Vài Nét Về Lịch Sử Truyện Tranh
Truyện
tranh,
nhất là
thể loại
comic có
giới hạn
tuổi độc
giả rộng
nhất, từ
trẻ học
mẫu giáo đến người già tuổi về hưu. Tạp chí truyện tranh Tintin dưới tiêu đề
có in dòng chữ “dành cho từ 7 tuổi đến 77 tuổi”. Nhưng ít người biết lịch sử
phát triển của nó. Nếu hiểu truyện tranh là những truyện kể bằng hình vẽ thì
những hình vẽ trên các hang động như Lacaux thuộc loại “truyện tranh”
cách đây 35.000 năm. Còn cho rằng truyện tranh là truyện được kể lại bằng
hình ảnh kết hợp với chữ viết thì những bức bích họa trong lăng mộ Ai Cập
cổ đại mới được gọi là truyện tranh cổ nhất. Thời xa xưa người ta rất coi
trọng việc thể hiện các đề tài tôn giáo qua hình vẽ nhằm truyền đạt cho
người xem một cách dễ dàng. Truyện tranh thật sự theo đúng nghĩa phải
được thể hiện trên giấy hoặc da và được đóng thành sách. Nó ra đời vào thời
Trung Cổ, đó là các cuốn sách có minh họa kể lại các sự tích trong Kinh
thánh.
Trong lịch sử truyện tranh có hai vấn đề tác động đến nó: đó là hình thành
lối vẽ hài hước và sự ra đời của máy in do Johann Gutenberg phát minh năm
1436 (đã mở ra một chương mới cho nghề in và xuất bản sách). Lối vẽ biếm
họa (cartoon) xuất hiện từ các xung đột trong đời sống và chính trị xã hội,
với cách vẽ khái quát nêu bật đặc điểm, các hành động tiêu biểu mang tính
hài hước nhằm châm biếm, đả kích một vấn đề nào đó. Người được coi là
mở đầu cho tranh châm biếm là Annibale trong gia đình họa sĩ Carraci ở
Bologna vào thế kỷ 16, tranh biếm họa của ông có cái nhìn sắc bén với lối
thể hiện táo bạo. Sau Anniabale Carraci nhiều họa sĩ cũng vẽ tranh biếm họa
bằng cách vẽ đồ họa của mình. Từ các họa sĩ vùng Bologna như Guercino,
Domenechio (học trò của Annibale) cho tới các họa sĩ về sau như Bernini,
Pier Leone Ghezzi, Gillray, Rowlandson, George Cruikshank… đều vẽ tranh
biếm họa. Kể cả các họa sĩ nổi tiếng cận đại và hiện đại như Monet, Dore,
Daumier, Tieplo, Puvis … Picasso cũng vẽ biếm họa. Sự xuất hiện của
những tờ báo châm biếm như tuần báo Punch (Anh) năm 1841, nhật báo
LEONARD DE VINCI. Hí họa cái đầu
Charivari (Pháp) góp phần hình thành một nhu cầu thẩm mỹ mới làm nền
tảng cho sự ra đời của truyện tranh.
KOLHSU113456
ANNIABALE CARRACI. Ritratti carichi Nếu chỉ là sự hài
hước thì chưa thể
gọi là truyện tranh,
nó cần có cốt
chuyện được thể
hiện qua sự tiếp nối
của hình vẽ. Năm
1731, William
Hogarth một họa sĩ
tranh khắc nổi
tiếng của Anh xuất
bản một loại tranh
“trường đoạn” gồm
nhiều bức tranh kể
lần lượt một câu chuyện, được trình bày như một vở kịch có tựa đề “Sự tiến
bộ của kẻ phóng đãng”. Đầu thế kỷ XIX, Hokusai la một họa sĩ tranh khắc
nổi tiếng của Nhật, ông là người được coi là tổ sư của loại truyện tranh
“manga” khi ông cho in những bức tranh khắc độc đáo về phong tục, con
người và phong cảnh nước Nhật.
Truyện tranh được in thành sách từ Perter Mark Roget khi ông xuất bản
cuốn Persistence of Vision with Regard to Moving Objects vào năm 1824.
