§Ò tμi: Tri thøc d©n gian vÒ ch¨m sãc søc kháe bμ mÑ vμ trÎ em cña ng−êi Tμy
huyÖn Hμ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng.
Khãa luËn tèt nghiÖp NguyÔn Minh Thu_VHDT 12A
1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
KHOA VĂN HÓA DÂN TỘC THIỂU SỐ
TRI THỨC DÂN GIAN CỦA NGƯỜI TÀY VỀ VIỆC
CHĂM SÓC SỨC KHOẺ BÀ MẸ VÀ TRẺ EM TẠI HUYỆN
HÀ QUẢNG TỈNH CAO BẰNG
Khóa luận tốt nghiệp cử nhân văn hóa
Ngành: Văn hóa dân tộc thiểu số
Sinh viên thực hiện: NGUYỄN MINH THU
Giảng viêng hướng dẫn: TS. HOÀNG NAM
HÀ NỘI - 2010
§Ò tμi: Tri thøc d©n gian vÒ ch¨m sãc søc kháe bμ mÑ vμ trÎ em cña ng−êi Tμy
huyÖn Hμ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng.
Khãa luËn tèt nghiÖp NguyÔn Minh Thu_VHDT 12A
2
Lêi c¶m ¬n
§Ó thùc hiÖn vµ hoµn thµnh bµi viÕt cña m×nh, ngoµi sù nç lùc cña b¶n
th©n, em ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa
VHDT. Nh©n ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n quý thÇy c«.
§Æc biÖt em xin tr©n träng c¶m ¬n thÇy, GS. Hoµng Nam ®· trùc tiÕp
h−íng dÉn chu ®¸o vµ chØ b¶o tËn t×nh ®Ó em hoµn thµnh tèt ®Ò tµi nghiªn
cøu nµy.
Em còng xin c¶m ¬n UBND huyÖn Hµ Qu¶ng ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn
thuËn lîi ®Ó cung cÊp tµi liÖu cho em vµ em còng xin c¶m ¬n c¸c b¸, c¸c mÐ,
c¸c c« trªn ®Þa bµn ®· gióp em trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t thùc tÕ vµ cung cÊp
nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u ®Ó em hoµn thµnh tèt bµi viÕt nµy.
Bµi khãa luËn lµ kÕt qu¶ cña sù vËn dông kiÕn thøc cña 4 n¨m häc, dï
®· cè g¾ng nh−ng do tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ nªn trong bµi viÕt cßn
nhiÒu thiÕu sãt. Mong quý thÇy c« gãp ý ®Ó bµi viÕt cña em ®−îc hoµn thiÖn
h¬n.
Hµ Néi, ngµy th¸ng n¨m 2010
NguyÔn Minh Thu
§Ò tμi: Tri thøc d©n gian vÒ ch¨m sãc søc kháe bμ mÑ vμ trÎ em cña ng−êi Tμy
huyÖn Hμ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng.
Khãa luËn tèt nghiÖp NguyÔn Minh Thu_VHDT 12A
3
Lêi cam ®oan
Hä vµ tªn: NguyÔn Minh Thu
Líp : VHDT 12 A
Khoa: V¨n hãa d©n téc thiÓu sè
Tr−êng §¹i häc V¨n hãa Hµ Néi
T«i xin cam ®oan khãa luËn tèt nghiÖp cö nh©n v¨n hãa chuyªn ngµnh
khoa v¨n hãa d©n téc lµ bµi viÕt cña t«i. TÊt c¶ nh÷ng th«ng tin vµ sè liÖu
trong bµi ®Òu ®óng sù thËt.
Sinh viªn
NguyÔn Minh Thu
§Ò tμi: Tri thøc d©n gian vÒ ch¨m sãc søc kháe bμ mÑ vμ trÎ em cña ng−êi Tμy
huyÖn Hμ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng.
Khãa luËn tèt nghiÖp NguyÔn Minh Thu_VHDT 12A
4
Môc lôc
Lêi c¶m ¬n........................................................................................ 1
Lêi më ®Çu........................................................................................ 7
1 Lý do chän ®Ò tµi............................................................................... 7
2 Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi........................................................ 9
3 NhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi........................................................ 10
4 LÞch sö nghiªn cøu ............................................................................... 10
5 §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi...................................... 10
6 §ãng gãp khoa häc cña ®Ò tµi.............................................................. 11
7 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu........................................................................ 12
8 Bè côc cña ®Ò tµi.................................................................................... 12
Ch−¬ng 1:Kh¸i qu¸t m«i tr−êng sinh th¸i , ®iÒu
kiÖn tù nhiªn vμ con ng−êi ë huyÖn Hμ Qu¶ng,
tØnh Cao B»ng.
13
1.1 M«i tr−êng sinh th¸i............................................................................... 13
1.1.1 VÞ trÝ ®Þa lý............................................................................................ 14
1.1.2 §Þa h×nh............................................................................... ................ 13
1.1.3
T
µi nguyªn thiªn nhiªn........................................................................... 14
1.2 §Æc ®iÓm kinh tÕ- x·héi..................................................................... 17
1.2.1
D
©n c−................................................................................................. 17
1.2.2 Kinh tÕ................................................................................................ 18
1.2.3 X· héi................................................................................................. 19
1.3 Phong tôc, tËp qu¸n........................................................................... 21
§Ò tμi: Tri thøc d©n gian vÒ ch¨m sãc søc kháe bμ mÑ vμ trÎ em cña ng−êi Tμy
huyÖn Hμ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng.
Khãa luËn tèt nghiÖp NguyÔn Minh Thu_VHDT 12A
5
1.3.1 ¡n uèng............................................................................................... 21
1.3.2 VÒ mÆc.................................................................................................. 22
1.3.3 VÒ nhµ ë............................................................................................. 22
1.3.4
T
Ýn ng−ìng, t«n gi¸o............................................................................... 23
1.3.5 LÔ héi................................................................................................. 24
1.3.6
T
ôc lÖ c−íi xin...................................................................................... 26
1.3.7 Tôc lµm ma, chay............................................................................... 27
1.3.8
T
Ëp qu¸n sinh ®Î vµ nu«i d¹y con c¸i.............................................. 28
Ch−¬ng 2: tri thøc d©n gian cña ng−êi tμy vÒ
ch¨m sãc søc kháe bμ mÑ vμ trÎ em ë huyÖn
Hμ qu¶ng, tØnh Cao b»ng
28
2.1 Quan niÖm ch¨m sãc søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em cña ng−êi Tµy huyÖn
Hµ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng. ................................................................
28
2.1.1 Quan niÖm vÒ ch¨m sãc ¨n uèng hµng ngµy cho bµ mÑ vµ trÎ em 31
2.1.2 Quan niÖm vÒ bÖnh ë bµ mÑ vµ trÎ em............................................. 32
* Quan niÖm d©n gian........................................................................ 32
* Nguyªn nh©n g©y bÖnh....................................................................... 32
2.2 Tri thøc d©n gian vÒ ch¨m sãc bµ mÑ..................................................... 34
2.2.1 Ch¨m sãc bµ mÑ khi mang thai............................................................... 35
* Mét sè bµi thuèc ch÷a bÖnh cho bµ mÑ khi man
g
thai. ..................... 37
* Nh÷ng kiªng kÞ ®èi víi ng−êi phô n÷ mang thai............................... 38
2.2.2 Ch¨m sãc bµ mÑ khi sinh..................................................................... 39
* ChuÈn bÞ cho ngµy sinh................................................................... 39
* Khi ng−êi thai phô sinh................................................................... 39
