1
BÀI GIẢNG CHUYÊN ĐỀ:
BỆNH HỌC:
HẸP LỖ VAN HAI LÁ
(Mitralvalve stenosis)
Biên soạn: TS.Nguyễn Oanh Oanh (Học viện Quân Y)
2
MỤC TIÊU CHUYÊN ĐỀ:
Sau khi học xong chuyên đề “Bệnh học: Hẹp lỗ van hai lá”, người
học nắm được những kiến thức có liên quan đến căn bệnh này, như: Định
nghĩa, Nguyên nhân hẹp lỗ van hai lá, Sinh lý bệnh, Các triệu chứng lâm
sàng của bệnh, Cận lâm sàng, Chẩn đoán phân biệt, Biến chứng của hẹp
lỗ van 2 lá, và Điều trị bệnh hẹp lỗ van hai lá.
3
NỘI DUNG
1. ĐẠI CƢƠNG
1.1. Định nghĩa
- Van hai lá nối liền nhĩ trái và thất trái, giúp máu đi theo hướng từ nhĩ
trái xuống thất trái.
- Van gồm hai lá: lá van lớn (lá van trước), lá van nhỏ (lá van sau).
Dưới van là tổ chức trụ cơ và dây chằng.
- Bình thường diện tích mở van trung bình vào thì tâm trương là 4-6
cm2, khi diện tích mở van < 4 cm2 được gọi là hẹp lỗ van hai lá.
- Hẹp lỗ van hai lá là một bệnh thường gặp trong lâm sàng tim mạch,
chiếm tỷ lệ khoảng 40% các bệnh lý tim mạch.
1.2. Nguyên nhân hẹp lỗ van hai lá
- Phần lớn nguyên nhân là do thấp tim gây nên, nhưng có nhiều trường
hợp hẹp lỗ van hai lá mà tiền sử thấp không rõ ràng.
- Một số ít hẹp lỗ van hai lá bẩm sinh: van hai lá hình dù, hẹp lỗ van hai
lá trong bệnh Estein.
Khi hẹp lỗ van hai lá do thấp có thể thấy các hình thức tổn thương van
như sau:
+ Van dày lên, dính mép van, sù sì, co ngắn, vôi hóa, kém di động.
+ Dính lá van.
+ Dính dây chằng.
+ Phối hợp cả ba loại trên.
1.3. Sinh lý bệnh
- Khi van hai lá bình thường, độ chênh áp giữa nhĩ trái và thất trái là 4-5
mmHg, sẽ tạo điều kiện cho máu từ nhĩ trái xuống thất trái.
4
- Khi hẹp lỗ van hai lá, máu ứ lại ở nhĩ trái gây tăng áp lực nhĩ trái, có
khi đến 20-30 mmHg.
- Tăng áp lực nhĩ trái gây tăng áp lực tĩnh mạch phổi, mao mạch phổi và
động mạch phổi. Đó là nguyên nhân của khó thở, đặc biệt là khó thở khi gắng
sức.
- Áp lực động mạch phổi tăng làm cho tim phải tăng cường co bóp để
đẩy máu lên phổi, dần dần dẫn đến suy tim phải và gây hở van ba lá cơ năng.
- Ứ máu nhĩ trái làm nhĩ trái giãn và dần dần dẫn đến thoái hoá cơ nhĩ
gây loạn nhịp hoàn toàn; nhĩ trái giãn to, ứ máu nhĩ trái và loạn nhịp hoàn
toàn là cơ sở hình thành cục máu đông và nhồi máu cơ tim.
Bảng phân loại mức độ hẹp lỗvan hai lá theo sinh lý bệnh
5
2. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
- Các triệu chứng lâm sàng có thể diễn ra âm thầm hay rầm rộ phụ
thuộc vào mức độ hẹp và sự tái phát của thấp tim.
- Có nhiều bệnh nhân bị hẹp lỗ van hai lá nhưng triệu chứng kín đáo,
phát hiện được bệnh là do khám sức khỏe kiểm tra mà thôi.
2.1. Triệu chứng cơ năng
- Bệnh nhân mệt mỏi, thể trạng nhỏ bé, gầy.
- Khó thở khi gắng sức và nặng dần đến có cơn khó thở về đêm, khó thở
phải ngồi dậy để thở và có thể xảy ra phù phổi cấp.
- Ho nhiều về đêm hoặc ho ra máu.
- Đau ngực, hồi hộp trống ngực, đặc biệt là khi gắng sức.
- Nói khàn do nhĩ trái quá lớn chèn vào thần kinh quặt ngược, khó nuốt
do nhĩ trái quá to chèn vào thực quản.
- Triệu chứng do loạn nhịp hoàn toàn và tắc mạch: tắc các mạch não,
thân, động mạch vành; tắc động mạch phổi, tắc mạch chi; có khi cục máu
đông nằm sát vách nhĩ hoặc là một khối lớn nằm tự do trong tâm nhĩ, hoặc có
cuống gắn vào vách nhĩ, đây là nguyên nhân gây ngất hoặc đột tử.
2.2. Triệu chứng thực thể
- T1 đanh ở mỏm khi van còn di động tốt. Khi đã có vôi hóa van, van
kém di động thì T1 giảm đanh.
- T2 đanh, tách đôi ở liên sườn III cạnh ức trái do tăng áp lực ở động
mạch phổi.
- Clắc mở van hai lá: là triệu chứng quan trọng khi có hẹp khít lỗ van
hai lá. Nếu có hở van hai lá kết hợp thì triệu chứng này không còn nữa.
- Rùng tâm trương ở mỏm, nghe rõ khi nghiêng trái. Là triệu chứng rất
hay gặp trong bệnh hẹp lỗ van hai lá. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp