Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên - thành phố Hải Phòng

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 2
download

Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên - thành phố Hải Phòng

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung chính của luận văn được chia thành 3 chương, được trình bày như sau: Thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất; Thực trạng thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên - thành phố Hải Phòng; Giải pháp nâng cao kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên - thành phố Hải Phòng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ......../....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN VĂN HIỆP THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THỦY NGUYÊN - THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 8 38 01 02 HÀ NỘI, NĂM 2019
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. TẠ NGỌC HẢI Phản biện 1: ………………………………….. Phản biện 2: ………………………………….. Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp …....., Nhà...... - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh - Quận Đống Đa – TP Hà Nội Thời gian: vào hồi … giờ … ngày … tháng … năm 20..... Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Đất đai là tài sản quốc gia có giá trị lớn, có vị trí đặc biệt quan trọng đối với đời sống của từng hộ gia đình, cá nhân, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là điều kiện tối thiểu đảm bảo cho quá trình tái sản xuất giúp xã hội không ngừng phát triển. Trong quá trình đổi mới nền kinh tế - xã hội ở nước ta, cơ chế kinh tế thị trường đã từng bước được hình thành, các thành phần kinh tế phát triển mạnh mẽ và một xu hướng tất yếu về nguồn lực đầu vào cho sản xuất và sản phẩm đầu ra đều phải trở thành hàng hoá, trong đó đất đai cũng không phải là ngoại lệ. Thực hiện đường lối đổi mới do Đảng ta khởi xướng, trong các năm gần đây kinh tế tiếp tục tăng trưởng với tốc độ ổn định, các lĩnh vực văn hoá, giáo giục, khoa học, xã hội... ngày càng được cải thiện. Sự phát triển chung của nền kinh tế xã hội cũng như của đất nước, trước hết đặt ra phải xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kĩ thuật, hệ thống giao thông đường bộ, hệ thống thuỷ lợi, hệ thống lưới điện quốc gia... là điều kiện rất cơ bản để phát triển nông nghiệp, công nghiệp, thương mại, dịch vụ, du lịch... Đến nay cả nước ta đã có nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế, nhiều công trình công cộng phục vụ lợi ích quốc gia. Để xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng, phát triển các nghành kinh tế, công nghiệp, giao thông, xây dựng, thương mại dịch vụ, giáo dục, y tế, xã hội, đào tạo. Nhà nước phải thu hồi đất của người sử dụng đất và phải bồi thường cho người bị thu hồi. Việc thực hiện bồi thường giữ vị trí hết sức quan trọng là yếu tố có tính quyết định trong toàn bộ quá trình bồi thường giải phóng mặt bằng. Trong những năm qua công tác GPMB gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình
2 triển khai thực hiện. Để khắc phục những tồn tại đó trong những năm gần đây Nhà nước đã từng bước hoàn thiện pháp luật về đất đai và ban hành các văn bản pháp lý hướng dẫn thực hiện về công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB và tái định cư thực hiện một cách có hiệu quả. Đặc biệt, Hải Phòng là trung tâm kinh tế của vùng đồng bằng châu thổ Sông Hồng do vậy vấn đề Công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước càng rõ nét hơn. Thành phố Hải Phòng có 152.300 ha diện tích tự nhiên và 1.837.000 nhân khẩu, có 15 đơn vị hành chính trực thuộc, bao gồm 7 quận (Hồng Bàng, Lê Chân, Ngô Quyền, Kiến An, Hải An, Đồ Sơn, Dương Kinh), 8 huyện (An Dương, An Lão, Bạch Long Vĩ, Cát Hải, Kiến Thuỵ, Tiên Lãng, Thuỷ Nguyên, Vĩnh Bảo); có 296 đơn vị hành chính cấp xã (gồm 150 xã, 124 phường và 22 thị trấn) do đó nhu cầu sử dụng đất để xây dựng các khu công nghiệp, các khu đô thị mới… ngày càng trở nên cấp thiết để đáp ứng cho nhu cầu phát triển của xã hội và tốc độ đô thị hóa của Thành phố Hải Phòng nói riêng và cả nước nói chung. Hiện nay trên địa bàn Thủy Nguyên có 73 dự án lớn nhỏ đang được triển khai đồng loạt nhưng vẫn còn vướng mắc mặt bằng vì chưa GPMB được. Đặc biệt trong tình hình hiện nay với tốc độ đô thị hoá mạnh mẽ trên địa bàn Huyện thì nhu cầu về quỹ đất sạch là hết sức quan trọng để tạo đà cho việc kêu gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư vào trong địa bàn nhằm thúc đẩy nền kinh tế của Huyện. Tuy nhiên tiến độ thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB và tái định cư trên địa bàn Huyện hiện nay còn có nhiều khó khăn vướng mắc cả về mặt chủ quan và khách quan. Do vậy tôi lựa chọn đề tài: Thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên - thành phố Hải Phòng.
