Vì sao bé chậm nói?
Khi thấy con chậm nói, các bậc cha mẹ thường tự trấn an mình rằng “rồi con
sẽ nói được” để rồi luôn day dứt vì sự chậm trễ, không đến bác sĩ để có biện
pháp chữa trị kịp thời. Vậy nên cha mẹ phải nắm rõ điều gì là “bình thường”
hoặc “bất bình thường” để giúp con mình phát triển tốt.
Sự phát triển bình thường của lời nói và ngôn ngữ ở trẻ
Trước 12 tháng tuổi
Ở độ tuổi này, cha mẹ cần chú ý quan sát những dấu hiệu cho thấy trẻ đang sử
dụng giọng nói của mình để giao tiếp với môi trường xung quanh. Những tiếng
bập bẹ, bi bô của trẻ là dấu hiệu cho thấy giai đoạn đầu tiên của sự phát triển lời
nói
Khi trẻ khoảng 9 tháng, chúng bắt đầu xâu chuỗi những âm khác nhau của lời nói
để có thể tạo ra những tiếng như “ma”, “ba” (mà không hiểu ý nghĩa của những từ
này).
Trước 12 tháng tuổi, trẻ thường rất chú ý tới các âm thanh. Nếu bé thường xem
một cách chăm chú mà không có phản ứng gì với âm thanh thì đó có thể là dấu
hiệu cho thấy bé bị mất thính giác.
Từ 12 – 15 tháng tuổi
Ở độ tuổi này, bé bắt đầu bi bô nói nhiều hơn ngoài những từ như “ma”, “ba”. Hơn
nữa, bé cũng có thể hiểu và nghe theo những điều khiển đơn lẻ như “hãy đưa mẹ
đồ chơi của con”.
Từ 18 – 24 tháng tuổi
Trẻ sẽ có thể nói khoảng 20 từ khi bé được 18 tháng tuổi và 50 từ hoặc hơn thế
nữa khi được 2 tuổi. Khi 2 tuổi, bé sẽ bắt đầu học kết hợp hai từ và có thể nghe
theo những lời điều khiển kép như “Hãy nhặt đồ chơi của con và mang cho mẹ”.
Từ 2 – 3 tuổi
Giai đoạn này, khả năng nói của bé phát triển mạnh nhất. Vốn từ của bé tăng
nhanh do bé bắt đầu có thể kết hợp hơn 3 từ trong một câu. Sự hiểu biết của bé
cũng phát triển theo. Khi 3 tuổi, bé có thể hiểu thế nào là “đặt nó lên trên bàn”
hoặc “đặt nó dưới gầm giường”. Bé cũng bắt đầu nhận biết màu sắc và hiểu những
khái niệm về mô tả như: to, nhỏ…
Những dấu hiệu của trẻ chậm nói
Cha mẹ cần đặc biệt quan tâm nếu bé không phản ứng với âm thanh hoặc không
phát âm những âm đơn giản. Ngoài ra, cần chú ý tới các dấu hiệu cho thấy bé
chậm nói sau:
Từ 12 – 24 tháng tuổi
Bé không sử dụng cử chỉ, ví dụ như vẫy tay tạm biệt khi 12 tháng tuổi.
Bé thích sử dụng cử chỉ hơn là phát âm để giao tiếp khi 18 tháng tuổi.
Bé gặp vấn đề với việc bắt chước âm thanh khi 18 tháng tuổi.
Hơn 2 tuổi
Bé chỉ bắt chước lời nói hoặc hành động mà không tạo ra từ hoặc cụm từ đồng
thời.
Chỉ nói và nhắc đi nhắc lại vài từ mà không thể sử dụng ngôn ngữ nói để giao tiếp
theo đúng sự phát triển bình thường.
Không thể nghe theo những lời điều khiển đơn giản.
Có tông giọng không bình thường, chẳng hạn như giọng mũi.
Gặp khó khăn trong việc hiểu. Cha mẹ thường hiểu được nửa điều mà bé bập bẹ
nói khi bé 2 tuổi, 3/4 khi bé được 3 tuổi và hầu hết mọi điều bé nói khi bé 4 tuổi.
Vì sao bé chậm nói?
Có rất nhiều nguyên nhân khiến bé chậm nói, thường là do có vấn đề khả năng vận
động của miệng. Có nghĩa là trong não khu thiếu khả năng giao tiếp để phản ứng
với việc tạo ra lời nói. Bé sẽ thấy khó khăn trong việc sử dụng lưỡi, răng và hàm
để tạo âm thanh.
Cha mẹ có thể làm gì?
Sự can thiệp đúng lúc của cha mẹ có thể giúp bé phát triển bình thường. Khi bạn
nắm rõ nguyên nhân gây nên tình trạng chậm nói của con mình, bạn có thể sẽ biết
cách khuyến khích con để phát triển khả năng nói của bé. Dưới đây là một vài lời
khuyên cho bạn:
- Dành nhiều thời gian trò chuyện với bé, thậm chí ngay cả khi bé còn ở tuổi ẵm
ngửa. Bạn có thể nói, hát hoặc khuyến khích con bắt chước theo những âm thanh
hoặc cử chỉ của mình.
- Đọc cho con nghe ngay khi bé được 6 tháng tuổi, bạn không cần phải đọc toàn
bộ quyển sách, hãy chọn những quyển truyện tranh, điều đó sẽ cuốn hút bé nhìn
vào sách khi bạn đọc. Khi con lớn hơn, hãy khuyến khích bé chỉ ra những bức
tranh mà bé có thể nhớ và cố gắng gọi tên chúng. Con bạn thậm chí bắt đầu nhớ
dần những quyển truyện mà bé yêu thích.
- Sử dụng các tình huống hàng ngày để khuyến khích bé phát triển khả năng nói và
ngôn ngữ. Ví dụ, bạn có thể gọi tên các loại thức ăn trong cửa hàng thực phẩm,
giải thích cho con bạn đang làm gì khi bạn nấu ăn hoặc lau nhà, gọi tên các đồ vật
xung quanh nhà. Hãy đặt cho con những câu hỏi đơn giản và khuyến khích con trả
lời (ngay cả khi bé cũng chưa hiểu được mấy).
Dù con ở độ tuổi nào thì việc nhận biết và điều trị kịp thời là cách tốt nhất cho khả
năng chậm nói của bé. Cùng với những phương pháp hợp lý, bạn sẽ giúp con giao
tiếp với mình và thế giới bên ngoài tốt hơn.
