Bài giảng Kinh tế học sản xuất: Chương 4

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTDL

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

BỘ MÔN PHÂN TÍCH ĐỊNH LƢỢNG

PHÂN TÍCH CHI PHÍ TRONG

NGẮN HẠN VÀ TRONG DÀI HẠN

Chƣơng IV PHÂN TÍCH CHI PHÍ SẢN XUẤT

ThS. Nguyễn Hữu Nhuần

I. KHÁI NIỆM VỀ CHI PHÍ

NỘI DUNG

Một số thuật ngữ:

1. Một số khái niệm về chi phí

2. Phân tích chi phí trong ngắn hạn

3. Phân tích chi phí trong dài hạn

4. Hàm chi phí và tối thiểu hóa chi phí sản xuất

 Chi phí sản xuất  Chi phí cơ hội  Chi phí “chìm”  Tối thiểu hoá chi phí

5. Một số ví dụ về tối thiểu hóa chi phí

I. KHÁI NIỆM VỀ CHI PHÍ SẢN XUẤT I. KHÁI NIỆM VỀ CHI PHÍ

1.2. Đối tƣợng chịu phí gồm những thành phần nào?

- Dịch vụ

Sản phẩm

1.1. Khái niệm chung về chi phí sản xuất: “Chi phí như là một nguồn lực hy sinh hoặc mất đi để đạt được một mục đích cụ thể” (Horngren et al., 1999).

Khách hàng - Nhóm nhãn hiệu

“Chi phí sản xuất bao gồm toàn bộ những chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất hoặc có liên quan đến quá trình sản xuất”.

- Họat động Bộ phận Chương trình

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTĐL

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTDL

I. KHÁI NIỆM VỀ CHI PHÍ

II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN

1.2. Đối tƣợng chị phí gồm những thành phần nào?

Đối tƣợng chịu chi phí Ví dụ

2.1. Phân loại chi phí theo quan hệ sản xuất của chi phí đối với sản lượng sản xuất ra

Sản phẩm

Một chiếc TV Sony

Dịch vụ

Một chuyến bay từ Hà Nội đến Tp Hồ Chính Minh

Dự án

Một dự án cải tạo hệ thống thƣ viện Trƣờng Đại học nông nghiệp

HN

• Tổng chi phí (TC) • Chi phí cố định FC) • Chi phí biến đổi (VC)

Khách hàng

Một công ty ở TQ mua sản phẩm của Công ty Honda Việt Nam

• Chi phí biên (MC)

Nhóm nhãn hiệu

Nhóm nhãn hiệu dầu gội Rejoice của Công ty Procter&Gamble VN

Hoạt động

Một cuộc kiểm tra chất lƣợng sản phẩm tại Công ty may 10

• Tổng chi phí trung bình (ATC)

Bộ phận

Một phân xƣởng sản xuất của Công ty Bia Hà Nội

• Chi phí cố định bình quân (AFC)

Chƣơng trình

Một chƣơng trình đào tạo cao học kinh tế nông nghiệp của Trƣờng

• Chi phí biến đổi bình quân (AVC)

Đại học Nông nghiệp Hà Nội

Mối quan hệ giữa TC, VC và FC

II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN

TC

400 Chi phí ($/năm)

Tổng chi phí: TC=FC+VC

VC

Tổng chi phí trung bình: ATC = TC/Q

300

Chi phí biến đổi bình quân: AVC = VC/Q

200

Chi phí cố định bình quân: AFC=FC/Q

Chi phí biên MC:

100 FC

50

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13 Mối quan hệ giữa các chi phí đơn vị

II. PHÂN TÍCH CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN

Chi phí/đv )

- AFC? - Khi MC < AVC hoặc MC < ATC => AVC và ATC? - Khi MC > AVC hay MC > ATC => AVC & ATC?

100

2.2. Phân loại theo tính chất của sản xuất:

MC

75

Chi phí sản xuất trực tiếp:là những chi phí trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất.

Nêu ví dụ?

50 ATC

AVC

Chi phí sản xuất gián tiếp: là những chi phí không trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất

25 nhƣng lại không thể thiếu đƣợc trong bất kỳ quá trình sản xuất nào.

