Ph n 2ầ

ơ ở

ủ

Ch

ng

ế ọ ợ

ươ ươ ng 1: C  s  kinh t  h c c a ph pháp phân tích chi phí l i ích (CBA)

ơ ở

ợ ủ

ụ ế

ế ọ C  s  kinh t  h c phúc l i c a  CBAM c tiêu kinh t  trong Phân tích CBA

T i  u Pareto và các khái ni m v  hi u qu

ố ư ệ ề ệ ả

Phân bi t c i thi n Pareto th c t  và c i thi n Pareto ti m

ự ế ệ ề ế ả ệ ả

năng

ơ ở ạ

ủ

ứ C  s  đ o đ c c a CBA

ủ ơ ở ạ

ể ượ ề ự ụ ề ượ c phát bi u theo 3 ti n đ  sau:  ạ c đánh giá d a trên

ộ ố ớ ụ ườ i ứ C  s  đ o đ c c a CBA đ Các hàng hoá d ch v , ho t đ ng đ ị ủ ữ c a chúng đ i v i con ng tính h u d ng

S  l i ích đ i v i con ng

ự ợ ố ớ ườ ượ i đ

, và các cá nhân này đ

ợ ủ ườ ố ấ l i ợ ự c đánh giá d a vào  ư ượ ố ớ c coi nh   ọ i đánh giá t t nh t phúc l i c a chính h ích đ i v i cá nhân ng

Phúc l i c a

ả ượ ề ế ả các cá nhân đ u ph i đ c tính đ n ợ ủ t t cấ

ụ

ế

M c tiêu kinh t  trong Phân  tích CBA ườ ộ ỗ M i xã h i th

ụ ng có 3 m c tiêu chính:

C i thi n phúc l i kinh t : ế

ợ ả ệ

C i thi n công b ng xã h i: ộ

ả ệ ằ

C i thi n ch t l ệ

ấ ượ ả ườ ng môi tr ng:

ế

ụ

ươ ụ

M c tiêu kinh t  trong Phân  tích CBA CBA đánh giá s   a thích c a các ph ự ư

ng án theo m c

ợ ầ ủ ế tiêu đ u tiên, phúc l i kinh t .

ụ ạ ườ ượ ườ ng đ c đo l ng

Hai m c tiêu còn l i: xã h i và môi tr ế ủ theo đóng góp c a chúng đ n kinh t

ộ ế

ả ụ

ộ

Đ  tho  d ng (utility)

ạ ự ự

ợ ề ủ ả ụ ự ơ

B t c  đi u gì ích l i đ u đem l i s  tho  d ng. S  tho   ả ấ ứ ề ờ ố ụ d ng mang ý nghĩa c a đ i s ng khá h n, s  tho  mãn,  ị ạ h nh phúc, c m giác d  ch u ho c đi u gì đó t t h n

ả ố ơ ặ ề ả ễ

Ng

ề ấ ợ

ượ ạ ả ụ ạ ự ấ ệ ơ ạ

ề ị ạ c l i, đi u gì b t l i, có h i thì đem l i s  không  ờ ố ả tho  d ng, mang ý nghĩa đ i s ng t  h n, b t h nh, c m  ấ ặ giác khó ch u ho c đi u gì đó x u đi

ố ư

T i  u Pareto

Khái ni m t i  u Pareto: Tình tr ng kinh t  trong đó

ạ ệ

ế ườ ố ư ể i khác nghèo

không ai có th  giàu lên mà không làm ng đi.

Khái ni m “giàu” và “nghèo” nói v  s  tho  d ng

ả ụ ề ự ệ

T i  u Pareto đ t đ

ố ư ả ả c khi t t c  các kh  năng làm tăng

ượ ợ phúc l i đã đ ạ ượ ấ ế ử ụ c s  d ng h t

M c tiêu c a phúc l i kinh t  là tình tr ng t i  u Pareto

ố ư ợ ụ ủ ế ạ

ố ư

T i  u Pareto

ố ư

T i  u Pareto

Chuy n t  a đ n b, c i thi n phúc l i c a B ch  có đ ệ ợ ủ

ế ể ừ ả

ợ ủ ể ượ c  ể ỉ ặ ả

ằ b ng cách gi m phúc l i c a A => Đi m a ho c b là đi m  ạ ố ư đ t t i  u Pareto

