TOÀN CẦU HÓA THẾ GIỚI
-------------------------------------------------------------------------------------------
Sau khi tr i qua ch đ phong ki n b o th , l i th i, nhi u n c trên thả ế ộ ế ả ủ ỗ ờ ề ướ ế
gi i,trong đó có Vi t Nam đã lâm vào tình tr ng bi xâm chi m thu c đ a t các n c tớ ệ ạ ế ộ ị ừ ướ ư
b n ph ng Tây và Mĩ. Đi u này, khi n cho nhi u n c m i thoát kh i th i kì ‘bomả ươ ề ế ề ướ ớ ỏ ờ
l a’ khó có theo k p đ c các n n kinh t l n trên th gi i. May m n thay, nh có xuử ị ượ ề ế ớ ế ớ ắ ờ
h ng toàn c u hóa th gi i đã t o nên nhi u đi u có l i đ các n c b t k p đ cướ ầ ế ớ ạ ề ề ợ ể ướ ắ ị ượ
v i nh p đ phát tri n c a th gi i. Nh ng cũng ph i nói thêm r ng: Toàn c u hóaớ ị ộ ể ủ ế ớ ư ả ằ ầ
mang l i nhi u khó khăn nan gi i cho các n c đang phát tri nạ ề ả ướ ể
Toàn c u hóa đã tác đ ng t i nhi u m t t kinh t đ n chính tr , xã h i t o nhi uầ ộ ớ ề ặ ừ ế ế ị ộ ạ ề
c h i cho các cho các n c đang phát tri n. Nó giúp t o nên s g n k t gi a các qu cơ ộ ướ ể ạ ự ắ ế ữ ố
gia, m i n c là m t m t xích t o nên chu i m t xích ch t ch - s dây liên k t gi aỗ ướ ộ ắ ạ ỗ ắ ặ ẽ ợ ế ữ
các qu c gia t l n đ n nh . Đó là c h i đ các n c th c hi n ch tr ng đaố ừ ớ ế ỏ ơ ộ ể ướ ự ệ ủ ươ
ph ng hóa quan h qu c t , ch đ ng khai thác các thành t u khoa h c và công nghươ ệ ố ế ủ ộ ự ọ ệ
tiên ti n c a các n c khác. Đã h n 3 th p k sau chi n tranh,Vi t Nam đã bi t n iế ủ ướ ơ ậ ỷ ế ệ ế ớ
r ng các quan h qu c t , giao l u, h p tác v i nhi u n c. Năm 1995,Vi t Nam raộ ệ ố ế ư ợ ớ ề ướ ệ
nh p ASEAN. Năm 1997,ra nh p LHQ, chúng ta cũng đã t ng t ch c nhi u s ki nậ ậ ừ ổ ứ ế ự ệ
l n trong khu v c và trên th gi i nh Seagame năm 2003, di n đàn APEC,... Nămớ ự ế ớ ư ễ
2010,Vi t Nam vinh d là Ch t ch hi p h i các n c Đông Nam Á. Ti ng nói c aệ ự ủ ị ệ ộ ướ ế ủ
Vi t Nam trên tr ng qu c t cũng đ c nâng cao trong nhi u năm qua.ệ ườ ố ế ượ ề
Toàn c u hóa xu t hi n, giúp cho các n c giao th ng d dàng h n, t do hóaầ ấ ệ ướ ươ ễ ơ ự
th ng m i đ c m r ng, hàng rào thu quan tr nên m ng h n ho c b bãi b , hàngươ ạ ượ ở ộ ế ở ỏ ơ ặ ị ỏ
hoá, d ch v có đi u ki n l u thông, trao đ i r ng rãi, t o nên kh năng c nh tranh,cị ụ ề ệ ư ổ ộ ạ ả ạ ọ
xát gi a các m t hàng trên th tr ng l n, giúp nâng cao ch t l ng s n ph m, m uữ ặ ị ườ ớ ấ ượ ả ẩ ẫ
mã cũng phong phú đa d ng h n, phù h p v i yêu c u s d ng c a m i ng i, m iạ ơ ợ ớ ầ ử ụ ủ ỗ ườ ỗ
