Tr−êng ®¹i häc V¨n ho¸ Hµ Néi
KHoa V¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè
VĂN HOÁ TRUYỀN THỐNG LÀNG PLEISINH A
DƯỚI SỰ TÁC ĐỘNG CỦA ĐẠO TIN LÀNH
M∙ Sè : 608
NGUYỄN THỊ THUÝ MÙI
H−íng dÉn khoa häc: ts NGUYỄN THỊ VIỆT HƯƠNG
Hµ Néi: 2008
1
LÔØI CAÛM ÔN
Ñeå coù theå hoaøn thaønh baøi khoùa luaän naøy, ngoaøi söï coá gaéng vaø noã löïc
cuûa baûn thaân, ngöôøi vieát ñaõ ñöôïc söï quan taâm vaø giuùp ñôõ cuûa caùc thaày coâ giaùo
trong Khoa Vaên hoùa daân toäc. Ñaëc bieät, ngöôøi vieát xin traân troïng baøy toû loøng
bieát ôn saâu saéc ñeán Ts. Nguyeãn Thò Vieät Höông ñaõ tröïc tieáp höôùng daãn trong
quaù trình trieån khai ñeà taøi.
Ngöôøi vieát cuõng xin göûi lôøi caûm ôn ñeán Sôû vaên hoùa theå thao vaø du lòch
tænh Gia Lai, phoøng vaên hoùa thoâng tin huyeän Phuù Thieän, ban vaên hoùa thoâng tin
xaõ Iapiar vaø ñoàng baøo taïi laøng Pleising A ñaõ nhieät tình cung caáp nhöõng thoâng
tin vaø taøi lieäu quí baùu cho khoùa luaän.
Do chöa coù nhieàu thôøi gian vaø ñieàu kieän ñeå tìm hieåu voán vaên hoùa vaø ñi
saâu tìm hieåu thöïc teá, neân baøi khoùa luaän khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Vì
vaäy ngöôøi vieát raát mong nhaän ñöôïc nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc thaày coâ
giaùo vaø caùc baïn ñeå khoùa luaän ñöôïc ñaày ñuû vaø hoaøn chænh hôn.
Xin traân troïng caûm ôn !
Haø Noäi, ngaøy 02 thaùng 06 naêm 2008
Sinh vieân
Nguyeãn Thò Thuùy Muøi
MUÏC LUÏC
LÔØI CAÛM ÔN .............................................................................................................. 0
MÔÛ ÑAÀU ...................................................................................................................... 2
Chöông 1: VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG CUÛA NGÖÔØI GIA RAI ....................... 8
LAØNG PLEISING A ................................................................................................... 8
1.1 KHAÙI QUAÙT VEÀ NGÖÔØI GIA RAI ÔÛ LAØNG PLEISING A. ...................... 8
1.2 VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG ........................................................................ 9
1.2.1. Vaên hoùa xaõ hoäi: ........................................................................................... 9
1.2.1.1 Laøng vaø thieát cheá töï quaûn: ................................................................... 9
1.2.1.2 Luaät tucï vaø phöông phaùp quaûn lyù cuûa laøng: ..................................... 11
1.2.1.3 Quan heä hoân nhaân vaø gia ñình .......................................................... 12
1.2.2 Vaên hoùa vaät chaát ........................................................................................ 13
1.2.2.1 Laøng buoân vaø nhaø ôû ............................................................................ 13
1.2.2.2 AÅm thöïc ................................................................................................ 14
1.2.2.3 Trang phuïc .......................................................................................... 15
1.2.3 Vaên hoùa tinh thaàn ...................................................................................... 16
1.2.3.1 Vaên hoùa ngheä thuaät: ........................................................................... 16
1.2.3.2 Phong tuïc taäp quaùn: ............................................................................ 18
1.2.3.3 Toân giaùo tín ngöôõng ............................................................................ 23
Chöông 2: AÛNH HÖÔÛNG CUÛA ÑAÏO TIN LAØNH ÑEÁN VAÊN HOÙA TRUYEÀN
THOÁNG CUÛA NGÖÔØI GIA RAI ÔÛ LAØNG PLEISING A ..................................... 27
