Trẻ còi xương - Dấu hiệu và cách phòng ngừa
Trẻ sinh thiếu tháng, trẻ lên cân nhanh, trẻ thấp còi, trẻ ít
được phơi nắng,... đều có thể bị còi xương. Mặc dù vậy, rất
nhiều bà mẹ chưa nhận biết được dấu hiệu còi xương của
con. Dưới đây chúng tôi xin giới thiệu kinh nghiệm của
một số bà mẹ và ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng về vấn
đề này.
Chị Đào Bích Hạnh (Thanh Xuân - Hà Nội)
Tôi mang thai được 36 tuần thì bị vỡ ối nên sinh sớm hơn
dự định. Con trai tôi khi sinh ra nặng 2,8kg, bác sĩ bảo cháu
bị còi xương, thóp trước, thóp sau của cháu bị hở khá
nhiều. Sau 3 tuần nằm viện thì cháu được về nhà. Bác sĩ
hướng dẫn tôi là mỗi buổi sáng phải cho con tắm nắng
khoảng 15 phút kết hợp với uống vitamin D3, canxi cùng
chế độ ăn uống của mẹ để có nhiều sữa, đủ dinh dưỡng cho
con. Nhưng vì sinh thiếu tháng nên cháu yếu ớt, lại là mùa
đông nên tôi không dám cho cháu tắm nắng nhiều. Chỉ cho
con ngồi ở cạnh cửa sổ hoặc những hôm ấm áp mới dám
cho cháu ra ban công phơi nắng. Tôi cho con uống thuốc
cùng chế độ dinh dưỡng như bác sĩ khuyên, cuối cùng thì
tình trạng sức khỏe của cháu có cải thiện hơn một chút. Tuy
nhiên mọi sự phát triển của con tôi đều chậm hơn so với
những trẻ khác.
Chị Lê Thị Nhâm (Đống Đa - Hà Nội)
Con tôi sinh ra đủ ngày đủ tháng và nặng 4kg. Cháu bú mẹ
hoàn toàn trong 4 tháng đầu và tăng cân rất tốt. Tháng đầu
cháu tăng 2kg, tháng thứ 2 tăng 1,7kg. Khi cháu được 5
tháng thì đã nặng tới 11kg. Nhìn con lớn từng ngày tôi
mừng lắm. Hiềm một nỗi cháu rất hay quấy khóc ban đêm.
Mọi người mách chữa mẹo thế nào tôi cũng nghe theo,
miễn là làm sao để con thôi quấy khóc. Nào thì để đôi đũa
với con dao ở đầu giường; đốt vía; để roi dâu ở gầm
giường; thậm chí mẹ chồng tôi còn mời cả thầy về cúng
giải vía mà cháu vẫn không hết quấy khóc. Cho đến khi
được 10 tháng tuổi, con tôi bị sốt và khi đi khám bệnh, bác
sĩ bảo cháu bị còi xương thì tôi mới biết. Ban đầu tôi còn
thắc mắc là con tôi tăng cân như thế thì sao mà còi xương
được, thì bác sĩ giải thích: đầu to, tóc rụng kiểu vành khăn,
đặc biệt là hay giật mình, quấy khóc ban đêm là điển hình
của bệnh còi xương. Còn không phải cứ lên cân tốt là
không bị còi xương. Con tôi bị còi xương thể bụ... Lúc ấy
tôi mới hiểu và cho con uống thuốc theo đơn của bác sĩ
dinh dưỡng. Vài tháng sau thì tóc cháu bắt đầu mọc, nhưng
đến giờ đầu cháu vẫn hơi to so với bình thường. Chắc đó là
do hậu quả của còi xương gây nên.
ThS. Lê Thị Hải (Viện Dinh dưỡng Quốc gia)
Qua thực tế khám bệnh và tư vấn tại Viện Dinh dưỡng cho
thấy còi xương là bệnh phổ biến ở trẻ dưới 3 tuổi. Tình
trạng còi xương thường gặp ở các trẻ đẻ non, trẻ sinh thiếu
tháng, thiếu cân, trẻ có hội chứng kém hấp thu, trẻ suy dinh
dưỡng, trẻ không được tắm nắng... Một số trẻ tăng cân
nhanh, bụ bẫm cũng là một yếu tố nguy cơ gây còi xương.
Ở những trẻ này nhu cầu về canxi, phốt-pho cao hơn trẻ
bình thường, mà ở trong thức ăn thì có rất ít vitamin D (loại
vitamin giúp hấp thu canxi), nên không đáp ứng đủ nhu cầu
canxi của trẻ. Ở những trẻ này được gọi là còi xương thể bụ
bẫm.
Các triệu chứng thường gặp ở trẻ còi xương là hay quấy
khóc, ngủ không yên giấc, hay giật mình, ra nhiều mồ hôi,
rụng tóc vùng sau gáy tạo thành hình vành khăn, thóp mềm
và chậm liền, chậm mọc răng, chậm biết lẫy, bò, đi...
Nguyên nhân gây còi xương ở trẻ em phần lớn là do thiếu
vitamin D. Trẻ ăn sữa bột có nguy cơ còi xương cao hơn trẻ
bú mẹ. Tuy nhiên, ngay cả sữa mẹ cũng không cung cấp đủ
vitamin D cho trẻ, vì thế trẻ cần "lấy" thêm chất này qua
việc tắm nắng mặt trời.
Có nhiều bà mẹ không biết con quấy khóc do bị còi xương
nên đã tìm cách chữa bằng "mẹo" mà không mang lại kết
quả. Cũng có nhiều bà mẹ khi biết con bị còi xương thì tìm
cách bổ sung canxi. Tuy nhiên nếu cung cấp đủ canxi mà
thiếu vitamin D thì cơ thể cũng không hấp thu được.
Để dự phòng còi xương, ngay từ thời kỳ mang thai, người
mẹ nên dành thời gian tắm nắng, đi dạo ngoài trời, chọn
thực phẩm giàu vitamin D và canxi. Khi thai được 7 tháng,
bà mẹ có thể uống 1 ống vitamin D 200.000 IU để phòng
còi xương cho con. Trẻ sinh ra cần được bú mẹ hoàn toàn
trong 6 tháng đầu. Khi đã ăn bổ sung, cần cho dầu mỡ vào
bát bột để tăng hấp thu vitamin D (có nhiều trong cá, thịt,
trứng, nấm...) vì chất này thuộc loại vitamin tan trong dầu.
Cho trẻ ăn các thực phẩm giàu canxi như tôm, cua, cá và
uống sữa nếu mẹ thiếu sữa hoặc khi đã cai sữa mẹ. Hằng
ngày, cần cho trẻ tắm nắng, để lộ chân, tay, lưng, bụng. Chỉ
cần 15-30 phút tắm nắng vào buổi sáng trước 9 giờ, tiền tố
vitamin D trên da trẻ sẽ được chuyển thành vitamin D. Cho
trẻ uống vitamin D 400 IU mỗi ngày trong suốt năm đầu
tiên, nhất là về mùa đông, đặc biệt cần với trẻ sinh non, nhẹ
cân.
Đối với những trẻ đã bị còi xương thì việc bổ sung vitamin
D qua đường ăn uống là rất hạn chế, vì trong thức ăn có rất
ít vitamin D. Với những trẻ này thì cần tích cực tắm nắng
hoặc bổ sung vitamin D bằng thuốc theo chỉ định của bác sĩ
mới điều trị được bệnh còi xương.
Trọng Nhân
Nguồn: SKDS
