Báo chí phải "luỵ" truyền thông xã hội
“Những nhà báo thông thái nhất đang tận dụng mạng lưới truyền thông
xã hội làm công cụ truyền tải những giá trị đích thực cho văn hóa báo
chí ngày nay".
Họ sử dụng chúng như là một cách thức để có thể thiết lập những mối quan
hệ và lắng nghe ý kiến của những người khác” - Phân tích của Michael
Skoler trên tạp chí Nieman (thuộc quỹ Nieman dành cho Báo chí, Đại học
Harvard).
Nhà báo là những người chỉ nói sự thật. Nhưng theo ý kiến của tôi thì chính
chúng ta đang tự dối mình. Chúng ta đang làm hỏng mọi việc và đổ lỗi cho
Web đã giết chết mô hình kinh doanh của ngành báo chí. Tuy nhiên, nó
không phải là mô hình kinh doanh đã làm chúng ta thay đổi. Mà đó là văn
hóa.
Truyền thông chính thống đã thực hiện tốt ngay cả khi thông tin trở nên khó
nắm bắt và thậm chí là khó truyền tải hơn rất nhiều. Độc giả mong muốn nhà
báo viết về những thông tin quan trọng của mọi lĩnh vực trong đời sống, từ
kết quả bóng đá cho đến diễn biến của thị trường chứng khoán, và mang
những thông tin ấy đến tận cửa cho họ, hay đăng tải trên đài, truyền hình.
Độc giả tin tưởng vào giới báo chí và chúng ta - những người làm báo cung
cấp những thông tin mà độc giả cần. Những thông tin ấy có thể giúp họ có
thể kết thân được với những người hàng xóm của họ, hay giúp họ trở thành
những công dân năng động, hoặc giúp họ tiến tới một cuộc sống sung túc
hơn.
Những nhà quảng cáo, tất nhiên, họ muốn trả tiền cho việc thu thập tin tức.
Họ muốn trưng ra và trả tiền vì công chúng đã đọc báo của chúng ta, nghe
hoặc xem chương trình của chúng ta.
Hình minh họa. Nguồn: Oweb.com
Nhưng tình hình đã thay đổi kể từ trước khi Internet trở nên phổ biến. Trong
vòng mấy thập kỷ qua, các tập đoàn hoạt động trong lĩnh vực tin tức đã thâu
tóm các tờ báo, đài truyền hình địa phương. Sau đó họ cắt giảm số lượng
phóng viên sở tại, bao gồm cả các hãng thông tấn, và họ chuyển sang nắm
bắt các thông tin về bão lũ, hỏa hoạn, đâm xe, và tội phạm ở từng địa
phương để có thể nâng cao lợi nhuận của tờ báo mình. Thông tin họ cung
cấp ngày càng mang ít tính địa phương, và ngày càng trở nên không phù
hợp, các phóng viên đang ngày càng thiếu đi sự gắn bó đối với cộng đồng.
Các cuộc nghiên cứu cho thấy kết quả rằng sự tin tưởng của công chúng vào
giới báo chí giảm mạnh nhất trong vòng 25 năm qua.
Trong khi sự bất mãn của công chúng lên đến cực điểm thì Internet xuất
hiện. Bây giờ, công chúng có rất nhiều lựa chọn. Nếu như những tờ báo và
đài truyền hình địa phương không còn được coi là nguồn tin hữu ích và nhà
báo dường như tách mình ra khỏi những vấn đề thực sự quan trọng đối với
độc giả, công chúng có thể tìm được những thông tin mà họ cần thông qua
một kênh thông tin khác. Và còn gì nữa, độc giả giờ đây không còn thụ động
khi tiếp nhận tin tức nữa. Họ có thể đào sâu hơn vấn đề đó, tìm kiếm thông
tin theo sở thích của họ, họ còn có thể chia sẻ những kiến thức của mình,
theo sát các mối quan tâm của mình, và chia sẻ kiến thức cũng như niềm
đam mê với những người có chung sở thích.
