Tìm hiểu viêm loét giác mạc do nấm(VLGM)

Tìm hiểu viêm loét giác mạc do nấm

Viêm loét giác mạc (VLGM) do nấm là một bệnh nhiễm nấm ở mắt. Nếu không

được chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời sẽ có nguy cơ gây giảm thị lực, mù lòa thậm

chí phải bỏ mắt.

Bệnh thường xuất hiện sau một chấn thương mắt, khởi đầu lặng lẽ, âm ỉ, tiến triển

chậm, kích thích ít và kéo dài. Bệnh bùng phát dữ dội khi bệnh nhân có sử dụng

corticoit.

Có nhiều nguyên nhân gây viêm loét giác mạc trong đó VLGM do nấm là nguyên

nhân đứng thứ hai sau vi khuẩn về tần suất gặp. Tiên lượng của VLGM do nấm

thường xấu hơn do khó chẩn đoán khi chỉ dựa vào lâm sàng mà không có điều

kiện chẩn đoán bằng cận lâm sàng.

Theo thống kê của phòng vi sinh, Khoa Xét nghiệm tổng hợp - Bệnh viện Mắt

Trung ương trong 2 năm 2006 va 2007 có 1.477 trường hợp được chẩn đoán

VLGM do nấm chiếm 1/3 trong tổng số bệnh nhân bị VLGM đến làm xét nghiệm.

Qua hỏi và phân tích một số các yếu tố như nghề nghiệp, tiền sử bị bệnh, thời gian

từ khi bị bệnh đến khi tới khám, chúng tôi thấy đa số bệnh nhân bị VLGM do nấm

làm nghề nông, bị bệnh sau khi bị chấn thương (bụi, lá lúa, hạt thóc, cành cây, mặt

sắt..) bắn vào mắt, thời gian từ khi bị bệnh tới khi đến bệnh viện Mắt trung ương

thường bị kéo dài do đã được điều trị tại địa phương như các phòng khám tư nhân,

trạm y tế xã, bệnh viện huyện, bệnh viện tỉnh sau khi điều trị không khỏi.

Theo một số các báo cáo trước đây, VLGM do nấm xuất hiện nhiều vào mùa xuân

hè nhưng theo thống kê của chúng tôi trong những năm gần đây bệnh xuất hiện

tăng lên vào những tháng đầu mùa xuân, cuối mùa hè và cả mùa đông.

Các loài nấm gây viêm loét giác mạc

Nấm gây bệnh được chia thành hai loại:

- Nấm men: Đơn bào, hình tròn, hình trứng có hoặc không có chồi

- Nấm sợi: Đa bào, hình ống, phân nhánh có hoặc không có vách ngăn

Các loài nấm thường hay gây bệnh VLGM là loài nấm sợi gồm: Fusarium,

Aspergillus, Curvularia, Cephalosporum, Cylindrocarpon, Penicillin và một số

nấm sợi khác.

Các yếu tố nguy cơ gây nhiễm nấm

VLGM do nấm được ghi nhận ở tất cả các vùng trên thế giới với tỷ lệ khác nhau,

nhưng ở các nước vùng nhiệt đới khí hậu nóng và ẩm như nước ta là yếu tố thuận

lợi cho sự phát triển của nấm. VLGM do nấm xuất hiện ở tất cả các mùa trong

năm.

Có nhiều yếu tố nguy cơ gây nhiễm nấm giác mạc trong đó hay gặp nhất là chấn

thương, những chấn thương như hạt thóc, lá lúa, lá mía, cành cây, bụi, côn trùng,

mảnh kính vỡ, mảnh sắt..,.. vào mắt. Ngoài ra còn một số yếu tố nguy cơ khác như

sử dụng kính tiếp xúc, sau phẫu thuật ở mắt, ở bệnh nhân có hội chứng suy giảm

miễn dịch.

Chẩn đoán cận lâm sàng

Trong điều trị VLGM do nấm việc chẩn đoán xác định sớm có vai trò quan trọng

trong công tác điều trị. Bệnh nhân được sử dụng thuốc chống nấm ngay từ đầu làm

tăng hiệu quả của thuốc đồng thời giảm thời gian cũng như chi phí điều trị.

Có nhiều phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng như soi tươi, soi trực tiếp, nuôi cấy

định danh, kỹ thuật ELISA, kỹ thuật PCR... do điều kiện trang bị phòng thí

nghiệm còn hạn chế nên hiện tại phòng xét nghiệm vi sinh - bệnh viện Mắt Trung

ương mới chỉ áp dụng phương pháp soi tươi, soi trực tiếp và nuôi cấy định danh

loài nấm

Soi tươi: Cho kết quả nhanh, xác định được có nấm hay không có nấm nhưng chỉ

phát hiện được nấm sợi khó phát hiện được nấm men.

Soi trực tiếp: Các kỹ thuật thường dùng để chẩn đoán nấm là: nhuộm Gram,

nhuộm đơn Xanh metylen, nhuộm Giemsa, nhuộm P.A.S.

Nuôi cấy định danh loài nấm: Đa số các loài nấm gây VLGM chỉ trong 2-3 ngày

đã mọc nhưng cũng có những trường hợp phải tới 5-7 ngày nấm mới mọc. Thạch

Sabouraud có thêm kháng sinh (Gentamycin hoặc Chloramphenicol) để ở nhiệt độ

< 300C là môi trường thich hợp để nuôi cây nấm. Để định danh loài nấm gây bệnh

phải dựa vào quan sát đại thể, vi thể và tính chất sinh lý của nấm sau khi đã được

nuôi cấy trên môi trường.

- Nấm men giống như khuẩn lạc của vi khuẩn tạo thành khóm phẳng, mịn, sinh

trưởng nhanh chóng từ 2-4 ngày.

- Nấm sợi: Là những sợi phát triển từ tâm ra chung quanh, có lông mịn mọc trên

môi trường thạch và có dạng sợi bông mọc trong môi trường canh thang.

Điều trị VLGM do nấm

Theo chỉ định của các bác sĩ chuyên khoa mắt trên từng trường hợp cụ thể và mức

độ nặng nhẹ

Phòng bệnh VLGM do nấm

VLGM có nhiều yếu tố nguy cơ và điều kiện thuận lợi để phát triển và cũng là

một bệnh nặng, để lại nhiều hậu quả gây gánh nặng cho gia đình cũng như cho

cộng đồng. Do đó việc phòng bệnh là hết sức quan trọng bằng các biện pháp như

tuyên truyền giáo dục ý thức vệ sinh cho cộng đồng, cũng như biết cách sử dụng

đầy đủ các phương tiện bảo hộ khi làm việc, sử dụng kính bảo vệ mắt khi đi đường.

Khi bị bệnh không được tự ý dùng thuốc mà phải tới cơ sở y tế chuyên khoa để

khám và điều trị.