AFC

Nêu ví dụ?

0 1

2

3

4 5 6

7 8 9 10

11 Q (đv/năm)

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTĐL

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTDL

II. PHÂN LOẠI CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN

Mối quan hệ của chi phí trực tiếp, chi phí gián tiếp với đối tƣợng chi phí

2.3. Phân loại theo lựa chọn quyết định sản xuất - Chi phí cơ hội (opportunity cost): Chi phí cơ hội cơ hội đƣợc định nghĩa là lợi ích (lợi nhuận) tiềm tàng bị mất đi khi chọn một phƣơng án này thay vì chọn phƣơng án khác.

CHI PHÍ KINH TẾ >

Chi phí và chi phí cơ hội

Nhà kinh tế xem DN như thế nào

Nhà kế toán xem DN như thế nào

Lợi nhuận KT

 Lợi nhuận = Tổng DT – Tổng CP  Tổng lợi ích Ròng = Tổng lợi ích – Tổng chi

phí

Lợi nhuận Kế toán

Chi phí tiềm ẩn

Doanh thu

 Chi phí cơ hội – Chi phí thực tế – Chi phí tiềm ẩn

Tổng chi phí Cơ hội

• Cơ hội cơ hội đầu tư của doanh nghiệp • Chi phí cơ hội về thời gian

Chi phí thực tế

=> Lợi nhuận kinh tế khác với lợi nhuận kế

toán

Copyright © 2004 South-Western

PHÂN TÍCH CHI PHÍ CƠ HỘI

= 20*2 = 40 nghìn đồng và giá của một bữa ăn trƣa

Chi phí cơ hội và sự đánh đổi

Chi phí có hội nếu A đi làm gia sƣ? Chi phí cơ hội nếu A đi làm cho nhà hàng Kim Thanh? = 1.5*30= 45 nghìn đồng và nửa giờ nghỉ ngơi.

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTĐL

Ví dụ 1: Một sinh viên A của Lớp Kinh tế 51B có 2h nhàn rỗi mỗi tuần. Anh ta có 2 sự lựa chọn về công việc: - Đi làm gia sƣ trong 1.5h để có thể nhận 30 nghìn đồng/h. - Đi làm thêm tại nhà Hàng Kim Thanh trong 2h với giá 20 nghìn đồng /h và một bữa ăn trƣa. Hãy phân tích phí cơ hội của sinh viên A?

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTDL

PHÂN TÍCH CHI PHÍ CƠ HỘI

Bạn có 100.000USD, ngƣời bạn thân của bạn khuyên bạn nên gửi tiền vào ngân hàng với lãi suất 5%/năm, nhƣng bạn quyết định cùng góp vốn đầu tƣ vào một cửa hàng quần áo của một ngƣời em ruột, bạn vẫn đi làm công việc trƣớc đây của mình. Cuối năm bạn có khoản thu nhập từ việc đầu tƣ là 10.000USD. Vậy chi phí cơ hội ở đây đƣợc xác định nhƣ thế nào? - CP cơ hội của Quyết định đầu tƣ của bạn là 5000USD mà bạn đã bỏ qua khi không gửi tiết kiệm? Hay - CP cơ hội của 100.000 USD tiền đầu tƣ và 10.000 USD tiền lãi có đƣợc từ việc đầu tƣ là 5.000 USD? - CP cơ hội của việc bạn có đƣợc 10.000 USD do quyết định đầu tƣ là 5.000 USD bạn đã bỏ qua không đầu tƣ vào ngân hàng

Bạn có 100.000USD, ngƣời bạn thân của bạn khuyên bạn nên gửi tiền vào ngân hàng với lãi suất 5%/năm, nhƣng bạn quyết định cùng góp vốn đầu tƣ vào một cửa hàng quần áo của một ngƣời em ruột, bạn vẫn đi làm công việc trƣớc đây của mình. Cuối năm bạn có khoản thu nhập từ việc đầu tƣ là 10.000USD. Vậy chi phí cơ hội ở đây đƣợc xác định nhƣ thế nào? Nếu nhƣ bạn thấy rằng bạn vẫn có thể có một cơ hội đầu tƣ khác là vào thị trƣờng chứng khoán, bạn dự định mua cổ phiếu của công ty ABC (nhƣng bạn đã không mua) và cuối năm với 100.000 USD bạn đầu tƣ thì bạn có thể nhận đƣợc một khoản cổ tức là 6.000 USD từ quyết định của chia cổ tức từ đại hội đồng cổ đông. Vậy thì đâu mới là chi phí cơ hội thực sự của bạn (của 10.000 USD)?

