Báo cáo khoa hc:
nh hưởng ca thc tp sư phm 1 đến lòng yêu ngh
ca các giáo sinh sư phm k thut nông nghip
T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp, TËp 1, sè 2/2003
169
¶nh h−ëng cña thùc tËp s− ph¹m 1 ®Õn lßng yªu nghÒ
cña c¸c gi¸o sinh s− ph¹m kü thuËt n«ng nghiÖp
Influence of practical pedagogical training exercise on attitudes of future
agicultural teachers
NguyÔn ThÞ Ngäc Thuý
1
& §Æng ThÞ V©n
1
Summary
To investigate the effects of the practical training by attending classes at high schools
on professional attitudes, two quick surveys using semi-structured questionnaires were
carried out with 40 students in the Faculty of Agricultural Teachers' Training, Ha noi
Agricultural University before and after the field trip to high schools. The results
indicated that not only students' teaching skills were improved but also their professional
feeeling were increased. After the field trip at high schools, 44% of the students said
their self- confidence strongly increased and 74% of them affirmed that they really love
their job. With the profound awareness about difficulties of teaching-learning
agriculture at high schools nowadays, the students understood that the prerequisite
requirement to be come an excellent agriculture-teacher is the love to the job.
Keywords: Pedagogical training exercise, professional attitudes.
I. Giíi thiÖu chung1
Gi¸o dôc t×nh c¶m nghÒ nghiÖp cho
gi¸o sinh mét nhiÖm quan träng cña
c¸c khoa, tr−êng s− ph¹m. T×nh c¶m nghÒ
nghiÖp ®éng lùc m¹nh gióp con
ng−êi v−ît qua ®−îc nh÷ng khã kh¨n, trë
ng¹i ®Ó chiÕm lÜnh nh÷ng gi¸ trÞ nghÒ, th«i
thóc hä v−¬n tíi nh÷ng ho¹t ®éng s¸ng t¹o
nghÒ nh»m t¹o ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt
cho xN héi n©ng cao ®êi sèng tinh thÇn
cho nh©n (NguyÔn Quang UÈn, 1981).
HiÖn nay trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o ch−a
mét m«n häc riªng ®Ó gi¸o dôc t×nh
c¶m nghÒ nghiÖp cho gi¸o sinh song c
nhµ gi¸o dôc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ®µo
t¹o gi¸o viªn ph¶i t×m mäi héi ®Ó lµm
tèt nhiÖm vô nµy.
Thùc tËp s− ph¹m 1 (TTSP1) mét
c«ng ®o¹n quan träng trong qu¸ tr×nh ®µo
t¹o ng−êi gi¸o viªn, ®−îc thùc hiÖn vµo
n¨m thø ba trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o.
1
Bé m«n T©m lý, Khoa S− ph¹m Kü thuËt
C¸c ®ît thùc tËp s ph¹m thêi gian
ng−êi gi¸o sinh ®−îc tiÕp xóc trùc tiÕp víi
thÕ giíi sinh ®éng cña ho¹t ®éng nghÒ
nghiÖp nh»m gióp gi¸o sinh cñng cè,
réng n©ng cao nh÷ng kiÕn thøc chuyªn
m«n, n¨ng nghiÖp vô, kh¶ n¨ng øng
xö...(NguyÔn Th¹c, 1992) TTSP1 t¹o
héi cho gi¸o sinh kiÓm nghÞªm nh÷ng tri
thøc luËn ®N tiÕp thu ®−îc trong thùc
tiÔn gi¸o c ë nhµ tr−êng. TTSP1 còng
mét héi ®Ó c¸c gi¸o sinh tr¶i nghiÖm
víi nh÷ng khã kh¨n bøc xóc cña ng−êi
gi¸o viªn ë bËc trung häc phæ th«ng
(THPT), ®Æc biÖt lµ cña gi¸o viªn d¹y m«n
thuËt n«ng nghiÖp (KTNN), m«n häc
vÉn ®a häc sinh coi m«n phô
th−êng kh«ng thÝch häc (néi dung thùc tËp
s− ph¹m 1). ViÖc ®èi mÆt víi thùc tr¹ng ®ã
¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn lßng yªu nghÒ
cña c¸c gi¸o sinh kü thuËt n«ng nghiÖp?
