Bài giảng Bệnh phổi trẻ em - PGS. TS. Phan Hữu Nguyệt Diễm

Vieâm phoåi treû em

PGS.TS. PHAN HÖÕU NGUYEÄT DIEÃM

Vieâm phoåi laø beänh lyù vieâm caáp

I. ÑÒNH NGHÓA hay maõn cuûa nhu moâ phoåi. Theo TCYTTG vieâm phoåi bao goàm vieâm pheá quaûn phoåi, vieâm phoåi thuøy, aùp xe phoåi.

II. DÒCH TEÃ HOÏC: 2.1 Yeáu toá thuaän lôïi: -hoaøn caûnh kinh teá xaõ hoâïi thaáp -moâi tröôøng soáng ñoâng ñuùc keùm veä sinh -cha meï huùt thuoác laù, khoùi buïi -sanh non thaùng , nheï caân, sdd, sôûi, thieáu vitamin A -thôøi tieát laïnh

2.2 Yeáu toá nguy cô gaây vieâm phoåi taùi phaùt: -suy giaûm mieãn dòch baåm sinh hay maéc phaûi -dò taät baåm sinh taïi ñöôøng hoâ haáp -cao aùp phoåi nguyeân phaùt hay thöù phaùt -maát phaûn xaï ho: hoân meâ, baïi naõo… -traøo ngöôïc daï daøy thöïc quaûn-

2.3. Nguyeân nhaân vieâm phoåi:

2.3.1. Do vi sinh: Do virus: nguyeân nhaân öu theá: RSV, aù cuùm,

cuùm Adenovirus Do vi truøng : Ø Theo Hoäi loàng ngöïc Anh (BTS) 20-60% khoâng xaùc ñònh VT gaây beänh

8- 40% VP do hoån hôïp VT (30% virus- VT; 13% virus-virus; 7% do 2 VT)

2.3.2 Khoâng do vi sinh: Hít saëc: thöùc aên, söõa, traoø ngöôïc dd- thquaûn; Doø khq- thöïc quaûn ; dò vaät Taêng ñaùp öùng mieãn dòch Chaát phoùng xaï

Treû döôùi 2 thaùng

Streptococcus nhoùm B Chlamydia trachomatis Tröïc khuaån ñöôøng ruoät Gr(-)

Töø 2 thaùng –5 tuoåi:

Streptococcus pneumoniae Haemophilus Influenzae tpye B Staphylococcus Streptococcus nhoùm A Ho gaø

Treân 5 tuoåi:

Streptococcus pneumoniae Mycoplasma pneumoniae (42%) Chlamydia pneumonia(20%)

Treû naèm vieän keùo daøi, SGMD: Klebsiella Pseudomonas E.coli Serratia Pnemocystic carinii

III. BEÄNH SINH: 3.1. Doøng vi khuaån muõi haàu: Bình thöôøng:ña soá vi khuaån Gram döông Beänh lyù raêng mieäng: Vi khuaån hieám khí Sau 72 giôø naèm vieän:vi khuaån Gram aâm 3.2 . Cô cheá ñeà khaùng cuûa ñöôøng hoâ haáp:

3.3 Vi khuaån vaøo phoåi theo 2 ñöôøng chaùnh: - ñöôøng hoâ haáp - ñöôøng maùu

IV. CHAÅN ÑOAÙN VIEÂM PHOÅI: 4.1.Laâm saøng: -Hoäi chöùng nhieãm truøng: gaëp trong VP do vi truøng Thôû nhanh: nguôõng thôû nhanh thay ñoåi theo löùa tuoåi: < 2 thaùng  60 laàn/ phuùt 2th - döôùi12 th  50 laàn /ph 12 th-5 tuoåi:  40 laàn > 5 tuoåi :  30 laàn

Daáu hieäu suy hoâ haáp : co loõm ngöïc, phaäp phoàng caùnh muõi, co keùo gian suôøn, tím trung öông khoâng buù ñöôïc, boû buù thôû reân Ran phoåi: ran noå, aåm Treû < 2 thaùng : thôû khoâng ñeàu, côn ngöng thôû, reân ræ

DẤU HIỆU NGUY HIỂM TOÀN THÂN

Tiếp cận trẻ ho

CO LÕM NGỰC

THỞ NHANH

Có Không • Vp rất nặng • Bệnh rất nặng Có Không VP nặng Có không VP VHHT

HO < 30 NGAØY

Khi coù ít nhaát 1 daáu hieäu nguy hieåm toaøn thaân, hoaëc tím taùi

• 1 . Laøm theá naøo ñeå bieát laø treû bò NTHHC? • • 2 . Laøm theá naøo ñeå sôùm bieát treû bò Vieâm phoåi ? ( Trieäu chöùng nhaïy caûm nhaát cuûa vieâm phoåi ? ) • THÔÛ NHANH • • 3 . Khi naøo caàn cho treû nhaäp vieän ? ( TC trung thaønh nhaát cuûa vieâm phoåi naëng ? ) • THÔÛ CO LOÕM LOÀNG NGÖÏC • • 4 . Khi naøo caàn ñöa treû ñi BV caáp cöùu ngay ? • •

PHAÂN LOAÏI VIEÂM PHOÅI ÔÛ TREÛ 2 – 59 THAÙNG (WHO)