t ng l p xã h i. Không nh ng th ,công dân các n c nghèo có đi u ki n h n đầ ớ ộ ữ ế ở ướ ề ệ ơ ể
ti p c n v i các s n ph m hi n đ i, nâng cao ch t l ng cu c s ng. Năm 2007, v iế ậ ớ ả ẩ ệ ạ ấ ượ ộ ố ớ
vi c Vi t Nam ra nh p WTO- t ch c th ng m i l n nh t th gi i, đã t o nhi uệ ệ ậ ổ ứ ươ ạ ớ ấ ế ớ ạ ề
đi u ki n cho nhi u m t hàng nh g o, cà phê, đi u, chè,…đ c du nh p sang nhi uề ệ ề ặ ư ạ ề ượ ậ ề
n c khác, ch t l ng s n ph m, m u mã theo đó đ c nâng cao, hàng hoá c a chúngướ ấ ượ ả ẩ ẫ ượ ủ
ta đã có th thâm nh p vào các thi tr ng khó tính nh EU, B c Mĩ, Nh t B n,… Doể ậ ườ ư ắ ậ ả
s phát tri n không ng ng nh v y, nên cán cân xu t nh p kh u c a Vi t Nam đangự ể ừ ư ậ ấ ậ ẩ ủ ệ
có s thay đ i tích c c.ự ổ ự
Trong b i c nh toàn c u hoá, các qu c gia đang phát tri n trên th gi i có thố ả ầ ố ể ế ớ ể
nhanh chóng ti p c n công ngh hi n đ i, áp d ng vào quá trình phát tri n kinh t -xãế ậ ệ ệ ạ ụ ể ế
h i. Nó cũng t o nên đi u ki n chuy n giao nh ng thành m i v khoa h c và côngộ ạ ề ệ ể ữ ớ ề ọ
ngh , v t ch c và qu n lí, v s n xu t và kinh doanh v i t t c các n c. Nhi uệ ề ổ ứ ả ề ả ấ ớ ấ ả ướ ể
qu c gia nh Trung Qu c, Hàn Qu c, brazil, Achentina,…đã t n d ng c h i đó đ số ư ố ố ậ ụ ơ ộ ể ử
d ng các kĩ thu t hi n đ i c a th k XIX đ s n xu t, phát tri n kinh t , nâng caoụ ậ ệ ạ ủ ế ỉ ể ả ấ ể ế
ch t l ng cu c s ng,tăng thu nh p cho ng i dân. Do toàn c u hóa, mà Vi t Nam đãấ ượ ộ ố ậ ườ ầ ệ
đ c nhi u n c chuy n giao công ngh , các dây truy n s n xu t hi n đ i nh côngượ ề ướ ể ệ ề ả ấ ệ ạ ư
ngh b o v môi tr ng, x lí rác th i, các ch t hoá h c, công ngh s n xu t thép,ệ ả ệ ườ ử ả ấ ọ ệ ả ấ
s t, khai thác bôxit, l u huỳnh, đá quý,… Các công ngh nh Internet, d ch v đi nắ ư ệ ư ị ụ ệ
tho i, cũng giúp cho xã h i đ c văn minh, ti n nghi h n. Máy tính đ c áp d ngạ ộ ượ ệ ơ ượ ụ
trong h c t p và gi ng d y, giao thông, y t đ c l p đ t internet…,m i th đã t oọ ậ ả ạ ế ượ ắ ặ ọ ứ ạ
nên cho Vi t Nam m t b m t m i, m t di n m o m i.ệ ộ ộ ặ ớ ộ ệ ạ ớ
Bên c nh nh ng c h i là hàng lo t thách th c mà các n c phát tri n nh nạ ữ ơ ộ ạ ứ ướ ể ậ
đ c t toàn c u hoá. Đó là nh ng khó khăn ph i v t qua đ đi lên, theo k p kinh tượ ừ ầ ữ ả ượ ể ị ế
th gi i c a các n c đang phát tri n.ế ớ ủ ướ ể
Khoa h c công ngh đã có tác đ ng sâu s c đ n m i m t c a đ i s ng kinh tọ ệ ộ ắ ế ọ ặ ủ ờ ố ế
