Hà Nội. 2018
THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG
KHAI THÁC KHOÁNG SẢN
2
Các vấn đề liên quan đến tài liệu, vui lòng liên hệ:
Phòng Nghiên cứu Chính sách
Trung tâm Con người và Thiên nhiên
Địa chỉ: 24 H2, Khu đô thị mới Yên Hòa, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội
ĐT: (024) 3556-4001, máy lẻ 105 Fax: (024) 3556-8941
Email: policy@nature.org.vn
Website: www.nature.org.vn
Đề nghị trích dẫn: Nguyễn Xuân Trường, Nguyễn Thị Hoài Nga, Nguyễn Ngọc Quang,
Nguyễn Minh Phương, 2018. Bài giảng: Thu ngân sách nhà nước đối với hoạt động khai
thác khoáng sản. Trung tâm Con người và Thiên nhiên. Hà Nội, Việt Nam.
Tài liệu này được thực hiện với sự hỗ trợ của Tổ chức Oxfam. Các vấn đề trình bày trong
báo cáo là quan điểm của tác giả, không thể hiện quan điểm của nhà tài trợ.
Bản quyền thuộc Trung tâm Con người và Thiên nhiên. Nội dung trong tài liệu có thể
được sử dụng lại cho các mục đích giáo dục, khoa học và phi lợi nhuận mà không cần
xin phép với điều kiện trích dẫn nguồn đầy đủ và được áp dụng cơ chế chia sẻ tương tự.
Biên soạn
PGS.TS Lê Xuân Trường
PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Nga
Ths Nguyễn Ngọc Quang
Ths Nguyễn Minh Phương
Ảnh minh họa trong ấn phẩm: PanNature
3
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU ................................................................................................................................. 8
MỞ ĐẦU .................................................................................................................................................. 9
CHƯƠNG 1: TÀI NGUYÊN KHOÁNG SẢN VÀ VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG
KHOÁNG SẢN TRONG NỀN KINH TẾ QUỐC DÂN ..................................................... 10
1.1. Tài nguyên khoáng sản và hoạt động khoáng sản ............................................................ 10
1.1.1. Khoáng sản ................................................................................................................................ 10
1.1.2. Phân loại khoáng sản ................................................................................................................ 12
1.1.3. Đặc điểm của tài nguyên khoáng sản ...................................................................................... 13
1.1.4. Hoạt động của khoáng sản ....................................................................................................... 13
1.2. Vai trò của hoạt động khoáng sản trong nền kinh tế quốc dân ..................................... 14
1.3. Các khoản thu ngân sách nhà nước đối với hoạt động khai thác khoáng sản .......... 17
CHƯƠNG 2: CÁC KHOẢN THU RIÊNG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC
KHOÁNG SẢN ....................................................................................................................................... 18
2.1. Thuế tài nguyên ........................................................................................................................... 18
2.1.1. Văn bản pháp lý ......................................................................................................................... 18
2.1.2. Đối tượng chịu thuế ................................................................................................................... 19
2.1.3. Người nộp thuế .......................................................................................................................... 19
2.1.4. Căn cứ và phương pháp tính thuế ............................................................................................ 19
2.1.5. Miễn thuế, giảm thuế ................................................................................................................. 22
2.1.6. Kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế ........................................................................................... 22
2.2. Thuế bảo vệ môi trường ............................................................................................................ 23
2.2.1. Văn bản pháp lý ......................................................................................................................... 23
2.2.2. Đối tượng chịu thuế ................................................................................................................... 23
2.2.3. Đối tượng không chịu thuế ....................................................................................................... 23
2.2.4. Người nộp thuế .......................................................................................................................... 23
2.2.5. Căn cứ và phương pháp tính thuế ............................................................................................ 23
2.2.6. Hoàn thuế .................................................................................................................................. 25
2.2.7. Kê khai nộp thuế ........................................................................................................................ 25
2.3. Phí bảo vệ môi trường ................................................................................................................ 25
2.3.1. Văn bản pháp lý ......................................................................................................................... 25
2.3.2. Đối tượng nộp phí ...................................................................................................................... 25
2.3.3. Phương pháp tính phí và mức phí ............................................................................................ 25
4
2.4. Thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản ........................................................................... 26
2.4.1. Văn bản pháp lý ......................................................................................................................... 26