3 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 3. Nhiệm vụ 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được chia thành 3 chương: Chương 1. Thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất Chương 2. Thực trạng thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên - thành phố Hải Phòng Chương 3. Giải pháp nâng cao kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất Chương 1 THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT 1.1. Thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất 1.1.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất Từ những khái niệm trên, có thể hiểu pháp luật về bồi thường, hỗ trợ tái định cư là hệ thống, quan điểm, chủ trương, biện pháp của nhà nước nhằm thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu của hoạt động bồi
4 thường, hỗ trợ tái định cư. Có thể hiểu rằng thực hiện pháp luật bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là việc thực hiện, chấp hành pháp luật về các quy định, các chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; đó là một khâu hợp thành chu trình, là toàn bộ quá trình chuyển hóa ý chí của chủ thể trong bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành hiện thực đối với các đối tượng bị Nhà nước thu hồi đất nhằm đạt được mục đích theo định hướng. 1.1.2. Đặc điểm thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất Thứ nhất, sự đa dạng về tổ chức: Bao gồm cả tổ chức, cá nhân khu vực công và ngoài khu vực công. Thứ hai, phạm vi và nội dung đa dạng. Thứ ba, các hoạt động tác động, ảnh hưởng sâu, rộng đến đời sống xã hội. Thứ tư, chuyển hóa các quy định của pháp luật vào cuộc sống. Thứ năm, một giai đoạn của cả quá trình điều chỉnh pháp luật. Thứ sáu, cơ sở thực tiễn để đánh giá chất lượng pháp luật. 1.2. Các tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất Một là, trạng thái ban đầu của quan hệ xã hội trước khi có việc thực hiện pháp luật. Hai là, những kết quả thực tế đạt được sau khi thực hiện pháp luật. Ba là, mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trước khi thực hiện pháp luật và mức độ đạt được mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ trên thực tế sau khi thực hiện pháp luật. Bốn là, chất lượng của các quy định.
