Bài giảng Thị trường chứng khoán - Chương 8: Giao dịch chứng khoán

Kết cấu chương 8:

Chương 8 : GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN

8.1 GDCK trên thị trường tự do 8.2 GDCK trên thị trường OTC 8.3 GDCK trên thị trường tập trung 8.4 Các GDCK đặc biệt

8.1 Giao dịch chứng khoán trên thị trường tự do

8.2 Giao dịch chứng khoán trên thị trường OTC

3 4

Việc chuyển nhượng được thực hiện bằng văn bản theo cách thông thường hay bằng cách trao tay cổ phiếu.

Thị trường OTC là thị trường không có trung tâm giao dịch tập trung, đó là mạng lưới các nhà môi giới và tự doanh chứng khoán mua bán với nhau và với các nhà đầu tư.

Đặc điểm quan trọng để phân biệt OTC với thị trường tập trung là cơ chế xác lập giá bằng hình thức thương lượng và thỏa thuận song phương giữa người mua và người bán là chủ yếu. Ban đầu thì hình thức thương lượng là trực tiếp, ngày nay việc thương lượng thực hiện bằng hệ thống máy tính điện tử.

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN

8.3 Các giao dịch chứng khoán trên thị trường tập trung

- Thời gian giao dịch - Đơn vị giao dịch - Đơn vị yết giá - Biên độ giao động giá - Giá tham chiếu - Lệnh giao dịch - Hệ thống giao dịch - Phương thức khớp lệnh Mô hình hệ thống giao dịch bao gồm: - SGDCK: đóng vai trò chủ thể quản lý thị trường, quản lý giao dịch và thực hiện khớp các lệnh tập trung. - TTLK và TTBT: đóng vai trò lưu ký chứng khoán và thực hiện thanh toán bù trừ chứng khoán cho các thành viên và nhà đầu tư. - Thành viên thị trường: Đóng vai trò là nhà tạo lập thị trường và người môi giới giao dịch cho nhà đầu tư. - Các nhà đầu tư.

1

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN

* Đơn vị giao dịch

*Thời gian giao dịch

Tại Việt Nam (HOSE) có 5 phiên giao dịch trong tuần (thứ 2 đến thứ 6). Đối với CP và chứng chỉ quỹ:

SGDCK TP.HCM

SGDCK HN

PHƯƠNG THỨC GIAO DỊCH

BuỔI

THỜI GIAN

SGDCK TP.HCM

SGDCK HN

Đơn vị GD 1 Lô = 100 đơn vị

1 Lô = 100 cổ phiếu

9h-9h 15'

Khớp lệnh định kỳ mở cửa

Khớp lệnh liên tục

Bội số của 1: [1-50.000 lô]

SÁNG

GD Khớp

9h 15'-11h 30' Khớp lệnh liên tục 9h-11h 30'

Giao dịch thỏa thuận

lệnh

THỜI GIAN NGHỈ (11H 30'-13H)

(Bội số của 100: [100 – 5.000.000 đơn vị)

13h-14h-30' Khớp lệnh liên tục

Áp dụng lô chẵn và cả lô lẻ

CHIỀU

14h 30'-14h 45'

GD Thỏa thuận

Khớp lệnh định kỳ đóng cửa

Khớp lệnh liên tục Khớp lệnh định kỳ đóng cửa

13h-15h

Giao dịch thỏa thuận

Trái phiếu không quy định đơn vị giao dịch

Đối với trái phiếu : Giao dịch thỏa thuận

8 8

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN

Áp dụng lô chẵn và lẻ (KL định kỳ áp dụng lô chẵn)

* Đơn vị yết giá

* Biên độ giao động giá

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN

SGDCK TP.HCM

SGDCK HN

Mức giá

Đơn vị yết giá

Là giới hạn % tối đa giá có thể tăng hoặc giảm trong một phiên giao dịch. Tại HSX là 7%, HNX là 10%.

Là mức biến động tối thiểu của giá chứng khoán

<10.000 đồng 10 đồng

10.000 - 49.950 đồng 50 đồng 100 đồng

>= 50.000 đồng 100 đồng Giao dịch thỏa thuận không quy định đơn vị yết giá

* Giá tham chiếu

Là mức giá cơ bản để làm cơ sở tính toán giá trần và giá sàn trong ngày giao dịch

Tại HOSE giá tham chiếu của CK bình thường là giá đóng cửa của ngày hôm trước.Ngoài ra còn có các trường hợp khác như:

 Giá trần =Giá tham chiếu + (Giá tham

- Giá tham chiếu đối với cổ phiếu sau khi công ty phát

hành thêm.

chiếu*Biên độ giao động giá) Giá trần làm tròn xuống.

