Bài giảng Thống kê ứng dụng: Chương 3

ố ố ế ế

ườ ườ ể ể ị ị ế (cid:0)(cid:0) .. t ế t

ỳ ọ ỳ ọ ườ ườ ị ị ng h p không bi ng h p không bi ế (cid:0)(cid:0) . . t ế t

ị ị  Xây d ng gi ế .. ả ự thuy t (không) và đ i thuy t Xây d ng gi ế ả ự thuy t (không) và đ i thuy t  Sai l m lo i I và sai l m lo i II. ạ ầ ạ ầ Sai l m lo i I và sai l m lo i II. ạ ầ ạ ầ  Ki m đ nh k v ng: Tr ợ ỳ ọ ng h p bi Ki m đ nh k v ng: Tr ỳ ọ ợ ng h p bi  Ki m đ nh k v ng: Tr ợ ể Ki m đ nh k v ng: Tr ợ ể  Ki m đ nh t ể Ki m đ nh t ể ỷ ệ . l ỷ ệ l .

ị ị ể ể

ị ị ề ề ị ủ ị ủ ậ ấ ị ế là bài toán đi xác đ nh có nên ch p nh n là bài toán đi xác đ nh có nên ch p nh n thuy t ậ ấ ị ế thuy t ố ủ ổ ẳ ố ủ ổ ẳ ộ ộ

ế ế t là gi t là gi là m t ộ ệ HH0 0 , , là m t ộ ệ

ạ ạ ẳ ẳ

 Ki m đ nh gi ả Ki m đ nh gi ả ỏ ộ hay bác b m t kh ng đ nh v giá tr c a m t tham s c a t ng ỏ ộ hay bác b m t kh ng đ nh v giá tr c a m t tham s c a t ng th .ểth .ể  Gi ọ ắ ế ả ả , , g i t thuy t không Gi ế ả g i t thuy t, ký hi u ọ ắ ả thuy t không thuy t, ký hi u ể ề ả ị ố ủ ổ đ nh thăm dò v tham s c a t ng th . gi ề ả ị ể ố ủ ổ đ nh thăm dò v tham s c a t ng th . gi  Đ i thuy t ố ậ ị , ký hi u ệ HHaa, là kh ng đ nh có tr ng thái đ i l p ế , ký hi u ệ ố Đ i thuy t ế ố , là kh ng đ nh có tr ng thái đ i l p ố ậ ị ế ả ớ thuy t. v i gi ế ả ớ v i gi thuy t.

ề ườ ề ườ ấ ấ ố ố ể ể ầ ầ ế ậ ế ậ  Đ i thuy t là v n đ ng ế Đ i thuy t là v n đ ng ế ị i làm ki m đ nh c n thi ị i làm ki m đ nh c n thi t l p. t l p.

ả ả

ế ế

thuy t trong nghiên c u: thuy t trong nghiên c u:

ữ ữ ế ế

ứ ứ ể ể

ể Ki m tra nh ng gi ể Ki m tra nh ng gi ả Các gi Các gi ả ế ố qua đ i thuy t. ế ố qua đ i thuy t.

ẳ ẳ

ộ ộ ậ ủ ậ ủ

ả ượ ả ượ ứ ứ thuy t trong nghiên c u ph i đ thuy t trong nghiên c u ph i đ ễ c bi u di n thông ễ c bi u di n thông

ấ ấ ộ ộ ấ ượ ấ ượ ng ng

ự ậ ủ ể ị Ki m tra s th t c a m t kh ng đ nh: ự ậ ủ ể ị Ki m tra s th t c a m t kh ng đ nh: ả ề ợ ị i nhu n c a m t nhà s n xu t, ch t l Kh ng đ nh v l Kh ng đ nh v l ả ề ợ ị i nhu n c a m t nhà s n xu t, ch t l ẩ ạ ả c a m t lo i s n ph m, … ẩ ạ ả c a m t lo i s n ph m, …

ng h p c n ra quy t đ nh: ng h p c n ra quy t đ nh:

ợ ầ ợ ầ ộ ọ ộ ọ thuy t và m t tr thuy t và m t tr ấ ấ

ủ ẳ ẳ ộ ộ ủ

ế ị ế ị ộ ợ ườ ng h p, m t ộ ợ ườ ng h p, m t ớ ố ợ ứ ng h p ng v i đ i ớ ố ợ ứ ng h p ng v i đ i ừ ộ ừ ộ

ể ườ Ki m tra các tr ể ườ Ki m tra các tr C n đ a ra m t l a ch n m t trong hai tr ộ ự ầ ư C n đ a ra m t l a ch n m t trong hai tr ộ ự ầ ư ộ ườ ế ả ớ ườ ng h p ng v i gi tr ộ ườ ế ả ớ ườ ng h p ng v i gi tr ậ ế thuy t. ch p nh n hay không ch p nh n mua m t lô hàng t ậ ế thuy t. ch p nh n hay không ch p nh n mua m t lô hàng t nhà cung c p.ấ nhà cung c p.ấ

ợ ứ ợ ứ ấ ấ ậ ậ

ể ể

ả ả

ỳ ọ ỳ ọ

ế ế

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

thuy t cho k v ng thuy t cho k v ng

(cid:0) ả ả ế ế ườ ườ Gi Gi thuy t: luôn có tr thuy t: luôn có tr ợ ng h p “=“. ợ ng h p “=“.

ộ ộ ể ể ị ị

(cid:0) (cid:0) ạ ạ ỳ ỳ là giá 00 là giá

(cid:0) s có m t trong 3 d ng d ẽ s có m t trong 3 d ng d ẽ ị ị  T ng quát, m t bài toán ki m đ nh gi ế ả ổ T ng quát, m t bài toán ki m đ nh gi thuy t cho k ả ế ổ thuy t cho k ((v iớv iớ (cid:0)(cid:0) v ngọv ngọ (cid:0)(cid:0) (cid:0) ướ ộ i đây ướ ộ i đây ủ ỳ ọ ị ể tr ki m đ nh c a k v ng). ủ ỳ ọ ị ể tr ki m đ nh c a k v ng).

(cid:0) (cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0)

: H (cid:0) : aH (cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0)

ộ ộ Hai phía Hai phía

ộM t phía M t phía (Bên trái) (Bên trái) ộM t phía M t phía (Bên ph i)ả (Bên ph i)ả

ụ

 Ví d : Metro EMS

ộ ệ ộ ệ

ệ ạ M t b nh vi n t M t b nh vi n t ệ ạ ị ấ ố ph cung c p d ch v c p c u t ị ấ ố ph cung c p d ch v c p c u t i trung tâm thành i trung tâm thành ụ ấ ứ ạ i nhà. ụ ấ ứ ạ i nhà.

ả ả

ị ị

ả ả

ệ ệ ầ ầ ớ ụ ấ ứ V i kho ng 20 xe c p c u, m c V i kho ng 20 xe c p c u, m c ớ ụ ấ ứ ủ ấ tiêu c a trung tâm là cung c p d ch ủ ấ tiêu c a trung tâm là cung c p d ch ờ ụ ấ ứ v c p c u trong kho ng th i gian trung ờ ụ ấ ứ v c p c u trong kho ng th i gian trung ậ ượ bình là 12 phút sau khi nh n đ ậ ượ bình là 12 phút sau khi nh n đ ạ c đi n tho i yêu c u. ạ c đi n tho i yêu c u.