5 Sáu là, phương pháp, biện pháp sử dụng trong thực hiện pháp luật. Đánh giá kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất ta tiến hành đánh giá các tiêu chí như kết quả trước và sau khi thực hiện pháp luật, đánh giá chất lượng của các quy định, ngoài ra cần đánh giá các tiêu chí cụ thể như sau: Nội dung chính sách thực hiện: Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phải hợp lý, phù hợp với địa phương, được nhân dân chấp nhận. Đánh giá tiêu chí xây dựng các chính sách và thủ tục. Các quy định về nguyên tắc và điều kiện bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp. Nội dung bồi thường, hỗ trợ đối với người bị thu hồi đất nông nghiệp, bao gồm các quy định cụ thể: Về phạm vi bồi thường đó là bồi thường về đất và bồi thường thiệt hại về tài sản có trên đất, trong những trường hợp nhất định Nhà nước có thể hỗ trợ. Về phương thức bồi thường: có thể bồi thường bằng đất nông nghiệp có cùng mục đích sử dụng với đất bị thu hồi hoặc bồi thường bằng tiền tương ứng với giá trị quyền sử dụng đất nông nghiệp bị thu hồi. 1.3. Các yếu tố tác động đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất Các yếu tố chung Các yếu tố chuyên biệt
6 Chương 2 THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THỦY NGUYÊN – THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG 2.1. Tổng quan 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tại huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng 2.1.2. Quá trình thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cưu khi nhà nước thu hồi đất tại huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng Trên cơ sở của Luật đất đai, Ủy ban Nhân dân thành phố Hải Phòng đã phân cấp cho Ủy ban Nhân dân cấp huyện thực hiện thông báo thu hồi đất, quyết định thu hồi đất để bồi thường, giải phóng mặt bằng trên cơ sở phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và tiến độ dự án đầu tư được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt phương án bồi thường, đồng thời quyết định thu hồi đất trong cùng 1 ngày theo quy định. Thành phố chỉ thực hiện việc thu hồi đất với trường hợp chủ sử dụng là tổ chức. 2.2. Thực trạng quy định pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất Nhóm 1: Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh. Nhóm 2: Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Nhóm 3: Thu hồi đất do vi phạm pháp luật; đặc biệt đối với trường hợp không đưa đất đã được giao, cho thuê vào sử dụng hoặc chậm đưa đất vào sử dụng.
7 Nhóm 4: Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người, tự nguyện trả lại đất. 2.2.1. Một số văn bản của Trung ương và Địa phương 2.2.1.1. Các chính sách của Trung ương - Chính sách bồi thường về đất khi nhà nước thu hồi đất: + Người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất nếu có đủ điều kiện được bồi thường theo quy định của Luật đất đai thì được bồi thường. + Việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND huyện quyết định tại thời điểm quyết định thu hồi đất. + Nhà nước phải bảo đảm dân chủ, công bằng, khách quan, công khai, kịp thời và đúng quy định của pháp luật khi thực hiện bồi thường. + Các quy định về điều kiện được bồi thường về đất khi nhà nước thu hồi đất; bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại; bồi thường đất ở, đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải là đất ở của hộ gia đình, cá nhân, của tổ chức kinh tế. - Chính sách hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất: + Nhà nước xem xét hỗ trợ người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất ngoài việc được bồi thường theo quy định. + Việc hỗ trợ phải bảo đảm kịp thời, công khai, khách quan, công bằng và đúng quy định của pháp luật. 2.2.2. Đánh giá chất lượng trên cả hai mặt ưu điểm, hạn chế Ưu điểm: Hạn chế:
8 Nhà nước luôn trú trọng nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung, ban hành các văn bản pháp luật phục vụ công tác giải phóng mặt bằng nhằm đảo bảo đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên các chính sách UBND Thành phố đã ban hành mang tính chất chung cho toàn Thành phố nên nó chưa đáp ứng được tình hình thực tế của từng địa phương. Nhiều chính sách còn chung chung chưa mang tính cụ thể nên việc áp dụng còn gặp một số khó khăn. Chưa có chế độ, chính sách khích lệ tốt cho những cán bộ làm tốt công tác bồi thường, đồng thời cũng có những chế tài cụ thể đối với những người vi phạm khi thi hành công vụ. Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật chưa tốt dẫn đến tình trạng một bộ phận nhân dân đi khiếu nại trong khi chưa hiểu biết đầy đủ về chính sách pháp luật, dễ bị lôi kéo kích động. Một số văn bản pháp luật của nhà nước chưa đồng bộ, tính khả thi chưa cao, chưa sát thực tiễn, khó thực hiện… 2.3. Thực trạng thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên 2.3.1. Thực trạng tuân thủ pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên Khi đánh giá về việc các văn bản được xây dựng và ban hành thường xuyên thì hầu hết các cán bộ quản lý và nhà đầu tư đều đánh giá nội dung này là tương đối tốt với 44,44% người được hỏi đánh giá là khá và 31,11% người được hỏi đánh giá là tốt. Về việc các văn bản được xây dựng dựa trên thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư thì được đánh giá tập trung ở mức khá và trung bình với tỷ lệ lần lượt là 32,22% và 35,56%.