Nh×n l¹i thùc nh÷ng m qua, c«ng
t¸c ®µo t¹o nghiÖp s− ph¹m, gi¸o dôc
¶nh h−ëng cña thùc tËp s− ph¹m 1 ®Õn lßng yªu nghÒ cña gi¸o sinh
170
lßng yªu nghÒ ë c¸c tr−êng s− ph¹m cßn
phÇn ch−a ®¸p øng yªu cÇu thùc tiÔn,
nhiÒu gi¸o sinh sau khi tèt nghiÖp c
tr−êng s− ph¹m ®N nghÒ (NguyÔn TiÕn
C−êng,1994). §èi víi c¸c gi¸o sinh khoa
S− ph¹m thuËt (SPKT) Tr−êng §¹i häc
N«ng nghiÖp I néi (§H NNI), tuy ®N
qua TTSP1 ®¹t kÕt qu¶ kh¶ quan nh−ng
chóng t«i vÉn ch−a thÓ m¹nh d¹n kh¼ng
®Þnh c¸c gi¸o sinh hoµn toµn ®Çy ®ñ
n¨ng lùc s− ph¹m, nghiÖp nghÒ còng
nh− t×nh c¶m g¾n víi nghÒ. Môc ®Ých
cña nghiªn cøu nµy ®¸nh gi¸ xem xÐt
TTSP1 cã ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn lßng
yªu nghÒ cña gi¸o sinh Khoa SPKT ®Ó
®ã x©y dùng néi dung, ch−¬ng tr×nh
TTSP1 vµ TTSP2 hiÖu qu¶ nhÊt nh»m
n©ng cao t−ëng nghÒ nghiÖp nghiÖp
vô s− ph¹m cho gi¸o sinh.
2. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p
nghiªn cøu
Chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra 40 gi¸o
sinh khoa SPKT kho¸ 42 thùc tr¹ng
nhËn thøc, th¸i ®é t×nh c¶m nghÒ
nghiÖp cña gi¸o sinh tr−íc sau TTSP1
qua nh÷ng tiªu chÝ thÓ sau: t×nh c¶m
nghÒ nghiÖp; tù chuÈn kiÕn thøc chuyªn
m«n khoa häc gi¸o dôc tr−íc TTSP1;
nhËn thøc ®iÒu kiÖn trë thµnh gi¸o viªn
d¹y giái KTNN; nhËn thøc thùc tr¹ng
d¹y- häc m«n KTNN ë c¸c tr−êng trung
häc phæ th«ng.
ViÖc ®iÒu tra ®−îc tiÕn nh theo
c¸ch c¸c gi¸o sinh ®iÒn phiÕu ®iÒu tra 2
lÇn: tr−íc ngay sau khi kÕt thóc ®ît
TTSP1 kÕt hîp pháng vÊn trùc tiÕp mét
gi¸o sinh. PhiÕu ®iÒu tra ®−îc thiÕt
d¹ng n cÊu tróc (Semi-structured), c¸c
c©u hái pháng vÊn lµ c¸c c©u hái më.
C¸c liÖu phiÕu ®iÒu tra ®−îc ph©n
tÝch ng ph−¬ng ph¸p thèng t¶,
c¸c kÕt qu¶ pháng vÊn ®−îc tiÕn hµnh
ph©n tÝch ®Þnh tÝnh.
3. KÕt q
T×nh c¶m nghÒ nghiÖp cña c¸c gi¸o sinh
Khi thi vµo ®¹i c, 52,5%% c¸c
gi¸o sinh ®−îc ®iÒu tra ®N chän khoa
SPKT víi nhËn thøc rµng nghÒ
nghiÖp. Trong ®ã 50% nhËn ®Þnh r»ng
gi¶ng d¹y KTNN lµ mét viÖc quan träng
®èi víi mét n−íc n«ng nghiÖp nh− ViÖt
nam nªn chän theo häc khoa
SPKT; 30% gi¸o sinh chän khoa SPKT
do c¸c tr−êng THPT ®ang thiÕu
gi¸o viªn d¹y KTNN”; chØ 25% thËt
thÝch trë thµnh gi¸o viªn d¹y KTNN”.
Tuy l−îng gi¸o sinh xuÊt ph¸t
nguyÖn väng muèn trë thµnh gi¸o viªn
d¹y KTNN ch−a nhiÒu nh−ng c¸c gi¸o
sinh ®ã ®N cã mét sù nhËn thøc râ rµng khi
chän nghÒ d¹y häc KTNN. cßn l¹i
vµo häc khoa SPKT do kh«ng ®ñ ®iÓm
vµo khoa kh¸c” chiÕm ®Õn 45%; cßn lý do
kh«ng ph¶i ®ãng häc phÝ hay tèt
nghiÖp khoa SPKT dÔ xin viÖc lµm”, chØ cã
2,5% sè gi¸o sinh lùa chän.