ả ả

ế ế

ố ố

Gi Gi

ế ế thuy t và đ i thuy t thuy t và đ i thuy t

ụ

 Ví d : Metro EMS

ẫ ẫ ố ệ ố ệ ề ờ ề ờ

ượ ượ

ị ị

ằ ằ

ự D a trên s li u m u v th i gian D a trên s li u m u v th i gian ự ậ ụ ụ c ghi nh n, ph c v khách hàng đã đ ụ ụ ậ c ghi nh n, ph c v khách hàng đã đ ệ ự ố ố giám đ c trung tâm mu n th c hi n ệ ự ố ố giám đ c trung tâm mu n th c hi n ụ ờ ể ộ m t ki m đ nh xem th i gian ph c ờ ể ộ ụ m t ki m đ nh xem th i gian ph c ụ v khách hàng có b ng 12 phút ụ v khách hàng có b ng 12 phút hay ít h n?ơ hay ít h n?ơ

ả ả

ế ế

ố ố

Gi Gi

ế ế thuy t và đ i thuy t thuy t và đ i thuy t

ờ ờ ủ ị ủ ị (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) HH00: : (cid:0)(cid:0) (cid:0)

ầ ầ

ả ả ụ ứ Th i gian đáp ng c a d ch v ụ ứ Th i gian đáp ng c a d ch v ầ ấ ứ ạ c p c u đ t yêu c u, không c n ầ ấ ứ ạ c p c u đ t yêu c u, không c n ổ ph i thay đ i. ổ ph i thay đ i.

ờ ờ ứ ứ (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) HHaa::(cid:0)

ủ ị ủ ị ầ ầ ề ề ạ ạ ỉ ỉ ụ ấ ứ Th i gian đáp ng c a d ch v c p c u ụ ấ ứ Th i gian đáp ng c a d ch v c p c u ầ không đ t yêu c u, c n đi u ch nh. ầ không đ t yêu c u, c n đi u ch nh.

ờ ờ ổ ổ V i: ớV i: ớ (cid:0)(cid:0) = th i gian đáp ng trung bình (theo t ng th ) c a ể ủ = th i gian đáp ng trung bình (theo t ng th ) c a ể ủ

ứ ứ ụ ấ ứ ị d ch v c p c u. ụ ấ ứ ị d ch v c p c u.

ị ị ố ệ ố ệ ẫ ẫ thuy t d a trên s li u m u, nên có thuy t d a trên s li u m u, nên có

ả ả ữ ữ

 B i vì ki m đ nh gi ế ự ể ở B i vì ki m đ nh gi ế ự ể ở ầ ả kh năng x y ra nh ng sai l m. ầ ả kh năng x y ra nh ng sai l m. khi nó đúng, ký hi u ệ (cid:0) là bác b ỏ HH00 khi nó đúng, ký hi u ệ ầ Sai l m lo i I ầ Sai l m lo i I

(cid:0) (cid:0) ả ả ạ là bác b ỏ ạ ..

(cid:0) ấ ấ ả ả ắ ắ ầ ầ ạ ạ ả ả ộ ộ ế HH0 0 đúng đúng thuy t ế thuy t

ứ ộ ạ ượ ộ ạ ượ ị ị ứm c ý nghĩa m c ý nghĩa Xác su t m c ph i sai l m lo i m t khi gi Xác su t m c ph i sai l m lo i m t khi gi ể ủ c a ki m đ nh. c a ki m đ nh. ủ ể ằ b ng m t đ i l ằ b ng m t đ i l ọ ng g i là ọ ng g i là

(cid:0)

ể ể ị ị ữ ứ ữ ứ ầ ầ ủ ủ ườ ườ ả ị ụ Nh ng ng d ng c a ki m đ nh gi Nh ng ng d ng c a ki m đ nh gi ả ị ụ ượ ọ ộ ạ c g i là sai l m lo i m t th ộ ượ ọ ạ sai l m lo i m t th c g i là ể ể ng đ ng đ ế ể ể thuy t đ ki m soát ế ể ể thuy t đ ki m soát ki m đ nh ý nghĩa .. ki m đ nh ý nghĩa

ầ ầ

ạ ạ

Sai l m lo i II Sai l m lo i II

(cid:0) ạ ạ ầ Sai l m lo i II ầ Sai l m lo i II ấ là ch p nh n ấ là ch p nh n khi nó sai, ký hi u ệ , ký hi u ệ (cid:0)(cid:0) .. ậ HH00 khi nó sai ậ

(cid:0) ấ ấ ượ ượ ạ ạ ầ ầ ể ể R t khó đ ki m soát đ R t khó đ ki m soát đ ể ể c sai l m lo i II. c sai l m lo i II.

(cid:0) ể ạ ể ạ ả ả ầ ầ

ế ặ ế ặ ẳ ẳ ử ụ ử ụ ườ ườ Trong ki m đ nh, đ h n ch g p ph i sai l m lo i II, Trong ki m đ nh, đ h n ch g p ph i sai l m lo i II, ng ng ể ể i ta th i ta th ị ạ ị ạ ỏ HH00” ” ị ườ ng s d ng kh ng đ nh “không bác b ỏ ị ườ ng s d ng kh ng đ nh “không bác b

ấ ấ ẳ ẳ ị ị và không dùng kh ng đ nh “ch p nh n và không dùng kh ng đ nh “ch p nh n ậ HH00”.”. ậ

ầ ầ

ạ ạ

ầ ầ

ạ ạ

Sai l m lo i I và sai l m lo i II Sai l m lo i I và sai l m lo i II

ả ả ể ể ấ ổ ấ ổ B n ch t t ng th B n ch t t ng th

HH00 đúng đúng (((cid:0)(cid:0) << 12) 12) HH0 0 SaiSai (((cid:0)(cid:0) > 12) > 12) ế ế ậ ậ K t lu n K t lu n

ế ị ế ị ầ ầ ạ ạ Quy t đ nh đúng Quy t đ nh đúng Sai l m lo i II Sai l m lo i II

ế ế ậ HH00 ấ ấ ậ Ch p nh n Ch p nh n ậ (cid:0)(cid:0) << 12) 12) (K t lu n ậ (K t lu n

ế ị ế ị Quy t đ nh đúng Quy t đ nh đúng ầ ầ ạ ạ Sai l m lo i I Sai l m lo i I

Bác b ỏ HH00 Bác b ỏ ậ (cid:0)(cid:0) > 12) ế > 12) (K t lu n ậ ế (K t lu n

ể ể

ế ế

ộ ộ

ị p p giá tr (pvalue) và giá tr (pvalue) và ị ả ị ả ị Ki m đ nh gi Ki m đ nh gi

thuy t m t phía thuy t m t phía

ể ể ố ố

ở ở ể ể ế ế ứ c tính b i ki m đ nh th ng kê, là m c ý ứ c tính b i ki m đ nh th ng kê, là m c ý ớ ữ thuy t không v i d ớ ữ thuy t không v i d

ẫ ươ ứ ẫ ươ ứ ệ ệ  p – giá trị ượ ị p – giá trị , đ , đ ượ ị ỏ ả ấ ỏ nghĩa nh nh t dùng đ bác b gi ỏ ả ấ ỏ nghĩa nh nh t dùng đ bác b gi ng ng. li u m u t ng ng. li u m u t

ứ ứ

 N u ếN u ế p – p – giá tr bé h n ho c b ng m c ý nghĩa ặ ằ ơ giá tr bé h n ho c b ng m c ý nghĩa ặ ằ ơ ố ể ố ể ẽ ằ ẽ ằ ị ủ ị ủ ị ị ị ị ề ề tr c a ki m đ nh th ng kê s n m trong mi n bác b tr c a ki m đ nh th ng kê s n m trong mi n bác b (cid:0)(cid:0) , thì giá , thì giá ỏ.. ỏ

 Bác b ỏ giá tr ị << (cid:0)(cid:0) .. Bác b ỏ HH00 n u ế n u ế p – p – giá tr ị

ị ị

ể ể

ỳ ọ :: Ki m đ nh m t phía (bên trái) cho k v ng ỳ ọ Ki m đ nh m t phía (bên trái) cho k v ng ợ ng h p bi ợ ng h p bi

ế (cid:0)(cid:0) t ế t

ộ ộ ườ ườ Tr Tr giá trị p – p – giá trị

(cid:0) S d ng ử ụ S d ng ử ụ

giá tr ị << (cid:0)(cid:0) (cid:0) p p giá tr ị bác b ỏ HH00.. bác b ỏ

(cid:0)

