Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2015. ISBN: 978-604-82-1710-5
372
ỨNG DỤNG MÔ HÌNH HEC - RESSIM TÍNH TOÁN ĐIỀU TIẾT
HỆ THỐNG HỒ CHỨA TRÊN LƯU VỰC SÔNG BA
NCS. Nguyn Th Thu Nga
Đại hc Thy li, email: ngatvct@tlu.edu.vn
1. GIỚI THIỆU CHUNG
c ta hàng ngàn h cha ln nh,
trong đó chủ yếu các h thy li thy
đin. Khi thiết kế xây dng các h cha
này, người ta thường xem xét hoạt động ca
các h một cách độc lp. Trong khi đó, hin
nay rt nhiu h cha hoạt động trên cùng
mt h thng sông ảnh hưởng qua li
ln nhau.
u vc sông Ba mt trong i mt
u vực ng đưc quy đnh phi s dng
quy tnh vn hành liên h cha thy li,
thủy điện [1]. Năm 2014, Quy trình vn
hành liên h cha trên lưu vc sông Ba đã
đưc ban hành [2]. Danh mc các h cha
đưc k đến trong quy trình này bao gm:
ng Ba H, ng Hinh, Krông Hnăng,
Ayun H và cm h An Khê- Kanak. Đây
mt h thng hn hp các h cha thy li,
thủy điện vi hình thc kết hp c song
song và ni tiếp. Để đánh g kh năng phi
hp m vic gia các h cha trong h
thng, nghiên cu này tp trung vào vic
phng h thng h cha trên lưu vc
ng Ba xem xét đến các yêu cu v cp
c khác nhau. Các đối ng s dng
c đưc quan tâm bao gm: sinh hot,
công nghiệp, i, phát đin, thy sn, cn
nuôi và bo v i trưng.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Hin nay khá nhiu công c đ
phng h thng h chứa trên lưu vực sông.
hình HEC-RESSIM được coi mt
hình ưu điểm ni tri trong kh năng
phng hoạt động ca h thng h cha.
hình HEC-RESSIM xut x t Cc ng
binh M, có giao din thân thiện đã được
ng dng khá nhiu cho các h thng h
cha Vit Nam.
3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
hình HEC-RESSIM mô t h thng
sông Ba i dng các nút và liên kết gia
các nút [3]. Trong đó nút dòng chảy, nút
cấp nước (tưới, sinh hot công nghip,
thy sản, chăn nuôi), nút hồ cha và nút kim
soát dòng chy ti thiu h lưu. Mỗi h
chứa được t chi tiết quan h địa hình
lòng hồ, các đường thuc tính lưu ng x,
các thông s cơ bn và biểu đồ điu phi. Tài
liu dòng chảy đến c nút biên được xác
định cho năm kiệt ng vi tn sut 75% theo
trm khng chế Củng Sơn. hình năm kit
đưc s dụng năm 1989-1990. Đây
năm s quan trc khí ng thy văn khá
đồng b các trạm trên lưu vc và có
ng dòng chy ng vi tn sut 75%. Tài
liu v các nhu cu s dụng nước được
tham kho t kết qu tính toán ca Vin
Quy hoch Thy li cho năm 2010 [4].
Riêng các yêu cu v ng chy ti thiu ti
h u c h cha đưc da theo Quy trình
vn hành liên h cha.
Cu trúc ca hình bao gm 36 nút
biên nhp u, 31 t cấp c i, 5 nút
cấp nước công nghip và dân sinh, 7 nút
cấp nước chăn nuôi, 1 nút cấp nước thy
sn, 6 nút h cha (chưa k 13 t h cha
gi thiết đ biu th c các cm h thy li
nh) 4 nút kim soát dòng chy h lưu.
đ h thng ng Ba đưc trình y
trong hình 1.