- Giá tham chiếu đối với cổ phiếu trong trường hợp tách

 Giá

sàn=Giá

tham chiếu

-(Giá

tham

gộp cổ phiếu.

chiếu*biên độ giao động giá)

Giá sàn làm tròn lên.

- Giá tham chiếu đối với cổ phiếu trong trường hợp giao dịch không được chia cổ tức và các quyền kèm theo

....

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN 8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN * Giá tham chiếu

2

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN

* Giá tham chiếu

a. Lệnh Giới hạn (Limit Order – LO)

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN * Lệnh giao dịch

Giá tham chiếu đối với chứng khoán mới

Là lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn.

đưa vào niêm yết: Tổ chức niêm yết và đơn vị làm tư vấn niêm yết sẽ đưa ra mức giá giao dịch dự kiến để làm giá tham chiếu trong ngày giao dịch đầu tiên.

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN * Lệnh giao dịch

a. Lệnh Giới hạn (Limit Order – LO)

Vd:(Sổ lệnh trong thời gian khớp định kỳ)CP A ,giá tham chiếu 99

KL mua

Giá mua Giá bán

KL bán

5.000

100

98 100

1.000 1.500

- Sử dụng trong khớp lệnh định kỳ và liên tục. - Lệnh có hiệu lực từ khi được nhập vào hệ thống giao dịch cho đến lúc kết thúc ngày giao dịch hoặc đến khi lệnh bị hủy bỏ.

Kết quả khớp : - Giá khớp : 100 - Khối lượng : 2.500

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN * Lệnh giao dịch

b. Lệnh thị trường (MP)

Vd: Sổ lệnh cp XYZ như sau:

KL mua Giá mua Giá bán KL bán

9000 MP

3000

Là lệnh yêu cầu thực hiện theo giá tốt nhất có thể được mà không có ràng buộc hay giới hạn nào ngay khi lệnh được chuyển tới sàn.

2000

99.5

1500

- Áp dụng trong khớp lệnh liên tục. - Được ưu tiên hàng đầu trong trong các thứ tự ưu tiên khi tham gia đầu giá.

Kết quả khớp: 3000 (98) 2000 (99) 1500 (99.5) 2500 ( MP) được chuyển thành LO tại mức giá 100.

- Nếu sau khi so khớp lệnh mà khối lượng đặt lệnh của MP vẫn chưa thực hiện hết thì MP được chuyển thành lệnh giới hạn mua (bán) tại mức giá cao ( thấp) hơn một bước giá so với giá giao dịch cuối cùng trước đó. - Không được nhập lệnh khi không có lệnh đối ứng.

3

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN * Lệnh giao dịch

c. Lệnh GD tại mức giá khớp lệnh

Lệnh thực hiện tại mức giá khớp lệnh vào thời điểm khớp lệnh. - Lệnh ATO : áp dụng trong thời gian khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa. - Lệnh ATC : áp dụng trong thời gian khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa.

- Lệnh này không đưa ra mức giá cụ thể mà chỉ cần ghi lệnh “ATO”, hoặc “ATC”. - Lệnh được tự động hủy sau đợt khớp lệnh nếu lệnh không được khớp hoặc chỉ khớp một phần. - Lệnh này được ưu tiên khớp trước lệnh giới hạn.

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN * Lệnh giao dịch d. Lệnh khác

* Các phương thức đấu giá tại SGDCK

 Lệnh dừng  Lệnh sửa đổi.

 Lệnh hủy bỏ.

a. Đấu giá theo giá b. Đấu giá theo lệnh

b. Đấu giá theo lệnh (Khớp lệnh) *Quy tắc phân phối lệnh

b. Đấu giá theo lệnh (Khớp lệnh)

1.Ưu tiên về giá:

Mua

Giá

A :300

17.6

B:500

17.7

C:600

17.8

D:900

17.9

A mua được 100.

Theo quy tắc này,đối với lệnh mua thì lệnh nào có giá đặt mua cao hơn sẽ được ưu tiên thực hiện trước; còn đối với lệnh bán thì lệnh nào có giá đặt bán thấp hơn sẽ được ưu tiên thực hiện trước. Vd E muốn bán 2100 cồ phiếu X

Là một phương thức đấu giá được thực hiện bằng cách khớp trực tiếp các lệnh mua và lệnh bán trên cơ sở cạnh tranh nhằm tìm ra mức giá giao dịch hợp lý tốt nhất đối với người mua và người bán.

