Bài giảng Kinh tế học vi mô 2: Chương 7

3/3/2013

Nội dung chương 7

Chương 7

 Các khuyết tật của thị trường

KHUYẾT TẬT CỦA THỊ TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ

 Sức mạnh thị trường  Thông tin không hoàn hảo  Các ảnh hưởng ngoại ứng  Vấn đề hàng hóa công cộng

 Vai trò của Chính phủ

TS. GVC. Phan Thế Công

 Các chức năng kinh tế của Chính phủ  Các biện pháp can thiệp của Chính phủ trong nền kinh

tế thị trường

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

2

Bàn tay vô hình

Khuyết tật của thị trường

 Nền kinh tế thị trường tự do là nền kinh tế được điều tiết bằng “bàn tay vô hình” của thị trường  Các quy luật kinh tế khách quan

 “Bàn tay vô hình”: Thị trường cạnh tranh hoàn

hảo đã dẫn dẵn các cá nhân tối đa hóa lợi ích của bản thân khi đưa ra sự lựa chọn, và sự lựa chọn cá nhân này cũng mang lại lợi ích lớn nhất cho xã hội.

 Sức mạnh thị trường  Thông tin không hoàn hảo  Các ngoại ứng  Hàng hóa công cộng

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

 Khuyết tật của thị trường xảy ra khi bàn tay vô hình làm cho các quyết định của cá nhân không đưa đến sản lượng mà xã hội mong đợi  Bất cứ khi nào khuyết tật của thị trường tồn tại thì có lý do để chính phủ can thiệp vào thị trường nhằm cải thiện sản lượng xã hội.  Có 4 lý do dẫn đến khuyết tật của thị trường:

3

4 Sức mạnh độc quyền

£ £ MC MC = MSC

Tổn thất xã hội

Thặng dư người TD

Ppc

P2 = MSB = MSC

Thặng dư nhà sản xuất

MC1

Qpc

Sản lượng CTHH

Sản lượng độc quyền

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

AR = MSB MR AR = D MR Q Q

5

6

3/3/2013

Thông tin không hoàn hảo

Thị trường xe ô tô đã qua sử dụng

Giá

S 1

 Xảy ra khi những người tham gia trên thị trường nhận được thông tin không đầy đủ, hoặc không chính xác về giá cả thị trường, chất lượng sản phẩm, …

 Thông tin không hoàn hảo có thể làm cho

 Người sản xuất cung cấp quá nhiều một loại sản phẩm

và quá ít loại sản phẩm khác

 Người tiêu dùng mua phải sản phẩm làm họ bị thiệt và

không mua sản phẩm mang lại lợi ích cho họ…

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

7

8

Các ảnh hưởng ngoại ứng

 Các ảnh hưởng ngoại ứng là những ảnh hưởng

 Ngoại ứng tiêu cực xảy ra khi một giao dịch thị

trường có ảnh hưởng gây bất lợi, gây thiệt hại đến những người khác

của một quyết định đến bên thứ ba mà ảnh hưởng này không được tính đến trong quá trình đưa ra quyết định

 Ví dụ:

 Người hút thuốc lá gây ảnh hưởng đến sức khỏe của

những người xung quanh

 Hãng xả chất thải gây ô nhiễm không khí và nguồn

 Có hai loại ngoại ứng:  Ngoại ứng tích cực  Ngoại ứng tiêu cực

nước

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

9

10

Các ảnh hưởng ngoại ứng

Ngoại ứng tiêu cực

 Ngoại ứng tích cực xảy ra khi giao dịch thị trường

có ảnh hưởng có lợi đến những người khác

 Ví dụ:

 Trồng rừng

 Khi có ngoại ứng tiêu cực, chi phí xã hội cận biên (MSC) lớn hơn chi phí cá nhân cận biên (MPC)  Chi phí xã hội cận biên bao gồm tất cả các chi phí mà xã hội phải gánh chịu khi tiến hành sản xuất hàng hóa  Chi phí xã hội cận biên được tính bằng chi phí cá nhân cận biên cộng với chi phí do những ảnh hưởng ngoại ứng tiêu cực tạo ra khi tiến hành sản xuất

MSC = MPC + MEC (MEC: Marginal Externality Costs)

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

11

12

3/3/2013

Hạn chế ảnh hưởng ngoại ứng tiêu cực

Ngoại ứng tiêu cực

MSC

Price

 Đánh thuế đối với người tiêu dùng để làm cho

đường cầu dịch chuyển sang trái

 Đánh thuế đối với nhà sản xuất làm cho đường

cung dịch chuyển sang trái

MSCI MC B S = MCI

 Đặt ra hạn mức sản xuất

P* A P1 P1 C MECI MEC D

Industry output

q* Q*

Firm output

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

q1 Q1

13

14

Hạn chế ảnh hưởng ngoại ứng tiêu cực

P P MSC SSau thuế C $1.00 S B S B $1.00 $2.60 A A $2.00 $2.00 $1.60 D D

Q Q 100 125 100 125

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

Sản lượng hiệu quả Sản lượng cân bằng mới sau khi đánh thuế Sản lượng cân bằng

15

EXTERNALITIES

18.1

Ngoại ứng tích cực

Positive Externalities and Inefficiency

Figure 18.2

External Benefits

 Khi có ngoại ứng tích cực, lợi ích cận biên xã hội (MSB) lớn hơn lợi ích cận biên cá nhân (MPB)  Lợi ích cận biên xã hội bằng lợi ích cận biên cá nhân

cộng với lợi ích thu được từ ảnh hưởng ngoại ứng tích cực trong việc sản xuất và tiêu dùng hàng hóa hay dịch vụ

MSB = MPB + MEB

When there are positive externalities, marginal social benefits MSB are higher than marginal benefits D. The difference is the marginal external benefit MEB. The price P1 results in a level of repair, q1. A lower price, P*, is required to encourage the efficient level of supply, q*.

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

17

3/3/2013

Imperfect Information on Product Quality

Hàng hóa công cộng

 Có hai đặc tính:

 Không cạnh tranh: Khi một người tiêu dùng hàng hóa không ảnh hưởng đến việc tiêu dùng của người khác  Một hàng hóa được coi là không mang tính cạnh tranh nếu với một mức sản lượng đã cho, chi phí biên của việc cung cấp hàng hóa cho thêm một người tiêu dùng bằng 0

 Không thể loại trừ: Một khi hàng hóa đã được cung

cấp, không thể ngăn người khác cũng được hưởng hàng hóa này

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

20

19 Các chức năng kinh tế của Chính phủ

Hàng hóa công cộng

 Vấn đề những “kẻ ăn không”

xã hội

 Không thể ngăn những người không trả tiền mà vẫn

được hưởng lợi từ hàng hóa

 Do vậy, thị trường sẽ không cung cấp một cách hiệu

quả hàng hóa công cộng

 Xây dựng các quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế

cấu hạ tầng

 Cần sự can thiệp của Chính phủ để buộc mọi người đều phải đóng góp để tạo ra hàng hóa, dịch vụ công cộng qua hình thức đóng thuế.

 Xây dựng pháp luật, các quy định và quy chế điều tiết  Ổn định và cải thiện các hoạt động nền kinh tế  Tác động đến việc phân bổ các nguồn lực  Quy hoạch và tổ chức thu hút các nguồn đầu tư về kết

3/3/2013

GIẢNG VIÊN: PHAN THẾ CÔNG

 Đảm bảo công bằng xã hội