï nªn nh­ mét §¹i biÓu Quèc

héi ®· ph¸t biÓu trong kú häp thø 8 Quèc héi kho¸ X "nh÷ng ng­êi ngoan cè ch©y ú

58

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

kh«ng chÞu di dêi trong qu¸ tr×nh gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh c«ng

céng ®­îc lîi h¬n nh÷ng ng­êi cã ý thøc chÊp hµnh chñ tr­¬ng cña mét Nhµ n­íc"

lµ mét thùc tÕ. Nguyªn nh©n cã mét phÇn b¾t nguån chÝnh tõ NghÞ ®Þnh 22 cña

ChÝnh phñ, trong ®ã cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp nh­:

 Ch­a cã quy ®Þnh vÒ møc ®Êt ë ®èi víi c¸c tr­êng hîp ®· sö dông ®Êt tr­íc

khi cã LuËt n¨m 1993, nhÊt lµ c¸c tr­êng hîp thõa kÕ.

 Quy ®Þnh nµy còng cßn nhiÒu ®iÓm ch­a thèng nhÊt víi NghÞ §Þnh 60/Cp

vµ NghÞ ®Þnh 45/CP cña ChÝnh Phñ vÒ viÖc cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn së

h÷u nhµ ë vµ quyÒn sö dông ®Êt.

 Nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®Êt ë vµ ®Êt n«ng nghiÖp ë n«ng th«n cßn ch­a râ rµng.

T×nh tr¹ng chËm GPMB cã mét phÇn nguyªn nh©n lµ do ng­êi d©n kh«ng cã

th«ng tin, hÇu hÕt ®Õn khi chuÈn bÞ ph¶i di dêi ng­êi d©n míi biÕt chÝnh x¸c lµ m×nh

s¾p bÞ "hãt ®i" nh­ thÕ nµo. Tr­íc ®ã hÇu hÕt lµ c¸c th«ng tin ngoµi luång, c¸c tin

®ån thæi. T×nh tr¹ng rÊt phæ biÕn lµ khi thÊy "mÊy «ng nhµ n­íc" ®i "®o ®o". "vÏ

vÏ", "c¾m c¸i cäc chç nµy, chç kia" th× ng­êi d©n th­êng tù ®i hái nhau, tù nghe

ngãng vµ khi ®­îc hái th× c©u cöa miÖng bao giê còng lµ "nghe ng­êi ta nãi lµ..."

chø kh«ng bao giê lµ "uû ban cã th«ng b¸o víi chóng t«i r»ng...".

Nguyªn nh©n tiÕp theo lµ sù nhËn thøc vÒ luËt ph¸p cña ng­êi d©n cßn thÊp.

Trªn thùc tÕ th× kh«ng thÓ yªu cÇu ng­êi d©n cã nhËn thøc cao v× rÊt nhiÒu tuyÕn

®­êng gi¶i phãng mÆt b»ng ®i qua c¸c khu vùc cã d©n trÝ thÊp. T×nh tr¹ng "phÐp vua

thua lÖ lµng" lµ rÊt phæ biÕn, nhÊt lµ khi t¹i mét sè khu vùc nhËn thøc ngay c¶ cña

c¸c cÊp chÝnh quyÒn còng ch­a thÊu ®¸o.

Sù tån t¹i ®éc lËp cña c¸c c¬ quan qu¶n lý cïng tham gia gi¶i quyÕt GPMB

còng lµ mét nguyªn nh©n g©y ra c¸c chËm trÔ vµ ¸ch t¾c trong kh©u nµy. VÝ dô nh­

muèn di dêi dï chØ mét c©y cét ®iÖn trung thÕ còng cÇn mêi c¸c ban ngµnh liªn

quan cña ngµnh ®iÖn ®Õn thùc hiÖn c¸c c«ng t¸c ®o ®¹c, lËp biªn b¶n, lËp kÕ ho¹ch

di chuyÓn. Sau ®ã ph¶i chê ngµnh chñ qu¶n phª duyÖt, qu¸ tr×nh phª duyÖt nµy

th­êng mÊt rÊt nhiÒu thêi gian do ph¶i qua nhiÒu b­íc. Sau khi phª duyÖt råi th× 59

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

míi cã thÓ tiÕn hµnh di dêi nh­ng còng ch­a h¼n ®· hÕt c¸c khã kh¨n. Chñ ®Çu t­

dï cã "sèt ruét" ®Õn mÊy còng kh«ng thÓ "®iÒu binh" cña ngµnh kh¸c ®­îc, cßn

ch­a kÓ ®Õn mèi quan hÖ gi÷a Chñ ®Çu t­, Ban GPMB ®Þa ph­¬ng vµ c¸c cÊp chÝnh

quyÒn ®Þa ph­¬ng kh«ng ph¶i lóc nµo còng "thuËn buåm xu«i giã"

3.2.3 Nh÷ng h¹n chÕ trong qu¶n lý chÊt l­îng c«ng tr×nh

§Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh, c«ng t¸c kiÓm tra tr­íc vµ trong qu¸ tr×nh

thi c«ng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh do vËy vai trß cña t­ vÊn gi¸m s¸t lµ rÊt quan träng.