Nh ng đi m d ướ ườ i đ ợ ệ ả ả có kh  năng c i thi n phúc l i

ữ ể ệ ả ẫ ng UFUF là không hi u qu  vì v n

Gi  s  xã h i đang

ộ ả ử ở ể ỳ ự ổ ạ ấ

ợ ẽ

đi m c, b t k  s  phân b  l i nào  ằ n m trong tam giác abc s  làm tăng phúc l i cho hai cá  nhân mà không làm cho ai khác nghèo đi

ố ư

T i  u Pareto

Ví d  minh ho : Gi  s  A và B hi n nh n đ ả ử

ụ ợ ậ

ỗ ổ ề

ườ ộ ự ợ ề

ượ ệ ạ c phúc l i  ợ i. T ng phúc l i là $50.  (quy thành ti n) là $25 m i ng ổ Chính quy n đang xem xét m t d  án tăng t ng phúc l i  lên $100

Trong đi u ki n nào thì k t qu  d  án s  làm A và B t t  ố ế

ả ự ẽ ề ệ

ờ ệ ạ ể ơ h n th i đi m hi n t i

ố ư

T i  u Pareto

ố ư

T i  u Pareto

C  A và B đ u thích đ

ể ế ượ

ể ườ ề ớ ạ ườ ng gi i h n Pareto (Pareto frontier) (đ ấ c chuy n đ n b t kì đi m nào  ng bc) ả trên đ

Nh ng đi m này đ t hi u qu  Pareto

ữ ệ ể ạ ả

Xã h i nên th c hi n d  án này ự

ự ộ ệ

ố ư

T i  u Pareto

ơ ả ọ ệ

Nguyên t c c  b n cho l a ch n là c i thi n Pareto th c  ự i giàu lên

ự ự ế ả ấ ắ ệ ườ ộ ả

ị ế t . C i thi n Pareto th c t  làm ít nh t m t ng và không ai b  nghèo đi

ỉ ớ ạ ị

Tuy nhiên, đi u này làm quy t đ nh ch  gi i h n trong các  ế ng án thu c tam giác abc

ề ộ ươ ph

ố ư

T i  u Pareto

ả ử ự ạ ằ ẫ ế ườ ớ ạ ng gi i h n

Gi  s  d  án d n đ n tình tr ng n m ngoài đ Pareto:

A giàu lên trong khi B nghèo đi (đi m e)

ể

B giàu lên trong khi A nghèo đi (đi m d)

ể

ắ ố ư ậ ạ ạ

ạ Các tình tr ng này vi ph m nguyên t c t i  u Pareto. V y ta  ỏ có nên lo i b  chúng không?

ố ư

T i  u Pareto

ố ư

T i  u Pareto

ươ

ợ ủ

ả

Ph

ng án d: Phúc l i c a A gi m còn $10 và B tăng lên $90

ả ử

ậ

ề

ươ

ế

Gi  s  chính quy n ch p nh n ph

ể

ấ ố ạ

ượ

ượ

sách (có th  là phân ph i l i) sao cho B đ

ề ng án d và đi u ti t chính  c $60 và A đ

c $40

ố ơ

ư ậ

ớ

ề

ả

ả

ươ

Nh  v y, c  A và B đ u có kh  năng t t h n v i ph

ng án d

ượ

D  án d đ ự

ọ ớ

ệ ệ

ả ề

ố

ề

ế

ề c g i là c i thi n Pareto ti m năng (Potential Pareto  ệ improvement), v i đi u ki n vi c đi u ti t chính sách không t n  kém

Trên th c t , r t hi m d  án tho  mãn nguyên t c c i  ả ự

ự ế ấ ả

ệ ế ậ ấ ắ ự

ể ả ế

ế ượ ể ề ế ự ế ắ ấ ề ỉ ả thi n Pareto th c t . N u ta ch  ch p nh n các d  án tho   ộ ẽ mãn nguyên t c này thì xã h i s  không th  gi i quy t  ả ượ đ c nhi u v n đ  có th  gi i quy t đ c

M t d  án có ng

ộ ự ẻ ấ

ư ể ề ặ ệ

ườ ượ i đ ườ ượ i đ ộ ả ớ ơ ố ộ ả ệ ề ệ ợ c k  m t, nh ng l i ích l n h n  c có th  đ n bù (ho c h i l ) là  thì đó là m t c i thi n Pareto ti m năng (c i thi n

chi phí, và vi c ng ả kh  thi  Kaldor­Hicks)

