AGU International Journal of Sciences 2024, Vol. 33 (3), 45 56
45
XÂY DNG MÔ HÌNH DU LCH KHAI THÁC CÁC GIÁ TR VĂN HÓA CỦA
CỘNG ĐỒNG CHĂM TỈNH AN GIANG
Văn Thắng(1) , Trương Chí Hùng(1), Mai Th Minh Thuy(1)
1Trường Đại hc An Giang, Đại hc Quc gia TP. HCM
Thông tin chung:
Ngày nhn bài: 11/02/2022
Ngày nhn kết qu bình duyt:
30/05/2022
Ngày chp nhận đăng:09/2022
Title:
Building the Tourism Model
exploiting the Cham
Community's Cultures in An
Giang province
Keywords:
Tourism model, Cham Islam
An Giang, cultural tourism,
Cham communities
T khóa:
Mô hình du lịch, người Chăm
Islam An Giang, du lịch văn
hóa, cộng đồng Chăm
ABSTRACT
This study aims to build a tourism model that exploits the cultural values of
the Cham ethnic minority areas in An Giang province. To establish this
tourism model, various research methods were employed, including a needs
survey of 390 tourists in An Giang, in-depth interviews with representatives
of local authorities and the Cham people, and consultations with experts in
tourism and culture through scientific seminars. As a result, we identified the
potential and cultural tourism products of the Cham community that can be
leveraged for tourism development in An Giang. Additionally, field surveys
and experimental tours in Cham communities in An Giang Province helped
assess the feasibility and refine the steps in the model-building process. The
tourism products in the model were created by tapping into the unique
cultural values of the Cham people in An Giang, including elements such as
traditional costumes, cuisine, housing architecture, mosques, craft villages,
festivals, life cycle rituals, music, and religious practices.
TÓM TT
Nghiên cứu này được thc hin nhm mục đích xây dựng mô hình du lch khai
thác các giá tr văn hóa tại các vùng đồng bào Chăm tại tỉnh An Giang. Đ
xây dựng được hình du lch, nhóm nghiên cứu đã tiến hành kho sát nhu
cu ca 390 du khách ti An Giang, thc hin các cuc phng vn sâu với đại
din chính quyền địa phương, người Chăm, tham vấn các chuyên gia v du
lịch, văn hóa thông qua các hi tho khoa hc, nhằm xác đnh tiềm ng
các sn phm du lịch văn hóa Chăm th đưc khai thác vào phát trin du
lch ti An Giang. Bên cạnh đó, các đợt kho sát thực địa và các chương trình
tour thc nghim ti các cộng đồng Chăm An Giang được thc hin giúp
đánh giá tính khả thi điều chỉnh các bước trong quá trình xây dng
hình. Các sn phm trong hình du lịch được to ra thông qua vic khai
thác các giá tr văn hóa độc đáo của người Chăm An Giang, gm các yếu t
như trang phc, m thc, kiến trúc nhà ở, các thánh đưng Hi Giáo, làng
ngh truyn thng, l hi truyn thng, mt s nghi l vòng đi, âm nhạc, đời
sống tôn giáo,…
1. GII THIU
Văn hóa của người Chăm Islam An Giang t
lâu đối tượng thu hút nhiều du khách đến tham quan tìm hiu và tri nghim. Vic khai thác giá
tr văn hóa Chăm vào phát triển du lch ti An
AGU International Journal of Sciences 2024, Vol. 33 (3), 45 56
46
Giang mt vic làm rt cn thiết phù hp
vi xu thế phát trin du lch hin nay. Tuy nhiên,
những năm gần đây, việc khai thác các giá tr văn
hóa Chăm chưa đi vào chiều sâu mang li hiu
qu kinh tế - hội cho địa phương cộng đồng
người Chăm nơi đây. vậy, chúng tôi nhn
thy cn thiết phi xây dng hình du lch,
nhm khai thác mt cách hiu qu các giá tr văn
hóa Chăm vào phát triển du lch cộng đồng
người Chăm nói riêng tnh An Giang nói
chung. Đ làm được điều đó, một trong gii pháp
quan trọng là, chúng tôi đ xut xây dng
hình “Một ngày làm người Chăm Islam An
Giang” nhm giúp khách du lch nhng tri
nghim thú v ti các cộng đồng người Chăm,
đồng thi gi m cho các doanh nghiệp, quan
quản nhà nước khai thác sn phm du lịch văn
hóa này.