2.1 QUAÙ TRÌNH XAÂM NHAÄP CUÛA ÑAÏO TIN LAØNH VAØO COÄNG ÑOÀNG
NGÖÔØI GIA RAI ÔÛ LAØNG PLEISING A. ......................................................... 27
2.1.1. Vaøi neùt veà ñaïo Tin Laønh vaø quaù trình aûnh höôûng ôû Vieät Nam. ............. 27
2.1.1.1. Lòch söû ra ñôøi vaø nhöõng quy ñònh cô baûn. ........................................ 27
2.1.1.2 Caùc höôùng aûnh höôûng cuûa ñaïo Tin Laønh ôû Vieät Nam. .................. 32
2.1.2. Quaù trình thaâm nhaäp cuûa ñaïo Tin Laønh vaøo laøng Pleising A vaø nhöõng
aûnh höôûng chung cuûa ñaïo Tin Laønh ñeán chính trò an ninh xaõ hoäi. ................ 40
2.1.2.1. Quaù trình thaâm nhaäp cuûa ñaïo Tin Laønh vaøo laøng Pleising A ........ 40
2.1.2.2. Nhöõng aûnh höôûng chung cuûa ñaïo Tin Laønh ñeán chính trò an
ninh xaõ hoäi. ..................................................................................................... 46
2.2. AÛNH HÖÔÛNG CUÛA ÑAÏO TIN LAØNH ÑEÁN VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG. ... 48
2.2.1. Vaên hoùa xaõ hoäi: ......................................................................................... 48
2.2.1.1. Thieát cheá töï quaûn buoân laøng. ............................................................ 48
2.2.1.2 Moái quan heä coäng ñoàng, gia ñình. ..................................................... 54
2.2.1.3 Luaät tuïc ................................................................................................ 55
2.2.2. Vaên hoùa vaät chaát ....................................................................................... 56
2.2.2.1 Buoân laøng vaø nhaø ôû: ........................................................................... 56
2.2.2.2 AÅm thöïc ............................................................................................... 58
2.2.3. Vaên hoùa tinh thaàn ..................................................................................... 59
2.2.3.1. Vaên hoùa ngheä thuaät ........................................................................... 59
2.2.3.2. Leã hoäi .................................................................................................. 62
2.2.3.3 Phong tuïc taäp quaùn ............................................................................. 65
2.2.3.4. Toân giaùo tín ngöôõng. .......................................................................... 68
2.3 NGUYEÂN NHAÂN CUÛA SÖÏ TIEÁP NHAÄN ÑAÏO VAØ SÖÏ BIEÁN ÑOÅI
TRONG VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG. ............................................................ 72
2.3.1. Veà kinh teá ................................................................................................... 73
2.3.3. Phong tuïc taäp quaùn ................................................................................... 76
2.3.4. Nhu caàu ñoái vôùi moät nieàm tin môùi. ........................................................... 79
2.3.5. Chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc trieån khai coøn keùm hieäu quaû. ....... 80
2.3.6. Coâng taùc daân vaän ôû cô sôû coøn nhieàu yeáu keùm .......................................... 82
2.3.7. Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa ngaønh vaên hoùa thoâng tin chöa cao ................. 83
Chöông 3: BAÛO TOÀN VAØ PHAÙT HUY GIAÙ TRÒ VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG
CUÛA NGÖÔØI GIA RAI TRÖÔÙC SÖÏ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA ÑAÏO TIN LAØNH ..... 85
3.1. NHÖÕNG THOÁNG NHAÁT VEÀ MAËT NHAÄN THÖÙC. ................................... 85
3.1.1. Töï do tín ngöôõng laø moät taát yeáu. ............................................................... 85
