1
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
1
TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT SÀI GÒN
Khoa Kinh tế & Quản trị Kinh doanh
Giảng viên: PGS. TS.NGUYỄN THỐNG
E-mail: nguyenthong@hcmut.edu.vn or nthong56@yahoo.fr
Web: http://www4.hcmut.edu.vn/~nguyenthong/
Tél. (08) 38 640 979 - 098 99 66 719
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
2
NỘI DUNG MÔN HỌC
Chương 1: Thống kê mô tả & Phân phối xác
suất cơ bản (ôn).
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê.
Chương 3: Hồi quy tuyến tính (HQTT) đơn.
Chương 4: Hồi quy tuyến tính bội.
Chương 5: Hồi quy tuyến tính với biến giả &giả
tuyến tính.
Chương 6: Đánh giá chất lượng hồi quy.
Chương 7: Phân tích chuỗi thời gian.
Chương 8: Giới thiệu phần mềm SPSS áp dụng
cho HQTT & Chuỗi thời gian
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
3
KIỂM ĐỊNH THỐNG KÊ
Được sử dụng khi phảiđưa ra các
kết luận liên quan đến các biến ở
dạng xác suất.
Ví dụ: So sánh 2 giá trị của biến
thống kê Xét 2 biến thống kê dạng
liên tục Xác suất để 2biến này BẰNG
nhau là bằng 0 !
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
4
PHÂN PHỐI CHUẨN N(0,1) biến liên tục
0
-2.5 -1.5 -0.5 0.5 1.5 2.5
p(t)
t
t
0
vôùi Haøm maät ñoä
xaùc suaát
S1S2
t1t2
2
t
2
1
p(t) e
2
t [ , ]
 
Giá trị TB Độ lệch
chuẩn
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
5
KIỂM ĐỊNH THỐNG KÊ
Hoặc xác định quy luật
của một biến quan sát có
bản chất là biến xác suất
so với một quy luật xác
suất DỰ KIẾN.
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
6
Kiểm định giả thiết là một kỹ thuật cho phép đưa ra các
kết luận, với một độ tin cậy cho trước, khi tiến hành
so sánh giữa các biến thống kê.
Các bước kiểm định:
•Bước 1: Thành lập giả thiết H0 và phản giả thiết H1.
•Bước 2:Đề xuất ngưỡng chấp nhận của kiểm định.
•Bước 3:Chọn lựa tham số thống kê thích hợp cho
kiểm định.
•Bước 4:Xác định giá trị tới hạn thống kê của kiểm
định.
•Bước 5: Thiết lập giá trị được lấy bởi kiểm định.
•Bước 6: Ra quyết định.
2
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
7
KIỂM ĐỊNH GIÁ TRỊ
TRUNG BÌNH THỐNG KÊ
Có 2 trường hợp:
Dùng phân phối chuẩn
Dùng phân phối Student
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
8
KIỂM ĐỊNH GIÁ TRỊ
TRUNG BÌNH VỚI P/P CHUẨN.
T/hợp sử dụng:
n > 30
Hoặc n < 30, tập hợp mẹ theo
phân phối chuẩn và biết σ.
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
9
Ví dụ.Kết quả công bố của cơ quan
quản lý lao động về lương trung bình
theo giờ của các khu công nghiệp là
15000đ/giờ.Giả thiết giá trị TB tuân
theo phân phối chuẩn.
Để kiểm định, lấy mẫu ngẫu nhiên 60
người, kết quả tính có Xtb=14000đ/giờ,
độ lệch chuẩn =4000đ/giờ.
Hãy kiểm định sự sai biết với mức độ rũi
ro 5% (độ tin cậy 95%).
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
10
CHÚ Ý
Kết quả thống kê cho biết:
n
X
Độ lệch
chuẩn giá
trị trung
bình của
mẫu có kích
thước n
Độ lệch
chuẩn tập
hợp mẹ
(hoặc mẫu
khảo sát)
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
11
H0: : giá trị lương trung bình là bằng
15000đ/h.
H1: : giá trị lương trung bình là khác
15000đ/h.
a : tham số cần xác định.
x a
x a
0
-2.5 -1.5 -0.5 0.5 1.5 2.5
p(t)
t
t0
-t0
H0(1- α%)
H1:α%
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
12
%5.2
a
tPr
x
Ta coù:
1 0
Pr H \ H
Pr \x a x
1 Pr
a x a
x x x
a x -
µ a
= Pr(- < < )
σ σ σ
x x
a a
0.95 = Pr(- < t < )
σ σ
x
x
t
96.1
a
x
vôùi
Giaù trò tra töø
p/p chuaån
N(0,1)
3
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
13
Töøñoù:
a=1012,14
Ngoài ra từ số liệu mẫu ta thấy:
Giả thiết H0 được chấp nhận.
Kết luận:Với mức độ rủi ro là 5% (độ tin
cậy 95%) ta có thể kết luận giá trị lương
trung bình là 15000đ/h.
n
*96,196,1a x
x a
1000 1012 14,
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
14
Bài tập 1.Cơ quan chức năng Tp.
HCM công bố lương TB của công
nhân ngành may là 6.5 tr.đ/tháng.
Một khảo sát mẫu gồm 100
người cho kết quả Xtb=6.2 tr.
đ/tháng và độ lệch chuẩn là 1.2
tr. đ/tháng.
Hãy kiểm định sự khác nhau giữa 2
giá trị TB với độ tin cậy 95%.
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
15
Bài tập 1bis.Trường Đại học X
công bố lương TB của SV ra
trường sau 1 năm là 8Tr./tháng.
