®Þa lý

kinh tÕ ­ x∙ hé i

®¹i c ­¬ng

***

c h­¬ng  i: më  ®Çu

I.  §Þa lý Kinh tÕ ­ X∙ hé i tro ng  hÖ thè ng  kho a häc

§Þa lý.

II.  §è i t­îng  ng hiªn c ø u c ña §Þa lý Kinh tÕ ­ X∙ hé i.

III. NhiÖm vô  ng hiªn c ø u c ña §Þa lý Kinh tÕ ­ X∙ hé i.

IV. Quan ®iÓm vµ ph­¬ng  ph¸p ng hiªn c ø u c ña §Þa

Kinh tÕ ­ X∙ hé i.

V.  C¸c  g iai ®o ¹n ph¸t triÓn §Þa lý Kinh tÕ ­ X∙ hé i.                                                

I.  §Þa lý Kinh tÕ­X∙ hé i tro ng  hÖ thè ng  kho a häc  §Þa lý.               1. S ù p h¸t triÓn c ña kho a häc  §Þa lý .

§ Þa lý Tù nhiªn

Kho a häc  §Þa lý                                                                       § Þa lý Kinh TÕ

§ Þa ®å häc

§Þa lý  thè ng  nhÊt                                                             HÖ thè ng  kho a häc  §Þa lý

2. §Þa lý  Kinh tÕ ­ x∙ hé i lµ m é t b é  m «n Kho a häc  ®é c  lËp .

­ Cã ®è i t­îng  ng hiªn c ø u riªng .

­ Cã ph­¬ng  ph¸p luËn ng hiªn c ø u ®é c  lËp.

­ Cã hÖ thè ng  lý thuyÕt bao  g åm nh÷ng  kh¸i niÖm, quy luËt...

­ Cã nhu c Çu tõ  x∙ hé i.

Tr­íc  mé t s è  ý kiÕn ®ßi thè ng  nhÊt l¹i c ¸c  kho a häc  §Þa lý nh­ tr­íc         kia, c ã ng hÜa lµ xo ¸ bá vÞ trÝ c ña §Þa lý Kinh tÕ ­ x∙ hé i tro ng  hÖ thè ng  kho a  häc  §Þa lý; Anh ( c hÞ ) c ã ®ång  ý kh«ng  ?  NÕu kh«ng  v× s ao  ?

Kh«ng  ®ång  ý  v × nh÷ng  lý  d o  s au:

­ S Ï ®i ng ­îc  l¹i quy luËt ph¸t triÓn .

­ Xo ¸ bá nh÷ng  thµnh tùu ®¹t ®­îc  c ña kho a häc  §Þa lý nãi c hung  vµ c ña

kho a häc  §Þa lý kinh tÕ ­ x∙ hé i nãi riªng .

­ S Ï dÉn ®Õn viÖc  dïng  quy luËt tù nhiªn ®Ó g i¶i thÝc h hiÖn t­îng

* §Þa lý Tù nhiªn                      Tæ ng  hîp thÓ tù nhiªn                     Tu©n  the o  quy luËt tù nhiªn                        Tån t¹i kh¸c h quan ng o µi ý muè n c ña

kinh tÕ ­ x∙ hé i ho Æc  ng ­îc  l¹i.

c o n ng ­ê i.

* §Þa lý Kinh tÕ ­ x∙ hé i                        Tæ ng  hîp thÓ s ¶n xuÊt l∙nh thæ

Tu©n the o  quy luËt kinh tÕ ­ x∙ hé i                       Tån t¹i kh¸c h

quan ng o µi ý muè n c ña c o n ng ­ê i nh­ng  c o n ng ­ê i c ã thÓ lµm biÕn ®æ i.

VÝ dô : lÊy  q uy  luËt p h©n b è  v µnh ®ai khÝ hËu ®Ó g i¶i thÝc h c hÕ

®é  ®a thª.

­ S Ï nhÇm lÈm g i÷a s ù hîp t¸c  vµ s ù thè ng  nhÊt, s ¸t nhËp.