(cid:0) = .10

(cid:0) (cid:0)

Phân ph iố ẫ ủ m u c a XZ (cid:0) (cid:0) n /

p giá trị (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

z = 1.46 z(cid:0) (cid:0) (cid:0) = 1.28

ị ị

ể ể

ỳ ọ :: Ki m đ nh m t phía (bên ph i) cho k v ng ỳ ọ Ki m đ nh m t phía (bên ph i) cho k v ng ợ ng h p bi ợ ng h p bi

ả ả ế (cid:0)(cid:0) t ế t

ộ ộ ườ ườ Tr Tr giá trị p – p – giá trị

(cid:0) S d ng ử ụ S d ng ử ụ

giá tr ị << (cid:0)(cid:0) (cid:0) p p giá tr ị bác b ỏ HH00.. bác b ỏ

(cid:0)

(cid:0) = .04 (cid:0) (cid:0)

Phân ph i ố ẫ ủ m u c a XZ (cid:0) (cid:0) n /

p giá trị (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

z = 2.29 z(cid:0) (cid:0) (cid:0) = 1.75

ế ế

ể ể

ả ả

ộ ộ

ẩ ị ị Giá tr tiêu chu n cho bài toán ẩ Giá tr tiêu chu n cho bài toán ị ị thuy t m t phía ki m đ nh gi ki m đ nh gi thuy t m t phía

ẩ ẩ  Th ng kê ố ốTh ng kê ố ZZ có phân ph i chu n hóa, có phân ph i chu n hóa, ố ZZ ~ ~ NN(0,1) . (0,1) .

ể ể

ẩ ẩ c.ướ c.ướ  S d ng b ng tra phân ph i chu n hóa đ tìm giá tr ị ố ả ử ụ S d ng b ng tra phân ph i chu n hóa đ tìm giá tr ả ị ố ử ụ (cid:0)(cid:0) cho tr ứ ớ zz11(cid:0)(cid:0) v i m c ý nghĩa cho tr v i m c ý nghĩa ớ ứ

ố ố c thi c thi

ị ị ị ị  Giá tr c a th ng kê đ ề ủ ế ậ ạ ượ ị ủ i biên c a mi n t l p t Giá tr c a th ng kê đ ề ủ ượ ế ậ ạ ị ủ t l p t i biên c a mi n ể ẩ ủ ỏ ọ bác b g i là giá tr tiêu chu n c a ki m đ nh. ể ẩ ủ ỏ ọ bác b g i là giá tr tiêu chu n c a ki m đ nh.

(cid:0)

ậ ỏ Lu t bác b : Lu t bác b : ậ ỏ Bên trái: Bác b ỏ HH00 n u ế n u ế zz << zz11(cid:0)(cid:0) • Bên trái: Bác b ỏ ỏ HH00 n u ế n u ế zz >> zz11(cid:0)(cid:0) ả • Bên ph i: Bác b Bên ph i: Bác b ỏ ả

ị ị

ể ể

ườ ườ

ế (cid:0)(cid:0) t ế t

Tr Tr ị ị

ử ụ ử ụ

ỳ ọ :: Ki m đ nh phía bên trái cho k v ng ỳ ọ Ki m đ nh phía bên trái cho k v ng ợ ng h p bi ợ ng h p bi (cid:0) S d ng giá tr tiêu chu n ẩ S d ng giá tr tiêu chu n ẩ

(cid:0) (cid:0)

(cid:0) n

Phân ph iố ẫ ủ m u c a XZ (cid:0)

Bác b ỏ H0

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

Không bác b ỏ H0

0 (cid:0) z1(cid:0) = (cid:0) 1.28

ị ị

ể ể

ườ ườ

ế (cid:0)(cid:0) t ế t

Tr Tr ị ị

ử ụ ử ụ

ỳ ọ :: ả ả Ki m đ nh phía bên ph i cho k v ng ỳ ọ Ki m đ nh phía bên ph i cho k v ng ợ ng h p bi ợ ng h p bi (cid:0) S d ng giá tr tiêu chu n ẩ S d ng giá tr tiêu chu n ẩ

(cid:0) (cid:0)

Phân ph iố ẫ ủ m u c a XZ (cid:0) (cid:0) n / Bác b ỏ H0

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

Không bác b ỏ H0

0 z1(cid:0) = 1.645

ướ ướ

ể ể

ị ị

Các b Các b

c ki m đ nh c ki m đ nh

ả ả ế ế ố ố ự Xây d ng gi ự Xây d ng gi ế thuy t không và đ i thuy t. ế thuy t không và đ i thuy t.

(cid:0) (cid:0) ứ ứ ị ị ướ ướB c 1. B c 1. ướ ướB c 2. B c 2. Xác đ nh m c ý nghĩa Xác đ nh m c ý nghĩa ..

ị ố ị ố ủ ủ ể ể ấ ấ ẫ ẫ ị ị ướ ướB c 3 B c 3 L y m u và tính giá tr th ng kê c a ki m đ nh. .. L y m u và tính giá tr th ng kê c a ki m đ nh.

ử ụ p – S d ng ử ụ S d ng giá trị p – giá trị

ử ụ ử ụ ị ố ị ố ể ể ể ể ị ị ướ ướB c 4 B c 4 pp giá giá

S d ng giá tr th ng kê ki m đ nh đ tính .. S d ng giá tr th ng kê ki m đ nh đ tính tr .ịtr .ị

ướ ướB c 5. B c 5. giá tr ị << (cid:0)(cid:0) .. Bác b ỏ HH00 n u ế n u ế p – p – giá tr ị Bác b ỏ

ướ ướ

ể ể

ị ị

Các b Các b

c ki m đ nh c ki m đ nh

ị ị ử ụ ử ụ

ướ ứ ứ ể ể ẩ ẩ ị ị ị ị S d ng m c ý nghĩa đ xác đ nh giá tr tiêu chu n S d ng m c ý nghĩa đ xác đ nh giá tr tiêu chu n

ướ ị ố ị ố ể ể ậ ậ ị ị

ẩ S d ng giá tr tiêu chu n ẩ S d ng giá tr tiêu chu n ử ụ ướB c 4. ử ụ B c 4. ỏ ậ và lu t bác b . và lu t bác b . ậ ỏ ỏ ử ụ S d ng giá tr th ng kê ki m đ nh và lu t bác b ướB c 5. ỏ ử ụ S d ng giá tr th ng kê ki m đ nh và lu t bác b B c 5. đ ểđ ể ỏ HH00 hay không. ị hay không. xác đ nh có bác b xác đ nh có bác b ỏ ị

ể ể

ườ ườ

ỳ ọ :: ộ ộ Ki m đ nh m t phía cho k v ng ỳ ọ Ki m đ nh m t phía cho k v ng ợ ng h p bi ợ ng h p bi

ế (cid:0)(cid:0) t ế t

ị ị Tr Tr  Ví d : Metro EMS ẫ ẫ

ẫ ẫ ờ ờ

ụ ộ ồ M t m u ng u nhiên g m th i gian M t m u ng u nhiên g m th i gian ộ ồ ấ ứ ầ ủ ứ đáp ng khi có yêu c u c a 40 ca c p c u ấ ứ ầ ủ ứ đáp ng khi có yêu c u c a 40 ca c p c u ẫ ượ c ch n. Trung bình m u là 13.25 phút. đ ẫ ượ đ c ch n. Trung bình m u là 13.25 phút. ẩ ủ ổ ế ằ t r ng đ l ch tiêu chu n c a t ng Bi ẩ ủ ổ ế ằ Bi t r ng đ l ch tiêu chu n c a t ng th là ểth là ể

ọ ọ

ộ ệ ộ ệ (cid:0)(cid:0) = 3.2 phút. = 3.2 phút.