Tuy nhiªn trªn thùc tÕ hiÖn nay ho¹t ®éng cña t­ vÊn gi¸m s¸t (TVGS) phô thuéc

vµo rÊt nhiÒu n¨ng lùc chuyªn m«n vµ t­ c¸ch cña mçi c¸ nh©n t­ vÊn mµ ®iÒu nµy

l¹i khã kiÓm so¸t, ®Æc biÖt lµ víi c¸c t­ vÊn n­íc ngoµi. Vai trß cña t­ vÊn gi¸m s¸t

lµ rÊt quan träng nh­ng hä l¹i kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chÊt l­îng cuèi cïng cña

c«ng tr×nh. Trong thêi gian b¶o hµnh, t­ vÊn n­íc ngoµi th­êng kh«ng cã mÆt t¹i

ViÖt Nam v× thuª hä ë l¹i lµ rÊt tèn kÐm. Kh«ng chØ cã vËy, c¨n cø ph¸p lý quan

träng nhÊt trong quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c bªn lµ FIDIC, lµ ®iÒu kiÖn ®ang ®­îc ¸p

dông ë tÊt c¶ c¸c dù ¸n ®Êu thÇu quèc tÕ (®iÒu kho¶n quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c bªn

cña HiÖp héi T­ vÊn Quèc tÕ), theo FIDIC chÊt l­îng cuèi cïng cña c«ng tr×nh

hoµn toµn thuéc vÒ nhµ thÇu. §iÓn h×nh lµ trong c«ng tr×nh x©y dùng cÇu §uèng

míi (cÇu Phï §æng), c¸c ph­¬ng ¸n thi c«ng, biªn b¶n nghiÖm thu cao ®é nÒn, ®iÒu

kiÖn ®Þa chÊt, biªn b¶n nghiÖm thu cèt thÐp...liªn quan ®Õn sù cè tôt lång cèt thÐp

®Òu cã ®Çy ®ñ ch÷ ký x¸c nhËn cña t­ vÊn n­íc ngoµi nh­ng cuèi cïng th× chØ cã

nhµ thÇu ViÖt Nam ph¶i lÜnh ®ñ c¸c h×nh thøc kû luËt, tèn kÐm hµng chôc tû ®ång

®Ó söa ch÷a bæ sung. Trong khi ®ã, t­ vÊn n­íc ngoµi kh«ng "hÒ hÊn g×" ngoµi mét

ph¶i tr¶ lêi mét vµi cuéc pháng vÊn cña c¸c c¬ quan b¸o chÝ.

Trong c¸c dù ¸n gÇn ®©y, c¸c h·ng t­ vÊn th¾ng thÇu lµ c¸c h·ng t­ vÊn n­íc

ngoµi liªn danh víi t­ vÊn ViÖt Nam, cã nh÷ng c«ng tr×nh t­ vÊn ViÖt Nam ®¶m

tr¸ch ®Õn 70% khèi l­îng c«ng viÖc. Tuy vËy chÕ ®é ®·i ngé ®èi víi t­ vÊn néi ®Þa

lµ ch­a tháa ®¸ng trong khi ®ßi hái rÊt cao vÒ n¨ng lùc, kinh nghiÖm, ®¹o ®øc nghÒ

60

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8

Thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng v©n t¶i ViÖt Nam

nghiÖp, kinh phÝ ®µo t¹o vµ m«i tr­êng lµm viÖc c¨ng th¼ng. L­¬ng cña t­ vÊn

tr­ëng n­íc ngoµi kho¶ng 20.000 USD/th¸ng, TVGS còng kho¶ng 4-

5.000USD/th¸ng, chi phÝ cho t­ vÊn ngo¹i chiÕm 8% ®Õn 13% tæng kinh phÝ trong

khi tû lÖ nµy cña t­ vÊn néi lµ tõ 0.8% ®Õn 2% (gi¶m theo quy m« c«ng tr×nh)

Khi lËp hå s¬ ®Êu thÇu t­ vÊn, c¸c h·ng t­ vÊn n­íc ngoµi th­êng ®­a ra c¸c

tªn tuæi "sõng sá", c¸c chuyªn gia ®Çu ®µn nh­ng ®Õn khi triÓn khai thùc tÕ th×

kh«ng ®óng theo danhh s¸ch nh©n sù ®· ®¨ng ký, trªn 80% nh©n sù lµ ng­êi ViÖt

Nam víi nhiÒu g­¬ng mÆt cßn rÊt trÎ. Tuy nhiªn, ch­a cã Chñ ®Çu t­ nµo d¸m huû

bá hîp ®ång do ®èi chiÕu thùc tÕ kh«ng ®óng víi b¶n khai trong hå s¬ dù thÇu vÒ

nh©n sù.

61

NguyÔn Th¸i Vò A1 – CN8