Khảo sát 160 SV cho thấy lương
TB là 8.6Tr./tháng và có độ lệch
chuẩn là 3.1Tr./tháng.
Kiểm định sự khác biệt giữa kết
quả công bố và khảo sát với mức
độ rũi ro 5%.
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
16
Bài tập 2. Một đại lượng thống kê có
giá trị trung bình và độ lệch chuẩn
như sau. Dùng phân phối chuẩn,
hãy kiểm định giả thuyết giá trị X
trung bình KHÁC 0 với độ tin cậy
95%.
9;15X.c
5.2;5.4X.b
4;15X.a
X
X
X
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
17
Bài tập 3. Một đại lượng thống kê có giá
trị trung bình và độ lệch chuẩn như
sau. Hãy kiểm định giả thuyết giá trị Xtb
KHÁC 0.2 với độ tin cậy 90%. Giả thiết
giá trị trung bình tuân theo phân phối
chuẩn.
9.0;2X.c
02.0;5.0X.b
4.0;1X.a
X
X
X
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
18
KẾT LUẬN
Một giá trị TB thống kê
KHÁC zero hay BẰNG zero
phụ thuộc không những vào
giá trị của nó mà còn phụ
thuộc vào độ lệch chuẩn
của nó.
4
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
19
KIEÅM ÑÒNH GIAÙ TRÒ
TRUNG BÌNH
VÔÙI PHAÂN PHOÁI
STUDENT
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
20
PHÂN PHỐI STUDENT VỚI BẬC TỰ DO
df biến liên tục
0
-2 .5 -1 .5 -0 .5 0 .5 1 .5 2 .5
p(t)
t
t
0
Phaân phoái
chuaån N(0,1)
Phaân phoái
Student baäc
töï do df
df tăng Phân phối Student
Phân phối chuẩn
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
21
0
-2.5 -1.5 -0.5 0.5 1.5 2.5
p(t)
t
t0
0
Pr t t
-t0
Bảng tra phân phối Student
Có tính t0hoặc có t0tính
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
22
Phân phối Student được áp dụng
thay thế phân phối chuẩn trong
kiểm định giá trị trung bình khi:
Mẫu có kích thước bé (n < 30);
Phân phối mẹ là phân phối
chuẩn nhưng độ lệch chuẩn
không biết.
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
23
Ví dụ.Cơ quan thống kê thành phố A
cho biết thu nhập trung bình của dân
thành phố là 15000$/năm.
Để kiểm định kết quả này, người ta lấy
một mẫu ngẫu nhiên n =16 gia đình
và kết quả tính cho giá trị trung bình
là 13500$ và độ lệch chuẩn của mẫu
là 4000$.
Haõy kieåm ñònh keát quaûcoâng boávôùi ñoäruõi
ro laø
=5% (ñoätin caäy 95%).
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
24
H0: : giá trị lương trung bình là bằng
15000đ/h.
H1: : giá trị lương trung bình là khác
15000đ/h.
a : tham số cần xác định.
x a
x a
0
-2.5 -1.5 -0.5 0.5 1.5 2.5
p(t)
t
t0
-t0
H0(1- α%)
H1:α%
5
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
25
Ta coù:
Với α=5% và df=(16-1)=15, tra bảng phân
phối Student ta có:
1 0
Pr H \ H
Pr \ Pr Pr( )
x x x
x
a a
x a x t
x
a
2.131
2131
16
4000
*131,2 a
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
26
Ngoài ra từ số liệu mẫu ta thấy:
Giả thiết H0 được chấp nhận.
Kết luận:Với một độ tin cậy 95% (hay với mức độ
rủi ro là 5%) ta có thể nói là thu nhập bình
quân của dân thành phố A là 15000$.
Bài tập 1:Tương tự bài trên với n=26 và giá trị độ
lệch chuẩn tính từ mẫu là 3000$.
Đáp số:Kết luận: H1 chấp nhận thu nhập trung
bình khác 15000$.
x 1500 a 2131
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
27
Bài tập 2. Cơ quan thống kê thành phố
A cho biết thu nhập trung bình của
nhân viên Văn phòng doanh nghiệp
vừa và nhỏ là 3600$/năm.
Để kiểm định kết quả này, người ta lấy
một mẫu ngẫu nhiên n =16 gia đình
và kết quả tính cho giá trị trung bình
là 3400$ và độ lệch chuẩn của mẫu là
300$.
Haõy kieåm ñònh keát quaûcoâng boávôùi ñoäruõi
ro laø
=5% (ñoätin caäy 95%).
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
28
KIỂM ĐỊNH GIẢ THIẾT
VỀ SỰ SAI BIỆT
CỦA GIÁ TRỊ
TRUNG BÌNH VÀ 0
VỚI PHÂN PHỐI
STUDENT.
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
29
Ví dụ.Nghieân cöùu moät bieán thoáng keâtöø
moät maãu ngaãu nhieân goàm n=16 phaàn
töû, ngöôøi ta xaùc ñònh ñöôïc giaùtròtrung
bình X laø1,5 vaøñoäleäch chuaån töømaãu
laø2.
Haõy kieåm ñònh sựsai biệt cuûa giaùtròtrung
bình noùi treân vaøgiaùtrò 0 vôùi ñoäruõi ro
laø5% (ñoätin caäy 95%).
KINH TẾ LƯỢNG
Chương 2: Kiểm định giả thuyết thống kê
PGS. TS. Nguyễn Thống
30
Giaûi
H0:
Giá trị TB BẰNG giá trị 0
H1:
Giá trị TB KHÁC giá trị 0
0
x a
x 0
x a
x 0