10
Lưu những đây phải cũng
đúng
Việc cứu trường hợp cụ thể với
động lời động sự kiện huống
tiếp cụ thể khả năng dẫn đến kết quả với
những
Bài 2
“QUYỀN LỰC ” (P), “KHOẢNG CÁCH” (D),
“ĐỘ ÁP ĐẶT ” (R) VÀ “LỊCH SỰ” TRONG
GIAO TIẾP
8/4/2020
11
Một sốquan điểm
Brown và Levinson (1987): Nhìn chung các nghiên
cứu hình như đãủng hộquan điểmlà có 3 nhân tốxã
hội họcđóng vai trò quyếtđịnh mứcđộ lịch sựmà
người nói (S) sẽsửdụng vớingười nghe (H): Đólà
quyền lực quan hệ(P) củangười nghe đối vớingười
nói, khoảng cách xã hội (D) giữangười nói và người
nghe, và mứcđộ áp đặt (R) củangười sửdụng hành
động đe dọathểdiện.
Rosaldo: Nhân tốP thay đổi một cách đáng kểgiữaxã hội
bình đẳng và xã hộicó tôn ti nên các bình diện P, D, R có lẽ
quá đơngiảnđể có thể
…nắm bắtđượcnhững phức tạp của các cách thức trong đó
các thành viên của các nền vănhóa khác nhau đánh giá về
bảnchất của các quan hệxã hộivà các hành vi ứng xửgiữa
người vớingười. (Rosaldo, 1982:230)
8/4/2020
12
Vềcơbản:
… đối với so sánh giao vănhóa, ba nhân tốnày (quyền lực,
khoảng cách và mứcđộ áp đặt) trong sựkết hợp với các bình
diện vănhóa đặc thù của tính tôn ti, khoảng cách xã hộivà
mứcđộ áp đặtcó lẽ đã hoàn tấtđược một công việc khá đầy
đủ là đoán được các đánh giá vềsựlịch sự. (Brown và
Levinson, 1987:17)
1. quyền lực quan hệ
“quyền lực quan hệ” giữa hai đối tác giao tiếp sẽ ảnh hưởng tới cách
thứcmà họ
trò chuyện với nhau
Giao tiếptrựctiếp hay gián tiếp
Sửdụng hình thức quan hệxưng hô cho phù hợp
Việnđến các dấuhiệu từvựng-tình thái
Sửdụng các yếu tốthuộc ngôn ngữthân thể
Các yếu tốcận ngôn và ngoại ngôn
…
8/4/2020
13
Nếu hai đối tác là “những ngườiđồng
quyền” (power – equals)
Với cùng mộtđề tài giao tiếp, trong cùng một khung cảnh giao
tiếp
Sẽsửdụng các chiến lượcvà thủthuật giao tiếp khác với khi họtrò
chuyện vớinhững ngườicó quyền lực cao hơn hay thấp hơn
VD: Khi đến văn phòng củađốithểgiao tiếplà bạn củachủthểgiao
tiếp (CTGT)để vay tiền hoàn thiện cănnhà đang xây, CTGT có thể
nói:
- Thành này, mình xây nhà. Phần thô xong rồi. Định hoàn thiện
luôn mộtthể, nhưng lại kẹttiền quá. Cậu cho mình vay khoảng 20 triệu
được không?
Nhưng nếuđến văn phòng của sếp, người vốncó q hệrất tốt với CTGT, với
cùng một mụcđích, CTGT cầnphảiviệnđến cách nói gián tiếp hơn, nhiều
yếu tốbao (surroundings) hơnvà tính ướmthử(tentativeness) củađề nghị
cũng cao hơn.
VD: Anh ạ,đợt này em xây nhà bận quá. Đúng là “làm ruộng thì ra, làm nhà
thì tốn”thật. Anh biết không, lúc đầu dựtrù khoảng 230 triệulà thoải mái.
Thếmà mới xong phần thô đã mấtđến hơn160 triệu rồi. Em còn có 70
triệu, mà theo dự đoán phải mất khoảng 90 triệu nứa mới hoàn thiệnđược.
Em ngại quá, nhưng chẳng biếtnhờvảai.Em qua hỏi xem anh có thểcho
em vay khoảng 20 triệu, được không ạ?Em sẽxin gửi anh tiền vào đầu quí
tới, anh ạ.
8/4/2020
14
Nhưng nếu CTGT là sếpmà người anh ta cầnvay là nhân viên
thì anh ta có thểnói
Toàn này, tớ đang xây nhà nhưng còn thiếuít tiền. Cho tớvay
được khoảng 20 triệunhé.
II. Khoảng cách xã hội
“Khoảng cách xã hội”giữa các đốitác giao tiếp cũng tạora
sựkhác biệt trong cách thức sửdụng cách chiến lượcvà
thủthuật giao tiếp.
Thông thường, khoảng cách xã hội càng nhỏthì các chiến
lược lịch sử( cảdương tính và âm tính ) càng ít được sử
dụng,và cách nói chuyệntrựctiếp càng hay đượcviện tới.