th gi i. Mu n có s c c nh tranh kinh t m nh, ph i làm ch đ c các ngành kinh tế ớ ố ứ ạ ế ạ ả ủ ượ ế
mũi nh n nh đi n t -tin h c, năng l ng nguyên t , hoá d u, công ngh hàng khôngọ ư ệ ử ọ ượ ử ầ ệ
vũ tr , công ngh sinh h c,… Đi u này th t khó khăn cho h u h t các n c đang phátụ ệ ọ ề ậ ầ ế ướ
tri n b i vì công ngh đang còn nh bé, ch a c ng cáp, th t không d có th làm chể ở ệ ỏ ư ứ ậ ễ ể ủ
đ c các ngành đòi h i trình đ cao d n nh v y? Vi t Nam đang và s làm ch đ cượ ỏ ộ ế ư ậ ệ ẽ ủ ượ
các ngành kinh t mũi nh n, t ng b c ti p c n sâu h n đ n chúng. M c dù chúng taế ọ ừ ướ ế ậ ơ ế ặ
ch a có th m nh v các ngành v các ngành kinh t nàyư ế ạ ề ề ế , nh ng m t vài năm qua,ư ộ
Vi t Nam đã đ t đ c nhi u thành t u đáng khích l b ng vi c đ a v tinh Vinasat1ệ ạ ượ ề ự ệ ằ ệ ư ệ
lên không chung. Đi n t -tin h c cũng có nhi u kh i s c v i nhi u ph n m m vi tínhệ ử ọ ề ở ắ ớ ề ầ ề
ch t l ng cao đ c ra đ i, công ngh sinh h c m i đ u có b c phát tri n. Cácấ ượ ượ ờ ệ ọ ớ ầ ướ ể
ngành năng l ng, hoá d u b c đ u đang đ c thâm nh p…Có th nói r ng, Vi tượ ầ ướ ầ ượ ậ ể ằ ệ
Nam đã r t n l c các trong lĩnh v c này, m c dù các thành t u còn ch a n i b t.ấ ỗ ự ự ặ ự ư ổ ậ
Toàn c u hoá là mi ng bánh béo b đ các n c phát tri n làm giàu, các siêuầ ế ở ể ướ ể
c ng kinh t tìm cách áp đ t l i s ng và n n văn hoá đ i v i các n c khác. H uườ ế ặ ố ố ề ố ớ ướ ậ
qu là các n c đang phát tri n d n mai m t đi b n s c. Các giá tr dân t c, các giá trả ướ ể ầ ộ ả ắ ị ộ ị
đ o đ c đ c xây d ng hàng ch c th k nay có nguy c b xói mòn. N u có ti p thuạ ứ ượ ự ụ ế ỉ ơ ị ế ế
đ c n n văn hoá khác vào n c mình thì r t hay nh ng ti p thu vào mà đ m t điượ ề ướ ấ ư ế ể ấ
màu s c riêng c a dân tôc mình thì th t đáng trách. V n đ này đã làm nhi u n cắ ủ ậ ấ ề ề ướ
ph i suy nghĩ, l p ra k ho ch c th đ b o v s c thái riêng c a dân t c mình. M tả ậ ế ạ ụ ể ể ả ệ ắ ủ ộ ộ
s n c đang r i vào cái vòng qu n c a v n đ này.ố ướ ơ ẩ ủ ấ ề
Kinh t th gi i phát tri n đ l i áp l c n ng n đ i v i t nhiên, làm môiế ế ớ ể ể ạ ự ặ ề ố ớ ự
tr ng suy thoái trên ph m vi toàn c u và trong m i qu c gia. Trong quá trìng đ i m iườ ạ ầ ỗ ố ổ ớ
công ngh , các n c phát tri n đã chuy n giao nh ng công ngh l i th i, gây ô nhi mệ ướ ể ể ữ ệ ỗ ờ ễ
sang các n c đang phát tri n. Các c ng qu c kinh t coi các n c đang phát tri n làướ ể ườ ố ế ướ ể