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2015. ISBN: 978-604-82-1710-5
373
Hình 1. Sơ đồ hệ thống sông Ba
4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
hình HEC-RESSIM đưc áp dng tính
toán cho hai trường hợp trước và sau khi xem
xét yêu cu dòng chy ti thiu trong mùa
cn (phương án 1 và phương án 2). c thi
gian tính toán 1 ngày. Thời đoạn nh toán
một năm thủy văn, bắt đu t đầu mùa
(1/IX) và kết thúc vào cui mùa kit. Kết qu
ban đầu cho thy ng dòng chảy trên lưu
vực sông Ba đáp ng khá tt cho các nhu cu
v c khác nhau. Mt vài vùng còn thiếu
ớc tưới khá nhiu bao gm: vùng Nam Bc
An Khê, ng Krông Hnăng. Khi b sung
yêu cu v dòng chy ti thiu tmức độ
đáp ứng tưới các vùng Nam Bc An Khê và
Thượng Đồng Cam được ci thin khá tt.
Trong khi đó, vùng Krông Hnăng không
đưc ci thin vì khu vc b thiếu nước nm
thượng nguồn sông Krông Hnăng. Mức đáp
ng v i cho các vùng theo hai phương án
tính toán được trình bày trong bng 1.
Ngoài ra, thng sản lượng điện năm
tính toán cho các thủy điện được tóm tt
trong bng 2. Qua đó, thể thấy khi xét đến
dòng chy ti thiu thì sản lượng điện ca
thủy điện Sông Hinh An Khê gim mnh.
Ngược li, sản lượng điện ca thủy điện sông
Ba H lại tăng nhẹ do nm h lưu của lưu
vc sông Ba.
Bảng 1. Mức đáp ứng tưới cho các vùng
Phân vùng
Yêu
cầu
tưới
(triệu
m3)
Phương án 1
Phương án 2
Lượng
nước
tưới
(triệu
m3)
Mức
đáp
ứng
(%)
Lượng
nước
tưới
(triệu
m3)
Nam Bắc
An Khê
258.9
198.8
76.81
232.8
Thượng Ia
Yun
152.9
122.7
80.23
122.7
Ayun Pa
535.6
489.2
91.33
489.2
Krông Pa
217.1
195.6
90.13
195.6
Krông
Hnăng
233.4
145.8
62.47
145.8
Thượng
Đồng Cam
260.2
233.3
89.68
258.6
Hạ lưu
823.1
821.2
99.77
821.2
Bảng 2. Sản lượng điện năm tính toán
(triệu KWh)
Hồ chứa
Phương án 1
Phương án 2
An Khê
499
426
Kanak
34
34
Ayun Hạ
17
17
Krông Hnăng
107
107
Sông Hinh
245
162
Sông Ba Hạ
571
581
5. KẾT LUẬN
hình HEC-RESSIM hình chuyên
dụng trong việc phỏng hệ thống hồ chứa.
Nghiên cứu y đã bước đầu áp dụng được
hình tính toán điều tiết hệ thống hồ chứa cấp
nước cho mùa cạn trên lưu vực sông Ba.
Hướng nghiên cứu tiếp theo thể tiến hành
xây dựng một loạt các kịch bản khai thác sử
dụng nước vận hành hồ chứa khác nhau, để
từ đó đưa ra những nhận định tổng quan v
quản tổng hợp tài nguyên nước nước trên
lưu vực theo hướng có lợi nhất.
6. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Quyết định s 1879/QĐ-TTg ca Th ng
chính ph, 2010.
[2] Quyết định s 1077/QĐ-TTg ca Th ng
chính ph, 2014. Quy trình vn hành liên h
chứa trên lưu vực sông Ba.
[3] US Army Corps of Engineers, 2007. HEC-
RESSIM User Manual.
[4] Vin Quy hoch Thy li, 2007. Báo cáo
tng hp Quy hoch s dng tng hp
bo v tài nguyên nước lưu vực sông Ba.
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2015. ISBN: 978-604-82-1710-5
374