Khái niệm cảnh quan, cảnh quan vấn đề và tiếp cận hệ thống cảnh quan, những loại canh tác có ảnh hưởng đến cảnh quan khác là những nội dung chính trong bài giảng "Cảnh quan và cảnh quan nông lâm kết hợp - Dr. Hồ Đắc Thái Hoàng". Mời các bạn cùng tham khảo.
Dr. Hồ Đắc Thái Hoàng D
Tổng hòa các mối quan hệ • Tổng hòa các mối quan hệ một vùng địa lý (Alexander
ệ hữu hình và vô hình trên ệ hữu hình và vô hình trên r von Humboldt , TK 19)
• Mối tổng hòa của các nhân • Mối tổng hòa của các nhân
n tố (Carl Troll , 1930s) n tố (Carl Troll 1930s)
ó các nhân tố địa lý tương tác
– Nhân tố không gian mà ở đó ằ theo chiều nằm ngang th hiề
– Nhân tố sinh thái được xem m như là có sự tương tác theo
• Vậy, cảnh quan là: …lands
scape
chiều thẳng đứng chiều thẳng đứng
Hệ thống nông nghiệp hiện Hệ thống nông nghiệp hiện
n đại đang có tác động lên cảnh quan n đại đang có tác động lên cảnh quan
Canh tác gì đây? Canh tác gì đây?
Thâm canh ngô (bắp) trên diện …. rộng
ấ
ẩ
hập cao
Tạo sản phẩm tập trung, năng suất cao, thu n Đáp ứng nhu cầu thị trường
fee Caf cao? Cac ew nut Cashe a ??? ??? i A Acaci basa? Ao cá
Sản xuất độc canh – Sản xuất độc canh
– Phục vụ mục tiêu sản xuất c các loại sản phẩm cho giá trị kinh
tế cao
– Thoái hóa cục bộ
– Mất đa dạng sinh học
– Tổn thương do thị trường (k hủng hoảng thừa …)
– Mất hoặc thừa khả năng cun ng ứng các nhóm mặt hàng
Saunders and Curry 1990; Saunders và c
cộng sự. 1991; Morton và cộng sự. 1995
• Thiết lập rõ ràng mục tiêu của v p g ý vùng để lập chiến lược quản lý q g p
quan sao cho những nhu cầu đó
nghĩa rõ ràng cơ cấu cây trồng phải phù à tính tương thích với các nhân tố cảnh
– Điều này chứng tỏ rằng việc định hợp với các nhóm, dạng lập địa và quan đặc thù.
• Phân tích nhu cầu đối với cảnh đáp ứng mục tiêu sử dụng đất
n đáp ứng chiến lược sử dụng c tiêu sử dụng đất. • Xác định các nhân tố cảnh qua đất khác nhau phù hợp với mục
ậ li h h t ế tố ki h tế t từ
các yếu tố kinh tế trong từng á sao cho chúng có thể đáp ứng
• Tiếp cận và sử dụng linh hoạt c à ử d Tiế nhóm dạng lập địa khác nhau s được những mục tiêu đã đề ra.
ủa khu vực (von Humboldt, ủa khu vực (von Humboldt,
Tổng hòa các thuộc tính củ • Tổng hòa các thuộc tính củ Tk 19)
ợ ạ
ự
g
y
kiến tạo tổng hòa từ các kiến tạo tổng hòa từ các • Cảnh quan phù hợp được • Cảnh quan phù hợp được nhân tố vật lý, sinh thái và địa lý mà ở đó chính là sự tương tác được tạo thành g g giữa các yếu tố tự nhiên và g con người (Naveh, 1987)
ợ
g
ị
ân cấp đất đai được tạo ân cấp đất đai được tạo • Cảnh quan là hệ thống phâ • Cảnh quan là hệ thống phâ a các tiểu hệ sinh thái tương thành do sự tạo nhóm giữ tác được tái lập theo một p , p phương thức nhất định, liên ộ p ập ời gian (Gordorn, 1986) tục theo không gian và thờ
sự tương tác giữa địa hình, sự tương tác giữa địa hình, sử dụng đất, phân bố nơi cư g sự tác động tương hỗ giữa tiến trình phát triển văn hóa a lý nhất định (Green và
Cảnh quan là kết quả của s • Cảnh quan là kết quả của s thảm thực vật, hiện trạng s trú của các hợp phần trong các yếu tố tự nhiên và các của con người trên vị trí địa cộng sự, 1996). 1996)
ộ
ấ
a cảnh quan (landscape) như hận thức rõ ràng thông qua chung quanh chúng ta
• Haber, 1996 đã định nghĩa là một “mảnh đất” có sự nh quá trình sống và tác động
• Hiện trạng và tiềm năng sử ạ g g ệ dụng tài nguyên ụ g g y
• ụng tài nguyên trong cảnh
Cấu trúc đa chiều của sử d quan
• Bảo tồn thuộc tính đa dạng sinh học trong cảnh quan
• Thuộc tính không gian và th Thuộc tính không gian và th hời gian trong cảnh quan hời gian trong cảnh quan
• Cấu trúc và phân cấp cảnh quan
• tài nguyên thiên nhiên bền tài nguyên thiên nhiên bền
Thiết lập hệ thống sử dụng Thiết lập hệ thống sử dụng vững tạo tiền đề cho hệ thố ống cảnh quan ổn định
• • ng vào định hướng phát triển ng vào định hướng phát triển
Yếu tố nhân tác và thị trườn Yếu tố nhân tác và thị trườn của cảnh quan
Mảnh vá từ scale nhỏ
Mảnh vá từ scale lớn
Mảnh váá liên tục: cơ cấu sử dụng đất chính ở đây là gì?
