®Þa lý
kinh tÕ x∙ hé i
®¹i c ¬ng
***
c h¬ng i: më ®Çu
I. §Þa lý Kinh tÕ X∙ hé i tro ng hÖ thè ng kho a häc
§Þa lý.
II. §è i tîng ng hiªn c ø u c ña §Þa lý Kinh tÕ X∙ hé i.
III. NhiÖm vô ng hiªn c ø u c ña §Þa lý Kinh tÕ X∙ hé i.
IV. Quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p ng hiªn c ø u c ña §Þa
lý
Kinh tÕ X∙ hé i.
V. C¸c g iai ®o ¹n ph¸t triÓn §Þa lý Kinh tÕ X∙ hé i.
I. §Þa lý Kinh tÕX∙ hé i tro ng hÖ thè ng kho a häc §Þa lý. 1. S ù p h¸t triÓn c ña kho a häc §Þa lý .
§ Þa lý Tù nhiªn
Kho a häc §Þa lý § Þa lý Kinh TÕ
§ Þa ®å häc
§Þa lý thè ng nhÊt HÖ thè ng kho a häc §Þa lý
2. §Þa lý Kinh tÕ x∙ hé i lµ m é t b é m «n Kho a häc ®é c lËp .
Cã ®è i tîng ng hiªn c ø u riªng .
Cã ph¬ng ph¸p luËn ng hiªn c ø u ®é c lËp.
Cã hÖ thè ng lý thuyÕt bao g åm nh÷ng kh¸i niÖm, quy luËt...
Cã nhu c Çu tõ x∙ hé i.
Tríc mé t s è ý kiÕn ®ßi thè ng nhÊt l¹i c ¸c kho a häc §Þa lý nh tríc kia, c ã ng hÜa lµ xo ¸ bá vÞ trÝ c ña §Þa lý Kinh tÕ x∙ hé i tro ng hÖ thè ng kho a häc §Þa lý; Anh ( c hÞ ) c ã ®ång ý kh«ng ? NÕu kh«ng v× s ao ?
Kh«ng ®ång ý v × nh÷ng lý d o s au:
S Ï ®i ng îc l¹i quy luËt ph¸t triÓn .
Xo ¸ bá nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc c ña kho a häc §Þa lý nãi c hung vµ c ña
kho a häc §Þa lý kinh tÕ x∙ hé i nãi riªng .
S Ï dÉn ®Õn viÖc dïng quy luËt tù nhiªn ®Ó g i¶i thÝc h hiÖn tîng
* §Þa lý Tù nhiªn Tæ ng hîp thÓ tù nhiªn Tu©n the o quy luËt tù nhiªn Tån t¹i kh¸c h quan ng o µi ý muè n c ña
kinh tÕ x∙ hé i ho Æc ng îc l¹i.
c o n ng ê i.
* §Þa lý Kinh tÕ x∙ hé i Tæ ng hîp thÓ s ¶n xuÊt l∙nh thæ
Tu©n the o quy luËt kinh tÕ x∙ hé i Tån t¹i kh¸c h
quan ng o µi ý muè n c ña c o n ng ê i nhng c o n ng ê i c ã thÓ lµm biÕn ®æ i.
VÝ dô : lÊy q uy luËt p h©n b è v µnh ®ai khÝ hËu ®Ó g i¶i thÝc h c hÕ
®é ®a thª.
S Ï nhÇm lÈm g i÷a s ù hîp t¸c vµ s ù thè ng nhÊt, s ¸t nhËp.
§Þa §Þa VËt
lý VËt lý
lý
Khi ng hiªn c ø u s ù s ¹t lë bê s «ng , ng o µi nh÷ng yÕu tè t¸c ®é ng c ña
tù nhiªn : tè c ®é dßng c h¶y, lu lîng níc , h×nh d¹ng mÆt c ¾t ng ang , nÒn
®Þa c hÊt c ña lßng s «ng , ®Þa h×nh hai bªn bê .....c ßn c ã c ¸c yÕu tè kinh tÕ
x∙ hé i t¸c ®é ng nh viÖc x©y dùng c Çu, c è ng , ®Ëp; ho ¹t ®é ng c ña tµu
thuyÒn; nu«i c ¸ bÌ;khai th¸c c ¸t trªn dßng s «ng ;s ù c anh t¸c hai bªn bê ; t×nh
tr¹ng khai th¸c rõ ng ®Çu nguån.....
3. ý ng hÜa c ña viÖc xuÊt hiÖn §Þa lý Kinh tÕ – x∙ hé i.
§è i víi ®ê i s è ng x∙ hé i.
Quan hÖ Quan hÖ Tù nhiªn Co n ng ê i Co n ng ê i ø ng xö ø ng xö
§è i víi nÒn v¨n ho ¸ d©n té c .
1.Quan niÖm c ña c ¸c nhµ §Þa lý p h¬ng T©y .
Nh÷ng ®iÓm c ¬ b¶n c ña c ¸c ®Þnh ng hÜa nÇy ?
II.®è i tîng ng hiªn c ø u c ña ®Þa lý kinh tÕ x∙ hé i.
Lµ ho ¹t ®é ng s ¶n xuÊt, kinh tÕ g ¾n víi l∙nh thæ
2. Quan niÖm c ña c ¸c nhµ §Þa lý Liª n X«.
Lµ s ù p h©n b è nÒn s ¶n xuÊt x∙ hé i, lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ nh÷ng
®Æc ®iÓm p h¸t triÓn c ña nã t¹i c ¸c níc vµ c ¸c vïng kh¸c nhau.
