Bí n đá t d ch chuy n trên Thung lũng Ch tẩ ự ị ể ế
Nh ng hòn đá chuy n đ ng t i h Racetrack Playa thu c Thung lũng Ch t (phíaữ ể ộ ạ ồ ộ ế
tây nam bang California, M ) là m t hi n t ng đ a ch t bí hi m.ỹ ộ ệ ượ ị ấ ể
T tr c đ n nay, ch a m t ai có c h i quay phim hay nhìn th y nh ng hòn đá tr cừ ướ ế ư ộ ơ ộ ấ ữ ự
ti p chuy n đ ng trên h Racetrack. Đi u này càng làm tăng thêm v huy n bí c aế ể ộ ồ ề ẻ ề ủ
chúng và ng i ta tin r ng hi n t ng này là do bàn tay c a nh ng năng l c siêu nhiênườ ằ ệ ượ ủ ữ ự
t o ra. ạ
Sau h n 50 năm nghiên c u nh ng hòn đá d ch chuy n m t cách bí n trên h c nơ ứ ữ ị ể ộ ẩ ồ ạ
Racetrack, các nhà khoa h c v n ch a tìm ra l i gi i cho hi n t ng kỳ bí này. ọ ẫ ư ờ ả ệ ượ
Vào năm 1955, George M. Stanley l n đ u tiên đ a ra gi thuy t r ng nh ng hòn đáầ ầ ư ả ế ằ ữ
d ch chuy n v i s tr giúp c a nh ng d i băng đ c hình thành sau khi b m t h bị ể ớ ự ợ ủ ữ ả ượ ề ặ ồ ị
ng p n c. Vào mùa đông và đ u mùa xuân, m t h đã nhi u l n b ng p v i m cậ ướ ầ ặ ồ ề ầ ị ậ ớ ự
n c đo đ c 7cm và nhi t đ th ng gi m xu ng d i 0 đ . ướ ượ ệ ộ ườ ả ố ướ ộ
Năm 1976, Robert Sharp và Dwight Carey lo i tr gi thuy t d i băng. Qua phân tíchạ ừ ả ế ả
đ ng đi c a đá, h đ a ra k t lu t r ng vì đ c đi m và tính ch t hình h c c a nh ngườ ủ ọ ư ế ậ ằ ặ ể ấ ọ ủ ữ
đ ng đi này có liên quan đ n nhau nên các d i băng không th t o nên chúng và d chườ ế ả ể ạ ị
chuy n các hòn đá đ c. ể ượ
H Racetrack Playa ch p t v tinh. ồ ụ ừ ệ ( nh: Geology.com)Ả
Sharp and Carey cũng đã th c hi n thí nghi m dùng c c bao tròn nh ng phi n đá đự ệ ệ ọ ữ ế ể
ki m ch ng gi thuy t d i băng. Trong m t thí nghi m, m t hòn đá d ch chuy n để ứ ả ế ả ộ ệ ộ ị ể ể
l i đ ng đi d nh n th y. M t l n khác, 2 phi n đá đ c đ t vào bên trong nh ngạ ườ ễ ậ ấ ộ ầ ế ượ ặ ữ
chi c c c, viên đá nh h n d ch chuy n ra ngoài trong khi viên to h n v n bên trongế ọ ỏ ơ ị ể ơ ẫ ở
c c. Do đó mà 2 ông kh ng đ nh không th có k t qu này n u băng đóng vai trò làmọ ẳ ị ể ế ả ế
đá d ch chuy n. ị ể
Năm 1995, John B. Reid, Jr. và các nhà đ a ch t khác t tr ng đ i h c Hampshire đãị ấ ừ ườ ạ ọ
ph n bác l i k t lu n c a Sharp và Carey. Sau khi so sánh nh ng d li u thu đ c sauả ạ ế ậ ủ ữ ữ ệ ượ
7 l n ghé thăm Thung lũng Ch t t cu i nh ng năm 1980 đ n 1994, h ng h giầ ế ừ ố ữ ế ọ ủ ộ ả
thuy t d i băng đ u tiên c a Stanley. ế ả ầ ủ
T b n đ chi ti t đ ng đi c a nh ng viên đá, h th y r ng chúng h u h t đ u có sừ ả ồ ế ườ ủ ữ ọ ấ ằ ầ ế ề ự
t ng đ ng. M t s b l ch đi g n cu i đ ng và h gi i thích nguyên nhân là doươ ồ ộ ố ị ệ ở ầ ố ườ ọ ả
các d i băng s v ra thành nhi u m nh nh h n khi tan ch y và nh ng viên đá bênả ẽ ỡ ề ả ỏ ơ ả ữ
trong có th tách ra. ể
Tuy nhiên, trên đây v n ch là nh ng gi thuy t và hi n các nhà khoa h c ch a th lýẫ ỉ ữ ả ế ệ ọ ư ể
gi i chính xác hi n t ng đá d ch chuy n này. ả ệ ượ ị ể
M t s hình nh và đo n phim v nh ng hòn đá bí n trên h Racetrack Playa:ộ ố ả ạ ề ữ ẩ ồ
( nh:Ả iStockphoto / Steve Geer / Stephan Hoerold)
( nh: iStockphoto / Skye Bajoul)Ả
( nh:Ả iStockphoto / Stephan Hoerold)
( nh:Ả iStockphoto / Sartriano)
( nh: iStockphoto / John Alcorn)Ả
( nh: iStockphoto / Mike Norton)Ả