BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
HỒ THỊ HỒNG VÂN
DẠY HỌC SINH HỌC 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
ĐÁP ỨNG MỤC TIÊU ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP
Chuyên ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ
môn Sinh học
Mã số: 9140111
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC
Hà Nội – 2020
Công trình được hoàn thành tại: Khoa Sinh học, Trường Đại học
Sư phạm Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Đinh Quang Báo
Phản biện 1: PGS.TS. Mai Văn Hưng
Trường Đại học Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội
Phản biện 2 : PGS.TS. Nguyễn Văn Hiền
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Phản biện 3: TS. Lê Thanh Oai
Tạp chí Giáo dục
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường
họp tại
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội vào hồi …..giờ … ngày … tháng…
năm…
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: Thư viện Quốc Gia, Hà Nội
hoặc Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Xuất phát từ yêu cầu đổi mới giáo dục đáp ứng mục tiêu định
hướng nghề nghiệp, từ vai trò của định hướng nghề nghiệp lĩnh vực
Sinh học, và vai trò của ứng dụng khoa học Sinh học trong các lĩnh
vực ngành nghề, để thực hiện mục tiêu định hướng nghề nghiệp
(ĐHNN) của chương trình GDPT đặt ra, trong dạy học Sinh học
THPT nói chung và dạy học Sinh học 10 nói riêng cần có định hướng
lựa chọn nội dung, cách thức tổ chức phù hợp gắn liền với các quy
trình công nghệ sinh học hiện đại giúp HS có được năng lực chuyên
biệt trong môn học và tiếp cận lựa chọn nghề nghiệp có liên quan.
Trên cơ sở phân tích về vai trò, thực trạng, văn bản chỉ đạo về ĐHNN,
chúng tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu “Dạy học Sinh học 10 THPT
đáp ứng mục tiêu định hướng nghề nghiệp”.
2. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng cơ sở khoa học, đề xuất quy trình và biện pháp tổ chức
dạy học môn Sinh học 10 nhằm đáp ứng mục tiêu định hướng nghề
nghiệp trong thực hiện Chương trình GDPT 2018.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học Sinh học đáp ứng mục tiêu ĐHNN cho HS THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu luận án là quy trình và biện pháp tổ chức
dạy HS học 10 ở THPT theo ĐHNN.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu xác định được nguyên tắc, quy trình tổ chức dạy học môn
Sinh học 10 bằng dạy học khám phá theo mô hình 5E và dạy học trải
nghiệm nhằm nâng cao thái độ của học sinh về các ứng dụng khoa học
công nghệ và sở thích, hứng thú với môn học thì sẽ góp phần hình
2
thành và phát triển được năng lực định hướng nghề nghiệp liên quan
lĩnh vực sinh học cho HS.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Xác định cơ sở lí luận về ĐHNN, năng lực ĐHNN và biện pháp
dạy học nhằm phát triển ĐHNN.
5.2. Khảo sát thực trạng về dạy học Sinh học 10 hướng tới phát triển
năng lực ĐHNN tại một số trường THPT.
5.3. Phân tích nội dung chương trình Sinh học 10, xác định các nội
dung có thể ĐHNN cho HS.
5.4. Đề xuất các nguyên tắc, quy trình thiết kế hoạt động, quy trình tổ
chức dạy học trong Sinh học 10 để hình thành và phát triển năng lực
ĐHNN ở HS.
5.5. Xây dựng các chủ đề học tập ĐHNN trong dạy học Sinh học 10.
5.6. Xây dựng tiêu chí, bộ công cụ để đánh giá năng lực ĐHNN.
5.7. Thực nghiệm sư phạm để đánh giá kết quả đạt được về năng lực
ĐHNN của HS thông qua quá trình dạy học Sinh học 10.
6. Phạm vi nghiên cứu
Chúng tôi chọn khảo sát, nghiên cứu các biện pháp tổ chức dạy
học một số nội dung trong chương trình Sinh học 10 THPT theo
ĐHNN. Đề tài tiến hành khảo sát, thực nghiệm tại lớp 10 của một số
trường trung học phổ thông.
7. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu lý luận, phương pháp nghiên cứu thực
tiễn, phương pháp tham vấn chuyên gia, phương pháp thực nghiệm sư
phạm, phương pháp thống kê toán học.
8. Đóng góp mới của luận án
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về định hướng nghề nghiệp, năng
lực định hướng nghề nghiệp.
3
- Xác định được cấu trúc năng lực định hướng nghề nghiệp của
HS THPT
- Xây dựng được quy trình thiết kế và quy trình tổ chức hoạt
động học tập khám phá 5E và hoạt động trải nghiệm nhằm định hướng
nghề nghiệp trong dạy học Sinh học.
- Xác định được các tiêu chí và công cụ đánh giá năng lực định
hướng nghề nghiệp trong dạy học Sinh học.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA DẠY
HỌC SINH HỌC 10 ĐÁP ỨNG MỤC TIÊU ĐỊNH HƯỚNG
NGHỀ NGHIỆP
1.1. Lược sử nghiên cứu về định hướng nghề nghiệp, và định
hướng nghề nghiệp thông qua các môn học
ĐHNN đã xuất hiện từ rất lâu trên thế giới, các công trình nghiên
cứu đều khẳng định vai trò của hướng nghiệp đối với thanh niên, HS
là giúp các em chọn được nghề phù hợp với năng lực, sở thích, hứng
thú, khuyến khích kết hợp hướng nghiệp trong nhà trường với lao
động sản xuất, tham quan, thực tập ở các nhà máy, xí nghiệp nhằm
nâng cao nhận thức của HS về nghề.
Qua nghiên cứu về ĐHNN thuộc lĩnh vực khoa học công nghệ trên
thế giới qua các môn học cho HS, chúng tôi nhận thấy công việc này
thường không tiến hành riêng lẻ ở một môn học mà có sự tích hợp vận
dụng kiến thức của nhiều môn học, đặc biệt là các môn khoa học. Các
tác giả đã tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố cá nhân và
môi trường học tập các môn khoa học đến sự lựa chọn ngành nghề
STEM. Hướng nghiên cứu ĐHNN cho HS qua môn học đã được một
số tác giả quan tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào
đưa ra cách thức cụ thể để thiết kế và tổ chức hoạt động dạy học nhằm