3.1.2. Nhöõng giaù trò toát ñeïp cuûa Ñaïo Tin Laønh ................................................. 86
3.1.3. Phöông thöùc truyeàn ñaïo linh hoaït vaø vaên hoùa truyeàn thoáng bò thu heïp
do aûnh höôûng. ........................................................................................................ 88
3.2. NHÖÕNG GIAÙ TRÒ VAÊN HOÙA TRUYEÀN THOÁNG CAÀN BAÛO LÖU VAØ
ÑIEÀU CHÆNH. ....................................................................................................... 91
3.2.1. Nhöõng giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng caàn baûo löu. ................................... 91
3.2.2 Nhöõng haïn cheá caàn ñieàu chænh trong vaên hoùa truyeàn thoáng. ................. 92
3.3. NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP CUÏ THEÅ .................................................................... 93
3.3.1. Veà maët kinh teá ............................................................................................ 94
3.3.2. Veà maët vaên hoùa .......................................................................................... 95
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO .............................................................................. 102
2
MÔÛ ÑAÀU
1. Lyù do choïn ñeà taøi
Pleising A laø moät laøng hieän coù 5 daân toäc anh em cuøng sinh soáng, trong
ñoù nhieàu hôn caû laø ngöôøi Gia rai, toäc ngöôøi ñaõ cö truù treân maûnh ñaát naøy haøng
ngaøn naêm nay. Traûi qua nhöõng khoù khaên vaø bieán coá cuûa cuoäc soáng, vaên hoùa
cuûa ngöôøi Gia rai vaãn ñöùng vöõng vaø khaúng ñònh ñöôïc giaù trò cuûa noù - ngay caû
trong nhöõng naêm khaùng chieán khoù khaên nhaát cuûa chieán tranh choáng xaâm
löôïc. Sau ngaøy ñaát nöôùc thoáng nhaát, nhöõng öu tieân ñaàu tö cuûa Ñaûng vaø Nhaø
nöôùc ñaõ ñem laïi nhieàu ñoåi thay cho cuoäc soáng cuûa ñoàng baøo. Ngaøy nay tröôùc
xu theá toaøn caàu hoùa vaø hoäi nhaäp, nhöõng giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa
ñoàng baøo laïi ñang bò lung lay ñeán taän goác reã. Vì vaäy vieäc tìm hieåu nguyeân
nhaân söï bieán ñoåi vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa ngöôøi Gia rai laøng Pleising A, laø
moät vieäc caáp thieát hieän nay. Treân cô sôû ñoù ñaùnh giaù nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc
vaø nhöõng haïn cheá caàn khaéc phuïc ñeå ñieàu chænh söï thay ñoåi theo chieàu höôùng
toát nhaát.
Nhöõng naêm gaàn ñaây, hoaït ñoäng cuûa caùc toân giaùo ôû Vieät Nam coù chieàu
höôùng phaùt trieån vaø dieãn bieán töông ñoái phöùc taïp. Caùc toân giaùo lôùn treân theá
giôùi, ñaëc bieät laø ñaïo Tin Laønh khi vaøo Vieät Nam ñaõ coù nhieàu hoaït ñoäng thu
huùt vaø phaùt trieån tín ñoà, cuûng coá toå chöùc, taêng cöôøng quan heä vôùi beân ngoaøi,
söûa chöõa, xaây döïng theâm nôi thôø töï... nhaèm phaùt trieån toân giaùo, môû roäng aûnh
höôûng ra ngoaøi xaõ hoäi. Toân giaùo ñaëc bieät phaùt trieån maïnh ôû vuøng ñoàng baøo
daân toäc thieåu soá, nhaát laø ôû vuøng nuùi phía Baéc vaø Taây Nguyeân. Cuøng vôùi
nhöõng hoaït ñoäng gia taêng cuûa caùc toân giaùo truyeàn thoáng, thì nhieàu taïp giaùo
môùi cuõng ñaõ xuaát hieän, gaây baát bình oån xaõ hoäi noùi chung vaø baát bình oån cuûa
toäc ngöôøi noùi rieâng.
Vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa ñoàng baøo Gia rai taïi laøng Pleising A ñaõ coù
nhieàu bieán ñoåi, beân caïnh söï thay ñoåi cuûa neàn vaên hoùa truyeàn thoáng laø söï tieáp
nhaän nhöõng neàn vaên hoùa môùi. Söï phaùt trieån cuûa thoâng tin ñaõ ñaåy chaát löôïng
cuõng möùc höôûng thuï cuûa ñoàng baøo ngaøy moät naâng cao. Maët khaùc taïi caùc vuøng
ñoàng baøo daân toäc thieåu soá, ñaëc bieät laø taïi laøng Pleising A, thì vaên hoùa thoâng