ằ ự ế ả

L u ý r ng ng ẻ ả

ườ ượ ợ ầ ấ ề ắ ệ ế

ự ư i đ c l i không nh t thi t ph i th c s   ề ấ ề đ n bù cho k  m t. Đi u c n thi t là v  nguyên t c, vi c  ề đ n bù là kh  thi

ề ệ

C i thi n Kaldor – Hicks (c i thi n Pareto ti m năng)  ả ư ộ c s  d ng ph  bi n nh  m t tiêu chí hi u qu  trong

ệ ử ụ ổ ệ ế ả

ả ượ đ CBA

ề

ự ắ ọ ệ ự ươ ợ

ả C  s  c a nguyên t c c i thi n Pareto ti m năng: B ng cách l a ch n các d  án có l i ích ròng d ả ổ ế

ơ ề ệ i b  thi t trong XH vì XH giàu h n có nhi u kh  năng

ườ ơ ở ủ ằ ng, XH  ữ ề ẽ ố s  t i đa hoá t ng tài s n. Đi u này gián ti p giúp nh ng  ả ườ ị ng giúp ng ơ i nghèo h n

ẽ ự

ệ ế ắ

ướ ế ẽ ể

Các d  án khác nhau s  có các nhóm ng thi t khác nhau. Vì th , n u nguyên t c đ ợ lý, chi phí và l i ích s  có xu h ượ ợ ể ẽ cá nhân s  có th  nh n đ các d  ánự

ừ ậ ươ ậ ườ ượ ợ ị c l i/b   i đ ợ ụ ượ c áp d ng h p  ỗ ng trung bình hoá đ  m i  ợ ng t  t p h p c l i ích ròng d

ủ

ơ ở

ế

ợ

ư ộ ướ ợ ủ ẵ

ế ọ C  s  kinh t  h c vi mô c a  CBAVai trò c a lý thuy t kinh t  vi mô trong CBA ế ủ Đ ng c u và l i ích ầ Đ ng cung và chi phí T i sao giá s n lòng tr  nh  m t th ả

c đo l i ích c a

i tiêu dùng

ư ả ạ ấ ườ ộ ố ợ ặ ế ườ ườ ạ ườ ng Th ng d  tiêu dùng, th ng d  s n xu t và l i ích XH ròng ặ  nh h Ả ặ ư ạ ưở ng m t s  lo i bi n d ng th ng g p

Cai thi n Pareto la  s  dich chuyên hu ng t ́ ́ ơ ự i tô i uu  ̂ ̀ ́ ́

̀ ̉ ̣ ̉ ̛

̀ ́ ́ ̛ơ ̀ ̛ơ ̂ ọ

Th  tr ị ườ ị

̂ ̣ ̂ ẹ ̀ ế co  i t nhâ t m t ngu i gia u le n ma   ̆ạ vê  m t kinh t   ̂ ẹ t.  kho ng ai bi thi

ể ượ ợ ộ ườ ỗ ổ ậ i tham giá có th  đ

ấ ả ạ ng c nh tranh là m t tho  thu n trao đ i hàng hoá  ụ và d ch v  trong đó m i ng c l i và  không ai m t mát

=> Th  tr ị ườ ả

ạ ữ ế

ng c nh tranh là h u ích cho XH vì nó khuy n  ệ khích c i thi n Pareto

ị ườ

ả

ấ B n ch t th  tr

ng

Đóng vai trò quan tr ng trong 3 ho t đ ng c a n n kinh

ọ ộ ủ ạ ề

ổ ả ấ ế t : s n xu t, trao đ i, tiêu dùng

ự ậ

Là s  tho  thu n b t kì trong đó có s  trao đ i s n ph m  ẩ i bán

ấ ậ ượ ườ ố ặ ả cu i cùng ho c nh p l ự ổ ả ườ i mua và ng ữ ng gi a ng

ẩ ổ ữ ộ ạ ề

S n ph m đ ả ườ ng

c trao đ i b ng ti n + tác đ ng qua l i gi a  ườ ượ i mua ng ằ i bán hình thành giá

ị ườ

ạ

ả

Th  tr

ng c nh tranh hoàn h o

̀

́

ề

̛ơ

S  l

́ ̛ơ ng: Nhi u ngu i mua va  ngu i ba n do đo  kho ng ai co

̂ ̀

́ ́

̀

̀ ̛ơ

ọ

ố ượ ́ ̀

̀ ́ ́

̂ ́

́ ̂ ạ

̛ơ

̀ ̀ ̀ ̛ơ thê ta c đ ng đê n gia . Ngu i mua va  ngu i ba n đê u la   ngu i châ p nh n gia .

