BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
NGÔ THỊ TRANG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN
ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử giáo dục
Mã số : 9.14.01.02
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Hà Nội - 2019
Công trình được hoàn thành tại:
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
Người hướng dẫn khoa học:
GS.TSKH Thái Duy Tuyên
PGS.TS Hoàng Thanh Thúy
Phản biện 1: PGS.TS Trần Hữu Hoan
Học viện Quản lí Giáo dục
Phản biện 2: PGS.TS Phan Văn Tỵ
Học viện Chính trị Bộ Quốc phòng
Phản biện 3: PGS.TS Phan Thanh Long
Đại học Sƣ phạm Hà Nội
Luận án sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận án
cấp Trƣờng họp tại Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội
vào hồi …..giờ … ngày … tháng… năm 2019
Có thể tìm hiểu luận án tại thƣ viện:
- Thƣ viện Quốc Gia Hà Nội
- Thƣ viện Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Vai trò của người giáo viên trong xã hội hiện đại được xác định vừa là nhà giáo dục,
nhà hoạt động văn hóa xã hội, nhà cung ứng dịch vụ, nhà nghiên cứu và cũng là người học,
do đó họ phải liên tục phát triển năng lực nghề nghiệp của mình bằng nghiên cứu tác động
cải tạo thực tiễn. Thực tế này đòi hỏi các trường đại học sư phạm (ĐHSP) cần có những
thay đổi trong quá trình đào tạo, tập trung phát triển các năng lực nghề nghiệp cho người
giáo viên tương lai, đặc biệt là năng lực tự học, tự nghiên cứu để hoàn thiện bản thân.
Mặc dù đã có những định hướng rõ rệt nhưng hoạt động nghiên cứu khoa học của
sinh viên các trường ĐHSP chưa được tổ chức thường xuyên, chủ yếu tập trung ở phong
trào thường niên, định kì; chưa được thực hiện ở tất cả các môn học; chưa tạo được động lực
nghiên cứu mạnh mẽ để khuyến khích nhiều sinh viên tham gia, do đó chưa thúc đẩy quá
trình phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục (KHGD) hiệu quả.
Với những lý do nêu trên, việc chọn đề tài “Phát triển năng lực nghiên cứu khoa học
giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm” là cấp thiết và hữu ích.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu
KHGD, luận án đề xuất các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh
viên ĐHSP nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu KHGD nói riêng và chất
lượng đào tạo nói chung.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Đào tạo năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quá trình phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh
viên ĐHSP
4. Giả thuyết khoa học
Hiện nay, các trường ĐHSP đã chú trọng đến vấn đề phát triển năng lực nghiên cứu
KHGD cho SV, song hiệu quả của hoạt động này còn nhiều hạn chế do nhiều nguyên nhân.
Nếu đề xuất được các biện pháp tạo ra điều kiện, cơ hội cho sinh viên phát triển năng lực
nghiên cứu KHGD như xây dựng môi trường học tập theo hướng khuyến khích nhu cầu và
tạo động lực NC cho SV; áp dụng các chiến lược dạy học theo hướng NC; thiết kế quy trình
2
dạy học học phần PP nghiên cứu KHGD theo hướng phát triển năng lực NC; kết hợp dạy học
học phần PP nghiên cứu KHGD với tổ chức các hoạt động nghiên cứu cho sinh viên thì quá
trình phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên sẽ đạt kết quả cao.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lí luận về phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên
ĐHSP
5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu KHGD
cho sinh viên ĐHSP.
5.3. Đề xuất biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP và
thực nghiệm sư phạm các biện pháp
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu quá trình phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cơ
bản và đặc thù cho sinh viên ĐHSP hệ chính quy.
7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
7.1 . Phương pháp luận nghiên cứu
Sử dụng các quan điểm tiếp cận: tiếp cận hoạt động, tiếp cận năng lực, tiếp cận phát
triển, tiếp cận chuẩn đầu ra
7.2. Các phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận: phương pháp phân tích, tổng hợp;
phương pháp khái quát hóa, mô hình hóa
7.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: phương pháp quan sát,
phương pháp điều tra, phương pháp đàm thoại, phương pháp chuyên gia, phương pháp
nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục, phương pháp thực nghiệm, phương pháp
nghiên cứu trường hợp
7.2.3. Nhóm các phương pháp hỗ trợ: sử dụng phần mềm hỗ trợ SPSS để xử lí số
liệu, thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp và rút ra kết luận.
8. Luận điểm bảo vệ
8.1. Năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên là năng lực cơ bản, cần thiết trong hệ
thống năng lực nghề nghiệp của người giáo viên tương lai, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt
động nghiên cứu KHGD và chất lượng đào tạo của các trường sư phạm hiện nay.
8.2. Hệ thống các năng lực nghiên cứu KHGD cơ bản và đặc thù được phát triển trong
suốt quá trình đào tạo, đặc biệt thông qua học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD, thể hiện
ở việc thực hiện các giai đoạn nghiên cứu trong đề tài nghiên cứu KHGD cụ thể.
3
8.3. Xác định các biện pháp thích hợp và khả thi như xây dựng môi trường học tập
theo hướng khuyến khích nhu cầu và tạo động lực NC cho SV; áp dụng các chiến lược dạy
học theo hướng NC; thiết kế quy trình dạy học học phần PP nghiên cứu KHGD theo hướng
phát triển năng lực NC; kết hợp dạy học học phần PP nghiên cứu KHGD với tổ chức các hoạt
động nghiên cứu cho sinh viên sẽ góp phần phát triển năng lực nghiên cứu KHGD, đồng thời
nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng chuẩn đầu ra ngành sư phạm.
9. Những đóng góp mới của luận án
9.1. Đóng góp về mặt lý luận
- Góp phần làm phong phú thêm hệ thống lí luận về năng lực nghiên cứu KHGD,
phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP
- Xây dựng khung năng lực nghiên cứu KHGD, các tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá
năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP
9.2. Đóng góp về mặt thực tiễn
- Phân tích thực trạng năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên và thực trạng phát
triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP hiện nay, trên có sở đó xác định một
số vấn đề trong đào tạo năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP.
- Đề xuất các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP
trong quá trình đào tạo
- Kết quả nghiên cứu của đề tài có giá trị thực tiễn cho các trường ĐHSP, là tài liệu
tham khảo cho các nhà quản lí giáo dục, các giảng viên ở các cơ sở giáo dục đại học khi tiến
hành dạy học theo hướng phát triển năng lực.
10. Cấu trúc luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, nội dung luận án được chia thành 3
chương gồm:
Chương 1: Cơ sở lí luận về phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho
sinh viên Đại học Sư phạm
Chương 2: Thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh
viên Đại học Sư phạm
Chương 3: Biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên
Đại học Sư phạm và thực nghiệm sư phạm