KÕt qu¶ ®iÒu tra cßn cho thÊy sau mét
thêi gian häc tËp vµ n luyÖn t¹i khoa
SPKT, ®Õn n¨m thø ba ®N cã 95% sè gi¸o
sinh ®−îc ®iÒu tra kh¼ng ®Þnh kh«ng
chuyÓn khái khoa SPKT ngay khi cã c¬
héi. nhiÒu gi¸o sinh muèn kh¼ng
®Þnh m×nh, muèn sau nµy sÏ truyÒn ®¹t
nh÷ng kiÕn thøc khoa häc thuËt n«ng
nghiÖp cho häc sinh, ¸p dông vµo thùc
s¶n xuÊt t¹i gia ®×nh.
Sau TTSP1 gÇn mét nöa gi¸o sinh
c¶m thÊy tù tin vµo kh¶ n¨ng a m×nh
(43,6%), trong khi tr−íc KTSP c5%
gi¸o sinh cã t©m tr¹ng nµy. §a phÇn
c¸c gi¸o sinh cho r»ng hä “Yªu nghÒ h¬n”
(74,4%), mét gi¸o sinh béc lßng
nhiÖt huyÕt víi nghÒ. Nh÷ng lý do ®−îc nªu
ra lµ: kÕt qu¶ TTSP1 cao (100% gi¸o sinh ®¹t
lo¹i kh¸ giái); ®−îc ®¸nh gi¸ cao vÒ n¨ngc
ti ®é tr¸ch nhm trong c«ng vc,
NGuyÔn ThÞ Ngäc Thuý, §Æng ThÞ V©n
171
chiÕm nh ®−îc t×nhm häc sinh, gi¸o viªn
tr−êng tc tËp.
Qua ®iÒu tra tÊt c¸c gi¸o sinh ®Òu
nhËn ®Þnh r»ng TTSP1 rÊt quan träng
trong qu¸ tr×nh häc tËp, rÌn luyÖn ®Ó trë
thµnh gi¸o viªn. u hÕt (trªn 76%) c¸c
gi¸o sinh nhËn thÊy qua TTSP1 ®N h×nh
thµnh cho niÒm tin vµo nghÒ nghiÖp
trong t−¬ng lai, y dùng ý thøc tr¸ch
nhiÖm ®èi víi c«ng viÖc; réng, n©ng
cao kiÕn thøc chuyªn m«n, vËn dông
luËn vµo thùc tiÔn gi¶ng d¹y, häc hái ®−îc
kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn d¹y
KTNN ë tr−êng PTTH.
Sau khi KTSP gi¸o sinh cßn thÊy
TTSP1 ®N gióp nh×n nhËn ra nhiÒu h¹n
chÕ, ch−a hoµn chØnh kiÕn thøc chuyªn
m«n vµ nghiÖp vô s− ph¹m.
ViÖc «n luyÖn kiÕn thøc, n¨ng tr−íc
khi ®i TTSP1 cña gi¸o sinh
§a c¸c gi¸o sinh thÓ hiÖn tinh thÇn
tr¸ch nhiÖm cao tr−íc khi ®i TTSP1,
®äc l¹i c¸c gi¸o tr×nh ®N häc. thÓ: 85%
gi¸o sinh ®äc gi¸o tr×nh Ph−¬ng ph¸p
d¹y häc KTNN”; 57,5% ®äc l¹i gi¸o tr×nh
Ho¹t ®éng gi¸o dôc trong tr−êng
PHTH”; 52,5% gi¸o sinh ®äc l¹i c¸c
m«n chuyªn ngµnh n«ng nghiÖp; 50% ®äc
l¹i gi¸o tr×nh T©m häc løa tuæi t©m
häc s− ph¹m”; 37,5% ®äc l¹i gi¸o tr×nh
Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng”.
§Ó chuÈn bÞ ®i TTSP1, c¸c gi¸o sinh rÊt
lùc rÌn luyÖn c¸c n¨ng s− ph¹m.
ng viÕt tr×nh bµy b¶ng cña gi¸o
sinh nh×n chung kh¸ yÕu, nhËn thøc
®iÒu nµy 100% c¸c gi¸o sinh ®Òu chó
träng tËp luyÖn, trong ®ã 75% t×m mäi
héi tËp viÕt b¶ng mét nh, 32,5% tËp
theo nhãm víi b¹n bÌ. Trong néi dung
TTSP1 yªu cÇu c¸c gi¸o sinh ph¶i thùc tËp
d¹y häc KTNN trªn líp n rÊt lo l¾ng
vµ tËp gi¶ng rÊt tÝch cùc. Do thêi gian thùc
hµnh chÝnh kho¸ h¹n chÕ, chØ 37,5%
gi¸o sinh héi tËp gi¶ng trong giê
thùc hµnh víi gi¸o viªn, 50% gi¸o sinh ®N
tËp gi¶ng mét m×nh, 25% ®N tËp gi¶ng
tr−íc nhãm b¹n ®Ó nhËn ®−îc c¸c nhËn
xÐt gãp ý cña b¹n n¨ng d¹y häc
cña m×nh. n¨ng viÕt biªn n giê
®−îc rÌn luyÖn kh¸ nhiÒu (80%), ngoµi
c¸c giê thùc hµnh chÝnh kho¸ 25% gi¸o
sinh cßn luyÖn tËp theo nhãm nhá víi
c¸c b¹n cña m×nh.