̀

̃

̀

̛ơ

̉

Di chuyên: tham gia va  r

̀ ̀ ơ i bo thi tru ng dê  da ng.

̀

́

̀

̉ ̉ ̣

ự

San phâm: tuong t  nhau (đô ng nhâ t vê  san phâm).

́

̀

̀

̂ ẹ

ế

̉ ̉ ̛ ̛ ̉ ̉

ự

Phan  ng kho ng han ch : kho ng co  s  can thi p vê  cung câ u  ̂

̣

̂ ́ ̉ ư ́ cua chi nh phu.

̂

̀

̉ ̉

Tho ng tin hoa n hao

̉

C u ầ

C u là hành vi  ng x  c a ng

ử ủ ứ ầ ườ i mua

Lu ng câ u: la  lu ng ha ng ho a ma  ngu i mua să n  ̀

́ ̀ ̃ ̀ ̀ ̛ơ ̛ơ ̣ ̛ơ ̣

̆ ́ ̀ ̀ ̉ ̀ sa ng va  co  kha na ng mua.

́ ̀ ́ ̂ ẹ ạ ̣

Quy lu t câ u cho ră ng co  mô i quan h  nghich biê n  ́ ̀ gi a gia  ca va  lu ng câ u.

̂ ́ ̃ ̀ ̀ ư ̉ ̛ơ ̣

ườ

ầ Đ ng c u

Đu ng câ u la  đu ng thăng dô c xuô ng biêu diê n s   ự

̀ ́ ̃ ̀ ̛ơ ̉ ̉

̀ ̛ơ ̀ ̉ ̉ ̀ ̛ơ ̣ ́ ́ thay đôi cua lu ng câ u theo gia .

Đ ng c u d c xu ng do l i ích biên gi m d n + s  thay  ợ

ự ố ố ầ ầ ả

ườ ế ữ th  gi a các hàng hoá.

Hình d ng đ

ạ ụ ế ị ị ng c u ph  thu c vào th  hi u, quy mô th

ườ ế ườ ộ ầ ố ự ng, các y u t  t  nhiên, etc tr

ứ

ả ẵ M c giá s n lòng tr

Đ ng c u th  hi n m c giá s n lòng tr  (l i ích biên)

ả ợ ườ ứ ầ ể ệ ẵ

T ng giá s n lòng tr  = di n tích d ằ

ổ ệ ẵ ả ầ ướ ườ i đ ng c u và bên

ể trái đi m cân b ng

ả ướ ợ c đo l i ích trong tiêu dùng

T ng giá s n lòng tr  là th ẵ i mua

ườ ổ ủ c a ng

ặ

ư Th ng d  tiêu dùng

Th ng d  tiêu dùng (CS) là chênh l ch gi a t ng m c s n

ặ ứ ẵ ữ ổ ư

ả ả ệ ả ự ự ả lòng chi tr  và kho n ph i tr  th c s

Khi xác đ nh đ ơ ả ệ

ị ượ ườ ư ầ ặ c đ ng c u thì th ng d  tiêu dùng là

ộ ể khái ni m c  b n trong CBA đ  đánh giá tác đ ng

ư

ổ

ặ

Thay đ i th ng d  tiêu dùng

Giá gi m t  P1 xu ng P* ừ

ố ả

L ng c u tăng t  Q1 lên Q*

ượ ừ ầ

Thay đ i trong CS là hình P1ABP* bao g m:

Tam giác ABC do tiêu dùng tăng thêm

P1ACP* do giá r  h n ẻ ơ

ổ ồ

Cung

Cung th  hi n hành vi  ng x  c a ng

ử ủ ứ ể ệ ườ i bán

́ ̀ ́ ̃ ̀ ̛ơ ̛ơ ̣ ̛ơ ̣

Lu ng cung la  lu ng ha ng ho a ma  ngu i ba n să n  ̀ ̀ ́ sa ng va  co  kha na ng ba n