ự ự

ể ể ố ố ị ị

ộ ộ

ị ị ơ ơ ố ệ Giám đ c EMS mu n th c hi n Giám đ c EMS mu n th c hi n ố ệ ứ ớ ộ m t ki m đ nh, v i m c ý nghĩa 5%, ứ ộ ớ m t ki m đ nh, v i m c ý nghĩa 5%, ấ ứ ờ ệ ể đ xác đ nh xem li u th i gian m t ca c p c u ấ ứ ờ ệ ể đ xác đ nh xem li u th i gian m t ca c p c u ặ ằ có bé h n ho c b ng 12 phút hay không? ặ ằ có bé h n ho c b ng 12 phút hay không?

ể ể

ườ ườ

ỳ ọ :: ộ ộ Ki m đ nh m t phía cho k v ng ỳ ọ Ki m đ nh m t phía cho k v ng ợ ng h p bi ợ ng h p bi

ử ụ ử ụ

ẩ ẩ

ị ị ế (cid:0)(cid:0) t Tr ế t Tr  S d ng giá tr tiêu chu n và ị S d ng giá tr tiêu chu n và ị

– giá trị pp – giá trị

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

ự ự ả ả 1. Xây d ng gi 1. Xây d ng gi ế .. thuy t ế thuy t

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) HH00: : (cid:0)(cid:0) (cid:0) (cid:0)(cid:0) (cid:0) HHaa::(cid:0)

ứ ứ ị ị (cid:0) (cid:0)(cid:0) (cid:0) = .05= .05 .. 2. Xác đ nh m c ý nghĩa 2. Xác đ nh m c ý nghĩa

(cid:0)

ị ố ị ố .. 3. Tính giá tr th ng kê 3. Tính giá tr th ng kê

(cid:0) (cid:0)

2.47

(cid:0)

13.25 12 40 3.2 /

(cid:0) (cid:0) (cid:0)

ể ể

ườ ườ

ỳ ọ :: ộ ộ Ki m đ nh m t phía cho k v ng ỳ ọ Ki m đ nh m t phía cho k v ng ợ ng h p bi ợ ng h p bi

ị ị Tr Tr

ế (cid:0)(cid:0) t ế t

 S d ng ử ụ S d ng ử ụ – giá trị pp – giá trị

– giá tr .ị 4. Tính pp – giá tr .ị 4. Tính

(cid:0)

(cid:0) = 2.47, (cid:0) v i ớv i ớ zz = 2.47, ị pp–giá tr = 1 –giá tr = 1 ị ((zz) = .9932. ) = .9932. (cid:0) .9932 = .0068 .9932 = .0068

ị ị

ị VìVì p p–giá tr = .0068 –giá tr = .0068 ị = .05, ta bác b ỏ HH00..

ế ế ớ ớ

ộ ộ ụ ụ ượ ượ ụ ụ

ở ở ỏ HH00 hay không? hay không? 5. Xác đ nh có bác b ỏ 5. Xác đ nh có bác b << (cid:0)(cid:0) = .05, ta bác b ỏ ậ ằ ấ ậ Ta k t lu n v i ít nh t 95% đ tin c y r ng Metro ậ ằ ấ ậ Ta k t lu n v i ít nh t 95% đ tin c y r ng Metro ờ c m c tiêu th i gian ph c EMS không đáp ng đ ờ c m c tiêu th i gian ph c EMS không đáp ng đ ụ v khách hàng t ụ v khách hàng t ứ ứ ố .. ừ 12 phút tr xu ng ừ ố 12 phút tr xu ng

ể ể

ỳ ọ :: ộ ộ Ki m đ nh m t phía cho k v ng ỳ ọ Ki m đ nh m t phía cho k v ng ợ ng h p bi ợ ng h p bi

ế (cid:0)(cid:0) t ế t

ị ị ườ ườ Tr Tr – giá trị pp – giá trị

ử ụ S d ng ử ụ S d ng

(cid:0)

(cid:0) = .05

(cid:0) (cid:0)

Phân ph iố ẫ ủ m u c a XZ (cid:0) (cid:0) n /

p giá trị (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

z = 2.47 z1(cid:0) = 1.645

ể ể

ườ ườ

ỳ ọ :: ộ ộ Ki m đ nh m t phía cho k v ng ỳ ọ Ki m đ nh m t phía cho k v ng ợ ng h p bi ợ ng h p bi

ị ị Tr Tr

ế (cid:0)(cid:0) t ế t

ử ụ ử ụ

ị ị

 S d ng giá tr tiêu chu n ẩ S d ng giá tr tiêu chu n ẩ

ẩ ẩ ậ ậ ị ị ị ị ỏ 4. Xác đ nh giá tr tiêu chu n và lu t bác b . ỏ 4. Xác đ nh giá tr tiêu chu n và lu t bác b .

V i ớV i ớ (cid:0)(cid:0) = .05, = .05, zz.95.95 = 1.645 = 1.645

Bác b ỏ HH00 n u ế n u ế zz >> 1.645 1.645 Bác b ỏ

ị ị ỏ HH00 hay không? hay không? 5. Xác đ nh có bác b ỏ 5. Xác đ nh có bác b

Vì 2.47 >> 1.645, bác b ỏ Vì 2.47

ế ế ớ ớ

ộ ộ ụ ụ ượ ượ ụ ụ

ở ở 1.645, bác b ỏ HH00.. ậ ằ ấ ậ Ta k t lu n v i ít nh t 95% đ tin c y r ng Metro ậ ằ ấ ậ Ta k t lu n v i ít nh t 95% đ tin c y r ng Metro ờ c m c tiêu th i gian ph c EMS không đáp ng đ ờ c m c tiêu th i gian ph c EMS không đáp ng đ ụ v khách hàng t ụ v khách hàng t ứ ứ ố .. ừ 12 phút tr xu ng ừ ố 12 phút tr xu ng

p p giá tr (ị

ế ế

thuy t hai phía thuy t hai phía

 Tính

ẩ ẩ ố ố

bên ph i ả zz, t c ứ, t c ứ PP((ZZ > bên ph i ả

ẩ ẩ ố ố

giá tr (ị ppvalue) và value) và ả ị ể ả ị ể Bài toán ki m đ nh gi Bài toán ki m đ nh gi ướ giá trị theo 3 b Tính pp giá trị c sau: theo 3 b ướ c sau: ị ố zz.. 1. Tính giá tr th ng kê ị ố 1. Tính giá tr th ng kê 2.2. N u ếN u ế zz > 0, tìm xác su t c a phân ph i chu n hóa ấ ủ > 0, tìm xác su t c a phân ph i chu n hóa ấ ủ > zz).). ấ ủ N u ếN u ế zz < 0, tìm xác su t c a phân ph i chu n hóa < 0, tìm xác su t c a phân ph i chu n hóa ấ ủ bên trái

ượ ở ướ ượ ở ướ b b c c c 2 ta thu đ c 2 ta thu đ ượ c ượ c

giá tr ị << (cid:0)(cid:0) .. bên trái zz, t c ứ, t c ứ PP((ZZ < < zz).). ấ 3.3. Nhân đôi xác su t tìm đ Nhân đôi xác su t tìm đ ấ –giá tr .ị pp –giá tr .ị  Lu t bác b : ỏ ậ Lu t bác b : ỏ ậ Bác b ỏ HH00 n u ế n u ế pp giá tr ị Bác b ỏ

ị ị

Giá tr tiêu chu n và Giá tr tiêu chu n và ế ế

ả ả

ị ị

ể Bài toán ki m đ nh gi ể Bài toán ki m đ nh gi

ẩ ẩ thuy t hai phía thuy t hai phía

ẩ ẽ ằ ở ả ẩ ẽ ằ ở ả ị ị ả c đuôi bên trái và bên ph i ả c đuôi bên trái và bên ph i

ẩ ẩ  Giá tr tiêu chu n s n m Giá tr tiêu chu n s n m ố ủ c a phân ph i chu n hóa. ố ủ c a phân ph i chu n hóa.

