BỘ VĂN HÓA THỂ THAO VÀ DU LỊCH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
KHOA VĂN HÓA DÂN TỘC THIỂU SỐ
------------------
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ơ
TRANG PHỤC TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI TU DÍ
Ở HUYỆN MƯỜNG KHƯƠNG, TỈNH LÀO CAI
Giảng viên hướng dẫn : Ths. Hoàng Văn Hùng
Sinh viên thực hiện : Lồ Dìn Tỷ
Lớp : VHDT15B
Hà Nội, 05/2013
Khóa luận tốt nghiệp Khoa văn hóa dân tộc thiểu số
Lồ Dìn Tỷ Lớp: VHDT15B
LỜI CẢM ƠN
Để thực hiện và hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp này, tác giả đã
nhận được được sự quan tâm, góp ý kiến của các Thầy, Cô là giảng viên trong
khoa Văn hóa Dân tộc Thiểu số, trường Đại học Văn hóa Hà Nội; Sự nhiệt
tình giúp đỡ, tạo điều kiện cung cấp thông tin về đồng bào người Tu Dí cư trú
tại thị trấn Mường Khương và các xã: Nậm Chảy, Thanh Bình của huyện
Mường Khương.
Đặc biệt, tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy giáo, Ths. Hoàng
Văn Hùng – người đã tận tình dướng dẫn, góp ý, chỉ bảo, sửa chữa cho bài
khóa luận tốt nghiệp hoàn thành theo đúng tiến độ và yêu cầu về nội dung,
chất lượng chung của khoa và của nhà trường.
Ngoài ra, tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn tới Uỷ ban Nhân dân huyện
Mường Khương, Uỷ ban Nhân dân thị trấn và các xã, các phòng ban liên
quan, các trưởng bản, các bậc cao niên, các bác, các cô chú, các anh chị trong
làng người Tu Dí đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình khảo
sát, điền dã, thu thập tư liệu tại thực địa nghiên cứu đề tài này.
Đối với riêng tác giả, đây là lần đầu tiên tiếp cận với một công trình
nghiên cứu mang tính chuyên sâu về một loại hình văn hóa truyền thống, đặc
sắc của dân tộc nên không tránh khỏi những thiếu sót, chưa đáp ứng đầy đủ
những yêu cầu về chất lượng của một bài khóa luận . Vì vậy, tác giả rất mong
nhận được sự chỉ dẫn, góp ý của các thầy cô giáo, các nhà nghiên cứu để tác
giả hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn !
Sinh Viên
Lồ Dìn Tỷ
Khóa luận tốt nghiệp Khoa văn hóa dân tộc thiểu số
Lồ Dìn Tỷ Lớp: VHDT15B
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1
2. Lịch sử nghiên cứu ........................................................................................ 4
3. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 6
5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 6
7. Bố cục của khóa luận .................................................................................... 7
Chương 1: KHÁI QUÁT VỀ NGƯỜI TU DÍ Ở MƯỜNG KHƯƠNG ...... 8
1.1. Đặc điểm tự nhiên, xã hội .......................................................................... 8
1.1.1. Đặc diểm tự nhiên ................................................................................... 8
1.1.2. Đặc điểm xã hội .................................................................................... 11
1.2. Tên gọi, nguồn gốc, dân số và địa bàn cư trú .......................................... 15
1.2.1. Tên gọi ................................................................................................... 15
1.2.2. Nguồn gốc ............................................................................................. 16
1.2.3. Dân số và địa bàn cư trú ........................................................................ 18
1.3. Đời sống mưu sinh ................................................................................... 18
1.4. Đặc điểm văn hóa truyền thống ............................................................... 19
1.4.1. Văn hóa vật chất .................................................................................... 19
1.4.2. Văn hóa tinh thần .................................................................................. 21
Chương 2: ĐẶC ĐIỂM NGHỀ DỆT, MAY VÀ TRANG PHỤC
TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI TU DÍ Ở MƯỜNG KHƯƠNG .......... 24
2.1. Đặc điểm nghề dệt, may ........................................................................... 24
2.1.1. Cây bông và quá trình trồng bông dệt vải ............................................. 24
2.1.2. Cây chàm và kỹ thuật nhuộm vải .......................................................... 29
2.1.3. Trồng dâu, nuôi tằm kéo sợi ................................................................. 33
2.1.4. Kỹ thuật cắt, may .................................................................................. 34
Khóa luận tốt nghiệp Khoa văn hóa dân tộc thiểu số
Lồ Dìn Tỷ Lớp: VHDT15B
2.2. Trang phục truyền thống .......................................................................... 41
2.3. Đặc điểm y phục ....................................................................................... 47
2.3.1. Phân loại y phục .................................................................................... 47
2.3.1.1. Phân loại theo giới tính ...................................................................... 48
2.3.1.2. Phân loại theo lứa tuổi ........................................................................ 50
2.3.1.3. Phân loại theo chức năng sử dụng...................................................... 52
2.3.2. Hoa văn trên y phục .............................................................................. 55
2.3.2.1. Cách lựa chọn vải, chỉ thêu hoa văn .................................................. 55
2.3.2.2. Kỹ thuật trang trí ................................................................................ 57
2.3.2.3. Hệ thống các loại hình hoa văn .......................................................... 66
2.4. Đặc điểm trang sức ................................................................................... 67
2.4.1. Nguyên liệu, kỹ thuật chế tác và trang trí ............................................. 67
2.4.2. Vai trò của trang sức đối với người Tu Dí ............................................ 68
2.5. Vai trò của phụ nữ trong việc tạo ra trang phục truyền thống trong cộng
đồng người Tu Dí ............................................................................................ 70
Chương 3: BẢO TỒN, PHÁT HUY CÁC GIÁ TRỊ TRANG PHỤC
TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI TU DÍ Ở MƯỜNG KHƯƠNG .......... 74
3.1. Các giá trị của trang phục truyền thống Tu Dí ......................................... 74
3.1.1. Giá trị xã hội .......................................................................................... 74
3.1.2. Giá trị thẩm mỹ ..................................................................................... 76
3.1.3. Giá trị văn hóa tộc người ....................................................................... 77
3.2. Biến đổi trang phục Tu Dí hiện nay ......................................................... 78
3.2.1. Xu hướng ............................................................................................... 78
3.2.2. Nguyên nhân ......................................................................................... 81
3.3. Một số khuyến nghị, giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị trang phục truyền
thống của Tu Dí ............................................................................................... 82
3.3.1. Tại cộng đồng tộc người ....................................................................... 83
Khóa luận tốt nghiệp Khoa văn hóa dân tộc thiểu số
Lồ Dìn Tỷ Lớp: VHDT15B
3.3.2. Tại bảo tàng văn hóa các dân tộc Việt Nam ......................................... 84
3.3.3. Một số khuyến nghị ............................................................................... 86
KẾT LUẬN .................................................................................................... 89
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 92
PHẦN PHỤ LỤC ........................................................................................... 96
DANH SÁCH NHỮNG NGƯỜI CUNG CẤP TƯ LIỆU .......................... 98