PHAÂN LOAÏI TC LAÂM SAØNG

VIEÂM PHOÅI Thôû nhanh

Co loõm ngöïc

VIEÂM PHOÅI NAËNG VIEÂM PHOÅI RAÁT NAËNG

Tím taùi trung öông Co giật Khoâng uoáng ñöôïc Li bì – khoù ñaùnh thöùc Suy dinh dưỡng nặng

4.2. Caäm laâm saøng: X quang phoåi:  xaùc ñònh , xñònh NN, ñoä naëng VP thuyø, thaâm nhieãm phoåi, VP moâ keõâ CTM : Baïch caàu > 15000/mm3 vôùi öu theá ña nhaân/ù VPvi khuaån

Xeùt nghieäm ñaøm: Ho khaïc: treû > 10 tuoåi, deã ngoaïi nhieãm VT thöôøng truù Huùt dòch khí quaûn ( NTA: nasotracheal aspiration) chaát löôïng toát : coù teá baøo truï < 10 TBBM > 25 BCÑN/qtruôøng soi töôi coù vi truùng Noäi soi vaø röõa PQ: hieäu quaû, xaâm laán, deã bieán chöùng

Caáy maùu: (+) 3-11% ôû beänh nhi caáp cöùu VP (+) 25% VP do H.I. (+) 30% VP do tuï caàu Xaùc ñònh khaùng nguyeân vi khuaån Ñieän di mieãn dòch ñoái löu Ngöng keát haït latex : tìmKN pheácaàu hoaëc HI trong hthanh vaø nöôùc tieåu. Sinh thieát phoåi muø hay choïc huùt qua da: It laøm, coù nhieàu bieán chöùng.

4.3 Chaån ñoaùn xaùc ñònh: Laâm saøng: soát+ ho+ thôû nhanh vaø hoaëc co loõm ngöïc + X quang: coù toån thöông phoåi: toån thöông pheá nang; moâ keõ; toån thöông thuøy phoåi 4.4Chaån ñoaùn phaân bieät: -Lao phoåi -Dò taät baåm sinh taïi phoåi -Thôû nhanh khoâng töông xöùng vôùi toån thöông phoåi treân laâm saøng vaø XQ caàn phaân bieät vôùi toan chuyeån hoùa do nhöõng nguyeân nhaân khaùc

Choïn KS ban ñaàu:

V. ÑIEÀU TRÒ: 5.1. Ñieàu trò ngoaïi truù: Chæ coù ho+ thôû nhanh: KS vaø chaêm soùc taïi nhaø Treû em < 5 tuoåi : Amoxcilline ( 90mg/kg) ,choïn löïa khaùc laø: Amox- clavu; Cefaclor, Cefuroxim, Erythromycine, clarythromycine. Treû em > 5 tuoåi:ø Macrolides +Amoxcillin

Nguyeân taéc ñieàu trò chính:

5.2. Ñieàu trò noâïi truù : -Hoã trôï hoâ haáp -Khaùng sinh -Ñieàu trò hoã trôï -Ñieàu trò bieán chöùng

Hoå trôï hoâ haáp CHÆ ÑÒNH THÔÛ OXYGEN

SpO2 = 92 – 96 %

Toát nhaát döïa treân SpO2 : • - Thôû oxygen khi SpO2 < 90% • - Muïc tieâu : • • - Ngöng oxy khi : • •

LS caûi thieän , oån ñònh SpO2 > 92 %

CHÆ ÑÒNH THÔÛ OXYGEN

CHÆ ÑÒNH DÖÏA TREÂN LAÂM SAØNG ( WHO ) :

 Chæ ñònh töông ñoái : 3. Thôû nhanh > 70 laàn / phuùt 4. Thôû co loõm ngöïc naëng 5. Ñaàu gaät guø theo nhòp thôû 6. Reân ró 7. Vaät vaõ kích thích – Naèm yeân sau khi thôû oxygen

 Chæ ñònh tuyeät ñoái : 1. Tím taùi trung öông 2. Li bì – khoù ñaùnh thöùc

Khaùng sinh: Neáu beänh nhaân chöa ñieàu trò KS ñöôøng chích:

Treû < 2 th: Ampicilline + Gentamycine Cefotaxim Treû > 2-5T : Penicilline G hoaëc Ampicilline  Genta Hoaëc Cefotaxim 200mg/ kg chia 3 lần/ng, Ceftriasone 80mg/kg x 1 lần/ng Nghi Tuï caàu: Oxacilline + Genta hoaëc Clindamycine, Vancomycin Treû > 5T: Cefotaxim+ Macrolides( Eury, Clarythromycin, Azythromycine)

Neáu beänh nhaân ñaõ ñöôïc ñieàu trò tuyeán tröôùc baèng Ampi hoaëc PNC G, KS choïn ngay: Cefotaxim + Genta

5.3Thaát baïi ñieàu trò vieâm phoåi: -VT khaùng thuoác ñang ñieàu trò -Lao phoåi: toån thöông thaâm nhieãm phoåi keùo daøi, keøm haïch roán phoåi ñaõ ñieàu trò KS thöôøng > 10 ngaøy khoâng giaûm -Do sieâu vi: beänh SARS, cuùm gaø. caùc virus khaùc… thöôøng raàm roä vaø thaønh dòch Cô ñòa ñaëc bieät: -suy giaûm MD, haäu sôûi,SDD - -cao aùp phoåi nguyeân phaùt hoaëc thöù phaùt - dò taät baåm sinh taïi phoåi - dò vaät - traøo ngöôïc daï daøy thöïc quaûn