Bài giảng Chương 5: Tổng cung, tổng cầu - Trần Thị Minh Ngọc

Chương 5 TỔNG CUNG – TỔNG CẦU

Trần Thị Minh Ngọc

1

NỘI DUNG

• Mô hình tổng cung – tổng cầu (AS – AD) là mô hình kinh tế mà hầu hết các nhà kinh tế học dùng để nghiên cứu những dao động trong ngắn hạn của các hoạt động kinh tế.

•

Tập trung quan sát 2 yếu tố:

– Sản lượng quốc gia tính bằng GDP thực.

– Mức giá chung tính bằng CPI hoặc GDP

khử lạm phát.

Trần Thị Minh Ngọc

2

NỘI DUNG

1. Đường tổng cầu - AD

2. Đường tổng cung - AS

3. Trạng thái cân bằng tổng cung – tổng cầu

4. Chính sách ổn định hóa nền kinh tế

Trần Thị Minh Ngọc

3

1. Đường tổng cầu - AD

Trần Thị Minh Ngọc

4

Đường tổng cầu - AD

Khái niệm:

• Tổng cầu (Aggregate Demand – AD): là tổng khối lượng hh-dv mà các chủ thể kinh tế (hộ gia đình, doanh nghiệp, chính phủ và nước ngoài) muốn mua ở mỗi mức giá chung trong một khoảng thời gian nhất định.

• Đường tổng cầu theo giá: phản ánh mối quan hệ giữa mức giá chung và tổng lượng hh-dv mà các chủ thể kinh tế muốn mua.

AD=f(P)

Trần Thị Minh Ngọc

5

Đường tổng cầu - AD

Đường AD dốc xuống:

AD = C + I + G + NX

• G = Const

• P↓ → C↑ → AD↑

• P↓ → r↓ → I↑ → AD↑

• P↓ → hh-dv trong nước cạnh tranh hơn → X↑ và Z↓ → NX↑

→ AD↑

=> Tổng cầu và mức giá chung có mối quan hệ nghịch biến.

=> Đường tổng cầu dốc xuống.

Trần Thị Minh Ngọc

6

Đường tổng cầu - AD

P

AD = f(P)

Khi mức giá chung thay đổi => có sự trượt dọc trên trường AD.

A

P1

B

P2

Y

Y1

Y2

Trần Thị Minh Ngọc

7

Đường tổng cầu - AD

Sự dịch chuyển của đường AD:

• Khi các yếu tố khác với mức giá chung thay đổi làm tổng lượng cầu hh-dv trong nền kinh tế thay đổi tại mọi mức giá chung thì đường AD dịch chuyển:

− Tổng cầu tăng -> đường AD dịch chuyển sang phải.

− Tổng cầu giảm -> đường AD dịch chuyển sang trái.

Trần Thị Minh Ngọc

8

Đường tổng cầu - AD

Sự dịch chuyển của đường AD:

P

P

AD2

AD1

AD1

AD2

A2

B1

P

P

A1

B2

Y

Y

Y1

Y2

Y2

Y1

9

Trần Thị Minh Ngọc

Đường tổng cầu - AD

Các yếu tố làm đường AD dịch chuyển:

• Chi tiêu dùng (C)

• Chi đầu tư (I)

• Chi tiêu của chính phủ (G)

• Xuất khẩu ròng (NX)

Trần Thị Minh Ngọc

10

Đường tổng cầu - AD

Các yếu tố làm đường AD dịch chuyển:

Chi tiêu dùng (C):

• Giảm thuế, thị trường chứng khoán bùng nổ… → Cá nhân và hộ gia đình tăng chi tiêu dùng → đường AD dịch chuyển sang phải.

• Tăng thuế, thị trường chứng khoán đi xuống… → Cá nhân và hộ gia đình giảm chi tiêu dùng → đường AD dịch chuyển sang trái.

Trần Thị Minh Ngọc

11

Đường tổng cầu - AD

Các yếu tố làm đường AD dịch chuyển:

Đầu tư (I):

• Kỳ vọng lạc quan, r↓ vì SM↑… → DN tăng đầu tư →

đường AD dịch chuyển sang phải.

• Kỳ vọng bi quan, r↑ vì SM↓ … → DN giảm đầu tư →

đường AD dịch chuyển sang trái.

Trần Thị Minh Ngọc

12

Đường tổng cầu - AD

Các yếu tố làm đường AD dịch chuyển:

Chi tiêu của chính phủ (G):

• Tăng chi lương bộ máy công chức, tăng chi xây dựng cơ sở hạ tầng… → Chính phủ tăng chi tiêu dùng → đường AD dịch chuyển sang phải.