Tr¸ch nhiÖm víi nghÒ nghiÖp cßn thÓ
hiÖn qua nhËn ®Þnh nh÷ng tri thøc
chuyªn m«n KTNN ng−êi gi¸o viªn d¹y
m«n KTNN cÇn ®¸nh gi¸ c¸c
kiÕn thøc mçi gi¸o sinh ®N tÝch luü ®−îc.
ChÝnh v× vËy chóng t«i ®N tiÕn hµnh ®iÒu
tra nhËn thøc cña gi¸o sinh vÒ c¸c kiÕn
thøc ®N ®−îc trang t¹i khoa SPKT.
liÖu ®−îc thu thËp qua 2 lÇn ®iÒu tra tr−íc
vµ sau TTSP1 (b¶ng 1).
kh¸c biÖt qua hai lÇn ®iÒu tra
gi¸o sinh ®N nhËn ®Þnh thùc
qua kiÓm nghiÖm TTSP1. thÓ th«ng
qua giê gi¸o viªn gi¶ng d¹y KTNN ë
tr−êng phæ th«ng, qua thùc tËp gi¶ng d¹y
giê cña c¸c gi¸o sinh. So víi yªu
cÇu d¹y häc ë bËc PTTH, hÇu hÕt c gi¸o
sinh n¨m thø ba nhËn thÊy nh÷ng kiÕn
thøc thu ®−îc ch−a ®Çy ®ñ. C¸c kiÕn
thøc häc ®−îc phÇn lín ch−a ®¸p øng
®−îc u cÇu tÝnh hiÖn ®¹i, tÝnh
B¶ng 1
. Gi¸o sinh tù ®¸nh gi¸ vÒ kiÕn thøc
KTNN ®B ®−îc trang bÞ tr−íc vµ sau KTSP
Tù ®¸nh gi¸ cña gi¸o
sinh
Tr−íc
KTSP
Sau
KTSP
§Çy ®ñ 22,5%
10,3%
Ch−a ®Çy ®ñ 50,6%
84,6%
§¶m b¶o tÝnh hiÖn ®¹i
10% 12,5%
§¶m b¶o tÝnh
thèng
12,5%
10,3%
§¶m b¶o tÝnh khoa
häc
20% 15,4%
¶nh h−ëng cña thùc tËp s− ph¹m 1 ®Õn lßng yªu nghÒ cña gi¸o sinh
172
thèng vµ tÝnh khoa häc lµ nh÷ng yªu cÇu
tri thøc KTNN rÊt ®−îc chó träng ë bËc
PTTH. NhËn thøc ®−îc ®iÒu nµy gióp
c¸c gi¸o sinh cã ®Þnh h−íng ®−îc viÖc häc
tËp tiÕp theo cña b¶n th©n.
VÊn ®Ò trang kiÕn thøc chuyªn
ngµnh, kiÕn thøc khoa häc gi¸o dôc c¸c
n¨ng nghiÖp s− ph¹m ®−îc c¸c gi¸o
sinh ®¸nh gi¸ h÷u Ých cho trong ®ît
TTSP1. PhÇn lín (trªn 80%) gi¸o sinh cho
r»ng c¸c kiÕn thøc chuyªn ngµnh ®N ®¶m
b¶o tÝnh khoa häc, thèng, ®Çy ®ñ.
Trong c¸c m«n häc thuéc khèi kiÕn thøc
s− ph¹m, c¸c gi¸o sinh ®¸nh gi¸ cao nhÊt
m«n t©m häc løa tuæi s− ph¹m víi
®iÓm trung nh (§TB = 4,6; theo thang
®iÓm 5); tiÕp ®Õn giao tiÕp s− ph¹m
(§TB = 4,4); m«n thø ba ®¹i c−¬ng
ph−¬ng ph¸p d¹y c KTNN ( §TB =
3,9), vµ tiÕp ®Ðn ho¹t ®éng gi¸o dôc
trong tr−êng phæ th«ng, gi¸o dôc häc ®¹i
c−¬ng, t©m lý häc ®¹i c−¬ng...