Vào năm sau, một họa sĩ người Thụy Sĩ là Rodolphe Topffer thực hiện các
truyện tranh đầu tiên của mình. Các tác phẩm của ông được xuất bản vào các
năm sau đó như Những cuộc đời đi theo đường dích dắc (1832), Ong Vieux-
Bois (1837). Tiếp theo Topffer là Wilhelm Buch, một họa sĩ người Đức, ông
cho ra đời rất nhiều tranh truyện mang tính hài hước, ngắn gọn, súc tích.
Tranh của Buch thường chỉ có một trang, cốt truyện đơn giản nhưng hình vẽ
thật sinh động, tính hành động cao và rất ít lời. Người Pháp thì có họa sĩ
Georges Colombe với bút danh Christophe đã vẽ những truyện tranh đầu
tiên vào năm 1889, bên kia đại dương tại Braxin thì có họa sĩ Angelo
Agostini.
Cho đến lúc này, truyện tranh vẫn ghi lời riêng, hình vẽ riêng cho đến năm
1884, một họa sĩ người Anh là Thomas đã đưa ô ghi lời vào trong hình vẽ,
một bước đến gần với hình thức comic. Năm 1861 Richard Fenton Outcault
xuất bản những truyện tranh ngắn mang tính hài hước chiếm nửa trang báo
(comic strip) như Chú bé vàng trên tờ The New York World. Năm 1905
ANNIABALE CARRACI. Ritratti carichi
Winsor McCay vẽ truyện Nemo bé nhỏ ở Slumberland đăng trên tờ The
New York Herald. Các truyện tranh được tập hợp thành sách thì gọi là comic
book.
WILLIAM HOGARTH . Phố
rượu gin.
Khắc kẽm. 1750-51.
Bìa tạp chí tr
ào phúng
Punch,
xuất hiện đầu tiên tại
Anh
RICHARD
FENTON
OUTCAULT.
Chú bé vàng
Năm 1929 ra đời một loạt các nhân vật truyện tranh nổi tiếng như Tarzan
(Rex Mason), anh chàng thuỷ thủ Popeye. Buck Rogers (Dick Calkins) cho
ra mắt các nhân vật anh hùng siêu hạng. Cũng trong năm này Hergé
(Georges Remi) một họa sĩ người Bỉ đã bắt đầu vẽ truyện tranh về chàng
phóng viên Tintin với chú chó Milou trên tạp chí truyện tranh Petit
Vingtième, mở ra một dòng truyện tranh comic theo kiểu Châu Au mà người
Pháp gọi là bande dessinée.
Năm 1931, Cherter Gould sáng tác truyện tranh về Thám tử Tracy đăng trên
New York Daily News, đưa truyện tranh Mỹ từ thời kỳ hài hước sang giai
đoạn mới với loại chuyện phiêu lưu. Cùng thể loại này 3 năm sau, Alex
Raymond sáng tác ra nhân vật Flash Gordon, Agent X-9, Jungle Jim. Milt
Caniff có truyện Terry và Hải tặc. Lee Falk với loại chuyện thần thánh hóa
như Mandrake năm 1934, Con ma năm 1936.
Lần đầu tiên sách truyện tranh hàng tháng Famous Funnies #1 được bán ra
với giá 1 dime (10 xu). Và sau đó vào năm 1937 tạp chí truyện tranh
Detective Comics #1 lần đầu tiên xuất hiện trước độc giả. 1938, phát hành
tạp chí truyện tranh Action Comics #1, trong số đầu đã in chuyện Superman
(Siêu nhân). Thời kỳ của anh hùng siêu nhân trong truyện tranh đã bắt đầu,
nối tiếp Superman là Batman của Bob Kane và Bill Finger, nhân vật nổi
tiếng này được in lần đầu tiên vào năm 1939 trong tạp chí truyện tranh
Detetive Comics #27. Tiếp theo là The spirit của Will Eisner năm 1940 và
Wonderwoman đăng trong tạp chí truyện tranh All-Star Comics năm 1941.
Cũng trong năm 1941, Joe Simon và Jack Kirby đã đưa Captain America lên
tờ Timely Comics, Người plastic của Jack Cole được đăng trên Police
Comics #1.