Đó là 6.000 USD

PHÂN TÍCH CHI PHÍ CƠ HỘI

PHÂN TÍCH CHI PHÍ CƠ HỘI CỦA THỜI GIAN

Đối tƣợng điều tra

Chặn trên

Kết luận: Chi phí cơ hội là khoản ích lợi thu đƣợc từ khoản đầu tƣ, chứ không phải tính cho cả khoản đầu tƣ. Và nó chính là phần lợi ích tốt nhất trong tập hợp những lợi ích mà bạn đã bỏ qua

Sinh viên Công nhân làm bán công nhật Thu nhập từ 20.000 đến 30.000 đôla Thu nhập từ 30.000 đến 40.000 đôla Thu nhập trên 40.000 đôla

Chặn dƣới 7.15 đôla 3.52 đôla 6.51 đôla 8.93 đôla 11.26 đôla

10.96 đôla 5.39 đôla 9.44 đôla 13.70 đôla 17.26 đôla

 Là một công cụ phân tích chi phí cơ hội để

Ví dụ 2: Phân tích chi phí cơ hội của Chính phủ - Quyền phát triển thƣơng mại

 Người chủ sở hữu ở khu vực bảo tồn bán

giảm áp lực bảo tồn

 Tạo ra tình huống Thắng – Thắng (Win-Win)

1. Tạo ra lợi nhuận cho các bên

2. Chi phí thấp cho chính phủ

3. Duy trì được các khu cần bảo tồn

4. Bảo vệ tài sản

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTĐL

quyền phát triển của họ cho người khác

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTDL

II. PHÂN LOẠI CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN

III. PHÂN TÍCH CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG DÀI HẠN

3.1. Khái niệm tổng chi phí sản xuất trong dài hạn:

Đƣờng tổng chi phí dài hạn (LTC) mô tả chi phí tối thiểu

cho việc sản xuất ra mỗi mức sản lƣợng, khi doanh nghiệp có khả năng điều chỉnh tất cả các đầu vào của

mình một cách tối ƣu.

Bởi vì doanh nghiệp có thể đóng cửa hoàn toàn trong dài

hạn nên LTC ở mức sản lƣợng 0 là 0. Nhƣ vậy, không có chi phí cố định trong dài hạn và mọi chi phí đều là chi

2.3. Phân loại theo lựa chọn quyết định sản xuất Chi phí chìm (Sunk-cost): là những chi phí đã phát sinh do quyết định trong quá khứ. Doanh nghiệp phải chịu chi phí này cho dù bất kỳ phương án nào được chọn. Vì vậy, trong việc lựa chọn các phương án khác nhau, chi phí này không được đưa vào xem xét, nó không thích hợp cho việc ra quyết định. - Ví dụ?

phí biến đổi.

Chi phí trung bình và chi phí biên trong dài hạn

III. PHÂN TÍCH CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG DÀI HẠN

CP/đv

3.1. Chi phí trung bình, chi phí biên trong dài hạn

LMC

LAC

Tƣơng tự nhƣ trong ngắn hạn, ta cũng có các khái niệm về chi phí trung bình, và chi phí biên trong dài hạn.

Đƣờng LAC cũng có dạng chữ U giống SAC

A

nhƣng chi phí ở mỗi mức sản lƣợng thấp hơn. Doanh nghiệp có thể chọn phƣơng thức sản xuất có chi phí trung bình thấp nhất của

Q

đƣờng SAC.