ố ố ả ả ử ụ ử ụ ể ể ẩ ẩ zz11(cid:0)(cid:0) /2/2 (phân (phân

ủ ủ (cid:0)

 S d ng b ng tra phân ph i chu n hóa đ tìm S d ng b ng tra phân ph i chu n hóa đ tìm (cid:0)(cid:0) /2 c a phân ph i ố ZZ).). ị ứ /2 c a phân ph i v m c 1 v m c 1 ố ị ứ ỏ ậ Lu t bác b : Lu t bác b : ỏ ậ Bác bỏ Bác bỏ HH00 n uến uế zz << zz11(cid:0)(cid:0) /2/2 ho cặho cặ zz >> zz11(cid:0)(cid:0) /2/2..

ỳ ọ

ể

ị

 Ki m đ nh hai phía cho k v ng:

(cid:0) đã bi

t ế

o z .

ộ ộ

P / S P / S

ọ ọ ẫ c ch n ng u nhiên ẫ c ch n ng u nhiên

ả ả ả ả ể ể

ề ề ỗ ỗ

ề ề ặ ặ ơ ơ ả ượ c ả ượ c

ề ề ề ả ấ Dây chuy n s n xu t kem đánh răng P/S Dây chuy n s n xu t kem đánh răng P/S ề ả ấ ữ ế ế ể ượ t k đ đóng h p nh ng tuýt kem c thi đ ế ế ể ữ ượ c thi đ t k đ đóng h p nh ng tuýt kem ượ ọ ng trung bình là 6 oz (1 oz = 28g). có tr ng l ượ ọ ng trung bình là 6 oz (1 oz = 28g). có tr ng l ượ ồ ẫ ộ M t m u g m 30 tuýt kem đ ượ ồ ẫ ộ M t m u g m 30 tuýt kem đ ỳ ị ể ể đ ki m tra đ nh k . ỳ ị ể ể đ ki m tra đ nh k . ậ ộ ề B ph n đi u khi n dây chuy n ph i đ m B ph n đi u khi n dây chuy n ph i đ m ề ộ ậ ể ọ ả ượ ng trung bình m i tuýt kem là b o đ tr ng l ể ọ ả ượ ng trung bình m i tuýt kem là b o đ tr ng l ơ ề ế 6 oz; n u nhi u h n ho c ít h n, dây chuy n ph i đ ơ ề ế 6 oz; n u nhi u h n ho c ít h n, dây chuy n ph i đ ạ ỉ i. đi u ch nh l ạ ỉ i. đi u ch nh l

ụ

ụVí d : Kem đánh răng P/S Ví d : Kem đánh răng P/S

(cid:0) ỳ ọ ỳ ọ ể ể ị ị Ki m đ nh hai phía cho k v ng: Ki m đ nh hai phía cho k v ng: (cid:0)(cid:0) đã bi đã bi t ế t ế

ả ử ả ử

o z .

(cid:0) ẩ ủ ổ ẩ ủ ổ ộ ệ ộ ệ ẫ ủ s trung bình m u c a 30 tuýt kem là ẫ ủ s trung bình m u c a 30 tuýt kem là = =

P / S P / S

Gi Gi ể (cid:0) 6.1 oz và đ l ch tiêu chu n c a t ng th ể 6.1 oz và đ l ch tiêu chu n c a t ng th 0.2 oz. 0.2 oz.

ể ể ệ ệ ự ự ả ả

ấ ấ ứ ế ớ ị Th c hi n ki m đ nh gi thuy t v i m c Th c hi n ki m đ nh gi ị ứ ế ớ thuy t v i m c ề ả ể ý nghĩa 3% đ xác đ nh xem dây chuy n s n ề ả ể ý nghĩa 3% đ xác đ nh xem dây chuy n s n ậ xu t có v n hành t ậ xu t có v n hành t ị ị ố t hay không? ố t hay không?

ể ể

ỳ ọ ỳ ọ

ế ế

P / SP / S

ả ị thuy t 2 phía cho k v ng: ả Ki m đ nh gi ị thuy t 2 phía cho k v ng: Ki m đ nh gi ế (cid:0) ườ t Tr ế ườ t Tr

ợ ng h p bi ợ ng h p bi

ử ụ ử ụ

ẩ ẩ

ị  S d ng giá tr tiêu chu n và S d ng giá tr tiêu chu n và ị

– giá tr :ị pp – giá tr :ị

(cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) ự ự ả ả 1. Xây d ng gi 1. Xây d ng gi ế thuy t. ế thuy t.

(cid:0)

HH00: : (cid:0)(cid:0) (cid:0) (cid:0) HHaa::

ứ ứ ị ị (cid:0) (cid:0)(cid:0) (cid:0) = .03= .03 .. 2. Xác đ nh m c ý nghĩa 2. Xác đ nh m c ý nghĩa

ị ố ị ố ể ể ị ị

.. 3. Tính giá tr th ng kê ki m đ nh 3. Tính giá tr th ng kê ki m đ nh (cid:0) (cid:0) (cid:0)

2.74

x (cid:0)

0 n

6.1 6 30 .2 /

(cid:0) (cid:0) (cid:0)

ể ể

ỳ ọ ỳ ọ

ế ế

P / SP / S

ả ị thuy t 2 phía cho k v ng: ả Ki m đ nh gi ị thuy t 2 phía cho k v ng: Ki m đ nh gi ế (cid:0) ườ t Tr ế ườ t Tr

ợ ng h p bi ợ ng h p bi

 S d ng ử ụ S d ng ử ụ

– giá trị pp – giá trị

(cid:0)

– giá trị.. 4. Tính pp – giá trị 4. Tính

(cid:0)

(cid:0) = 2.74, (cid:0) V i ớV i ớ zz = 2.74, ị pp– giá tr = 2(1 – giá tr = 2(1 ị ((zz) = .9969 ) = .9969 (cid:0) .9969) = .0062 .9969) = .0062

ị ị

ỏ HH0 0 hay không? hay không? 5. Xác đ nh có bác b ỏ 5. Xác đ nh có bác b << (cid:0)(cid:0) = .03, bác b ỏ ị Vì Vì pp– giá tr = .0062 – giá tr = .0062 ị = .03, bác b ỏ HH00..

ế ế ượ ượ ấ ấ ậ ậ ậ ậ ọ ọ ộ ộ

ớ ớ ỗ ỗ ằ ằ ng Ta k t lu n v i ít nh t 97% đ tin c y tr ng l ng Ta k t lu n v i ít nh t 97% đ tin c y tr ng l trung bình m i tuýt kem đánh răng không b ng 6 oz. trung bình m i tuýt kem đánh răng không b ng 6 oz.

ể ể

ỳ ọ ỳ ọ

ế ế

P / SP / S

ả ị thuy t 2 phía cho k v ng: ả Ki m đ nh gi ị thuy t 2 phía cho k v ng: Ki m đ nh gi ế (cid:0) ườ t Tr ế ườ t Tr

ợ ng h p bi ợ ng h p bi

 S d ng ử ụ S d ng ử ụ

– giá trị pp – giá trị

(cid:0)

1/2 p – giá trị = .0031 1/2 p – giá trị = .0031

(cid:0) /2 = .015 (cid:0) /2 = .015

z z = 2.74

z = 2.74 0

z1(cid:0) /2 = 2.17 z1(cid:0) /2 = 2.17

ể ể

ỳ ọ ỳ ọ

ế ế

P / SP / S

ả ị thuy t 2 phía cho k v ng: ả Ki m đ nh gi ị thuy t 2 phía cho k v ng: Ki m đ nh gi ế (cid:0) ườ t Tr ế ườ t Tr

ợ ng h p bi ợ ng h p bi

ử ụ ử ụ

ị ị

ẩ  S d ng giá tr tiêu chu n S d ng giá tr tiêu chu n ẩ

(cid:0)

ậ ậ ẩ ẩ ị ị ị ị ỏ 4. Xác đ nh giá tr tiêu chu n và lu t bác b . ỏ 4. Xác đ nh giá tr tiêu chu n và lu t bác b .