Kết nối thông qua sự tin cậy
Sự thật là Internet không lấy cắp độc giả của chúng ta. Mà là chính chúng ta
đã đánh mất độc giả của chính mình. Ngày nay, có rất ít người thường xuyên
cầm những tờ báo của chúng ta lên đọc, hay dò những kênh truyền hình đợi
xem những bản tin do chúng ta làm. Đó chỉ do một lý do hết sức đơn giản vì
họ cảm thấy chúng ta không còn phục vụ những nhu cầu của họ nữa. Thực
sự, chúng ta đã mất sự kết nối với công chúng.
Ngày nay, người dân mong muốn được chia sẻ thông tin, họ không còn
muốn chỉ là người thụ động nhận thông tin từ một phía. Họ muốn được nghe
khi họ có kiến thức về vấn đề và đặt ra câu hỏi. Họ muốn nhận được những
thông tin liên quan đến cuộc sống, mối quan tâm của họ. Họ muốn kiểm soát
được những thông tin mà họ nhận được từ bên ngoài. Và họ muốn một sự
kết nối – họ đặt niềm tin của họ vào những người liên quan đến họ - những
người trò chuyện với họ, nghe họ nói và vẫn duy trì mối quan hệ với họ.
Chìa khóa ở đây là sự tin tưởng. Rất nhiều những người trẻ tuổi ngày nay
không còn tìm kiếm thông tin nữa bởi vì thông tin tự tìm đến với họ. Đơn
giản họ chỉ cần kết nối với mạng lưới những người bạn của họ - những
người mà họ tin tưởng. Những người bạn này sẽ báo cho họ biết khi có
những sự kiện quan trọng hoặc thú vị xảy đến, và gửi cho nhau những gì mà
họ nghĩ là nó có nguồn đáng tin cậy, từ các bài báo, blog hay pobcast, các
bài trên Twitter hoặc video.
Xét trong một thước đo về độ tin cậy, truyền thông chính thống đang ở mức
quá thấp, và giờ đây đang rất chậm chạp trong việc tìm ra một con đường để
lôi kéo công chúng. Rất nhiều hãng tin nghĩ rằng có thể tương tác lẫn nhau
giữa độc giả và giới báo chí là nguyên nhân giúp cho những Website có thể
phát triển, hoặc là giúp tạo một không gian mà độc giả có thể bình luận về
tin tức họ thu nhận được hay là nơi để học có thể đăng “iReports” của chính
mình (Theo CNN miêu tả thì iReport là nơi dành cho những “tin tức chưa
biên tập, chưa chọn lọc”).
Sự tương tác giả giữa giới báo chí và độc giả không thể đánh lừa được độc
giả nếu như họ nhìn thấy những nhân viên tin tức của trang web đó không hề
đọc những bình luận của họ hay những biên bản khiếu nại của công dân,
những phản hồi hay những ý tưởng giá trị, hoặc những kiến thức của độc giả
về vấn đề mà nhà báo đưa ra nhằm cải thiện bài báo của họ. Nhà báo không
thể đưa tin thích hợp với thị hiếu của độc giả cho đến khi họ ngừng lầm
tưởng rằng họ hiểu độc giả muốn gì và bắt đầu lắng nghe ý kiến của chính
độc giả.
Chúng ta không thể đưa những tin tức thích hợp với độc giả chỉ qua những
cuộc khảo sát bạn đọc hay những cuộc bỏ phiếu còn nhiều hạn chế, hay chỉ
đơn thuần thêm mục bạn đọc trên website của chúng ta. Chúng ta cần lắng
nghe, đặt ra những câu hỏi, và phải thành thật thừa nhận những gì mà độc
giả, thính giả, khán giả cho rằng là quan trọng đối với họ trong cuộc sống
hàng ngày. Chúng ta cần tạo ra một nền báo chí của sự hợp tác, chứ không
chỉ là trên lý thuyết.
Và đó là nơi truyền thông xã hội hướng dẫn chúng ta. Chỉ cần chúng ta để ý
và sử dụng những công cụ này, thì chúng ta sẽ dễ dàng hiểu hơn về văn hóa
báo chí thời nay và những cái gì có giá trị đối với độc giả.