1
Lờ i nói đầ u
●Các em ạ , số ng ở trên đờ i điề u quan trọ ng là phả i hiể u đư ợ c ai là ngư ờ i yêu
thư ơ ng mình nhấ t. Các em thử đi tìm câu trả lờ i thông qua câu truyệ n dư ớ i đây
nhé!
Nhữ ng chiế c vỏ lon bia củ a bố
(Dân trí) - Năm tôi lên 10 tuổ i, bố mua về cho mộ t con búp bê. Đó là món quà đ ầ u tiên trong đờ i tôi
nhậ n đư ợ c khi kế t thúc lớ p 4 vớ i kế t quả họ c sinh giỏ i.
Bố làm nghề lái xe ôm, quanh năm độ i nắ ng độ i mư a chở khách để kiế m thêm thu nhậ p cho gia đình
ngoài cái nghề thu mua đồ ng nát củ a mẹ . Tuy chạ y xe ôm, nh ư ng ở đâu thấ y nhữ ng lon bia hay lon
nư ớ c ngọ t nằ m lăn lóc là bố dừ ng xe nhặ t, mặ c cho khách ngồ i sau xe tỏ ra khó chị u hay cả m thông
cho bố . Nhiề u hôm có nhữ ng vị khách khi thấ y h ành đồ ng củ a bố đã khen bố là ngư ờ i chồ ng tử tế , là
ngư ờ i bố biế t chăm lo gia đình, để khi thanh toán tiề n xe họ trị nh trọ ng “th ư ở ng” thêm cho bố ít tiề n
và bả o: “Tôi khâm phụ c nhữ ng ngư ờ i như anh”.
Mẹ tôi vớ i vành nón lá tả tơ i trên vai đôi quang gánh đi t ừ ng con hẻ m để mua nhôm đồ ng, nhự a… v à
nhữ ng thứ ngư ờ i ta chuẩ n bị vứ t đi để mong bán lạ i kiế m chút lờ i.
Gia đình tôi số ng trong con hẻ m chậ t chộ i nằ m ở ngoạ i th ành. Bố mẹ chắ t chiu mãi vẫ n không xây
nổ i căn nhà đàng hoàng để che mư a che nắ ng, chỉ có căn lề u che tạ m trong cái xóm “ngụ c ư ”. Từ cái
ngày bố mẹ bán đi căn nhà tranh xiêu vẹ o, không chố ng chọ i nổ i vớ i nhữ ng c ơ n bão ở dư ớ i quê để
số ng tạ m bợ nơ i khu ổ chuộ t này, khuôn mặ t bố ngày càng gầ y thêm, đôi tay mẹ ngày mộ t đen sạ m
vì nắ ng.
Thành phố lúc này là không gian thích thú đố i vớ i anh em chúng tôi, như ng vớ i bố mẹ là mộ t sự vậ t
lộ n để kiế m từ ng đồ ng thu nhậ p nhỏ nhoi, thầ m lặ ng v à lao lự c. Tuổ i thơ lơ đãng tôi chư a hề để tâm
tớ i.
2
Cuộ c số ng thiế u thố n là thế , như ng gia đình 5 thành viên củ a chúng tôi luôn rộ n rã tiế ng cư ờ i đùa vì
sự chăm sóc chu đáo, hế t mứ c củ a ba mẹ .
Năm tôi họ c lớ p 12, trong mộ t lầ n cùng bạ n bè đi họ c về , tình cờ thấ y bố đang chở khách tr ên đư ờ ng
bấ t ngờ dừ ng xe lạ i trư ớ c mộ t đố ng vỏ bia chừ ng 20 lon, để vị khách ấ y ngồ i tr ên xe, bố lấ y bao
nilon nhặ t chúng vào trư ớ c nhữ ng con mắ t ngạ c nhi ên củ a đám bạ n. Tôi đỏ mặ t, ù tai khi trong đám
bạ n có đứ a lên tiế ng bả o: “Có phả i bố củ a con P. ấ y không?”… Tôi chạ y mộ t mạ ch về nh à, bỏ lạ i
đám bạ n, bỏ lạ i mộ t chút tự ti, mặ c cả m rấ t ngây th ơ rồ i ôm mặ t khóc nứ c nở .
