Bài giảng: Lịch sử Siêu âm tim : PGS.TS Phạm Nguyễn Vinh

SIEÂU AÂM TIM LÒCH SÖÛÖÛ SIEÂU AÂM TIM LÒCH S

(cid:139)Töø laâu, ngöôøi ta ñaõ nhaän thaáy dôi bay tìm moài ñöôïc duø trong ñeâm toái

(cid:139)Lazzaro Spallanzani (1 973) thöïc nghieäm : duø bòt maét, dôi vaãn bay tìm moài

ñöôïc.

(cid:139)Hartridge (1920) ñöa ra giaû thuyeát : dôi phoùng ra soùng sieâu aâm.

(cid:139)Ludwig & Struthers (l949) : duøng soùng sieâu aâm doø soûi maät vaø vaät laï trong cô

cuûa choù.

(cid:139)Wild vaø Reid (l 952) chaån ñoaùn 18 ca u vuù baèng sieâu aâm

(cid:139)Edler & Hertz ñaàu tieân öùng duïng eùcho ôû tim :

• Ño vaùch tim (1953), traøn dòch maøng tim (1954)

• l 955 : ñaùnh giaù vaø theo doõi sau moå heïp hai laù

• 1 955 : tìm ra u nhaày ôû nhó traùi baèng sieâu aâm.

M NGUYEÃN VINH PGS.TS PHAÏÏM NGUYEÃN VINH PGS.TS PHA

• Töø l 956 : tinh theå thaïch anh ñöôïc thay baèng barium titanate

SIEÂU AÂM TIM LÒCH SÖÛÖÛ SIEÂU AÂM TIM LÒCH S

(cid:139) Hertz & Olofsson (1960) : maùy sieâu aâm tim 2 chieàu

(bi-dimensional echocardiograph)

(cid:139) Bom (l972) : Hoaøn thieän sieâu aâm 2 chieàu

(cid:139) Hsu Chih Chang (1961) laøm saùch ñaàu tieân veà sieâu aâm chaån ñoaùn

(cid:139) Myõ : nghieân cöùu sieâu aâm töø l961 (Reid & Joyner)

Feigenbaum (1963) : ño cung löôïng thaát baèng sieâu aâm

(cid:139) Satomura (1956) : ÖÙng duïng Doppler vaøo tim

(cid:139) Liv Hattle (Na Uy) (l 970) coù coâng lôùn trong öùng duïng laâm saøng Doppler

(cid:139) Omoto (l 982) Doppler maøuï.

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

M NGHIEÄÄM M

NG SIEÂU AÂM TIM BABAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

M NGUYEÃN VINH S.TS PHAÏÏM NGUYEÃN VINH PGPGS.TS PHA

Caùc kyõ thuaät sieâu aâm tim

- SAT qua thaønh ngöïc

- SAT qua thöïc quaûn

- SAT trong buoàng tim

- SAT trong loøng maïch maùu

- SAT trong loøng ñoäng maïch vaønh

- SAT thai nhi

- SAT 3 chieàu

KYÕ THUAÄT KHAÙM NGHIEÄM BAÈNG SIEÂU AÂM TIM

Caùc vò trí ôû ngöïc ñeå khaûo saùt sieâu aâm 4 maët caét cô baûn.

KYÕ THUAÄT KHAÙM NGHIEÄM BAÈNG SIEÂU AÂM TIM

Vò trí cuûa ñaàu doø ôû ñöôøng caét caïnh öùc beân traùi.

KYÕ THUAÄT KHAÙM NGHIEÄM BAÈNG SIEÂU AÂM TIM

Vò trí cuûa ñaàu doø ôû ñöôøng caét töø moûm tim.

KYÕ THUAÄT KHAÙM NGHIEÄM BAÈNG SIEÂU AÂM TIM

Vò trí cuûa ñaàu doø ôû ñöôøng caét döôùi söôøn.

KYÕ THUAÄT KHAÙM NGHIEÄM BAÈNG SIEÂU AÂM TIM

Vò trí cuûa ñaàu doø ôû ñöôøng caét treân hoõm öùc.