Chi phí sản xuất trong dài hạn với Hiệu suất không đổi theo quy mô

Chi phí sản xuất trong dài hạn

Với các quy mô sx khác nhau SAC = $10 Đường LAC = LMC và là đường thẳng

Chi phí ($/đv)

SAC1

LAC

Chi Phí $/đv

SAC3

SAC1

SAC2

SAC3

SAC2

A

$10

SMC1

SMC2

SMC3

$8

B

LAC = LMC

SMC1

SMC3

LMC

SMC2

Nếu sản xuất Q1 , người sản xuất sẽ chọn quy mô sản xuất nhỏ với SAC1 and SAC $8. Điểm B nằm trên LAC bởi vì đó là chi phí thấp nhất có thể để sản xuất ra Q1

Q1

Q2

Q3

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTĐL

Q Q

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTDL

Chi phí trong dài hạn

 Chi phí sử dụng vốn = Khấu hao Kinh

 Ví dụ

Chi phí sử dụng vốn Chi phí sử dụng vốn

tế + (Lãi suất)(Giá trị vốn)

• Khấu hao kinh tế hàng năm = $150 triệu/30 =

– Việtnam Airline mua một chiếc Boeing 737 với giá $150 triệu với thời gian sử dụng mong đợi là 30 năm

$5 triệu

• Lãi suất = 10%/năm

Chi phí trong dài hạn

 Ví dụ

 Ví dụ Việtnam Airline

– Chi phí sử dụng vốn = $5 triệu + (.10)($150 triệu –

Chi phí sử dụng vốn Chi phí sử dụng vốn

– Tỷ lệ khấu hao = 1/30 = 3.33/năm

khấu hao)

• Năm thứ 1: = $5 triệu + (.10)($150 triệu) = $20 triệu

• Năm thứ 10 = $5 triệu + (.10)($100 triệu) = $15 triệu

 Tỷ lệ chi phí sử dụng vốn

 Tỷ lệ sử dụng vốn (r) = Tỷ lệ khấu hao + Tỷ

– Tỷ lệ lãi suất = 10%/năm

– r = 3.33 + 10 = 13.33%/năm lệ lãi suất

Sản xuất với hai đầu ra – Lợi thế kinh tế theo quy mô

 Ví dụ:

 Lợi thế kinh tế theo quy mô tồn tại khi một hãng sản xuất nhiều sản phẩm thì sẽ có sản lượng đầu ra cao hơn là các hãng khác nhau sản xuất các sản phẩm khác nhau

– Trang trại nuôi gà: sản phẩm trừng và gà thịt – Công ty động cơ ô tô: xe hơi và xe tải – Trường đại học: Giảng dạy và nghiên cứu

 Đâu là lợi thế khi một hãng sản xuất nhiều loại sản phẩm? (Xem xét trường hợp của công ty sản xuất oto: sản xuất cả xe hơi và xe tải)

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTĐL

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTDL

Sản xuất với hai đầu ra – Lợi thế kinh tế theo quy mô

 Lợi thế

 Sản xuất:

1) Cả hai đều sử dụng vốn và lao động.

– Hãng phải lựa chọn khối lượng đầu ra phù hợp. – Các khối lượng kết hợp về đầu ra có thể được trình bày ở đường cong chuyển đổi sản phẩm

2) Hãng chia sẻ nguồn lực quản lý.

3) Cả hai đều sử dụng kỹ năng lao động và

kiểu máy móc như nhau

Đường chuyển đổi sản phẩm

Sản xuất với hai đầu ra – Lợi thế kinh tế theo quy mô

Số xe tải

 Quan sát

Mỗi đƣờng cong cho biết khả năng kết hợp đầu ra với các phối hợp đầu vào L và K

– Đường chuyển đổi sản phẩm dốc về phía dưới – Hiệu suất không đổi theo quy mô – Đường chuyển đổi sản xuất cong và là các kết hợp sản

O2

lượng mong muốn

– Không có mối quan hệ trực tiếp giữa lợi thế kinh tế

O1 cho biết mức kết hợp đầu ra thấp O2 thể hiện mức kết hợp đầu ra cao hơn với L và K tăng gấp đôi

theo quy mô và hiệu suất quy mô không đổi.