9 2.3.2. Thực trạng thi hành pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên Đánh giá về công tác tuyên truyền, phô biến chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đề tài đã khảo sát các cán nộ quản lý, chủ đầu tư và các hộ dân bị thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên kết quả thu về là có 8,89% người được hỏi tương đương với 8/90 phiếu đánh giá công tác này được thực hiện tốt tập trung chủ yếu vào các cán bộ tại các cơ quan quản lý, với 25,56% tương đương với 23/90 phiếu khảo sát đánh giá nội dung này ở mức khá và cao nhất là 30% người được hỏi đánh giá ở mức trung bình. 2.3.3. Thực trạng áp dụng pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên Trong giai đoạn 2016 đến nay, hàng năm trên đìa bàn triển khai khoảng 20-40 dự án. Trong đó đất nông nghiệp bị thu hồi, phục vụ cho các dự án lớn khá cao chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số diện tích đất phải thu hồi. Bảng 2.2: Thống kê các dự án thực hiện công tác bồi thường GPMB trên địa bàn huyện Thủy Nguyên Chỉ tiêu ĐVT 2016 2017 2018 1. Tổng dự án Dự án 21 39 32 2 2. Diện tích thu hồi m 317.274 60,033 967.033 - Diện tích đất nông nghiệp % 49,27 58,41 35,37 - Diện tích phi nông nghiệp % 1,33 21,62 62,75 - Diện tích đất khác % 16,87 19,97 1,66 (Nguồn: Số liệu tổng hợ hồ sơ thu hồi, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất 2016-2018)
10 Tiến độ lập hồ sơ, thẩm định phương án và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ còn chậm so với yêu cầu, nhiều dự án đã triển khai trong thời gian qua đều chậm kế hoạch đề ra. Ngoài ra, đơn thư khiếu nại tố cáo liên quan đến công tác bồi thường GPMB còn nhiều, phức tạp và kéo dài làm ảnh hưởng không chỉ trực tiếp đến dự án cần GPMB mà còn ảnh hưởng sâu rộng tới an ninh, kinh tế chính trị xã hội tại địa phương. Việc thanh tra, kiểm tra xây dựng, trồng cây lấn chiếm vào đất của các dự án đã có quyết định và thông báo thu hồi đất hầu như dựa vào đội ngũ công an và thanh tra xây dựng cấp xã và huyện và một số khiếu nại của người dân. Đến nay về cơ bản công tác này đảm bảo tuân thủ đúng theo quy định của pháp luật, hạn chế được nhiều tình trạng xây dựng và sử dụng đất trái phép. Tuy nhiên, đội ngũ cấp xã chưa phát huy hết được vai trò trách nhiệm của mình trong việc thực thi chính sách giải phóng mặt bằng. 2.3.4. Mức độ đạt được mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ trên thực tế sau khi thực hiện pháp luật Kết quả khảo sát cho thấy những người được phỏng vấn đánh giá về công tác kiểm tra, đánh giá thực hiện pháp luật bồi thường hỗ trợ tái định cư chưa thực sự tốt. Tuy nhiên, khi được hỏi về “Công tác thanh tra, kiểm tra giám sát được thực hiện một cách thường xuyên”thì mức đánh giá là tương đối tốt, đạt mức điểm trung bình lên tới 3,41. Điều này sẽ khiến việc triển khai các văn bản được diễn ra nhanh chóng hơn, kịp thời hơn.Việc đánh giá “Sự phân công, phân cấp trong việc thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát về triển khai chính sách” đạt kết quả đánh giá khá cao. Kết quả này tương tự với ý kiến đánh giá của các nhà quản lý.