hình du lịch khai thác văn hóa cộng đồng
người Chăm với tên gọi “Một ngày làm người
Chăm Islam An Giang” được thc hin tại 03 địa
điểm các cộng đồng người Chăm đang cư ngụ
tnh An Giang gồm: xóm Chăm Phũm Soài (ấp
Phũm Soài) và xóm Chăm Mot Chruk (ấp Châu
Giang) Châu Phong thuc Th Tân Châu,
xóm Chăm Koh Kapoa (ấp Hà Bao 2) Đa
Phước xóm Chăm Koh Koi (xã Nhơn Hi)
thuc huyện An Phú, An Giang. hình được
xây dng da trên các hoạt động đời sng hàng
ngày, tiềm năng du lịch và kết ni hoạt động du
lịch mà các xóm Chăm đang khai thác.
2. PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG MÔ HÌNH DU LCH
Để xây dng mô hình du lịch khai thác văn hóa Chăm An Giang chúng tôi tiến hành thc hin các
bước sau:
Hình 1. Sơ đồ các bước xây dng mô hình du lịch văn hóa Chăm An Giang
B1. Khảo sát
nhu cầu
khách du
lịch bằng
phiếu hỏi
B2. Hội thảo
chuyên gia
nhằm tham
vấn ý kiến về
việc xây dựng
mô hình du
lịch
B3. Khảo sát
thực địa về
tiềm năng du
lịch tại các
xóm Chăm ở
An Giang
B4. Thiết kế
tour du lịch
Một ngày làm
người Chăm
Islam An
Giang” dựa vào
kết quả nghiên
cứu
B5. Thực
hiện tour
thực nghiệm
mô hình du
lịch lần 1
B6. Thiết kế,
đặt các gian
hàng giới
thiệu giá trị
văn hóa Chăm
Islam ở An
Giang
B7. Tổ chức
tập huấn
triển khai mô
hình du lịch
khai thác văn
hóa Chăm
B8. Tổ chức
vận hành (tour
thực nghiệm
lần 2 ) mô hình
du lịch khai
thác văn hóa
Chăm và cải
tiến
AGU International Journal of Sciences 2024, Vol. 33 (3), 45 56
47
Qua nhiu ln kho sát thc tế, chúng tôi đã triển
khai nhiu hoạt động phc v cho vic xây dng
mô hình du lịch làng Chăm, cụ th như sau:
- Kho sát khách du lch bng phiếu hỏi định
ng
Nhóm nghiên cu kho sát bng phiếu hỏi đối
vi 390 khách du lch. Kết qu nghiên cu cho
thy, t l du khách đã trải nghim các giá tr văn
hóa cộng đồng Chăm Islam tại An Giang khá
thp, nhiu du khách t ra bt ng khi biết An
Giang còn một nhánh văn hóa Chăm Islam.
Những du khách đã trải nghiệm văn hóa Chăm
Islam đánh giá các giá trị văn hóa này đặc sc,
hp dn d kiến s tri nghim, tìm hiu sâu
hơn. Những du khách chưa biết v văn hóa Chăm
Islam An Giang cũng tỏ ra hào hng d kiến
s tri nghim các giá tr văn hóa này khi quay
li An Giang ln sau. Phn ln du khách (67%)
mun tri nghim các giá tr văn hóa Chăm Islam
ti một làng Chăm cụ thể, nơi có tất c các giá tr
văn hóa đặc trưng của dân tộc Chăm như kiến
trúc thánh đường, nét đặc trưng tôn giáo, lễ hi,
m thc, trang phc các sn phm truyn
thống,… Bi vì, hu hết du khách đến An Giang
ch yếu do quan tâm yếu t tâm linh, nên ít
thời gian để ghé thăm nhiều nơi. thế, nếu
một nơi tập trung các giá tr văn hóa đặc sc,
thun tin tuyến đường di chuyn, h s ưu tiên
tri nghiệm hơn di chuyển xa đến nhiều địa
danh khác nhau.
