Trẻ bị tiêu chảy do
rotavirus nên được chăm
sóc như nào?
Tiêu chảy do rotavirus là bệnh thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi, tuy nhiên
biểu hiện đi ngoài không xuất hiện đồng thời, lại mất đi sớm, nên cha
mẹ dễ nhầm trẻ bị sốt, quấy do mọc răng, hay bị cảm về đêm..., hậu quả
là nhiều bé bị mất nước trầm trọng.
Với trẻ bị tiêu chảy, điều quan trọng là bù nước, bù dịch kịp thời
Phó giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai (Hà
Nội) cho biết, tiêu chảy cấp do rotavirus hay tiêu chảy mùa đông là bệnh
nhiễm khuẩn dạ dày ruột cấp do virus rota gây nên. Bệnh thường gặp ở trẻ
nhỏ, đặc biệt là lứa tuổi từ 3 đến 24 tháng. Thời điểm này miền Bắc đang bắt
đầu vào mùa bệnh. Trung bình trong ngày có 10 trẻ đến khám tại khoa, có
đêm 3-4 cháu cùng nhập viện truyền dịch vì mất nước quá nhiều, chủ yếu
dưới 2 tuổi.
Đây là bệnh thông thường nhưng đáng lo ngại là tình trạng phụ huynh điều
trị sai, coi thường hoặc hiểu nhầm tiêu chảy mùa đông sang bệnh khác khá
phổ biến.
Dưới đây, phó giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện
Bạch Mai và bác sĩ Bùi Thị Hương, phụ trách khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Nhi
Trung ương đưa ra một số điểm cha mẹ cần lưu khi có con bị tiêu chảy do
rotavirus:
1. Biểu hiện bệnh
Sau 1-4 ngày bị lây nhiễm virus, trẻ có các biểu hiện của bệnh. Với bệnh
này, thông thường trẻ sẽ nôn trước, sau khoảng 1-2 ngày thì bắt đầu đi
ngoài, có bé thì bị đi ngoài rồi mới nôn. Trẻ bị tiêu chảy nếu không nôn sẽ
khỏe hơn vừa tiêu chảy vừa nôn. Hơn nữa, hiện tượng nôn trớ đến rất bất
ngờ, bé đang chơi, ăn uống bình thường nhưng chỉ qua nửa ngày đã có thể
có hiện tượng này, cứ ăn cái gì vào là nôn ra cái đó.
Trẻ thường đi ngoài nhiều lần trong ngày (phân màu xanh hoặc màu trắng
lẫn dịch nhầy, có khi như màu hoa cà, hoa cải), phân thường nhiều nước.
Ngoài ra, trẻ có thể ho, sốt nên nhiều cha mẹ dễ nhầm với viêm đường hô
hấp, viêm mũi họng. Bệnh thường kéo dài 3-7 ngày là khỏi.
2. Bù nước
Điều quan trọng nhất khi trẻ bị tiêu chảy là bù nước, bù điện giải, tốt nhất là
bằng nước oresol. Trên thị trường hiện có nhiều loại dành cho các bé với
hương vị rất dễ uống. Cần lưu ý là pha vào nước theo quy định, không pha
loãng hay đặc quá vì nếu không sẽ càng gây rối loạn nước và điện giải, tình
trạng tiêu chảy càng nặng hơn, trẻ có thể tử vong.
Bạn có thể pha cả gói, thể tích nước phải đong thật chính xác đến từng ml.
Cha mẹ nên đút từng thìa oserol một cho trẻ, 2 phút một lần, không nên cho
bé tu hoặc uống liên tục. "Uống nhiều và liên tục, oserol không những không
hấp thu vào đường ruột mà lượng nước có thể mất nhiều hơn do bị nôn. Nếu
trẻ bị nôn thì dừng lại 10 phút, sau đó cho uống lại với tốc độ chậm hơn",
bác sĩ Hương nói.
Bên cạnh đó, nhiều gia đình bù nước, điện giải cho trẻ không hợp lý. Chẳng
hạn, có gia đình chỉ cho trẻ uống nước lọc nên không hiệu quả, hoặc cho trẻ
uống cháo gạo quá mặn, nước hoa quả pha đường.. Thậm chí, có cha mẹ cho
con uống cả coca, soda và các loại nước có ga cấm dùng cho trẻ tiêu chảy...,
khiến bệnh của trẻ càng nặng hơn.