11 2.3.5. Phương pháp, biện pháp sử dụng trong thực hiện pháp luật Nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện được phân. Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện: vừa làm nhiệm vụ thường trực Hội đồng bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng của tất cả các dự án trên địa bàn, vừa làm nhiệm vụ trực tiếp điều tra, khảo sát, lập phương án hỗ trợ giải phóng mặt bằng các dự án cũ chuyển tiếp có quyết định thu hồi đất từ trước tháng 9 năm 2019. Ngoài ra, Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện là cơ quan đầu mối chuyên môn giúp việc của UBND Huyện về lĩnh vực giải phóng mặt bằng tất cả các dự án trên địa bàn. Trong 3 năm, từ năm 2016 – 2018, các cấp các ngành, các địa phương đã chủ động tích cực tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng các dự án trên địa bàn huyện, với tổng diện tích đã bồi thường giải phóng mặt bằng 102,38 ha. Việc triển khai tổ chức thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng các dự án đã được đại bộ phận nhân dân các địa phương trong huyện đồng tình ủng hộ. Bảng 2.7: Bảng thống kê số vụ vi phạm hành chính trong quá trình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư huyện Thủy Nguyên Năm Tổng số vụ vi Trong đó phạm HC trong Số vụ VPHC trong Vi phạm lĩnh vực đất đai quá trình BT, HT, hành chính TĐC khác 2016 7 3 4 2017 11 4 7 2018 9 2 7 (Nguồn: Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Thủy Nguyên)
12 2.3.6. Những hạn chế và nguyên nhân Trong quá trình thực hiện nguyên tắc công khai, dân chủ, công bằng và đúng pháp luật tại các xã, thị trấn có nơi, có lúc còn thiếu nghiêm túc, còn mang tính hình thức tạo nên sự bức xúc cho người dân bị thu hồi đất. Hoạt động phối hợp thực hiện chính sách cũng như phân công trách nhiệm trong thực hiện chính sách mặc dù đã có những thành công nhất định nhưng hiện tượng chồng chéo, quan liêu vẫn còn xảy ra. Công tác tham mưu thực hiện chính sách chưa được quan tâm đúng mực. Hoạt động xây dựng tái định cư được chủ trương là thực hiện trước khi dự án giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên việc bố trí tái định cư không đáp ứng được các nhu cầu và mong muốn của người dân dẫn đến những bức xúc trong nhân dân và chính điều này làm cho các dự án bị chậm tiến độ. Các cơ quan có chức năng chưa làm tham mưu tốt về quản lý đất đai tại địa phương; không rõ ranh giới, mục đích, diện tích cử dụng đất dẫn đến khảo sát lập phương án bồi thường còn nhiều sai phạm và có những trường hợp chưa đúng với hiện trạng. Cán bộ có liên quan làm việc thiếu tinh thần trách nhiệm, cơ quan nhà nước quy hoạch chậm dẫn đến nhiều khiếu kiện của người dân. Nguyên nhân: Một là, hạn chế về chính sách bồi thường, hỗ trợ. Giá đất UBND thành phố quy định tính bồi thường vẫn còn thấp hơn giá thị trường, nhất là giá đất ở và đất vườn, ao liền kề với đất ở. Hai là, cơ chế chính sách và giá bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng thường hay thay đổi.