V i ớV i ớ (cid:0)(cid:0) /2 = .03/2 = .015, = 2.17 .015 = 2.17

2.17 ho c ặ zz >> 2.17 2.17 /2 = .03/2 = .015, zz.015 Bác b ỏ HH00 n u ế n u ế zz << 2.17 ho c ặ Bác b ỏ

ị ị ỏ HH00 hay không? hay không? 5. Xác đ nh có bác b ỏ 5. Xác đ nh có bác b

Vì 2.47 >> 2.17, bác b ỏ Vì 2.47 2.17, bác b ỏ HH00..

ế ế ượ ượ ấ ấ ậ ậ ậ ậ ọ ọ ộ ộ

ớ ớ ỗ ỗ ằ ằ ng Ta k t lu n v i ít nh t 97% đ tin c y tr ng l Ta k t lu n v i ít nh t 97% đ tin c y tr ng l ng trung bình m i tuýt kem đánh răng không b ng 6 oz. trung bình m i tuýt kem đánh răng không b ng 6 oz.

ể ể

ỳ ọ ỳ ọ

ế ế

P / SP / S

ả ị thuy t 2 phía cho k v ng: ả Ki m đ nh gi ị thuy t 2 phía cho k v ng: Ki m đ nh gi ế (cid:0) ườ t Tr ế ườ t Tr

ợ ng h p bi ợ ng h p bi

ử ụ ử ụ

ị ị

ẩ  S d ng giá tr tiêu chu n S d ng giá tr tiêu chu n ẩ

(cid:0)

(cid:0) (cid:0)

Phân ph iố ẫ ủ m u c a XZ (cid:0) (cid:0) n /

Bác b ỏ H0 Bác b ỏ H0 Không bác b ỏ H0

(cid:0) /2 = .015 (cid:0) /2 = .015

0 2.17 2.17

ộ ộ ọ ọ ể ể ẫ ẫ

 Ch n m t m u ng u nhiên t ị ừ ổ ẫ t ng th và tính giá tr Ch n m t m u ng u nhiên t ị ừ ổ ẫ t ng th và tính giá tr ự ẫ trung bình m u đ xây d ng kho ng tin c y cho ự ẫ trung bình m u đ xây d ng kho ng tin c y cho ỳ ọ k v ng ỳ ọ k v ng

ể ể ả ả ậ ậ

(cid:0)(cid:0) ..

ị ị , không 00, không

(cid:0)(cid:0) ậ ả ế  N u kho ng tin c y ch a giá tr ki m đ nh N u kho ng tin c y ch a giá tr ki m đ nh ậ ả ế ượ ạ bác b ỏ HH00. Ng c l . Ng ượ ạ bác b ỏ c l ứ ị ể ứ ị ể ỏ HH00.. i, bác b ỏ i, bác b

P / SP / S

ả

ậ Kho ng tin c y 97% cho

(cid:0) là

(cid:0)

6.1 2.17(.2

30) 6.1 .07924

z 1

n hay t hay t

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

ế ừ 6.02076 đ n 6.17924 6.02076 đ n 6.17924 ế ừ

(cid:0) (cid:0)(cid:0) (cid:0) ỳ ọ ỳ ọ

ể ể ị ể ị = 6, không Vì giá tr ki m đ nh cho k v ng, Vì giá tr ki m đ nh cho k v ng, ị ể ị 00 = 6, không ậ ằ ậ ả ằ n m trong kho ng tin c y, ta có th k t lu n r ng ậ ậ ằ ả ằ n m trong kho ng tin c y, ta có th k t lu n r ng ế ỏ ả thuy t không, có th bác b gi ỏ ả ế thuy t không, có th bác b gi ể ế ể ế HH00: : (cid:0)(cid:0) = 6. = 6.

ể

ố

ị

 Th ng kê ki m đ nh

(cid:0)

T

0 n

X /s

ố ốTh ng kê Th ng kê

ậ ự ậ ự ớ ố TT có phân ph i student v i có phân ph i student v i ớ ố nn – 1 b c t do. – 1 b c t do.

ườ ườ

ợ ợ

ả ả

ể ể

ế ế

ỳ ọ ỳ ọ

ng h p ng h p

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

không bi không bi

ỏ ỏ

ậ ậ

ị ị

ỏ ỏ HH00: : (cid:0)(cid:0) (cid:0)

thuy t cho k v ng: tr thuy t cho k v ng: tr t ế (cid:0)(cid:0) t ế (cid:0) Lu t bác b : Dùng – giá trị pp – giá trị Lu t bác b : Dùng – giá tr ị << (cid:0)(cid:0) Bác b ỏ HH0 0 n u ế n u ế p p – giá tr ị Bác b ỏ (cid:0) Lu t bác b : : Dùng giá tr tiêu chu n ẩ Lu t bác b : : Dùng giá tr tiêu chu n ẩ (cid:0)(cid:0) (cid:0) Bác b ỏ HH0 0 n u ế n u ế tt << tt11(cid:0) Bác b ỏ

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)(cid:0) (cid:0) (cid:0) HH00: : (cid:0)(cid:0) (cid:0) Bác b ỏ HH0 0 n u ến u ế tt >> tt11(cid:0) Bác b ỏ

(cid:0) ho c ặ ho c ặ tt >> tt11(cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) HH00: : (cid:0)(cid:0) (cid:0) Bác b ỏ HH0 0 n u ến u ế tt << tt11(cid:0) Bác b ỏ

ả ả ể ể

ị ị ị ị

 Các b ng tra trong t ấ ả Các b ng tra trong t t c các giáo trình không th xác ấ ả t c các giáo trình không th xác ể ượ pp – giá tr cho bài toán ki m đ nh ị – giá tr cho bài toán ki m đ nh c đ nh chính xác đ ượ ị ể đ nh chính xác đ c ố ợ ườ ế ả n h p có phân ph i student. t trong tr gi ố ợ ườ ế ả n h p có phân ph i student. t trong tr gi thi thi

ỉ ỉ ể ử ụ ể ử ụ ố ố

ả ả ộ ộ  Ch có th s d ng b ng tra phân ph i student đ d ể ự ả Ch có th s d ng b ng tra phân ph i student đ d ể ự ả – giá tr .ị pp – giá tr .ị đoán m t kho ng cho đoán m t kho ng cho

ể ả ử ụ ả ử ụ pp – giá tr c n ph i s d ng máy – giá tr c n ph i s d ng máy

ươ ươ ố ố  Đ tính toán chính xác ểĐ tính toán chính xác ớ tính v i các ch ớ tính v i các ch ị ầ ị ầ ng trình th ng kê. ng trình th ng kê.

ộ

ị

 Ki m đ nh m t phía cho trung bình m u:

tế

ẫ (cid:0) không bi ố ẽ ự ng cao t c s th c ố ẽ ự ng cao t c s th c

ả ả ạ ạ

ỳ ạ ỳ ạ ườ ườ i các i các

ể ể

ố ộ ủ ố ộ ủ ể ể ể ể ươ ươ

ể Tr m c nh sát giao thông trên đ Tr m c nh sát giao thông trên đ ệ ắ ố ộ ị ệ hi n vi c b n t c đ đ nh k t ệ ệ ắ ố ộ ị hi n vi c b n t c đ đ nh k t ị đ a đi m khác nhau đ ki m ị đ a đi m khác nhau đ ki m ệ ng ti n tra t c đ c a các ph ệ ng ti n tra t c đ c a các ph ề ố ộ ủ ẫ giao thông. M t m u v t c đ c a ề ố ộ ủ ẫ giao thông. M t m u v t c đ c a ệ ể ự ọ ạ c ch n đ th c hi n các lo i xe đ ệ ể ự ọ ạ c ch n đ th c hi n các lo i xe đ ế ị thuy t sau ki m đ nh gi ế ị thuy t sau ki m đ nh gi HH00: : (cid:0)(cid:0) << 65 65

ộ ộ ượ ượ ả ả ể ể

ữ ữ ị ị t nh t đ t nh t đ ấ ượ c ấ ượ c ố ữ ỏ HH00 là nh ng v trí t ị là nh ng v trí t Nh ng v trí mà bác b Nh ng v trí mà bác b ố ữ ỏ ị

ể ặ ể ặ ể ể ọ ọ ố ộ ch n đ đ t radar ki m soát t c đ . ố ộ ch n đ đ t radar ki m soát t c đ .