bãi rác, là kho ch a rác đ đùn đ y các th th a, ch t l ng kém. M c dù khôngứ ể ẩ ứ ế ừ ấ ượ ặ
mu n nh ng do nghèo nàn, công ngh ch a có nên các n c này đành đ cho hi nố ư ệ ư ướ ể ệ
t ng đó di n ra. Đi u này th y rõ Vi t Nam. Do đ y m nh phát tri n kinh t màượ ễ ề ấ ở ệ ẩ ạ ể ế
tài nguyên r ng b h y ho i n ng n , ch m t c n m a thôi mà nguy c s t l mi nừ ị ủ ạ ặ ề ỉ ộ ơ ư ơ ạ ở ở ề
núi, ng p úng đ ng b ng đ c c nh báo lên m c cao nh t. Các dòng sông do n cậ ở ồ ằ ượ ả ứ ấ ướ
th i ch a qua x lí c a ho t đ ng công nghi p, sinh ho t làm cho chúng ô nhi m n ngả ư ử ủ ạ ộ ệ ạ ễ ặ
n , khi n muôn sinh và c cu c s ng c a con ng i bi nh h ng r t nhi u. Khôngề ế ả ộ ố ủ ườ ả ưở ấ ề
ch b c t các dòng sông mà các ho t đ ng công nghi p còn phá h y môi tr ngỉ ứ ử ạ ộ ệ ủ ườ
không khí, gi t ch t nhi u m nh đ t màu m , gây ra ti ng n, đ o l n cu c s ng c aế ế ề ả ấ ỡ ế ồ ả ộ ộ ố ủ
sinh v t và c con ng i,…H u qu là nhi u căn b nh ung th ,viêm nhi m do ch tậ ả ườ ậ ả ề ệ ư ễ ấ
đ c h i xu t hi n ngày càng nhi u nh ung th da, gan, viêm xoang, các b nh v m t,ộ ạ ấ ệ ề ư ư ệ ề ắ
b nh lao,…L ng khí cacbonic ngày càng tăng lên, trong khi đó, cây xanh, đ che phệ ượ ộ ủ
r ng ngày càng thu h p. Đó ch là m t ngh ch lí trong r t nhi u ngh ch lí đang t n t iừ ẹ ỉ ộ ị ấ ề ị ồ ạ
t n t i Vi t Nam, các n c đang phát tri n và c nhi u n c phát tri n. Môi tr ngồ ạ ở ệ ướ ể ả ề ướ ể ườ
b suy thoái, ngu n n c b ô nhi m, ngu n tài nguyên b khai thác c n ki t,…n u tìnhị ồ ướ ị ễ ồ ị ạ ệ ế
tr ng này v n còn ti p di n thì không ch là nhi t đ Trái đ t tăng vài đ C mà cònạ ẫ ế ễ ỉ ệ ộ ấ ộ
ph i nh c đ n khái ni m Trái đ t s b h y di t nh th nào.ả ắ ế ệ ấ ẽ ị ủ ệ ư ế
Toàn c u hoá đã mang đ n nh ng c h i không ch cho các n c phát tri n màầ ế ữ ơ ộ ỉ ướ ể
còn c nh ng n c đang phát tri n. Nh ng th t s , cũng không th không nói đ nả ữ ướ ể ư ậ ự ể ế
nh ng gánh n ng mà toàn c u hoá đem l i cho các n c đang phát tri n. Đ đi lên, hoàữ ặ ầ ạ ướ ể ể
vào nh p phát tri n chung c a th gi i, các n c đang phát tri n c n ph i n m b tị ể ủ ế ớ ướ ể ầ ả ắ ắ
th i c , c h i, và cũng ph i v t qua nh ng khó khăn, thách th c c a mình. Cácờ ơ ơ ộ ả ượ ữ ứ ủ
n c đang phát tri n nói chung và Vi t Nam nói riêng trong m t t ng lai không xa sướ ể ệ ộ ươ ẽ
tr thành nh ng n c l n m nh v kinh t , xã h i, chính tr n u bi t th nào là toànở ữ ướ ớ ạ ề ế ộ ị ế ế ế
c u hoá.ầ
Tác gi :ả Đoàn Công Đ iạ