Trường Đại Học Khoa Học Tự Nhiên
Khoa Sinh Học – CNSH
Bộ môn Vi sinh
ThS. Đinh Thị Lan Anh
dtlanh@hcmus.edu.vn 1
Vi khuẩn gây bệnh
(Pathogenic bacteria)
•Ba nhoùm vi khuaån:
–Khoâng gaây beänh (non-pathogenic bacteria)
–Gaây beänh cô hoäi (opportunistic pathogens)
–Gaây beänh (pathogenic bacteria) coù ñoäc löïc cao
Vi khuaån hoïc Thuù y chæ quan taâm tôùi nhoùm VK gaây beänh
vaø gaây beänh cô hoäi
•Ñoäc löïc (virulence) laø thöôùc ño khaû naêng gaây beänh
cuûa mộtvi khuaån, bieåu thò baèng MLD (Minimum Lethal
Dose) hoaëc LD50 /ml (Median Lethal Dose). Giaù trò MLD caøng
nhoû hoaëc LD50/ml caøng nhỏchöùng toû khaû naêng gaây beänh cuûa
vi khuaån caøng cao
•MLD vaø LD50 ñöôïc xaùc ñònh treân moät loaøi ñoäng vaät cuï theå
(chuoät nhaét, chuoät lang, thoû…)
Caùc yeáu toá ñoäc löïc cuûa vi khuaån
Khaû naêng gaây beänh cuûa moät vi khuaån lieân quan
tôùi nhöõng nhaân toá sau:
–Khaû naêng baùm hoaëc xaâm nhaäp vaøo moâ baøo
–Ñoäc toá: Exotoxin vaø Endotoxin (VK gr -)
–Enzym ngoaïi baøo: Hyaluronidase, Coagulase,
Fibrinogen, Hemolysin…
–Neù traùnh cô cheá mieãn dòch: aån naùu trong teá baøo
(Mycobacteria, Brucella…), sinh enzyme vaø yeáu toá
ngaên caûn khaùng theå (protein A cuûa S. aureus keát
hôïp Fc cuûa KT)
Moät soá thuaät ngöõ trong cô cheá gaây beänh
cuûa VSV gaây beänh leân vaät chuû
- Nhöôïc ñoäc (attenuation): söï giaûm hoaëc maát khaû naêng gaây beänh cuûa VSV
- Taïo khuaån laïc (colonization): söï sinh saûn cuûa VSV gaây beänh sau khi
gaén ñöôïc leân moâ cuûa vaät chuû
- Laây nhiễm (infection): söï nhiễm vaø taêng tröôûng cuûa VSV beân trong vaät
chuû
- Xaâm nhiễm (invasion): söï xaâm nhaäp vaø lan truyeàn cuûa VSV vaøo vaät chuû
- Tính xaâm nhieãm (invasiveness): tính gaây beânh do khaû naêng xaâm nhaäp
cuûa VSV gaây beänh vaø lan truyeàn beân trong vaät chuû
- Sinh ñoäc toá (toxigenicity): tính gaây beänh do ñoäc toá taïo ra bôûi VSV gaây
beänh
- Möùc gaây beänh (pathogenicity), möùùc aùc tính (virulence) cuûa kyù
sinh vaät: khaû naêng gaây beänh (toång hôïp cuûa tính xaâm nhieãm vaø sinh ñoäc toá)
cuûa kyù sinh vaät ôû vaät chuû
Phöông thöùc gaây beänh
Taêng tröôûng taïo sinh khoái ñeå gaây beänh (laøm taét
maïch maùu, van tim, ñöôøng trao ñoåi khí trong
phoåi...)
Saûn xuaát ngoại ñoäc toá (exotoxin) gaây toån thöông,
gaây beänh leân moâ ñích caùch xa vò trí xaâm nhaäp
Noäi ñoäc toá (endotoxin) laø thaønh phaàn
lipopolysaccharide cuûa maøng ngoaøi, ñöôïc phoùng
thích vaø gaây beänh khi teá baøo bò cheát