13 Ba là, việc phân bổ nguồn vốn cho giải phóng mặt bằng chưa được chú ý mà chỉ tập trung ở hoạt động xây dựng dự án nên gây ra những khó khăn trong hoạt động đền bù. Chính sách và quyền lợi của người bị thu hồi đất chưa được giải quyết kịp thời, đồng bộ như cấp đất tái định cư, đất dịch vụ, giải quyết việc làm gây băn khoăn cho người bị thu hồi đất. Bốn là, một bộ phận nhân dân nhận thức chưa đầy đủ về chính sách bồi thường của Nhà nước, đòi hỏi quyền lợi không đúng quy định. Công tác công khai, vận đọng và giải thích cho người dân hiểu về chính sách đôi lúc còn chưa hiệu quả. Một số chủ đầu tư chưa chủ động tích cực phối hợp với chính quyền địa phương, coi công tác giải phóng mặt bằng là trách nhiệm của chính quyền địa phương. Năm là, công tác quản lý đất đai của một số xã trước đây còn có nhiều tồn tại, đất quốc phòng bàn giao cho địa phương không có bản đồ giải thửa, tình trạng đất đai chuyển nhượng qua nhiều chủ, khó khăn cho công tác phân loại đất, xác định đối tượng được bồi thường và giải quyết đơn thư kiến nghị của công dân. Sáu là, cán bộ làm công tác giải phóng mặt bằng còn thiếu, một số còn hạn chế về năng lực, tính chuyên nghiệp cũng như sự phối hợp trong công tác. Cùng một thời điểm UBND huyện phải chỉ đạo công tác giải phóng mặt bằng của nhiều dự án, các thành viên hội đồng bồi thường, hỗ trợ tái định cư, cán bộ xã tham gia công tác giải phóng mặt bằng phải kiêm nhiệm nhiều công việc khác nên ảnh hưởng đến tiến độ giải phóng mặt bằng. Ý thức trách nhiệm, trình độ năng lực của đội ngũ cán bộ, nhất là ở cơ sở còn nhiều hạn chế, một số chưa đảm bảo tiêu chuẩn quy định, chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Tổ chức bộ máy quản lý đất đai từ huyện đến cơ sở chưa được tăng cường và
14 kiện toàn kịp thời, chất lượng cán bộ ngành còn yếu. Việc chấp hành pháp luật đất đai của các cá nhân, hộ gia đình, tổ chức ở một số địa phương còn chưa nghiêm túc. Ngoài ra còn do một số nguyên nhân sau: Việc xử lý vi phạm hành chính của các cấp, các ngành chưa kiên quyết, triệt để nên vẫn còn hiện tượng tái phạm hoặc phát sinh vi phạm hành chính tiếp, việc xử lý vi phạm hành chính chưa nghiêm, chưa đủ mạnh, chưa thường xuyên, chưa kịp thời. Ý thức trách nhiệm, trình độ năng lực của đội ngũ cán bộ, nhất là ở cơ sở còn nhiều hạn chế, một số chưa đảm bảo tiêu chuẩn quy định, chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Tổ chức bộ máy quản lý đất đai từ huyện đến cơ sở chưa được tăng cường và kiện toàn kịp thời, chất lượng cán bộ ngành còn yếu. Việc chấp hành pháp luật đất đai của các cá nhân, hộ gia đình, tổ chức ở một số địa phương còn chưa nghiêm túc 2.4. Mức độ tác động, ảnh hưởng của các yếu tố đến thực hiện pháp luật Theo khảo sát, kinh tế là yếu tố tác động lớn đến hiệu quả việc thực hiện này. Có 66,6% số ý kiến cho rằng kinh tế có tác động lớn. Văn hóa cũng có sự ảnh hưởng khá lớn, có tới 32,3% số ý kiến cho là bình thường, và sự công khai mnh bạch, giá đền bù,... cũng có sự ảnh hưởng k hề nhỏ, kết quả thể hiện trong bảng dưới đây:
15 Bảng 2.8: Kết quả khảo sát mức độ tác động, ảnh hưởng của các yếu tố đến thực hiện pháp luật ĐVT: % Mức độ tác động Đồng Bình Không ý thường đồng ý Kinh tế tác động lớn đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ 66,6 22,5 1,9 tái định cư khi NN thu hồi đất Công tác quản lý tác động lớn đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi 42,7 28,5 28,8 thường, hỗ trợ tái định cư khi NN thu hồi đất Văn hóa tác động lớn đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ 37,8 32,3 29,9 trợ tái định cư khi NN thu hồi đất Đạo đức của con người là một yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, 40,8 38,8 34,4 hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất Sự công khai, minh bạch là yếu tố chính ảnh hưởng đến kết quả thực 40,8 45,9 13,3 hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất Giá đền bù ảnh hưởng lớn đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi 38,2 42,5 19,3 thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất
16 Nhân tố xã hội có vai trò đặc biệt quan trọng trong tổ chức điều hành quản lý xã hội và tăng cường chức năng quản lý của nhà nước về mọi lĩnh vực nói chung cũng như về lĩnh vực đất đai nói riêng. Và trong việc thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thì kết quả phụ thuộc vào nhiều ở yếu tố xã hội. Các yếu tố xã hội như việc làm, xoá đói giảm nghèo, chăm sóc bảo vệ cho nhân dân, ưu đãi người có công với cách mạng, văn hoá, y tế, dân tộc… cũng ảnh hưởng đến công tác thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Giải quyết được việc làm sẽ góp phần đảm bảo trật tự an ninh trong xã hội, giảm bớt các tệ nạn xã hội do thiếu việc làm gây ra, điều đó sẽ thể hiện rõ bản chất của một chế độ do con người vì con người và tạo mọi điều kiện để con người tự do sáng tạo nuôi sống mình, đóng góp cho sự tiến bộ của xã hội. Văn hóa có một ảnh hưởng không thể phủ nhận đối với pháp luật. Văn hóa chính là cuộc sống, do đó, việc xây dựng pháp luật phải dựa trên những kinh nghiệm văn hóa, tức là pháp luật phải có khả năng biến thành văn hóa để điều chỉnh cuộc sống. Có 37,8% số ý kiến cho rằng văn hóa tác động mạnh đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Đạo đức của con người là một yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Ý thức là điều kiện cần thiết đối với chủ thể áp dụng pháp luật. Công khai, minh bạch chính sách bồi thường, có sự tham gia của người dân và cán bộ lãnh đạo các cấp trong quá trình thực hiện. Ý kiến này có trên 40% đồng ý với ý kiến nó có tác động lớn đến kết quả thực hiện quá trình này. Trong nhiều trường hợp, người bị thu hồi đất không đồng thuận với việc thu hồi và phương án bồi thường,
17 hỗ trợ, tái định cư do cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định. Một trong những nguyên nhân của tình trạng này là do sự thiếu công khai, minh bạch trong quá trình thực hiện việc thu hồi đất. Và một yếu tố nữa trong công tác bồi thường, GPMB hiện nay đó là giá bồi thường cho người có đất bị thu hồi. Chính giá đất đã tạo nên sự thỏa mãn hay không của người dân bị thu hồi đất, khi giá đấp được đền bù quá thấp và không xứng đáng người dân sẽ có những kiến nghị, quá trình xử lý cũng phức tạp hơn gây ảnh hưởng đến công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Vì thế giá trị đền bù là yếu tố ảnh hưởng khá lớn đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.
18 Chương 3 GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT 3.1. Bối cảnh mới và tác động của nó đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thủy Nguyên Hiện nay, tại huyện Thủy Nguyên có một số những dự án mới được triển khai và với bối cảnh mới này thì có những tác động đến kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Qua những bối cảnh và thấy được tác động của chúng để xác định và đưa ra các giải pháp thích hợp để nâng cao kết quả thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Với một số dự án cụ thể như dự án tổ hợp Resort sông Giá tại xã Lưu Kiếm, dự án khi đô thị Bắc sông Cấm là trung tâm hành chính, chính trị, trung tâm thương mại giao dịch quốc tế, dịch vụ tài chính ngân hàng của thành phố; dự án cụm công nghiệp nam cầu Kiền,… Những dự án này thể hiện những ưu điểm, hạn chế nhất định đối với sự phát triển bền vững của huyện Thủy Nguyên. Chúng phù hợp điều chỉnh quy hoạch chung của thành phố Hải Phòng; phù hợp với phát triển kinh tế của huyện và thành phố tuy nhiên chưa phát huy lợi thế phát triển kinh tế của các địa phương. Mục tiêu đến năm 2025 huyện trở thành là vùng đô thị, vùng công nghiệp phát triển và vùng nông thôn mới trù phú đời sống cao hướng ra phía Bắc của thành phố và mục tiêu lớn là trở thành trung