- T chc hi tho s 1
Nhóm nghiên cứu đã tổ chc Hi tho s 1 vi
ch đề “Bo tn phát huy giá tr văn hóa
Chăm trong phát triển du lịch An Giang” thảo
lun và tp hợp đưc các ni dung v thc trng
tình hình kinh tế, xã hội, văn hóa; thực trng bo
tồn văn hóa vật th phi vt th của người
Chăm; thực trng khai thác giá tr văn hóa Chăm
vào hoạt động du lch tại các địa phương; xác
định nhu cu ca khách du lịch đối vi du lch
văn hóa Chăm; đề xut các giá tr văn hóa Chăm
cần được bo tồn và phát huy để phc v du lch
An Giang.
- T chc hi tho s 2
Hi tho s 2 vi ch đề “Định hướng khai thác
các giá tr văn hóa Chăm trong phát triển du lch
An Giang” chúng tôi nhận được nhiu ý kiến
chuyên gia v việc xác định các giá tr văn hoá
Chăm cần bo tn và khai thác vào du lch, phác
tho hình du lịch làng Chăm các chương
trình tour thc tế khai thác văn hoá Chăm.
- Kho sát thực địa v tiềm năng du lịch ti
các xóm Chăm An Giang
Chúng tôi tiến hành nhiều đợt kho sát thc tế
nhằm đánh giá sát thực trng khai thác các giá tr
văn hoá Chăm trong du lch tỉnh An Giang, đồng
thời chúng tôi đã có nhiều lần trao đổi, làm vic
với đại din chính quyền địa phương, đại din S
Văn hoá, Thể thao Du lch An Giang, Trung
tâm Xúc tiến Thương mại Đầu An Giang,
các doanh nghip du lch trong tỉnh, người
Chăm, các chức sc Islam giáo tại các địa
phương về tính kh thi việc khai thác văn hoá
Chăm trong phát triển du lịch. Qua đó, nhóm
nghiên cu trin khai vic xây dng mô hình du
lch tại địa bàn các xã Châu Phong th Tân
Châu, Đa Phước, Nhơn Hi huyn An
Phú, bi lẽ, các địa phương này số ng
người Chăm sinh sống đông, lưu gi khá đầy đ
các giá tr văn hoá truyền thống, người Chăm
kinh nghim làm du lch nhất định, h thng giao
thông khá thun tin giúp du khách d dàng tiếp
cn, gần các điểm du lch ni tiếng ca tỉnh như
cm di tích núi Sam, núi Cm, rừng tràm Trà Sư,
Búng Bình Thiên,…
- Thiết kế brochure: qung bá hình ảnh văn hoá
Chăm Islam An Giang vi nhng hình ảnh đặc
trựng, độc đáo nhất.
- Lp trang fanpage trên mng hi
Facebook: tăng cường qung v văn hóa
các sn phm du lịch văn hóa Chăm Islam ở An
Giang và du lch An Giang.
AGU International Journal of Sciences 2024, Vol. 33 (3), 45 56
48
- Thiết kế tour du lịch “Một ngày làm người
Chăm Islam An Giang”. Da vào kết qu
nghiên cu, chúng tôi tiến hành thiết kế chương
trình du lch tri nghiệm “Một ngày làm người
Chăm Islam An Giang” với mục đích giúp du
khách nhiu hoạt động tri nghiệm văn hóa
s dng các sn phm du lch, dch v du lch
dựa vào văn hóa Chăm như vn chuyn bng tàu
thủy, tham quan thánh đường, nhà sàn truyn
thng, tham quan và mua sm ti các làng ngh
truyn thống, thưởng thc m thc, âm nhc
Chăm, tìm hiểu phong tc, tp quán, l hi ca
người Chăm.
- Thc hin tour thc nghim mô hình du lch
ln 1. Nhóm nghiên cu thc hiện chương trình
du lch thc nghim hình du lch khai thác
văn hoá cộng đồng Chăm lần 1 vào ngày
01/3/2020 vi 12 khách tham gia, bao gm các
thành phần như đại din nhóm nghiên cu, ging
viên ngành Du lch của Trường Đại hc An
Giang, đại din UBND huyện An Phú, đại din
Phòng Qun lý Du lch S Văn hoá, Thể thao
Du lịch An Giang, đại din Phòng Xúc tiến
Du lch Trung tâm Xúc tiến Thương mại
Đầu An Giang, đại din Công ty TNHH Du
lch Việt Xanh giám đốc Công ty TNHH
MTV hi AGICHAM-KIMCHI). Qua
chương trình tour thực nghim này, chúng tôi thu
nhận được nhiu phn hi tích cực cũng như
nhiu ý kiến đóng góp nhằm ci thin chất lượng
ca mô hình du lịch khai thác văn hóa Chăm.