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

- Sieâu AÂm moät chieàu

(TM - Time motion echocardiography)

- Sieâu aâm 2 chieàu

(2D - Bi dimensional echocardiography)

- Sieâu aâm Doppler : * Doppler xung * Doppler lieân tuïc * Doppler maàu

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Khaûo saùt TM ngang van ÑMC

TTTTr - TTTTh

PXCR = --------------------- ( bt = 28 - 42 % )

TTTTr

TTTTr : ñöôøng kính thaát traùi cuoái TT TTTTh : ñöôøng kính thaát traùi cuoái TTh

ThTTTr - ThTTTh

PXTM = --------------------------- (bt > 55%) ThTTTr

ThTTTr : Theå tích cuoái taâm tröông ThTTTh : Theå tích cuoái taâm thu

* Tyû leä beà daøy cuoái taâm tröông cuûa vaùch thaát traùi :

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Khaûo saùt TM ngang thaát traùi. Caùc trò soá buoàng tim ño ñöôïc giuùp löôïng giaù chöùc naêng tim.

( bt : 0,9 - 1,3 )

VLT ----------------- VSTT

VLT : Vaùch lieân thaát VSTT : Vaùch sau thaát traùi

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu (2D)

- Khaûo saùt vaän ñoäng cuûa caùc caáu truùc cuûa tim.

- 4 maët caét cô baûn: + caïnh öùc

+ moûm tim

+ döôùi bôø söôøn hay döôùi moûm öùc

+ treân hoõm öùc

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu : maët caét caïnh öùc truïc doïc

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu : maët caét caïnh öùc truïc ngang, ngang van ÑMC

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu : maët caét caïnh öùc truïc ngang, ngang van 2 laù

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu : maët caét caïnh öùc truïc ngang, ngang coät cô

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu : maët caét 4 buoàng töø moûm

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu : maët caét 3 buoàng töø moûm

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu : maët caét 4 buoàng döôùi söôøn

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu : maët caét döôùi söôøn theo truïc ngang

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA T KHAÙÙM NGHIE NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu : maët caét cô baûn treân hoûm öùc.

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

Sieâu aâm hai chieàu : maët caét theo truïc ngang ÑMC

SO SAÙNH GIÖÕA SIEÂU AÂM 2D VAØ DOPPLER

TL : Feigenbaum H, Armstrong WF, Ryan T. Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott

Williams & Wilkins, p. 32

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

SIEÂU AÂM DOPPLER SIEÂU AÂM DOPPLER

Vaän toác maùu trong buoàng tim vaø maïch maùu .

Fd = 2Fo x V x Cosin θ / C hay

Fd x C

V=

2 Fo cosin θ

Fo : Chuøm phaùt ra Fd : Chuyeån dòch Doppler θ : Goùc taïo bôûi chuøm tia Doppler phaùt ra vaø höôùng doøng maùu C : Haèng soá V : Vaän toác doøng maùu

NGUYEÂN LYÙ CÔ BAÛN CUÛA HIEÄN TÖÔÏNG DOPPLER

TL : Feigenbaum H, Armstrong WF, Ryan T. Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott Williams & Wilkins, p. 33

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

SIEÂU AÂM DOPPLER SIEÂU AÂM DOPPLER

1. Phaân tích caùc bieåu hieän Doppler

- Baèng nghe

- Baèng hình aûnh

2. Caùc heä thoáng ghi Doppler

- Doppler xung (Pulsed Doppler)

LPRF, HPRF - Hieän töôïng phuû truøm (Aliasing) (LPRF : Low Pulsed Repetition Frequency)

- Doppler lieân tuïc (Continuous Doppler)

- Doppler maàu (Color Doppler)

SSÖÏÖÏ KHAKHAÙÙC BIEC BIEÄÄT GIT GIÖÖÕA DOPPLER XUNG VA ÕA DOPPLER XUNG VAØØ DOPPLER LIEÂN TUÏÏCC DOPPLER LIEÂN TU

TL : Feigenbaum H, Armstrong WF, Ryan T. Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott

Williams & Wilkins, p. 35

MOMOÄÄT VT VÍÍ DUDUÏÏ VEVEÀÀ HIEHIEÄÄN TN TÖÖÔÔÏÏNG PHU

NG PHUÛÛ TRUTRUØØM M

(ALIASING) (ALIASING)

TL : Feigenbaum H, Armstrong WF, Ryan T. Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott Williams & Wilkins, p. 36

Y TAÊNG, NG CHAÛÛY TAÊNG,

VAVAÄÄN TON TOÁÁC DOC DOØØNG CHA PHOPHOÅÅ DOPPLER RO

NG HÔN DOPPLER ROÄÄNG HÔN

TL : Feigenbaum H, Armstrong WF, Ryan T. Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott

Williams & Wilkins, p. 38

ÔNG QUAN GIÖÖÕA DIE

ÕA DIEÄÄN TN TÍÍCH LOÃ HÔ

TTÖÖÔNG QUAN GI TOTOÁÁC DOC DOØØNG CHA

NG CHAÛÛY VAY VAØØ TTÍÍN HIEN HIEÄÄU DOPPLER MA

CH LOÃ HÔÛÛ VÔVÔÙÙI VAI VAÄÄN N U DOPPLER MAØØUU

TL : Feigenbaum H, Armstrong WF, Ryan T. Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott Williams & Wilkins, p. 40

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM SIEÂU AÂM DOPPLER: KHAÛÛO SAO SAÙÙT CAT CAÙÙC DOC DOØØNG BÌNH TH SIEÂU AÂM DOPPLER: KHA

NG BÌNH THÖÖÔÔØØNGNG

- Doøng van 2 laù :

* Soùng E; soùng A

* E/A > 1

* V soùng E: 0,9m / giaây (0,6 - 1,3 m/giaây)

- Doøng ÑMC :

V = 1,35 m/giaây (1 - 1,7 m/giaây)

- Doøng 3 laù

:

V = 0,5 m/giaây (0,3 - 0,7 m/giaây)

- Doøng ÑMP

:

V = 0,75 m/giaây (0,6 - 0,9 m/giaây)

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

(CURSOR) DOPPLER XUNG: CON TROÛÛ (CURSOR) DOPPLER XUNG: CON TRO ÒNH VÒ (SAMPLE VOLUME LOCATOR) VAVAØØ MAÃU MAÃU ÑÑÒNH VÒ (SAMPLE VOLUME LOCATOR)

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNGNG

T KHAÙÙM NGHIE SIEÂU AÂM TIM SIEÂU AÂM TIM

NG VAN 2 LAÙÙ DOPPLER DOØØNG VAN 2 LA DOPPLER DO T TRAÙÙI)I) (NH(NHÓÓ TRATRAÙÙI I ----> THA

> THAÁÁT TRA

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

NG SIEÂU M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM AÂM TIM

DOPPLER DOØØNG MA DOPPLER DO

NG MAÙÙU QUA VAN

U QUA VAN ÑÑMCMC

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

DOPPLER DOØØNG MA DOPPLER DO

NG MAÙÙU QUA VAN

U QUA VAN ÑÑMPMP

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

DOPPLER DOØØNG HÔ DOPPLER DO

VAN 3 LAÙÙ NG HÔÛÛ VAN 3 LA

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

AAÙÙP DUP DUÏÏNG LAÂM SA

NG LAÂM SAØØNG CU

A DOPPLER TIM NG CUÛÛA DOPPLER TIM

- Ño dieän tích môû van 2 laù:

Coâng thöùc Liv Hattle S = 220 / PHT PHT = Pressure Half Time

- Ñoä cheânh aùp löïc ngang van:

Coâng thöùc Bernouilli giaûn löôïc : Δ P = 4V2

- Ño dieän tích môû van baèng phöông trình lieân tuïc: V1 x S1 = V2 x S2

KYÕ THUAÄÄT KHA KYÕ THUA

T KHAÙÙM NGHIE

NG SIEÂU AÂM TIM M NGHIEÄÄM BAM BAÈÈNG SIEÂU AÂM TIM

AAÙÙP DUP DUÏÏNG LAÂM SA

NG LAÂM SAØØNG CU

A DOPPLER TIM NG CUÛÛA DOPPLER TIM

- Ño cung löôïng tim:

CLT = TPVTM x DT x TS

TPVTM : Tích phaân vaän toác maùu theo thôøi gian VTI

(Velocity time integral)

DT : Dieän tích van (cm 2) TS : Taàn soá tim

- Phaùt hieän doøng chaûy thoâng trong tim (Shunts):

TD: TLN, TLT,...

- Ño aùp löïc ÑMP

- Phaùt hieän vaø ñònh löôïng hôû van

CACAÙÙC KYÕ THUA

C KYÕ THUAÄÄT MÔT MÔÙÙII

trong loloøøngng ÑÑMVMV

trong buobuoààngng timtim

(cid:132)(cid:132) SieâuSieâu aâmaâm timtim trong (cid:132)(cid:132) SieâuSieâu aâmaâm trong (cid:132)(cid:132) SieâuSieâu aâmaâm timtim 3 3 chiechieààuu (cid:132)(cid:132) Doppler

Doppler moâmoâ côcô timtim ((Tissu

Tissu Doppler Imaging

Doppler Imaging--TDI)TDI)

DOPPLER MOÂ CÔ TIM DOPPLER MOÂ CÔ TIM

(cid:132) Cuøng nguyeân taéc Doppler doøng maùu (cid:132) Muïc tieâu : moâ cô tim thay vì hoàng caàu

C DOPPLER MOÂ CÔ TIM NGUYEÂN TAÉÉC DOPPLER MOÂ CÔ TIM NGUYEÂN TA

TL : Feigenbaum H, Armstrong WF, Ryan T. Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott

Williams & Wilkins, p. 53

DOPPLER MOÂ CÔ TIM : MOÂ CÔ TIM XA ÑÑAAÀÀU DOU DOØØ DOPPLER MOÂ CÔ TIM : MOÂ CÔ TIM XA (TAÂM THU) CHO U XANH, VEÀÀ PHPHÍÍA A ÑÑAAÀÀU DOU DOØØ (TAÂM THU) CHO MAMAØØU XANH, VE

MAMAØØU U ÑÑOOÛÛ

TL : Feigenbaum H, Armstrong WF, Ryan T.

Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott Williams & Wilkins, p. 53

DOPPLER MOÂ CÔ TIM : TM DOPPLER MOÂ CÔ TIM : TM

TL : Feigenbaum H, Armstrong WF, Ryan T. Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott

Williams & Wilkins, p. 54

T DOPPLER DOPPLER MOÂ CÔ TIM : CAÉÉT DOPPLER DOPPLER MOÂ CÔ TIM : CA XUNG ÔÛÛ PHAPHAÀÀN BEÂN VO XUNG Ô

NG VAN 2 LAÙÙ N BEÂN VOØØNG VAN 2 LA

TL : Feigenbaum H, Armstrong

WF, Ryan T. Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott Williams & Wilkins, p. 54

ÔNG U THÒ PHÖÖÔNG

SÔ SÔ ÑÑOOÀÀ BIEBIEÅÅU THÒ PH P KHAÛÛO SAO SAÙÙT T PHAPHAÙÙP KHA NG 2 LAÙÙ DOPPLER MOÂ VOØØNG 2 LA DOPPLER MOÂ VO ÔÔÛÛ 2 2 ÑÑIEIEÅÅM : TM : TÍÍNH NH ÑÖÑÖÔÔÏÏC C STRAIN RATE STRAIN VAØØ STRAIN RATE STRAIN VA

(cid:132) Strain : keùo caêng (cid:132) Strain rate : vaän toác

keùo caêng

TL : Feigenbaum H, Armstrong WF, Ryan T. Feigenbaum’s echocardiography, 6th ed 2005. Lippincott Williams & Wilkins, p. 55