O1

• Có thể có hiệu suất theo quy mô và hiệu suất không

theo quy mô

• Có thể có hiệu suất theo quy mô không đổi nhưng

Số xe hơi

không có lợi thế kinh tế theo quy mô

IV. HÀM CHI PHÍ SẢN XUẤT

Sản xuất với hai đầu ra – Lợi thế kinh tế theo quy mô

 Mức độ lợi thế kinh tế theo quy mô (SC) được đo bằng mức tiết kiệm chi phí và có thể viết như sau:

4.1. Khái niệm Hàm chi phí sản xuất: Hàm chi phí thể hiện sự thay đổi của chi phí và phụ thuộc vào sự biến động của mức sản lƣợng trong khi giá cả của các nguồn lực đầu vào không thay đổi. Nhà sản xuất tối đa hoá lợi nhuận sẽ không bao giờ thay đổi sản lƣợng một cách tự động, do đó hàm chi phí phải xuất phát từ SỰ THAY ĐỔI đổi của SẢN LƢỢNG và xem chúng nhƣ là một tham số. (Sigberberg , 1978)

– C(Q1) là chi phí sản xuất ra Q1 – C(Q2) là chi phí sản xuất ra Q2 – C(Q1Q2) là tổng chi phí để sản xuất ra cả hai sản phẩm

TC = TC*(P1, P2,….Pn, Y)

Y: là mức sản lƣợng

P1, P2…Pn là giá các đầu vào X1, X2…Xn

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTĐL

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTDL

Tối thiểu hóa chi phí

IV. HÀM CHI PHÍ SẢN XUẤT

K/năm

Q1 là đường đẳng lượng cho đầu ra Q1. Đường đẳng phí C0 thể hiện sự kết hợp của tất cả K và L để sản xuất ra một mức Q nào đó ứng với mức chi phí này

4.2. Tối thiểu hóa chi phí sản xuất: Để tối thiểu hóa chi phí sản xuất để sản xuất ra

K2

một số lƣợng sản phẩm nhất định nào đó, nhà sản xuất sẽ chọn sản xuất tại điểm mà tỷ lệ thay

CO C1 C2 là đường đẳng phí

Đường đẳng phí C2 thể hiện số lượng Q1 có thể được sản xuất bằng cách kết hợp K2L2 hoặc K3L3. Tuy nhiên cả 2 sự kết hợp này đều có chi phí lớn hơn K1L1.

thế kỹ thuật biên (giữa lao động và vốn) bằng với

A

K1

tỷ lệ giữa đơn giá lao động và đơn giá vốn

Q1

K3

C0

C1

C2

L/năm

L2

L1

L3

Tại sao MRTS(L cho K) = w/v?

 Giả sử, hàm sản xuất có dạng: Q = f(K,L)= Qo, Chúng ta sẽ tìm mức chi phí tối thiểu thông

w, v là giá lao động và giá vốn

qua hàm Lagrangian: l = wL + vK + λ[Qo – f(K,L)]

 Giả sử ta có hàm chi phí: TC = wL + vK Trong đó: L, K là lao động và vốn Hãy chứng minh, để TỐI THIỂU HÓA CHI

PHÍ SẢN XUẤT thì

MRTS (L cho K) = MPL/MPK=w/v

λ là một đại lượng đại diện cho chi phí biên (MC), đó là chi phí tăng thêm khi chúng ta sản xuất thêm một đơn vị sản phẩm

Tại sao MRTS(L cho K) = v/w?

Bài tập

 Để L đạt được tối thiểu hóa

q = 10K1/2.L1/2

Giả sử, hàm sản xuất có dạng: Khi thiết bị máy móc được thuê với giá v và lực lượng lao động có thể được thuê với giá w, thì tổng chi phí của hàm sản xuất sẽ được thể hiện: Giả sử rằng, công ty quyết định sản xuất với mức sản lượng q = 40. Để đạt mục tiêu tối thiểu hoá chi phí cho 40 sản phẩm, thì cần sử dụng bao nhiêu nguồn lực vốn (K) và bao nhiêu nguồn lực lao động (L)? Giả sử w=4; v=4

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTĐL

TC = vK + wL

Nguyễn Hữu Nhuần Bộ môn PTDL