3. Quan niÖm hiÖn nay .
Kinh tÕ + X∙ hé i Kinh tÕ – x∙ hé i
ë ®©u ? T¹i s ao ? Nh thÕ nµo ?
G¾n liÒn viÖc khai th¸c víi b¶o vÖ m«i trê ng s è ng .
G¾n liÒn nÒn s ¶n xuÊt víi hÖ thè ng d©n c .
G¾n liÒn viÖc ng hiªn c ø u ho ¹t ®é ng s ¶n xuÊt víi ho ¹t ®é ng
phi s ¶n xuÊt.
III. NhiÖm vô ng hiªn c ø u c ña ®Þa lý kinh tÕ – x∙ hé i.
NhiÖm vô c hung : Tæ c hø c l∙nh thæ s ¶n xuÊt.
NhiÖm vô c ô thÓ: 6 nhiÖm vô .
x∙ hé i.
1.Quan ®iÓm ng hiª n c ø u.
Quan ®iÓm l∙nh thæ .
IV. quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p ng hiªn c ø u c ña ®Þa lý kinh tÕ –
Quan ®iÓm tæ ng hîp.
Quan ®iÓm hÖ thè ng .
Quan ®iÓm lÞc h s ö – viÔn c ¶nh.
Quan ®iÓm kinh tÕ – s inh th¸i.
ThÊy ®îc mè i quan hÖ trªn l∙nh thæ , ®¬n vÞ the o tõ ng lÜnh vùc .
B¸m s ¸t víi t×nh h×nh thùc tiÓn ®Ó c ã nh÷ng ng hiªn c ø u phï hîp.
VÝ dô khi ng hiªn c ø u ng hµnh n«ng ng hiÖp mé t huyÖn:
Ph¶i ®Æt vÊn ®Ò s ¶n xuÊt n«ng ng hiÖp c ña huyÖn tro ng t×nh
h×nh c hung c ña tØnh, c ¶ níc , vïng §«ng nam ¸ vµ thÕ g iíi.
Ph¶i g ¾n vÊn ®Ò s ¶n xuÊt n«ng ng hiÖp c ña huyÖn víi c ¸c x∙, hîp
t¸c x∙ vµ hé g ia ®×nh tro ng huyÖn.
VËn dô ng quan ®iÓm hÖ thè ng nh»m:
2.Ph¬ng p h¸p ng hiª n c ø u c ô thÓ.
Ph¬ng ph¸p b¶n ®å.
Ph¬ng ph¸p thùc ®Þa.
Ph¬ng ph¸p thè ng kª m« t¶.
Ph¬ng ph¸p s o s ¸nh.
Ph¬ng ph¸p m« h×nh ho ¸.
Ph¬ng ph¸p x∙ hé i häc .
Ph¬ng ph¸p tin häc .
quan träng nhÊt ? V× s ao ?
►►►Tro ng c ¸c ph¬ng ph¸p ng hiªn c ø u, ph¬ng ph¸p nµo
Kh«ng c ã ph¬ng ph¸p nµo quan träng nhÊt.
Ph¶i kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p vµ mø c ®é s ö dô ng tõ ng lo ¹i (hiÖn
®¹i, truyÒn thè ng , ®Þnh lîng , ®Þnh tÝnh ) tuú the o yªu c Çu c ña viÖc
ng hiªn c ø u.
Ph¬ng ph¸p hiÖn ®¹i tuy c ã nhiÒu u thÕ nhng khi s ö dô ng ®ßi
hái ®iÒu kiÖn ®¸p ø ng ph¶i ®Çy ®ñ, kh¾t khe .
Ph¬ng ph¸p ®Þnh lîng tuy kh¸c h quan, c hÝnh x¸c , c ô thÓ nhng
V. c ¸c g iai ®o ¹n ph¸t triÓn ®Þa lý kinh tÕ – x∙ hé i.
1. §Þa lý kinh tÕ x∙ hé i tríc thÕ kû XIX.
XuÊt hiÖn kho a häc §Þa lý kinh tÕ x∙ hé i.
khi s ö dô ng kh«ng khái mang tÝnh c hñ quan.
Dïng quan ®iÓm duy vËt ®Ó g i¶i thÝc h c ¸c hiÖn tîng ®Þa lý.
KhÝa c ¹nh th¬ng m∙i vµ quan ®iÓm Vïng b¾t ®Çu xuÊt hiÖn.
2. §Þa lý kinh tÕ x∙ hé i tro ng thÕ kû XIX v µ XX.
Thê i kú c hñ ng hÜa t b¶n ph¸t triÓn: TËp trung vµo s ù ¶nh hë ng c ña
c o n ng ê i ®Õn tù nhiªn vµ ®a ra m« h×nh tæ c hø c l∙nh thæ .
Thê i kú c huyÓn s ang c hñ ng hÜa ®Õ què c : BÞ khñng ho¶ng lý luËn,
nhiÒu häc thuyÕt phô c vô c ho ý ®å c hÝnh trÞ ra ®ê i.
Thê i kú c hñ ng hÜa x∙ hé i xuÊt hiÖn : The o hai híng tæ ng hîp vµ ph©n
3. §Þa lý kinh tÕ x∙ hé i tro ng g iai ®o ¹n hiÖn nay :
Xe m xÐt qu¸ tr×nh ®« thÞ ho ¸.
tÝc h.
Ph©n tÝc h tæ c hø c kh«ng g ian.
TiÕn hµnh c «ng t¸c dù b¸o .
Ng hiªn c ø u s ¶n xuÊt díi t¸c ®é ng c ña kinh tÕ tri thø c vµ c «ng ng hÖ tin
häc .