Mảnh vá hiếm hoi còn sót?
g g q ệ ự p q
sinh thái liên quan đến sự phân sự tồn tại của sinh vật theo không
• Không gian cảnh quan cho hệ s bố tài nguyên tương thích cho s gian và thời gian
ố
ề
ằ
– Khác biệt về phân bố hoặc cách s ngang khác nhau trên toàn bộ diện
sử dụng tài nguyên đất đai theo mặt nằm ấ n tích
ảm, giải thảm thực vật nhân tác hoặc tự ảm giải thảm thực vật nhân tác hoặc tự
Hình thành các mảnh vá, bức khả – Hình thành các mảnh vá bức khả nhiên trên diện tích lớn
– Đa dạng phong phú về phân bố cá
ác loại hình theo không gian và cả thời
igian.
• Không gian của cảnh quan phụ trong khoảng thời gian nhất địn ụ thuộc vào tài nguyên hữu dụng nh
ố
nhiều hơn một quần thể thực vật trên – Cấu trúc bởi nhiều mảnh vá của n h một không gian thời gian nhất định định bởi nhiều mảnh vá kết hợp lại với – Không gian cảnh quan được xác đ ường sinh sống khác nhau cho sự sinh các chức năng khác nhau, môi trư nh khác nhau tồn của các nhóm sinh vật hữu sin ành một thể thống nhất thông qua sự – Có mối tương tác chặt chẽ tạo thà quần xã quần xã tương hỗ của các loài, quần thể, q tương hỗ của các loài quần thể q
• Cấu trúc của cảnh quanq
g đứng ngang
• Phân cấp cảnh quan – Điều kiện lập địa – Vị trí tiểu vùng địa lý ể – Mức cảnh quan theo mặt cắt thẳn – Mức cảnh quan theo mặt cắt nằm
ợp
g
y
y
ạ ể
ự ấ
g c loại cây trồng hay có sự tác á thể thực vật trên mặt đất, g vật hay canh tác cây lương
• Liên kết hợp nhất giữa các động tương hỗ giữa các cá ỗ nơi dụng để chăn thả động thực, thực phẩm
ự , ự p
• Tập đoàn thực vật trong hệ – Cây trồng cho sản phẩm chí • Cây che phủ bề mặt hạn chế x Câ che phủ bề mặt hạn chế • Cây có hệ thống rễ cây xuyên nguồn chất dinh dưỡng trầm tí • Cây họ đấu có thể cố định đạm Cây họ đấu có thể cố định đạm • Cây có thể tạo được tiểu khí h – Những cây trong hệ thống sẽ p phẩm, thức ăn gia súc, chất
ệ thống nông lâm kết hợp: ính của chủ đất kết hợp với xói mòn, ói mòn thấu các tầng đất sâu để tái sử dụng ích, m và cải thiện chế độ dinh dưỡng đất và m và cải thiện chế độ dinh dưỡng đất và ậu điều hòa cho hệ thống. ẽ cung cấp lương thực, thực đốt và gỗ. g
g , ,
t hợp sẽ được coi như thành t hợp sẽ được coi như thành
Một hệ thống nông lâm kết • Một hệ thống nông lâm kết công: – Tuân thủ trung thực nguyên – Nguyên tắc hệ sinh thái tron phát triển trên nền tảng cấu tự nhiên và tổ thành loài thự tự nhiên và tổ thành loài thự trong một thể thống nhất mà – Tính bền vững được thể hiệ g sự thay đổi điều kiện môi trư bất lợi (stress) xuất hiện từ b
g q
tắc sinh thái vốn có g hệ thống nông lâm kết hợp trúc môi trường sống, chức năng ực vật tham gia (cơ cấu cây trồng) ực vật tham gia (cơ cấu cây trồng) à ở đó có sự tác động tương hỗ. n thông qua năng lực đối mặt với g ường cũng như các ảnh hưởng bên trong cũng như bên ngoài
Nguồn: SEANAFE, 2007