3. Dinh dưỡng
Ngoài việc chú ý bù dịch, thì cha mẹ cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp cho
trẻ. Nhiều bà mẹ quan niệm sai lầm rằng, trẻ bị tiêu chảy thì nên kiêng thịt,
cá, chất tanh, đường, sữa... Điều này vô tình làm giảm sức chống đỡ bệnh tật
của bé, tiêu chảy càng kéo dài, nguy cơ bị suy dinh dưỡng rất cao.
Do vậy, cần đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ, cho bú bình
thường, ăn các thức ăn dễ tiêu hóa như cháo loãng, chuối tiêu, uống sữa... và
ăn nhiều bữa nhỏ. Nếu trẻ dùng sữa mà bị tiêu chảy nhiều thì nên dùng loại
không có lactose.
Tuy nhiên, do tình trạng trướng bụng nên không phải bé nào cũng ngoan
ngoãn ăn. cha mẹ không cần quá lo lắng và tìm mọi cách ép ăn. Hiện tượng
đầy hơi thường hết sau 1-2 ngày. Thay vào đó, bạn hãy nhử bé ăn từng chút
một.
Đặc biệt, không cho trẻ ăn các loại lá và quả chát có nhiều chất tanin như lá
nhọ nồi, lá ổi xanh, quả ổi xanh, quả hồng xiêm xanh... Chất tanin có tác
dụng làm săn màng ruột, có tác dụng ngay tức khắc, nên trẻ cầm tiêu chảy
ngay lập tức. Tuy nhiên, cách điều trị này có thể gây hại cho trẻ. Bệnh chỉ đỡ
giả tạo, còn các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, nấm... thải hồi rất
chậm do màng ruột bị săn, làm cho bệnh càng thêm kéo dài, thậm chí nặng
hơn, giáo sư Dũng cho biết.
4. Khi nào thì cần truyền dịch?
Trẻ bị tiêu chảy, nôn trớ nhưng uống nước oresol, ăn được, chơi bình
thường... thì cha mẹ không nhất thiết phải truyền dịch. Nếu bé đi ngoài, nôn
nhiều, mệt mỏi, không ăn uống, không chơi, nằm li bì, có hiện tượng mất
nước như mắt lõm, da nhăn nheo chi cha mẹ cần đưa con đến bệnh viện để
được truyền dịch kịp thời.
Thực tế, có nhiều trẻ dưới 1 tuổi đưa đến viện trong tình trạng mất nước
nặng, bác sĩ cho truyền dịch. Trong lúc truyền thì dây bị tụt, nhiều cha mẹ
sót con nhất quyết không cho truyền nữa. Điều này là không nên vì trẻ mất
nước, điện giải quá nhiều, có thể dẫn đến tử vong nếu không bù kịp.
5. Tuyệt đối không dùng kháng sinh, thuốc cầm tiêu chảy
Khi bé bị tiêu chảy do virus, cha mẹ tuyệt đối không được cho con uống
thuốc kháng sinh. Bệnh không khỏi mà trẻ có nguy cơ bị rối loạn vi khuẩn
đường tiêu hóa, làm bệnh nặng hơn hoặc gây tình trạng tiêu chảy kéo dài,
chưa kể các tác dụng phụ do thuốc gây ra.
Ngoài ra, bác sĩ Hương cũng khuyến cáo, cha mẹ không cho con uống thuốc
cầm tiêu chảy vì chúng không có tác dụng tiêu diệu virus mà còn làm giảm
nhu động ruột, làm liệt ruột khiến phân không được thải ra ngoài. Do đó, trẻ
vẫn tiếp tục bị tiêu chảy, mà phân không được bài xuất ra ngoài, ứ đọng lại
trong ruột gây chướng bụng, thủng ruột, tắc ruột, thậm chí dẫn đến tử vong.
6. Phòng bệnh
Để phòng bệnh tốt nhất nên đưa trẻ đi tiêm vắcxin. Ngoài ra, trẻ có thể
nhiễm rotavirus qua đường tiêu hóa từ thức ăn, thức uống, đồ vật nhiễm bẩn.
Vì thế, giữ vệ sinh tay sạch sẽ là biện pháp cơ bản để phòng bệnh. Cha mẹ
nên tập cho trẻ thói quen rửa tay trước khi cầm thức ăn, trước khi ăn và sau
khi đi vệ sinh.
Bên cạnh đó, cha mẹ cần đảm bảo đủ dinh dưỡng trong khẩu phần ăn của
con để trẻ có đủ sức chống đỡ bệnh, cơ thể chóng phục hồi, không bị suy sụp
vì thiếu dinh dưỡng sau tiêu chảy.