NhËn thøc cña gi¸o sinh vÒ nh÷ng ®iÒu
kiÖn trë thµnh gi¸o viªn d¹y giái.
Sau thêi gian TTSP1 tiÕp xóc t×m
hiÓu kinh nghiÖm d¹y häc cña c¸c gi¸o
viªn PTTH, phÇn lín gi¸o sinh kh¼ng ®Þnh
®Ó trë thµnh gi¸o viªn d¹y giái m«n
KTNN th× ®iÒu kiÖn cÇn nhÊt ph¶i
Lßng u nghÒ(§TB = 7,6; thang ®iÓm
8); tiÕp ®Õn kiÕn thøc chuyªn m«n
KTNN s©u réng (§TB = 6,1); Ph−¬ng
ph¸p gi¶ng d¹y tèt(§TB = 5,7); tiÕp ®ã
HiÓu biÕt t©m häc sinh”, n¨ng
thÝ nghiÖm, thùc hµnh tèt KTNN”,
T− c¸ch ®¹o ®øc”, Kh¶ n¨ng s¸ng t¹o
KiÕn thøc gi¸o dôc häc”. Nh×n
chung, gi¸o sinh ®¸nh gi¸ n thiÕt
cña c¸c ®iÒu kiÖn trªn kh¸ hîp ®Ó ®ã
tiÕp tôc trau dåi, phÊn ®Êu ®Ó trë thµnh
mét gi¸o viªn giái.
NhËn thøc thùc tr¹ng d¹y häc KTNN
trong tr−êng THPT
Theo nhËn xÐt cña c gi¸o sinh, ®a
phÇn häc sinh THPT cho r»ng KTNN
m«n phô, kh«ng quan träng nªn cßn häc
, ®èi phã. ChØ mét häc sinh tÝch
cùc, cã ý thøc häc tËp tèt (kho¶ng 30%) v×
cho r»ng kiÕn thøc KTNN t thùc tÕ,
t øng dông vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt
trong gia ®×nh cña m×nh.
Trong thùc tÕ, vÉn cßn nhiÒu gi¸o viªn
PTTH quan niÖm KTNN m«n phô. Tuy
nhiªn phÇn lín ®Òu th¸i ®é nhiÖt t×nh,
tr¸ch nhiÖm trong gi¶ng d¹y. Mét
gi¸o viªn giái ®N thùc trë thµnh tÊm
g−¬ng ®Ó c gi¸o sinh häc hái phÊn ®Êu
noi theo. §ã nh÷ng gi¸o viªn ®−îc ®µo
t¹o chuyªn ngµnh KTNN t¹i §¹i häc S−
ph¹m I néi tr−íc ®©y. thùc t©m
huyÕt víi nghÒ lu«n t×m c¸ch c¶i tiÕn
néi dung ph−¬ng ph¸p d¹y häc nh»m
n©ng cao chÊt l−îng giê lªn líp.
"Gi¶ng d¹y KTNN trong nhµ tr−êng
THPT lµ cÇn thiÕt, lµ kh«ng thÓ thiÕu" - ®ã
nhËn ®Þnh cña 97% gi¸o sinh ®−îc
®iÒu tra. Theo nhËn thøc a , m«n
KTNN môc ®Ých trang kiÕn thøc
b¶n khoa häc KTNN cho häc sinh,
h×nh thµnh mét n¨ng thùc hµnh, tri
thøc cÇn cho s¶n xuÊt t¹i gia ®×nh.
Gi¸o sinh tù ®¸nh gi¸ vÒ kÕt qu¶ TTSP1
c«ng t¸c chuyªn m«n, c¸c gi¸o sinh
kh¼ng ®Þnh ®N thµnh thôc trong viÖc
so¹n mét gi¸o ¸n hoµn chØnh, thùc hiÖn
®óng qui tr×nh lªn p, thùc thi mét bµi
gi¶ng ®¶m b¶o tÝnh khoa häc néi dung;
s¾p xÕp kiÕn thøc thèng, logic theo thêi
gian qui ®Þnh. Gi¸o sinh ®N b−íc ®Çu biÕt
vËn dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc phï hîp
víi tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh néi
dung tri thøc cña bµi d¹y, b−íc ®Çu biÕt
c¸ch kÕt hîp c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc
nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc nhËn thøc
høng thó häc tËp cña häc sinh.
c«ng t¸c chñ nhiÖm, c¸c gi¸o sinh
cho r»ng ®N biÕt lËp ho¹ch chñ