• Giảm chi lương bộ máy công chức, giảm chi xây dựng cơ sở hạ tầng… → Chính phủ giảm chi tiêu dùng → đường AD dịch chuyển sang trái.

Trần Thị Minh Ngọc

13

Đường tổng cầu - AD

Các yếu tố làm đường AD dịch chuyển:

Xuất khẩu ròng (NX):

• Nước ngoài tăng trưởng, đồng tiền trong nước mất giá… → Xuất khẩu ròng tăng → đường AD dịch chuyển sang phải.

• Nước ngoài suy thoái, đồng tiền trong nước lên giá … → Xuất khẩu ròng giảm → đường AD dịch chuyển sang trái.

Trần Thị Minh Ngọc

14

2. Đường tổng cung - AS

Trần Thị Minh Ngọc

15

Đường tổng cung - AS

Khái niệm:

• Tổng cung (Aggregate Supply – AS): là tổng khối lượng hh-dv mà các doanh nghiệp sẵn sàng sản xuất và cung cấp cho nền kinh tế ở mỗi mức giá chung trong một khoảng thời gian nhất định.

• Đường tổng cung theo giá: phản ánh mối quan hệ giữa mức giá chung và tổng lượng hh-dv mà các doanh nghiệp sản xuất.

AS=f(P)

Trần Thị Minh Ngọc

16

Đường tổng cung - AS

Đường tổng cung trong dài hạn - LAS:

• Trong dài hạn, năng lực sản xuất của 1 quốc gia được quyết định bởi nguồn lao động, vốn, tài nguyên thiên nhiên và trình độ khoa học công nghệ của quốc gia đó.

• Mức giá chung không ảnh hưởng đến sản lượng quốc gia trong dài hạn => Đường tổng cung trong dài hạn thẳng đứng tại mức sản lượng tiềm năng.

Trần Thị Minh Ngọc

17

Đường tổng cung - AS

Đường tổng cung trong dài hạn - LAS:

P

LAS

B

P2

P1

A

YP

Trần Thị Minh Ngọc

18

Y

Đường tổng cung - AS

Sự dịch chuyển của đường tổng cung trong dài hạn:

• Các yếu tố có khả năng làm thay đổi sản lượng tiềm năng sẽ tác động làm đường tổng cung trong dài hạn dịch chuyển.

 YP ↑ → Đường LAS dịch chuyển sang phải.

 YP ↓ → Đường LAS dịch chuyển sang trái.

Trần Thị Minh Ngọc

19

Đường tổng cung - AS

Sự dịch chuyển của đường tổng cung trong dài hạn:

• Đường LAS dịch chuyển do tác động của các yếu tố:

 Lao động: di dân, tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên, qui định về

lương tối thiểu.

 Vốn: nguồn vốn vật chất và vốn con người -> năng

suất sản xuất.

 Tài nguyên thiên nhiên: đất đai, khoáng sản, thời tiết.

 Trình độ khoa học công nghệ: trình độ khoa học công

nghệ tiên tiến -> năng suất sản xuất.

Trần Thị Minh Ngọc

20

Đường tổng cung - AS

Đường tổng cung trong ngắn hạn - SAS:

• Trong ngắn hạn, mức sản lượng thực tế dao động quanh mức tổng cung dài hạn (sản lượng tiềm năng) khi mức giá chung dao động quanh mức giá kỳ vọng.

• Đường tổng cung trong ngắn hạn dốc lên thể hiện mối quan hệ đồng biến giữa sản lượng thực tế và mức giá chung.

Trần Thị Minh Ngọc

21

Đường tổng cung - AS

Đường tổng cung trong ngắn hạn - SAS:

• Vì sao đường tổng cung trong ngắn hạn dốc lên?

 Tiền lương khó điều chỉnh theo sự thay đổi của mức giá chung trong ngắn hạn → P↓ → tiền lương thực (W/P) ↑ → lợi nhuận ↓→ SAS↓.

 Giá cả một số mặt hàng không thể kịp điều chỉnh theo sự biến động chung → P↓ → Doanh thu của DN không thể điều chỉnh giá kịp thời ↓ → SAS↓.

 DN nhận thức sai lệch về tính hiệu giá → P↓ → Doanh nghiệp nghĩ giá cả hh-dv họ cung cấp giảm tương đối so với mức giá chung → DN thu hẹp sản xuất → SAS↓.

22

Trần Thị Minh Ngọc

Đường tổng cung - AS

Đường tổng cung trong ngắn hạn - SAS:

P

SAS = f(P)

Khi mức giá chung thay đổi => có sự trượt dọc trên trường SAS.

B

P2

P1

A

Y

Y1

Y2

Trần Thị Minh Ngọc

23

Đường tổng cung - AS

Sự dịch chuyển của đường tổng cung trong ngắn hạn:

• Khi các yếu tố khác mức giá chung tác động làm thay đổi mức sản lượng thực tế (tính bằng GDP thực) tại mỗi mức giá chung, đường SAS dịch chuyển.

 GDP thực ↑ -> đường SAS dịch chuyển sang phải.

 GDP thực ↓ -> đường SAS dịch chuyển sang trái.

Trần Thị Minh Ngọc

24

Đường tổng cung - AS

Sự dịch chuyển của đường tổng cung trong ngắn hạn:

• Đường SAS dịch chuyển do tác động của các yếu tố:

 Lao động.

 Vốn.

 Tài nguyên thiên nhiên.

 Trình độ khoa học kỹ thuật.

 Kỳ vọng của công chúng về mức giá chung.

Trần Thị Minh Ngọc

25

Đường tổng cung - AS

Sự dịch chuyển của đường tổng cung trong ngắn hạn:

P P SAS2 SAS1 SAS2

SAS1

E2 E2 E1 P2 P1

P1 E1

Trần Thị Minh Ngọc

26

Y Y Y Y1 Y2

3. Trạng thái cân bằng

Trần Thị Minh Ngọc

27

Trạng thái cân bằng

• Trong ngắn hạn, nền kinh tế đạt trạng thái cân bằng khi

tổng cung ngắn hạn bằng tổng cầu.

• Mức giá thực tế sẽ tự điều chỉnh về mức giá cân bằng.

P SAS AD

Dư thừa

P1

P0 E0

Trần Thị Minh Ngọc

28

P2 Thiếu hụt

Y Y0

Trạng thái cân bằng

• Trong dài hạn, nền kinh tế đạt trạng thái cân bằng khi đường LAS cắt đường AD và đường SAS cũng đi qua giao điểm của đường LAS và đường AD.

P AD LAS SAS

Trần Thị Minh Ngọc

29

P0 E0

Y Yp

Trạng thái cân bằng

• Trạng thái cân bằng thay đổi khi có sự dịch

chuyển của đường AD và đường AS.

• Mức độ thay đổi của sản lượng cân bằng và mức giá chung cân bằng phụ thuộc độ dốc cũng như mức độ dịch chuyển của các đường AD và AS.

Trần Thị Minh Ngọc

30

Trạng thái cân bằng

Đường AD dịch chuyển:

• Giả sử nền kinh tế đang ở trạng thái cân bằng dài hạn tại E1.

P AD1 LAS SAS1 AD2

• Thị trường chứng khoán suy giảm -> đường AD dịch chuyển sang trái từ AD1 đến AD2 -> nền kinh tế đạt trạng thái cân bằng mới tại E2 -> sản lượng giảm xuống Y2 và mức giá chung giảm xuống P2.

SAS2

P1 E1

E2

P2 P3 E3

• Theo thời gian, LAS dịch chuyển sang phải từ AS1 đến AS2 -> nền kinh tế đạt trạng thái cân bằng mới tại E3 -> mức giá chung giảm xuống P3 và sản lượng trở lại mức sản lượng tiềm năng Y1.

Trần Thị Minh Ngọc

31

Y Y2 Y1

Trạng thái cân bằng

Đường AD dịch chuyển:

• Trong ngắn hạn, đường AD dịch chuyển làm sản

lượng thực tế dao động.

• Trong dài hạn, đường AD dịch chuyển làm thay đổi mức giá, không ảnh hưởng sản lượng thực tế.

Trần Thị Minh Ngọc

32

Trạng thái cân bằng

Đường AS dịch chuyển:

• Giả sử nền kinh tế đang ở trạng thái cân bằng dài hạn tại E1.

P LAS SAS2

AD1

• Giá dầu ↑ -> Chi phí sản xuất ↑ -> đường AS dịch chuyển sang trái từ AS1 đến AS2 -> nền kinh tế đạt trạng thái cân bằng mới tại E2 -> sản lượng giảm xuống Y2 và mức giá chung tăng lên P2.

SAS1

E2 P2

• Nền kinh tế rơi vào tình trạng đình lạm (stagflation): Sản lượng giảm gây đình trệ (stagnation) và mức giá chung tăng gây lạm phát (inflation).

P1 E1

Trần Thị Minh Ngọc

33

Y Y2 Y1

Trạng thái cân bằng

Đường AS dịch chuyển:

AD2 P LAS SAS2

• Trong ngắn hạn, đường AS dịch chuyển có thể đẩy nền kinh tế vào tình trạng vừa đình trệ vừa lạm phát.

