Bài giảng Các rối loạn tâm lý và tâm thần nhi - ThS. Bs Trần Thiện Thắng

Tài liệu này trình bày tổng quan về các rối loạn tâm lý và tâm thần thường gặp ở trẻ em, bao gồm rối loạn phổ tự kỷ (ASD), chậm phát triển tâm thần (ID), và rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD). Mục tiêu là cung cấp thông tin cơ bản về định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị các rối loạn này.

Tài liệu này hướng đến các chuyên gia y tế, sinh viên ngành y, và những người quan tâm đến các rối loạn tâm lý và tâm thần ở trẻ em, nhằm cung cấp kiến thức tổng quan và cập nhật về các rối loạn này.

Tài liệu trình bày chi tiết về ba loại rối loạn chính:

1. **Rối loạn Phổ Tự kỷ (ASD):**
* Định nghĩa: Rối loạn phát triển ảnh hưởng đến giao tiếp, tương tác xã hội, hành vi và khả năng học tập. ASD là một "phổ" rộng, với các mức độ khác nhau về khả năng và nhu cầu hỗ trợ. Nguyên nhân được cho là do sự tương tác giữa yếu tố di truyền và môi trường.
* Triệu chứng: Bao gồm khó khăn trong giao tiếp xã hội (ví dụ: ít giao tiếp bằng mắt, khó chia sẻ cảm xúc), hành vi lặp đi lặp lại (ví dụ: thích thói quen, hành vi rập khuôn) và sở thích hạn chế. Trẻ có thể có những thế mạnh như học bằng hình ảnh, trí nhớ tốt và tuân thủ quy tắc.
* Chẩn đoán: Dựa trên các tiêu chí DSM và các công cụ sàng lọc như M-CHAT. Không có xét nghiệm cận lâm sàng đặc hiệu, nhưng các test đánh giá nhận thức và khả năng thích nghi có thể hỗ trợ.
* Điều trị: Can thiệp sớm là quan trọng. Các phương pháp tiếp cận hành vi và giao tiếp (ví dụ: ABA, PECS) thường được sử dụng. Thuốc có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng đi kèm như cáu gắt hoặc lo âu.
2. **Chậm Phát triển Tâm thần (ID):**
* Định nghĩa: Sự ngừng hoặc phát triển không hoàn thiện về hoạt động trí tuệ, ảnh hưởng đến khả năng nhận thức, ngôn ngữ, vận động và thích ứng xã hội. Tỷ lệ mắc khoảng 1-3% dân số.
* Nguyên nhân: Bao gồm yếu tố xã hội (ví dụ: giáo dục, tình thương), yếu tố bệnh lý (trước, trong và sau khi sinh).
* Mức độ: Được chia thành nhẹ, trung bình và nặng, mỗi mức độ có đặc điểm và nhu cầu hỗ trợ khác nhau.
* Điều trị: Can thiệp giáo dục phù hợp và liên tục là quan trọng. Thuốc có thể được sử dụng để điều trị các rối loạn đi kèm.

3. **Rối loạn Tăng Động Giảm Chú ý (ADHD):**
* Định nghĩa: Tình trạng phát triển thần kinh khiến trẻ khó kiểm soát hành vi và sự chú ý. Ảnh hưởng đến 4-12% trẻ em.
* Triệu chứng: Bao gồm giảm chú ý (ví dụ: khó duy trì sự chú ý, dễ bị phân tâm), tăng động (ví dụ: không thể ngồi yên) và xung động (ví dụ: khó chờ đợi lượt). Các triệu chứng phải xuất hiện trước 12 tuổi và kéo dài ít nhất 6 tháng.
* Phân loại: ADHD có thể được phân loại thành thể giảm chú ý, thể tăng động/xung động hoặc thể kết hợp.
* Điều trị: Bao gồm thuốc (ví dụ: chất kích thích, thuốc ức chế tái hấp thu norepinephrine) và các can thiệp khác (ví dụ: liệu pháp hành vi).