̆ ̀ ̀ ́ ̉

Quy lu t cung cho ră ng co  mô i quan h  thu n chi u

̀ ́ ́ ̂ ẹ ậ ề ạ

̂ ́ ̃ ư ̛ơ ̣ ̀ gi a gia  va  lu ng cung

ườ

Đ ng cung

́

̂

̃

́

̀

Đu ng cung la  đu ng thăng dô c le n biêu diê n mô i quan

̛ơ ̂

̃

́

ư

̀ ̛ơ ̛ơ ̣

̀ ̀ ẹ h  gi a gia  va  lu ng cung

ườ

ả

ầ

Đ ng cung d c lên ph n ánh l i t c biên gi m d n (hay chi  ệ

ợ ứ ử ụ

ố ầ

ầ

ả ố ớ phí biên tăng d n) đ i v i vi c s  d ng đ u vào

ạ

ườ

ệ ả

ụ

ộ

Hình d ng đ

ấ ng cung ph  thu c vào công ngh  s n xu t

̉ ̉

ơ ộ Chi phí c  h i

Đ ng cung th  hi n chi phí biên đ  s n xu t thêm hàng

ể ả ấ ể ệ

ườ hoá

T ng chi phí ngu n l c đ

ộ ấ

ả ượ ổ ứ ồ ự ệ ng = di n tích d ể ả ượ ử ụ c s  d ng đ  s n xu t ra m t  ướ ườ ng cung   i đ m c s n l

Chi phí này cũng là chi phí c  h i c a nh p l

ơ ộ ủ ậ ượ ng

ơ ộ Chi phí c  h i

ượ

ậ ượ

ỏ

ề

ể

Chi phí là l

ng ti n b  ra đ  mua nh p l

ng

ơ ộ

ộ

Chi phí c  h i là kho n thu nh p có th  ki m đ ả

c theo m t

ươ

ố

ậ ử ụ

ế ể ậ ượ

ấ s  d ng nh p l

ượ ng đó

ph

ng án khác t t nh t

ạ

ủ

ả

Trong th  tr ậ ượ

ề

ằ i s  d ng ti m

ề ườ ử ụ ủ

ơ ộ ế

ậ

ng c nh tranh hoàn h o, chi phí b ng ti n c a  ề ọ ng đ n thu nh p ti m năng c a h

ị ườ ng s  b ng chi phí c  h i vì nhi u ng ề ấ ươ

ậ ượ nh p l ế ử ụ ng án s  d ng thay th .

ẽ ằ nh p l năng s  ẽ đ u giá  trong ph

ặ

ấ

ư ả Th ng d  s n xu t

Th ng d  s n xu t (PS) là s  chênh l ch gi a t ng doanh  ự

ữ ổ ấ ệ ặ

ấ ả ư ả thu và chi phí s n xu t

Th ng d  s n xu t là l i ích kinh t  c a ng

ế ủ ư ả ợ ặ ấ ườ i bán

ặ

ấ ư ả Th ng d  s n xu t

ư

ộ

ặ

Th ng d  xã h i (SS)

T ng l i ích = di n tích d

ợ ổ ệ ầ ướ ườ i đ ng c u

T ng chi phí = di n tích d

ổ ệ ướ ườ i đ ng cung

L i ích ròng = T ng l i ích – t ng chi phí

Net social benefit = Total willingness to pay –

ợ ợ ổ ổ

Opportunity cost = consumer surplus + producer surplus

ộ

ặ

ư Th ng d  xã h i

Trong th  tr

ả ng c nh tranh hoàn h o, cân b ng th  tr ng

ị ườ ặ ằ ồ ự ạ ư ộ ổ

ị ườ ạ ố ự ố t i đa hoá th ng d  xã h i (s  phân b  ngu n l c đ t t i  ư u Pareto)

T i  u Pareto đ t đ

ố ư ạ ượ ườ ả

i tiêu dùng tr  cho  ể ả ấ ằ c khi giá ng ộ hàng hoá b ng chi phí biên xã h i đ  s n xu t hàng hoá đó

B t k  nguyên nhân nào làm s n l

ấ ỏ

ể ượ ệ ộ ổ ả ượ ng ch ch kh i đi m  ư ặ c

ỳ ấ ằ cân b ng cũng gây t n th t (th ng d  xã h i không đ ố t i đa hoá)