2.4.2. Người nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản .................................................................... 26
2.4.3. Phương pháp và căn cứ tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản ....................................... 26
2.4.4. Thu nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản ........................................................................ 26
CHƯƠNG 3: CÁC KHOẢN THU CHUNG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT,
KINH DOANH .......................................................................................................................... 28
3.1. Thuế giá trị gia tăng .................................................................................................................... 28
3.1.1. Văn bản pháp lý ......................................................................................................................... 28
3.1.2. Đối tượng nộp thuế .................................................................................................................... 28
3.1.3. Đối tượng chịu thuế ................................................................................................................... 28
3.1.4. Đối tượng không thuộc diện chịu thuế ..................................................................................... 28
3.1.5. Căn cứ tính thuế ........................................................................................................................ 29
3.1.6. Phương pháp tính thuế .............................................................................................................. 30
3.1.7. Hoàn thuế .................................................................................................................................. 32
3.1.8. Kê khai, nộp thuế ....................................................................................................................... 33
3.2. Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu ........................................................................................... 33
3.2.1. Văn bản pháp lý ......................................................................................................................... 33
3.2.2. Đối tượng nộp thuế .................................................................................................................... 33
3.2.3. Đối tượng chịu thuế ................................................................................................................... 33
3.2.4. Căn cứ và phương pháp tính thuế ............................................................................................ 34
3.2.5. Miễn thuế ................................................................................................................................... 35
3.2.6. Kê khai, nộp thuế ....................................................................................................................... 37
3.3. Thuế thu nhập doanh nghiệp .................................................................................................. 38
3.3.1. Văn bản pháp lý ......................................................................................................................... 38
3.3.2. Đối tượng nộp thuế .................................................................................................................... 38
3.3.3. Thu nhập chịu thuế .................................................................................................................... 38
3.3.4. Căn cứ và phương pháp tính thuế ............................................................................................ 38
3.3.5. Kê khai, nộp thuế ....................................................................................................................... 39
3.3.6. Một số lưu ý về thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp khai thác khoáng sản . . 39
5
CHƯƠNG 4: CHIA SẢN PHẨM DẦU KHÍ VÀ NGUỒN THU CỦA NHÀ NƯỚC VỚI
HOẠT ĐỘNG DẦU KHÍ TẠI VIỆT NAM........................................................................ 42
4.1. Các quy định hiện hành của Việt Nam về chia sản phầm dầu khí ............................. 42
4.1.1. Phân bổ dầu thuế tài nguyên .................................................................................................... 42
4.1.2. Phân bổ dầu thu hồi chi phí ...................................................................................................... 43
4.1.3. Phân bổ dầu lãi .......................................................................................................................... 43
4.1.4. Phân bổ khí thuế tài nguyên ..................................................................................................... 43
4.1.5. Phân bổ khí lãi ........................................................................................................................... 44
4.1.6. Thuế, phí và lệ phí ...................................................................................................................... 44
4.1.7. Hoa hồng và phí tài liệu ............................................................................................................ 44
CHƯƠNG 5: QUẢN TRỊ HIỆU QUẢ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN THÔNG QUA
SÁNG KIẾN MINH BẠCH TRONG NGÀNH CÔNG NGHIỆP KHAI THÁC (EITI) . 48
5.1. Giới thiệu về Sáng kiến Minh bạch trong ngành công nghiệp khai thác (EITI) ...... 49
5.1.1. Quá trình phát triển của sáng kiến EITI .................................................................................... 49
5.1.2. Bộ tiêu chuẩn EITI 2016 ............................................................................................................ 49
5.2. EITI - công cụ hỗ trợ trong quản trị hiệu quả tài nguyên ................................................ 52
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 53