8.4 Qui định trong GDCK tại TTCK VN * Lệnh giao dịch c. Lệnh GD tại mức giá khớp lệnh

4

b. Đấu giá theo lệnh (Khớp lệnh)

b. Đấu giá theo lệnh (Khớp lệnh) *Quy tắc phân phối lệnh

Mua

Giá

Thời gian

A: 300

17.7

9h 5

B: 500

17.7

9h 10

C : 600

17.7

9h 12

*Quy tắc phân phối lệnh

D :900

17.7

9h 15

2.Ưu tiên về thời gian. Theo nguyên tắc này, nếu các lệnh có cùng mức giá như nhau thì lệnh nào đặt trước sẽ được ưu tiên thực hiện trước.

Vd: E bán 2100 cp X

D chỉ mua được 700.

* Khớp lệnh định kỳ

b. Đấu giá theo lệnh (Khớp lệnh)

3.Ưu tiên về khách hàng. 4.Ưu tiên về khối lượng. 5.Lựu chọn ngẫu nhiên. (Việt Nam chỉ áp dụng ưu tiên về giá và thời gian)

Là một hình thức khớp lệnh được thực hiện bằng cách tập hợp các lệnh giao dịch trong một khoảng thời gian nhất định, trên cơ sở đó tiến hành xác định mức giá giao dịch duy nhất cố định.

- Các lệnh mua vá bán được tập trung trong một

khoảng thời gian nhất định .

- Các giao dịch được tiến hành đồng thời tại

cùng một mức giá cố định

* Khớp lệnh định kỳ

- Khớp lệnh định kỳ - Khớp lệnh liên tục

- Hợp lý về khối lượng chứng khoán giao dịch: + Khối lượng chứng khoán giao dịch phải ở lô chẵn. 1.Lập sổ lệnh: Nguyên tắc tập hợp lệnh vào sổ: - Lệnh tập hợp trong một khoảng thời gian nhất định. - Đảm bảo tính hợp lý về giá : + Khối lượng chứng khoán ghi trong lệnh

+ Giá của lệnh nằm trong giới hạn cho phép . + Giá của lệnh phải đảm bảo tính hợp lý về đơn vị không được vượt quá quy định về khối lượng giao dịch tối đa cho một lệnh. yết giá. - Lệnh được sắp xếp theo đúng thứ tự ưu tiên

5

* Khớp lệnh định kỳ

3.Xác định giá và khối lượng khớp lệnh: - Nguyên tắc 1:Giá khớp lệnh là giá mà ở đó

khối lượng chứng khoán được mua và được bán lớn nhất.

2.Xử lý sổ lệnh: - Tính tổng khối lượng chứng khoán đặt mua và bán ở mỗi mức giá. - Cộng tích lũy khối lượng chứng khoán đặt mua và

- Nguyên tắc 2: Nếu có hai khối lượng khớp lệnh lớn nhất thì giá khớp lệnh là giá gần với giá tham chiếu nhất.

- Nguyên tắc 3 : Nếu có hai khối lượng khớp lệnh lớn nhất mà giá cùng gần với giá tham chiếu như nhau thì giá khớp lệnh là giá cao hơn

chứng khoán đặt bán theo nguyên tắc : đối với lệnh mua bắt đầu từ lệnh mua với giá cao nhất và đối với lệnh bán bắt đầu từ lệnh bán với giá thấp nhất.

Mua

Giá

Bán

B1:500

45.5 B10:300

Vd:

B2:200

B11:500

B3:700

B12:300

B4:900

48.5 B13:1000

Vào lúc 14h 30, tại HoSE, sổ lệnh của cổ phiếu A (giá tham chiếu 48.900đ), như sau:

B5:1500

B14:2000

B6:2000; D1:1000 49.5 B15:4000

B7:3000; D2:3000 50

B16:5000;D3:2000

B8:2000;

50.5 B17:4000;D4:4000

B9: 8000

B18:8500

Bảng khớp lệnh

- So khớp khối lượng chứng khoán chấp nhận mua và khối lượng chứng khoán chấp nhận bán ở từng mức giá để xác định khối lượng chứng khoán có thể giao dịch ở từng mức giá.

Lệnh được khớp Mua

Bán

Tên

MUA BÁN GIÁ KL Thực hiện KL Tích lũy Tích lũy KL

6

Lệnh còn lại

Mua

Giá

Bán

* Khớp lệnh liên tục

Vd: Cổ phiếu XYZ được giao dịch trong đợt khớp lệnh

lien tục như sau :

Đặt mua

Giá

Đặt bán

Lệnh

Khối lượng

M1 (9h 5)

150

44.9

M2 (9h 7)

45.0

M3 (9h 30)

45.1

M6 (9h 15)

45.2

M7 (9h 12)

45.3

M8 (9h 10)

Kết quả :Giao dịch 30 cổ phiếu XYZ tại mức giá 45.1.

Giá chứng khoán được thiết lập liên tục hay nói cách khác, các lệnh mua bán chứng khoán được thực hiện ngay nếu có thể so khớp được với nhau khi được chuyển tới sàn giao dịch.