Trung Tâm Luyện Thi Đại Học Amsterdam Chương I-Bài 2. Cực trị hàm số
85
Lớp Toán Thầy-Diệp Tn Tel: 0935.660.880
A. THUYT.
1. Ki nim cc trm s :
Gi s hàm s xác định trên tp hp
DD
0xD
0
x
đưc gi là mt đim cực đại ca hàm s
f
nếu tn ti mt khong
chứa điểm
0
x
sao cho:
00
;
( ) ( ) ; \
a b D
f x f x x a b x
.
Khi đó
0
fx
đưc gi là giá tr cực đi ca hàm s
f
.
0
x
đưc gi là mt đim cc tiu ca hàm s
f
nếu tn ti mt khong
chứa điểm
0
x
sao cho:
00
;
( ) ( ) ; \
a b D
f x f x x a b x
.
Khi đó
0
fx
đưc gi là giá tr cc tiu ca hàm s
f
.
Giá trị cực đại và giá trị cực tiểu được gọi chung là cực trị
Nếu
0
x
là một điểm cực trị của hàm số
f
thì người ta nói rằng hàm số
f
đạt cực trị tại điểm
0
x
.
Điểm cực đại, cực tiểu gọi chung là điểm cực trị của hàm số
0
fx
là giá trị cực trị (hay cực trị ) của hàm số.
Như vậy : Đim cc tr phi là một điểm trong ca tp hp
D
``Chú ý.
Giá tr cực đại (cc tiu)
0
fx
ca hàm s
f
chưa hẳn đã là GTLN (GTNN) của hàm s
f
trên tp
xác định
D
0
fx
ch là GTLN (GTNN) ca hàm s
f
trên khong
;a b D
cha
điểm
0.x
Nếu
fx
không đổi du trên tập xác định
D
ca hàm s
f
thì hàm s
f
không có cc tr .
2. Điều kin cn để hàm s đạt cc tr:
2.1. Định lý 1: Gi sm s
f
đạt cc tr tại điểm
0
x
.
Khi đó, nếu
f
có đạo hàm tại điểm
0
x
thì
0
'0fx
.
Chú ý :
Đạo hàm
'f
th trit tiêu tại điểm
0
x
nhưng hàm số
f
không đạt cc tr tại điểm
0
x
.
Hàm s có th đạt cc tr ti một điểm mà tại đó hàm số không có đạo hàm.
Hàm s ch th đạt cc tr ti một điểm ti đó đạo hàm ca hàm s bng
0,
hoc ti
đó hàm số không có đạo hàm .
§BI 2. CC TR CA HÀM S
Trung Tâm Luyện Thi Đại Học Amsterdam Chương I-Bài 2. Cực trị hàm số
86
Lớp Toán Thầy-Diệp Tuân Tel: 0935.660.880
3. Điều kin đ để hàm s đạt cc tr:
Định lý 2: Gi s hàm s
f
có đạo hàm cp mt trên khong
chứa điểm
0
x
,
0
'0fx
f
có đạo hàm cp hai khác
0
tại điểm
0
x
.
Nếu
0
'' 0fx
thì hàm s
f
đạt cực đại tại điểm
0
x
.
Nếu
0
'' 0fx
thì hàm s
f
đạt cc tiu tại điểm
0
x
.
Chú ý :
Nếu
0
x
là một điểm cc tr ca hàm s
f
thì điểm
00
( ; ( ))x f x
đưc gi là
đim cc tr của đồ
th
hàm s
f
.
Trong trường hp
0
'( ) 0fx
không tn ti hoc
0
0
'( ) 0
''( ) 0
fx
fx
thì định lý 3
không dùng được.
B. PƠNG PHÁP GII TOÁN.
DẠNG 1. Tìmc điểm cực trị củam số.
1. Phương pp.
Bước 1. Tìm tập xác định của hàm số
.f
Bước 2. Tính đạo hàm
()
fx
và tìm các điểm
0
x
sao cho
0
()
fx
= 0 (nếu có) và tìm các điểm
0xD
mà tại đó hàm
f
liên tục nhưng đạo hàm
()
fx
không tồn tại.
Bước 3. Vận dụng định lý 2 (lập bảng xét dấu
()
fx
) hay định lý 3( tính
()

fx
) để xác định
điểm cực trị của hàm số.
Cý:
Cho hàm số
()y f x
xác định trên
D
. Điểm
0
x x D
là điểm cực trị của hàm số khi và chỉ khi
hai điều kiện sau đây cùng thảo mãn:
Tại
0
xx
đạo hàm triệt tiêu hoặc không tồn tại
Đạo hàm đổi dấu khi
x
đi qua
0
x
.
2. Bài tập minh họa.
Bài tập 1. Tìm cực trị (nếu có) của các hàm số sau:
1).
42
21 y x x
2).
42
68 y x x x
Li gii.
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Trung Tâm Luyện Thi Đại Học Amsterdam Chương I-Bài 2. Cực trị hàm số
87
Lớp Toán Thầy-Diệp Tn Tel: 0935.660.880
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Nhận xét
. Trong bài toán này, vì
'(1) 0
''(1) 0
y
y
do đó
định lý 3
không khẳng định được điểm
2x
phải là điểm cực trị của hàm số hay không.
Bài tập 2. Tìm cực trị (nếu có) của các hàm số sau:
1).
32
361
2
y x x x
2).
21 y x x x
Li gii.
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Bài tập 3. Tìm cực trị (nếu có) của các hàm số sau:
1).
4
4
x
yx
2).
1
31
yx x
Li gii.
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Trung Tâm Luyện Thi Đại Học Amsterdam Chương I-Bài 2. Cực trị hàm số
88
Lớp Toán Thầy-Diệp Tuân Tel: 0935.660.880
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Bài tập 4. Tìm cực trị (nếu có) của hàm số :
3 2cos cos 2 y x x
Li gii.
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Trung Tâm Luyện Thi Đại Học Amsterdam Chương I-Bài 2. Cực trị hàm số
89
Lớp Toán Thầy-Diệp Tn Tel: 0935.660.880
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Bài tập 5. Cho hàm số
21
sin , 0
0 , 0
xx
fx x
x
. Chứng minh rằng
'0fx
nhưng hàm số
không đạt cực trị tại điểm
0
.
Li gii.
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
3. Câu hỏi trắc nghiệm
Mức độ 1. Nhận biết
u 1. Cho hàm số
33.y x x
Mệnh đề nào dưới đây đúng?
A. Hàm số đồng biến trên khoảng
;1
và nghịch biến trên khoảng
1; 
.
B. Hàm số đồng biến trên khoảng
( ; ).
C. Hàm số nghịch biến trên khoảng
;1
và đồng biến trên khoảng
1; 
D. Hàm số nghịch biến trên khoảng
1;1
.
Li gii
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
u 2.(THPT Chuyên Bắc Ninh 2018) Phát biểu nào sau đây là sai?
A. Nếu
00fx
00fx

thì hàm số đạt cực tiểu tại
0
x
.
B. Nếu
00fx
00fx

thì hàm số đạt cực đại tại
0
x
.
C. Nếu
fx
đổi dấu khi
x
qua điểm
0
x
fx
liên tục tại
0
x
thì hàm số
y f x
đạt cực
trị tại điểm
0
x
.
D. Hàm số
y f x
đạt cực trị tại
0
x
khi và chỉ khi
0
x
là nghiệm của đạo hàm.
Li gii
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................