Bài 2
HIỆU ỨNG ĐIỆN TỬ
1. Trình bày được khái niệm, tính chất của các loại hiệu ứng cảm ứng,
hiệu ứng liên hợp,hiệu ứng siêu liên hợp.
2. Vận dụng được các hiệu ứng điện tử giải thích một số tính chất của
hợp chất hữu cơ và cơ chế phản ứng.
MỤC TIÊU
1 Hiệu ứng cảm
Hieäu öùng caûm laø hieäu öùng ñaëc bieät cuûa noái ñôn
σ
gaây ra do söï
khaùc bieät veà ñoä aâm ñieän cuûa 2 nguyeân töû hay 2 nhoùm nguyeân töû
noái vôùi nhau
-Chæ lieân quan ñeán ñieän töû cuûa noái ñôn σ
-Coù tính caùch thöôøng tröïc
-Truyeàn doïc theo maïch σ
-Giaûm daàn aûnh höôûng khi caøng xa taâm gaây ra hieäu öùng
Phân loại
Caùc nhoùm gaây ra hieäu öùng caûm aâm (-I)
- Caùc halogen: -F > -Cl > -Br > -I
-Caùc nhoùm mang ñieän tích döông -NR3+, -PR3+, -OR2+, -SR2+
- Caùc nhoùm trung hoaø coù nguyeân töû ñoä aâm ñieän lôùn –OH, -SH, -NH2
-Caùc nhoùm trung hoaø coù noái löôõng cöïc –NO2, -SO3H, >C=O
Caùc nhoùm gaây hieäu öùng caûm döông (+I)
-Caùc nhoùm alkil coù hieäu öùng caûm +I yeáu, gia taêng theo thöù töï
sau ñaây -CH3< -CH2CH3< -CH(CH3)2< -C(CH3)3
-Caùc nhoùm coù nguyeân töû mang ñieän tích aâm -O-, -S-
Hiệu ứng cảm ảnh hưởng đến:
Khả năng phản ứng và chiều hướng của phản ứng
CH3-CH=CH2+ HBr →CH3-CH(Br)-CH3
CH
3
HNO
3
/(CH
3
CO)
2
O
CH
3
NO
2
CH
3
o-nitrotoluene
(63%)
p-nitrotoluene
(34%)
NO
2
Toluene
CF
3
HNO
3
/H
2
SO
4
CF
3
m-nitro(triflouromethyl)
benzene
(91%)
(Triflouromethyl)benzene
NO
2
CH
3
m-nitrotoluene
(3%)
NO
2
CF
3
o-nitro(triflouromethyl)
benzene
(6%)
NO
2
CF
3
p-nitro(triflouromethyl)
benzene
NO
2
(3%)
Độ mạnh của acid/ base hữu cơ
Acid pKaBase pKb
H-COOH 3,75 NH34,74
CH3-COOH 4,76 CH3NH23,43
Br-CH2-COOH 2,86 CH3CH2NH23,36
Cl-CH2-COOH 2,81 (CH3)2NH 3,28
F-CH2-COOH 2,66 (CH3)3N 4,30*
Acid CH3-CH2-CH2-COOH
Ka139.10-5 8,9.10-5 3,0.10-5 1,54.10-5
CH3CH2CHCOOH
Cl
CH3CHCH2COOH
Cl
CH
2
-CH
2
-CH
2
-COOH
Cl