ụ ụ

ể ể

ố ố

ộ ộ

ườ ườ

Ví d : Ki m soát t c đ trên đ Ví d : Ki m soát t c đ trên đ

ố ng cao t c ố ng cao t c

ị ị

ộ ộ

ỳ ọ ỳ ọ ồ ồ

(cid:0)(cid:0) không bi tế không bi tế ươ ng ươ ng

ể ể ố ộ ủ ố ộ ủ

ẩ ẩ

 Ki m đ nh m t phía cho k v ng: ể Ki m đ nh m t phía cho k v ng: ể ẫ ộ ạ ị T i đ a đi m F, m t m u g m t c đ c a 64 ph T i đ a đi m F, m t m u g m t c đ c a 64 ph ộ ạ ị ẫ ẫ ệ ượ ắ ố ộ c b n t c đ ng u nhiên ti n đ ẫ ệ ượ ắ ố ộ ti n đ c b n t c đ ng u nhiên có trung bình là 66.2 mph và có trung bình là 66.2 mph và ộ ệ đ l ch tiêu chu n 4.2 mph. ộ ệ đ l ch tiêu chu n 4.2 mph. ử ụ S d ng ử ụ S d ng thuy t.ế thuy t.ế

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) ị ị (cid:0) đ ki m đ nh gi ả ể ể đ ki m đ nh gi ả ể ể

ể ể

ỳ ọ ỳ ọ

ộ ộ

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

ả ả ườ ườ

ế ế ợ ợ

thuy t m t phía cho k v ng: thuy t m t phía cho k v ng: ng h p không bi ng h p không bi

ế (cid:0) t ế t

tr tr

ử ụ ử ụ

ẩ ẩ

ị  S d ng giá tr tiêu chu n và S d ng giá tr tiêu chu n và ị

– giá trị pp – giá trị

(cid:0)

ự ự ả ả 1. Xây d ng gi 1. Xây d ng gi ế .. thuy t ế thuy t

ứ ứ ị ị HH00: : (cid:0)(cid:0) << 65 65 HHaa: : (cid:0)(cid:0) > 65 > 65 (cid:0) (cid:0)(cid:0) (cid:0) = .05= .05 . Xác đ nh m c ý nghĩa. 22. Xác đ nh m c ý nghĩa.

ị ố ị ố ể ể ị ị

2.286

x s

0 n

66.2 65 64 4.2 /

3. Tính giá tr th ng kê ki m đ nh. 3. Tính giá tr th ng kê ki m đ nh. (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

ể ể

ỳ ọ ỳ ọ

ộ ộ

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

ả ả ườ ườ

ế ế ợ ợ

thuy t m t phía cho k v ng: thuy t m t phía cho k v ng: ng h p không bi ng h p không bi

ế (cid:0) t ế t

tr tr

(cid:0)

– giá trị pp – giá trị

 S d ng ử ụ S d ng ử ụ

– giá tr .ị 4. Tính pp – giá tr .ị 4. Tính

V i ớV i ớ tt = 2.286,

ả ị ơ = 2.286, pp– giá tr ph i bé h n .025 – giá tr ph i bé h n .025 ả ị ơ ớ tt = 2.387). ơ ớ (v i ớ(v i ớ tt = 1.998) và l n h n .01 (v i = 2.387). = 1.998) và l n h n .01 (v i ớ ơ ớ

ị .01 < pp– giá tr < .025 – giá tr < .025 ị .01 <

ị ị

ỏ HH00 hay không? hay không? 5. Xác đ nh có bác b ỏ 5. Xác đ nh có bác b –value << (cid:0)(cid:0) = .05, bác b ỏ Vì Vì pp–value ấ ấ ố ộ ố ộ

ể ể

ố ể ặ ố ể ặ ộ ộ ơ ơ ể ể ể ể ể ể ố ố t đ đ t radar ki m soát t c t đ đ t radar ki m soát t c

= .05, bác b ỏ HH00.. ậ ằ Ta có ít nh t 95% đ tin c y r ng t c đ trung bình ậ ằ Ta có ít nh t 95% đ tin c y r ng t c đ trung bình ớ ạ ị i đ a đi m F l n h n 65 mph. t ớ ạ ị i đ a đi m F l n h n 65 mph. t ị ị Đ a đi m F là đ a đi m t ị ị Đ a đi m F là đ a đi m t đ .ộđ .ộ

ể ể

ỳ ọ ỳ ọ

ộ ộ

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

ả ả ườ ườ

ế ế ợ ợ

thuy t m t phía cho k v ng: thuy t m t phía cho k v ng: ng h p không bi ng h p không bi

ế (cid:0) t ế t

ử ụ ử ụ

ị ị

tr tr  S d ng giá tr tiêu chu n ẩ S d ng giá tr tiêu chu n ẩ

(cid:0)

ẩ ẩ ậ ậ ị ị ị ị ỏ 4. Xác đ nh giá tr tiêu chu n và lu t bác b . ỏ 4. Xác đ nh giá tr tiêu chu n và lu t bác b .

V i ớV i ớ (cid:0)(cid:0) = .05 và d.f. = 64 – 1 = 63, = .05 và d.f. = 64 – 1 = 63, tt.05.05 = 1.669 = 1.669 Bác b ỏ HH00 n u ế n u ế tt >> 1.669 1.669 Bác b ỏ

ị ị ỏ HH00 hay không? hay không? 5. Xác đ nh có bác b ỏ 5. Xác đ nh có bác b

ấ ấ ố ộ ố ộ

ể ể

ố ể ặ ố ể ặ ể ể ể ể ố ố t đ đ t radar ki m soát t c t đ đ t radar ki m soát t c

1.669, bác b ỏ HH00.. Vì 2.286 >> 1.669, bác b ỏ Vì 2.286 ậ ằ ộ Ta có ít nh t 95% đ tin c y r ng t c đ trung bình ậ ằ ộ Ta có ít nh t 95% đ tin c y r ng t c đ trung bình ớ ạ ị ơ i đ a đi m F l n h n 65 mph. t ớ ạ ị ơ i đ a đi m F l n h n 65 mph. t ị ị ể Đ a đi m F là đ a đi m t ị ị ể Đ a đi m F là đ a đi m t đ .ộđ .ộ

ể ể

ỳ ọ ỳ ọ

ộ ộ

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

ả ả ườ ườ

ế ế ợ ợ

thuy t m t phía cho k v ng: thuy t m t phía cho k v ng: ng h p không bi ng h p không bi

ế (cid:0) t ế t

tr tr

(cid:0)

Bác b ỏ H0

Không bác b ỏ H0 (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

t1(cid:0) = 1.669

ể ể

ả ả

ị ị Ki m đ nh gi Ki m đ nh gi

ế ế thuy t cho t thuy t cho t

ỷ ệ ỷ ệ l l

(cid:0) ả ả ế ế ườ ườ Gi Gi thuy t: luôn có tr thuy t: luôn có tr ợ ng h p “=“. ợ ng h p “=“.

ể ể ị ị

ạ ạ ộ ộ ỷ ệ pp ế l thuy t cho t ỷ ệ ế l thuy t cho t lỷ ệ ớ pp00 là t ướ là t i (v i lỷ ệ ớ ướ i (v i

p(cid:0) p(cid:0)

: H p 0 : aH p

ộ ộ ể ẽ ể ẽ ị ị ể ể  T ng quát, m t bài toán ki m đ nh gi ả ổ T ng quát, m t bài toán ki m đ nh gi ả ổ ủ ổ c a t ng th s có m t trong 3 d ng d ủ ổ c a t ng th s có m t trong 3 d ng d ượ đ ượ đ c ki m đ nh). c ki m đ nh).