§Þa        §Þa       VËt

lý         VËt       lý

Khi ng hiªn c ø u s ù s ¹t lë  bê  s «ng , ng o µi nh÷ng  yÕu tè  t¸c  ®é ng  c ña

tù nhiªn : tè c  ®é  dßng  c h¶y, l­u l­îng  n­íc , h×nh d¹ng  mÆt c ¾t ng ang , nÒn

®Þa c hÊt c ña lßng  s «ng , ®Þa h×nh hai bªn bê .....c ßn c ã c ¸c  yÕu tè  kinh tÕ­

x∙ hé i t¸c  ®é ng nh­ viÖc  x©y dùng  c Çu, c è ng , ®Ëp; ho ¹t ®é ng  c ña tµu

thuyÒn; nu«i c ¸ bÌ;khai th¸c  c ¸t trªn dßng  s «ng ;s ù c anh t¸c  hai bªn bê ; t×nh

tr¹ng  khai th¸c  rõ ng  ®Çu nguån.....

3. ý ng hÜa c ña viÖc  xuÊt hiÖn §Þa lý Kinh tÕ – x∙ hé i.

­ §è i víi ®ê i s è ng  x∙ hé i.

Quan hÖ                                    Quan hÖ         Tù nhiªn                                  Co n ng ­ê i                                 Co n ng ­ê i                                   ø ng  xö                                       ø ng  xö

­ §è i víi nÒn v¨n ho ¸ d©n té c .

1.Quan niÖm  c ña c ¸c  nhµ §Þa lý  p h­¬ng  T©y .

Nh÷ng  ®iÓm c ¬ b¶n c ña c ¸c  ®Þnh ng hÜa nÇy ?

II.®è i t­îng  ng hiªn c ø u c ña ®Þa lý kinh tÕ ­ x∙ hé i.

Lµ ho ¹t ®é ng  s ¶n xuÊt, kinh tÕ g ¾n víi l∙nh thæ

2. Quan niÖm  c ña c ¸c  nhµ §Þa lý  Liª n X«.

Lµ s ù p h©n b è  nÒn s ¶n xuÊt x∙ hé i, lµ nh÷ng  ®iÒu kiÖn vµ nh÷ng

®Æc  ®iÓm  p h¸t triÓn c ña nã t¹i c ¸c  n­íc  vµ c ¸c  vïng  kh¸c  nhau.

3. Quan niÖm  hiÖn nay .

Kinh tÕ  +  X∙ hé i                      Kinh tÕ – x∙ hé i

 ë  ®©u ?  T¹i s ao  ?  Nh­ thÕ nµo  ?

­ G¾n liÒn viÖc  khai th¸c  víi b¶o  vÖ m«i tr­ê ng  s è ng .

­ G¾n liÒn nÒn s ¶n xuÊt víi hÖ thè ng  d©n c ­.

­ G¾n liÒn viÖc  ng hiªn c ø u ho ¹t ®é ng  s ¶n xuÊt víi ho ¹t ®é ng

phi s ¶n xuÊt.

III. NhiÖm vô  ng hiªn c ø u c ña ®Þa lý kinh tÕ – x∙ hé i.

NhiÖm vô  c hung : Tæ  c hø c  l∙nh thæ  s ¶n xuÊt.

NhiÖm vô  c ô  thÓ: 6 nhiÖm vô .

x∙ hé i.

1.Quan ®iÓm  ng hiª n c ø u.

­ Quan ®iÓm l∙nh thæ .

IV. quan ®iÓm vµ ph­¬ng  ph¸p ng hiªn c ø u c ña ®Þa lý kinh tÕ –

­ Quan ®iÓm tæ ng  hîp.

­ Quan ®iÓm hÖ thè ng .

­ Quan ®iÓm lÞc h s ö  – viÔn c ¶nh.

­ Quan ®iÓm kinh tÕ – s inh th¸i.

­ ThÊy ®­îc  mè i quan hÖ trªn l∙nh thæ , ®¬n vÞ the o  tõ ng  lÜnh vùc .

­ B¸m s ¸t víi t×nh h×nh thùc  tiÓn ®Ó c ã nh÷ng  ng hiªn c ø u phï hîp.

 VÝ dô  khi ng hiªn c ø u ng hµnh n«ng  ng hiÖp mé t huyÖn:

­ Ph¶i ®Æt vÊn ®Ò s ¶n xuÊt n«ng  ng hiÖp c ña huyÖn tro ng  t×nh

h×nh c hung  c ña tØnh, c ¶ n­íc , vïng  §«ng  nam ¸ vµ thÕ g iíi.