Tôi bỏ cơ m tố i, nằ m lì trên giư ờ ng. Mẹ đế n dò xét mãi tôi mớ i chị u nói ra là vì sao mình khóc. Khi
tôi nói ra nhữ ng điề u đó, mẹ ôm tôi bậ t khóc. Mẹ kể cho tôi nghe bố tặ ng tôi con búp b ê hồ i họ c lớ p
4 là kế t quả từ việ c nhặ t lon bia, rồ i tiề n mua cái áo nhân lúc sinh nhậ t, v òng đeo tay, sách vở … tấ t
cả đề u là tiề n bố ki cóp từ đó mà có. Vì tấ t cả tiề n chạ y xe ôm bố đề u đ ư a cho mẹ để trang trả i cuộ c
số ng, duy chỉ có thu nhậ p ít ỏ i từ nhữ ng lon bia là bố giữ lạ i đợ i đế n lúc cầ n thiế t sẽ mua qu à bánh
cho tôi.
“Tấ t cả nhữ ng thứ con có đề u l à từ lon bia đấ y con ạ ”. Mẹ tôi bả o nh ư thế . Nghe xong nhữ ng câu nói
trong nư ớ c mắ t củ a mẹ , tôi khóc nh ư chư a bao giờ đư ợ c khóc rồ i mong bố đi chuyế n xe ôm cuố i
cùng để về nhà sớ m, tôi sẽ chạ y ào ra ôm bố và bả o: “Bố ơ i con thư ơ ng bố nhiề u, con có lỗ i vớ i bố ”.
Yên Mã Sơ n
3
MỤ C LỤ C
Trang
Phầ n 1: Giớ i thiệ u các chuyên đề
phư ơ ng pháp giả i nhanh bài tậ p hóa họ c 4-196
Chuyên đề 1 : Phư ơ ng pháp đư ờ ng chéo 4
Chuyên đề 2 : Phư ơ ng pháp tự chọ n lư ợ ng chấ t 25
Chuyên đề 3 : Phư ơ ng pháp bả o toàn nguyên tố40
Chuyên đề 4 :Phư ơ ng pháp bả o toàn khố i lư ợ ng 52
Chuyên đề 5 : Phư ơ ng pháp tăng giả m khố i lư ợ ng, số mol,
thể tích khí 71
Chuyên đề 6 : Phư ơ ng pháp bả o toàn electron 88
Chuyên đề 7 : Phư ơ ng pháp quy đổ i 123
Chuyên đề 8 : Phư ơ ng pháp sử dụ ng phư ơ ng trình ion rút gọ n 135
Chuyên đề 9 : Phư ơ ng pháp bả o toàn điệ n tích 159
Chuyên đề 10 : Phư ơ ng pháp sử dụ ng các giá trị trung b ình 170
Chuyên đề 11 : Giớ i thiệ u mộ t số công thứ c tính nhanh số
đồ ng phân và giả i nhanh bài tậ p hóa họ c 187
Phầ n 2 : Đáp án 197 - 199
4
PHẦ N 1: GIỚ I THIỆ U CÁC CHUYÊN ĐỀ
PHƯ Ơ NG PHÁP GIẢ I NHANH BÀI TẬ P HÓA HỌ C
CHUYÊN ĐỀ 1 : PHƯ Ơ NG PHÁP ĐƯ Ờ NG CHÉO
I. Nguyên tắ c :
- Các giá trịtrung bình như : Khố i lư ợ ng mol trung bình; số nguyên tử cacbon trung bình; số
nguyên tử hiđro trung bình; số liên kế t pi trung bình; nồ ng độ mol trung bình; nồ ng độ % trung
bình; số khố i trung bình củ a các đồ ng vị … luôn có mố i quan hệ vớ i khố i lư ợ ng mol; số nguyên tử
cacbon; số nguyên tử hiđro; số liên kế t pi; nồ ng độ mol; nồ ng độ %; số khố i… củ a các chấ t hoặ c
nguyên tố bằ ng các “đư ờ ng chéo”.