ộ ộ Hai phía Hai phía

ộM t phía M t phía (Bên trái) (Bên trái) ộM t phía M t phía (Bên ph i)ả (Bên ph i)ả

ể ể

ả ả

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

ế thuy t cho t ế thuy t cho t

ỷ ệ l ỷ ệ l

(cid:0) Th ng kê ki m đ nh Th ng kê ki m đ nh

ể ể ố ố ị ị

ˆ p

p 0

(cid:0)

ˆ p

(cid:0)

v i:ớv i:ớ

)

p 0

(cid:0)

ˆ p

(1 n

(cid:0)

gi gi ả ử npnp >> 5 và s ả ử s 5 và nn(1 – (1 – pp) ) >> 5 5

ể ể

ả ả

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

ế thuy t cho t ế thuy t cho t

ỷ ệ l ỷ ệ l

ậ ậ ể ể ị ị

(cid:0) Lu t ki m đ nh: dùng – giá trị pp – giá trị Lu t ki m đ nh: dùng Bác b ỏ HH0 0 n u ế n u ế p p – giá tr ị Bác b ỏ

– giá tr ị << (cid:0)(cid:0)

(cid:0) Lu t ki m đ nh : dùng giá tr tiêu chu n ẩ Lu t ki m đ nh : dùng giá tr tiêu chu n ẩ

ậ ậ ị ị ị ị

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) pp(cid:0) (cid:0) ể ể HH00: : pp(cid:0) Bác b ỏ HH0 0 n u ến u ế zz >> zz11(cid:0) Bác b ỏ

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) pp(cid:0) (cid:0) HH00: : pp(cid:0) Bác b ỏ HH0 0 n u ến u ế zz << zz11(cid:0) Bác b ỏ

(cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) pp(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) HH00: : pp(cid:0) ho c ặ zz >> zz11(cid:0) (cid:0) ho c ặ Bác b ỏ HH0 0 n u ến u ế zz << zz11(cid:0) Bác b ỏ

ể ể

ả ả

ế ế

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

thuy t hai phía cho t thuy t hai phía cho t

ỷ ệ ỷ ệ l l

ụ ụ

ớ ớ ụ ụ

ụ ụ

ạ ạ

(cid:0) Ví d : Tai n n giao thông ạ Ví d : Tai n n giao thông ạ ầ ỉ ỳ Trong k ngh giáng sinh và đ u năm m i, C c An toàn Trong k ngh giáng sinh và đ u năm m i, C c An toàn ầ ỉ ỳ ượ ằ ố c r ng có 500 giao thông đã th ng kê đ ượ ằ ố c r ng có 500 giao thông đã th ng kê đ ườ ị ươ ế ườ ng do i b th i ch t và 25000 ng ng ế ườ ườ ị ươ ng do i b th i ch t và 25000 ng ng ố ụ ạ ạ i n n giao thông trên toàn qu c. các v t ố ụ ạ ạ i n n giao thông trên toàn qu c. các v t ủ Theo thông cáo c a C c ATGT thì ủ Theo thông cáo c a C c ATGT thì ố ụ ả kho ng 50% s v tai n n có liên ố ụ ả kho ng 50% s v tai n n có liên u bia. quan đ n r u bia. quan đ n r

ế ượ ế ượ

ể ể

ả ả

ế ế

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

thuy t hai phía cho t thuy t hai phía cho t

ỷ ệ l ỷ ệ l

ụ ụ

ẫ ẫ ụ ụ ấ ấ ả ả ưở ưở ng ng

ủ ủ ị ị

(cid:0) Ví d : Tai n n giao thông ạ Ví d : Tai n n giao thông ạ ả ụ ạ Kh o sát ng u nhiên 120 v tai n n th y có 67 v do nh h ụ ạ ả Kh o sát ng u nhiên 120 v tai n n th y có 67 v do nh h ố ệ ử ụ ủ ượ u bia. S d ng s li u trên c a r ố ệ ử ụ ủ ượ u bia. S d ng s li u trên c a r ụ ị ẳ ờ ể ể i kh ng đ nh c a C c Đ ki m đ nh l ụ ị ẳ ờ ể ể i kh ng đ nh c a C c Đ ki m đ nh l ứ ớ An toàn giao thông v i m c ý nghĩa ứ ớ An toàn giao thông v i m c ý nghĩa

(cid:0) (cid:0) = 5%. = 5%.

ể ể

ị ị

Ki m đ nh gi Ki m đ nh gi

ả ả cho t cho t

ế thuy t hai phía ế thuy t hai phía lỷ ệ lỷ ệ

ử ụ ử ụ

ẩ ẩ

ị ị

 S d ng giá tr tiêu chu n và p – giá tr ị S d ng giá tr tiêu chu n và p – giá tr ị

.5 .5

H p (cid:0) 0: aH p (cid:0) :

ự ự ả ả 1. Xây d ng gi 1. Xây d ng gi ế .. thuy t ế thuy t

(cid:0) (cid:0)(cid:0) (cid:0) = .05= .05

ứ ứ ị ị . Xác đ nh m c ý nghĩa. 22. Xác đ nh m c ý nghĩa.

ị ố ị ố ể ể ị ị Tính giá tr th ng kê ki m đ nh. 3. 3. Tính giá tr th ng kê ki m đ nh.

)

p 0

(cid:0)

(cid:0) (cid:0)

.045644

ˆ p

(1 n

.5(1 .5) 120

(cid:0) (cid:0) (cid:0)

(cid:0) (cid:0)

1.28

ˆ p p 0 (cid:0)

(67 / 120) .045644

ˆ p

(cid:0) (cid:0) (cid:0)

ể ể

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

thuy t hai phía thuy t hai phía

ả ả cho t cho t

ế ế lỷ ệ lỷ ệ

 S d ng ử ụ S d ng ử ụ – giá trị pp – giá trị

– giá tr .ị 4. Tính pp – giá tr .ị 4. Tính

(cid:0)

(cid:0) = 1.28, (cid:0) V i ớV i ớ zz = 1.28, ị pp– giá tr = 2(1 – giá tr = 2(1 ị ((zz) = .8997 ) = .8997 (cid:0) .8997) = .2006 .8997) = .2006

ị ị

ể ể ị Vì Vì pp–giá tr = .2006 > –giá tr = .2006 > ị ỏ HH00 hay không hay không?? Xác đ nh có bác b 5. 5. Xác đ nh có bác b ỏ (cid:0)(cid:0) = .05, không th bác b ỏ HH00.. = .05, không th bác b ỏ

ể ể

ị Ki m đ nh gi ị Ki m đ nh gi

thuy t hai phía thuy t hai phía

ế ế lỷ ệ lỷ ệ

ử ụ ử ụ

ị ị

ả ả cho t cho t  S d ng giá tr tiêu chu n ẩ S d ng giá tr tiêu chu n ẩ

ẩ ẩ ậ ậ ị ị ị ị ỏ 4. Xác đ nh giá tr tiêu chu n và lu t bác b . ỏ 4. Xác đ nh giá tr tiêu chu n và lu t bác b .

= 1.96 .025 = 1.96 1.96 ho c ặ zz >> 1.96 1.96 V i ớV i ớ (cid:0)(cid:0) /2 = .05/2 = .025, /2 = .05/2 = .025, zz.025 Bác b ỏ HH00 n u ế n u ế zz << 1.96 ho c ặ Bác b ỏ

ị ị ỏ HH00 hay không? hay không? 5. Xác đ nh có bác b ỏ 5. Xác đ nh có bác b

ể ể ỏ HH00.. Vì 1.278 > 1.96 và < 1.96, nên không th bác b ỏ Vì 1.278 > 1.96 và < 1.96, nên không th bác b