­ Ph¶i g ¾n vÊn ®Ò s ¶n xuÊt n«ng  ng hiÖp c ña huyÖn víi c ¸c  x∙, hîp

t¸c  x∙ vµ hé  g ia ®×nh tro ng  huyÖn.

 VËn dô ng  quan ®iÓm hÖ thè ng  nh»m:

2.Ph­¬ng  p h¸p  ng hiª n c ø u c ô  thÓ.

­ Ph­¬ng  ph¸p b¶n ®å.

­ Ph­¬ng  ph¸p thùc  ®Þa.

­ Ph­¬ng  ph¸p thè ng  kª ­ m« t¶.

­ Ph­¬ng  ph¸p s o  s ¸nh.

­ Ph­¬ng  ph¸p m« h×nh ho ¸.

­ Ph­¬ng  ph¸p x∙ hé i häc .

­ Ph­¬ng  ph¸p tin häc .

quan träng  nhÊt ?  V× s ao  ?

►►►Tro ng  c ¸c  ph­¬ng  ph¸p ng hiªn c ø u, ph­¬ng  ph¸p nµo

 Kh«ng  c ã ph­¬ng  ph¸p nµo  quan träng  nhÊt.

  Ph¶i kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng  ph¸p vµ mø c  ®é  s ö  dô ng  tõ ng  lo ¹i (hiÖn

®¹i, truyÒn thè ng , ®Þnh l­îng , ®Þnh tÝnh ) tuú the o  yªu c Çu c ña viÖc

ng hiªn c ø u.

 Ph­¬ng  ph¸p hiÖn ®¹i tuy c ã nhiÒu ­u thÕ nh­ng  khi s ö  dô ng  ®ßi

hái ®iÒu kiÖn ®¸p ø ng  ph¶i ®Çy ®ñ, kh¾t khe .

 Ph­¬ng  ph¸p ®Þnh l­îng  tuy kh¸c h quan, c hÝnh x¸c , c ô  thÓ nh­ng

V. c ¸c  g iai ®o ¹n ph¸t triÓn ®Þa lý kinh tÕ – x∙ hé i.

1. §Þa lý  kinh tÕ ­ x∙ hé i tr­íc  thÕ kû XIX.

­ XuÊt hiÖn kho a häc  §Þa lý kinh tÕ ­ x∙ hé i.

khi s ö  dô ng  kh«ng  khái mang  tÝnh c hñ quan.

­ Dïng  quan ®iÓm duy vËt ®Ó g i¶i thÝc h c ¸c  hiÖn t­îng  ®Þa lý.

­ KhÝa c ¹nh th­¬ng  m∙i vµ quan ®iÓm Vïng  b¾t ®Çu xuÊt hiÖn.

2. §Þa lý  kinh tÕ ­ x∙ hé i tro ng  thÕ kû XIX v µ XX.

­ Thê i kú c hñ ng hÜa t­ b¶n ph¸t triÓn: TËp trung  vµo  s ù ¶nh h­ë ng  c ña

c o n ng ­ê i ®Õn tù nhiªn vµ ®­a ra m« h×nh tæ  c hø c  l∙nh thæ .

­ Thê i kú c huyÓn s ang  c hñ ng hÜa ®Õ què c : BÞ khñng  ho¶ng  lý luËn,

nhiÒu häc  thuyÕt phô c  vô  c ho  ý ®å c hÝnh trÞ ra ®ê i.

­ Thê i kú c hñ ng hÜa x∙ hé i xuÊt hiÖn : The o  hai h­íng  tæ ng  hîp vµ ph©n

3. §Þa lý  kinh tÕ ­ x∙ hé i tro ng  g iai ®o ¹n hiÖn nay :

­ Xe m xÐt qu¸ tr×nh ®« thÞ ho ¸.

tÝc h.

­ Ph©n tÝc h tæ  c hø c  kh«ng  g ian.

­ TiÕn hµnh c «ng  t¸c  dù b¸o .

­ Ng hiªn c ø u s ¶n xuÊt d­íi t¸c  ®é ng  c ña kinh tÕ tri thø c  vµ c «ng  ng hÖ tin

häc .

KÕt   thóc   ch­¬ng  1

KÕt   thóc   ch­¬ng  1