- Trong phả n ứ ng axit – bazơ : Thể tích củ a dung dị ch axit, baz ơ ; nồ ng độ mol củ a H+, OH- ban
đầ u và nồ ng độ mol củ a H+, OH- dư luôn có mố i quan hệ vớ i nhau bằ ng các “đ ư ờ ng chéo”.
II. Các trư ờ ng hợ p sử dụ ng sơ đồ đư ờ ng chéo
1. Trộ n lẫ n hai chấ t khí, hai chấ t tan hoặ c hai chấ t rắ n không tác dụ ng vớ i nhau
Ta có sơ đồ đư ờ ng chéo :
B
A A
B B A
M M
n V
n V M M
Trong đó :
- nA, nBlà số mol của : Các chất A, B hoặ c các đồ ng vị A, B của một nguyên tố hóa học.
- VA, VBlà thể tích của các chất khí A, B.
- MA, MBlà khố i lư ợ ng mol của : Các chất A, B hoặc số khối củacác đồ ng vị A, B của một
nguyên tố hóa học.
-
M
là khố i lư ợ ng mol trung bình củ a các chấ t A, B hoặc số khối trung bình củ a các đồ ng vị A, B
của một nguyên tố hóa học.
2. Trộ n lẫ n hai dung dị ch có cùng chấ t tan :
- Dung dị ch 1 : có khố i lư ợ ng m1, thể tích V1, nồ ng độ C1 (nồ ng độ phầ n trăm hoặ c nồ ng độ
mol), khố i lư ợ ng riêng d1.
- Dung dị ch 2 : có khố i lư ợ ng m2, thể tích V2, nồ ng độ C2 (C2 > C1 ), khố i lư ợ ng riêng d2.
- Dung dị ch thu đư ợ c : có khố i lư ợ ng m = m1+ m2, thể tích V = V1 + V2, nồ ng độ C
(C1 < C < C2) và khố i lư ợ ng riêng d.
Sơ đồ đư ờ ng chéo và công thứ c tư ơ ng ứ ng vớ i mỗ i trư ờ ng hợ p là :
a. Đố i vớ i nồ ng độ % về khố i lư ợ ng :
m1C1|C2- C|
C
m2C2|C1- C|
(1)
|CC|
|CC|
m
m
1
2
2
1
n M M M
B
A A
M
n M M M
B B A
5
b. Đố i vớ i nồ ng độ mol/lít :
V1C1|C2- C|
C
V2C2|C1- C|
(2)
|CC|
|CC|
V
V
1
2
2
1
c. Đố i vớ i khố i lư ợ ng riêng :
V1d1|d2- d|
d
V2d2|d1- d|
(3)
|dd|
|dd|
V
V
1
2
2
1
● Lư u ý : Mộ t số công thứ c liên quan đế n bài toàn cô cạ n, pha loãng dung dị ch
- Dung dị ch 1 : có khố i lư ợ ng m1, thể tích V1, nồ ng độ C1 (nồ ng độ phầ n trăm hoặ c nồ ng độ
mol).
- Sau khi cô cạ n hay pha loãng dung dị ch bằ ng nư ớ c, dung dị ch thu đư ợ c có khố i lư ợ ng
m2 = m1
2
H O
m; thể tích V2 = V1
2
H O
V nồ ng độ C (C1 > C2 hay C1 < C2 ).
● Đố i vớ i nồ ng độ % về khố i lư ợ ng :
mct = m1C1 = m2C21 2
2 1
m C
m C
● Đố i vớ i nồ ng độ mol/lít :
nct = V1C1= V2C21 2
2 1
V C
V C
3. Phả n ứ ng axit - bazơ
a. Nế u axit dư :
Ta có sơ đồ đư ờ ng chéo :
đ
đ
b d
A
Bb d
OH + H
V
VH H
- VA, VAlà thể tích của dung dị ch axit và bazơ .
-b
đ
OH
là nồ ng độ OH-ban đầ u.
-b
đ
H
,d
H
là nồ ng độ H+ban đầ u và nồ ng độ H+dư .
b. Nế u bazơ dư :
Ta có sơ đồ đư ờ ng chéo :
đ đ
đ đ
V H O H H
Ad
b b
Hd
V O H H H
Bd
b b
đ đ
đ đ
V H O H O H
Ad
b b
O H d
V O H H O H
Bd
b b