AD1

SAS1

E3

P3

E2 P2

• Chính sách của chính phủ có thể tác động vào tổng cầu làm đường AD dịch chuyển nhằm điều chỉnh sản lượng thực tế về mức sản lượng tiềm năng, đồng thời chấp nhận tình trạng lạm phát cao và ngược lại.

P1 E1

Trần Thị Minh Ngọc

34

Y Y2 Y1

Trạng thái cân bằng

Đường AS và AD dịch chuyển:

P AD1 AD2 SAS1 SAS2

E1 E2

P1

Trần Thị Minh Ngọc

35

Y Y1 Y2

3. Chính sách ổn định hóa nền kinh tế

Trần Thị Minh Ngọc

36

Chính sách ổn định hóa nền kinh tế

Mục tiêu ổn định: Y = YP

Trong ngắn hạn, đường AS và YP không dịch chuyển => đường AD quyết định giá cả và sản lượng cân bằng.

• AD ↓ -> Y cân bằng ↓ -> Y < YP -> áp lực suy thoái.

• AD ↑ -> Y cân bằng ↑ -> Y > YP -> áp lực lạm phát.

Trần Thị Minh Ngọc

37

Chính sách ổn định hóa nền kinh tế

Mục tiêu ổn định:

Y < YP -> áp lực suy thoái

=> Áp dụng chính sách mở rộng (expansionary policies):

• Chính sách tài khóa mở rộng

P AD1 YP SAS AD2

• Chính sách tiền tệ mở rộng

P1 E1

• Phối hợp chính sách tài khóa và tiền tệ mở rộng.

E2 P2

Trần Thị Minh Ngọc

38

Y Y2 Y1

Chính sách ổn định hóa nền kinh tế

Mục tiêu ổn định:

Chính sách tài khóa mở rộng:

↑G hoặc ↓T → AD↑

 Đường AD dịch chuyển sang phải

Chính sách tiền tệ mở rộng:

P AD2 YP SAS AD1

P2 E2

↑SM → r↓ → I↑ → AD↑

 Đường AD dịch chuyển sang phải

E1 P1

Trần Thị Minh Ngọc

39

Y Y1 Y2

Chính sách ổn định hóa nền kinh tế

Mục tiêu ổn định:

Y > YP -> áp lực lạm phát

=> Áp dụng chính sách thu hẹp (contractionary policies):

P AD1 AD2 YP SAS

• Chính sách tài khóa thu hẹp

E2 P2

• Chính sách tiền tệ thu hẹp

• Phối hợp chính sách tài khóa và tiền tệ thu hẹp.

P1 E1

Trần Thị Minh Ngọc

40

Y Y1 Y2

Chính sách ổn định hóa nền kinh tế

Mục tiêu ổn định:

Chính sách tài khóa thu hẹp:

↓G hoặc ↑T → AD↓

P AD2 AD1 YP SAS

 Đường AD dịch chuyển sang trái

Chính sách tiền tệ thu hẹp:

E1 P1

↓SM → r↑ → I↓ → AD↓

 Đường AD dịch chuyển sang trái

P2 E2

Trần Thị Minh Ngọc

41

Y Y2 Y1

Chính sách ổn định hóa nền kinh tế

 Hiệu ứng số nhân (Multipier Effect):

Khi áp dụng chính sách tài khóa để điều chỉnh tổng cầu, hiệu ứng số nhân khuếch đại lượng thay đổi của sản lượng Y nhiều hơn lượng thay đổi của AD.

 Hiệu ứng lấn át (Crowding-out Effect):

Khi áp dụng chính sách tài khóa để điều chỉnh tổng cầu, hiệu ứng lấn át hạn chế lượng thay đổi của sản lượng Y ít hơn lượng thay đổi của AD.

Trần Thị Minh Ngọc

42

Chính sách ổn định hóa nền kinh tế

Một số khó khăn của chính sách ổn định hóa nền kinh tế:

• Độ trễ của chính sách (policy lag).

• Tác động của chính sách tồn tại lâu hơn mong đợi.

• Khó khăn trong dự báo chính xác xu hướng kinh tế.

Trần Thị Minh Ngọc

43

Chính sách ổn định hóa nền kinh tế

Các nhân tố ổn định tự động (Automatic Stabilizers):

• Có tác dụng thay đổi tổng cầu một cách tự động, gồm:

− Thuế lũy tiến

− Chi tiêu của chính phủ dưới dạng trợ cấp thất nghiệp,

phúc lợi…

Trần Thị Minh Ngọc

44