- Thiết kế đặt các gian hàng gii thiu giá
tr văn hóa Chăm Islam ở An Giang
Nhóm nghiên cu tiến hành thiết kế các gian
hàng gii thiu giá tr văn hóa Chăm Islam ở An
Giang du khách có cái nhìn khái quát v các giá
tr văn hoá Chăm với các sn phẩm như brochure
du lịch văn hóa Chăm, bản đồ du lịch văn hóa
Chăm, ch biên khảo Chăm Islam An Giang,
ảnh Kinh Qur’an, tập nhạc Chăm, nh b trng
Ráp-pà-nà, CD thu âm các ca khúc Chăm, trang
phục Chăm, nh ngh truyn thống Chăm, nh
sn phm thêu tay của người Chăm, nh Thánh
đường các địa điểm du lch ni tiếng ca
người Chăm An Giang, nh chân dung chàng
trai, gái Chăm, nh hành l tại thánh đường,
ảnh đời sng sinh hot của người Chăm, nh v
văn hoá ẩm thực Chăm,…
- T chc tp hun trin khai mô hình du lch
đưc thiết kế
Nhóm thc hiện đề tài đã phối hp vi chính
quyền địa phương các doanh nghiệp l hành
An Giang t chc tp hun hình du lch cho
cán b qun lý du lịch (20 ngưi), cán b làm du
lịch người dân tham gia hoạt động du lch
các địa phương (50 người) vi các ni dung bao
gm gii thiệu khái quát đặc điểm văn hoá
hội, đặc bit các giá tr văn hóa của người
Chăm Islam An Giang; k năng tổ chc
phc v dch v homestay; k năng bán hàng và
chăm sóc khách du lịch; marketing du lch ti các
làng Chăm ở An Giang.
- T chc tour thc nghim mô hình ln 2.
Đợt thc nghim này, chúng tôi mời đại din S
Khoa hc và Công ngh An Giang, S Văn hoá,
Th thao Du lch An Giang, Trung tâm Xúc
tiến Thương mại Đầu An Giang, đại din
Công ty Du lch (Công ty TNHH Du lch Vit
Xanh) tham gia. Các đại biu tham d đã trải
nghim nhiu giá tr văn hóa Chăm như văn hóa
tín ngưỡng, kiến trúc thánh đường, ngh thut,
văn hóa m thc, làng ngh dt và ngh làm tung
mò. Các thành viên tham gia tour thc nghim
hình du lịch văn hóa Chăm đánh giá cao tim
năng du lịch văn hóa Chăm được khai thác trong
mô hình du lch nhóm nghiên cứu đã xây dựng.
T thc tế điền dã, kho sát yếu t ảnh hưởng
đến du lịch văn hóa từ du khách chuyên gia,
ý kiến doanh nghip du lch, cán b qun lý, lãnh
đạo địa phương, nhóm thực hiện đề tài xây
dựng được hình du lịch khai thác văn hóa
Chăm Islam An Giang như hình sau đây:
AGU International Journal of Sciences 2024, Vol. 33 (3), 45 56
49
Hình 2. Sơ đồ mô hình du lịch khai thác văn hóa Chăm Islam ở An Giang
(nh: Mai Th Minh Thuy)
3. XÂY DNG, VN HÀNH HÌNH DU
LỊCH KHAI THÁC VĂN HÓA CM
ISLAM AN GIANG
3.1 Định hướng xây dng hình du lch
khai thác văn hóa Chăm Islam An
Giang
Tiêu chí la chọn các địa điểm xây dng
hình:
- S ợng người Chăm sinh sống đông; còn bảo
tồn khá đầy đủ các yếu t văn hoá truyền thng
như các thánh đường Islam giáo đẹp ni tiếng (s
ng nhiu nht tnh), ngh dt th cm, ngh
làm tung mò, trang phc, l hi, m thc,
phong tc, tp quán, nhà truyn thng,...
- Người Chăm có kinh nghiệm phc v du lch
trình độ nhất định;