Năm 1952, Harvey Kurtzman và một vài họa sĩ comics khác đã tạo ra tạp chí
truyện tranh Mad Comics, truyện tranh Mỹ chuyển sang xu hướng những
chuyện rùng rợn. Tại phương Đông, họa sĩ Nhật Osamu Terzuka vẽ truyện
Tetsuwan Atomu (Atom mạnh mẽ) nhân vật này ở lần xuất bản sau bằng
tiếng Anh có tên là Astro Boy, từ đây manga là tên gọi của thể loại truyện
tranh Nhật, từng bước khẳng định mình và đến cuối thế kỷ XX nó đã thống
trị thế giới.
Tại Pháp, năm 1959, Rene Goscinny và Albert Uderzo bắt đầu xuất bản
truyện tranh Asterix trên tạp chí truyện tranh Pilote, truyện tranh này sớm
được hoan nghênh và đã phổ biến trên toàn thế giới. Sau nhiều nỗ lực của
mình, truyện tranh của Pháp với trường phái Bỉ đã có chỗ đứng xứng đáng
trong thế giới truyện tranh. Ngoài Các tác giả như Hergé, Rene Gosciny,
Albert Uderzo truyện tranh Pháp còn có các tác giả lớn khác như Tillieux và
Peyo với nhân vật Xì trum, Franquin (Spirou), Morris (Lucky Luke),
Charlier, Giraud (Blue – berry), Greg (Achille Talon)… cùng các tạp chí
truyện tranh nổi tiếng như Tin Tin, Spirou, Barbarella, Epoxy…
Sau một thập niên có phần lắng dịu vì các điều luật hạn chế truyện tranh, đến
năm 1960 truyện tranh ở Mỹ phát triển trở lại với các hình thức mới. Đó là
đề tài mới, các nhân vật anh hùng siêu nhân kết hợp với chuyện phiêu lưu,
khoa học viễn tưởng. Bác sĩ Banner của Stan Lee và Jack Kirby trong The
Incredible Hulk, Người sắt (Ironman) của Donald Heck, bác sĩ Strange,
Silver Surfer … Năm 1961 Stan Lee và Jack Kirby lập ra tạp chí Fantasic, từ
số 1 nó đã mở ra “thời kì Marvel”, thời kì của thể loại truyện tranh kì thú
(marvel comics). Vào năm sau 1962, trên tạp chí Fantasic #15 xuất hiện một
tuyệt tác của truyện tranh, đó là Người nhện. Cũng thể loại trên, năm 1964
The Uncanny X-Men được xuất bản.
Truy
ện Supperman của
Joe Shuster và Jery
Siegel
HERGE. Bìa tạp chí
TinTin số đặc biệt nhân
sinh nhật lần 2
Các tạp chí truyện tranh mới xuất hiện như nhóm “Underground” gồm
Kurtzman, Jay Linch, Wiliamson, Shelton … lập ra tạp chí Help, tạp chí
Hara – Kiri do Cavanna, Reiser, Bernier và Fred thành lập. Với các loại
chuyện tranh đề cập tới nhiều đề tài cấm kỵ như bạo lực, ma tuý và tính
nhục dục… Năm 1965, Robert Crumb một họa sĩ truyện tranh
“underground” xuất bản truyện Fritz the Cat. Sách truyện tranh
“underground” Zap Comix #1 được xuất bản. Năm 1975, các họa sĩ truyện
tranh Pháp Jean Giraud, Jean Pierre Dionet và Phillip Druillet xuất bản
Metal Hurlant, một tuyển tập truyện tranh khoa học giả tưởng Châu Au. Tạp
chí L’Echo des Savanes được thành lập với Gotlib, Brétécher, Mandryka
thiên về khoái cảm. Năm 1977, một họa sĩ truyện tranh người Canada Dave
Sim tự xuất bản cuốn Crebus, cách làm này gợi mở cho nhiều họa sĩ vẽ
truyện tranh độc lập đứng ra tự làm sách cho mình.
Năm 1984, Kevin Eastman và Perter Laird tự xuất bản cuốn truyện tranh
Những chú rùa Ninja đột biến (Teenager Mutant Ninja Turles), cuốn truyện
tranh này hấp dẫn bạn đọc bởi sự pha trộn các giá trị văn hóa đông tây, trong
cuộc chiến giữa cái thiện và ác ở xã hội hiện đại.