ệ ự ễ ứ ế ế
t Nam hi n nay. Vi Đề tài 4: Các hình th c phát hành trái phi u. Liên h th c ti n phát hành trái phi u chính ph và trái phi u doanh nghi p ế ệ ở ệ ủ ệ
I./ T NG QUAN V TRÁI PHI U Ổ Ề Ế
ế . 1. Khái ni m và đ c đi m c a trái phi u ủ ệ ể ặ
ch c phát hành ụ ợ ủ ế ặ ổ ứ
a) Khái ni mệ :- Trái phi u là công c n do chính ph , doanh nghiêp, ho c các t nh m huy đ ng v n dài h n. ằ ạ ố ộ
ỏ ợ ế ch c phát hành trái phi u cam k t ế
ế ớ ạ i khi trái phi u đáo h n ế
Trái phi u là th a thu n vay n mang tính h p đ ng theo đó t ợ ậ ổ ứ ế s thanh toán cho ng i n m gi ườ ắ ị ữ ẽ thanh toán, là lúc kho n thanh toán cu i cùng đ ả ồ trái phi u 1 kho n ti n lãi đ nh kỳ t ề ả c th c hi n. ự ượ ệ ố
trái phi u ( trái ch ) là ng i cho vay, và ng i phát hành trái phi u là ữ ủ ế ườ ườ ế
- Ng ng
i n m gi i đi vay ườ ắ ườ
ể : b) Đ c đi m ặ
- M nh giá ệ
- Lãi su t trái phi u ế ấ
-Gía trái phi uế
- Kỳ h n trái phi u ế ạ
2. Phân lo i trái phi u ạ ế
ế ị ườ ng tài chính có r t nhi u lo i, tùy thu c vào các tiêu chí khác nhau mà trái ộ ề ạ ấ
Trái phi u trên th tr phi u đ c phân thành các lo i khác nhau . ế ượ ạ
: a) Phân lo i theo ch th phát hành ủ ể ạ
1. Trái phi u chính ph ế ủ
ư ư ệ ệ ặ
i quy n phát hành nh m bù đ p s thi u h t ngân sách nhà n t nh ngành giao thong, b u đi n xi măng, đi n ệ ặ c ho c ủ ặ ủ ủ ắ ự ữ ề ướ
Do chính ph ho c nh ng ngành đ c bi đ ằ ượ i quy t các khó khăn v tài chính. xây d ng các công trình công c ng, gi c chính ph ự ế ụ ề ế ả ộ
2. Trái khoán đ a ph ng ị ươ
ng ả ủ ề ị ươ ( thành ph , t nh ho c vùng dân c ) đ i v i các ặ ư ố ớ ố ỉ
ch c và cá nhân Là kho n vay c a chính quy n đ a ph t ổ ứ
3. Tín phi u kho b c ạ ế
6 tháng t ậ ố ị ờ ạ ừ ớ ạ i 2 năm do h th ng Kho b c ệ ố
Là ch ng khoán có thu nh p c đ nh có th i h n t nhà n c phát hành. ứ ướ
4. Trái phi u công nghi p ệ ( Trái phi u công ty) ế ế
ố ướ i ư
ệ ớ c đ m b o b ng thu nh p ho c tài s n c a công ty. Do các công ty c ph n và các doanh nghi p l n phát hành đ a vào th tr ổ ầ ị ườ d ng nh ng phi u n t ng ph n và đ ặ ế ợ ừ ạ ng v n d ả ủ ượ ả ữ ả ằ ậ ầ
ỹ ế ụ ằ ồ ố
5. Trái phi u ngân hàng và tín phi u qu ti ế ch c này ho c các t chính các t ổ ứ ế ạ ệ ch c tín d ng có liên quan. ổ ứ t ki m: Nh m t o ra ngu n v n tín d ng cho ụ ặ
ế : b) Phân lo i theo tính ch t trái phi u ạ ấ
ậ ậ ợ ứ ấ ế ể ấ ố
Giay nh n n , gi y nh n n th c p, trái phi u c m c , trái phi u zerocoupon, trái phi u m o ạ ợ ế ầ hi m, trái phi u châu Âu. ế ể
c) Phân lo i theo l ạ ợ ứ ế : i t c trái phi u
- Trái phi u có lãi su t c đ nh ấ ố ị ế
- Trái phi u có lãi su t bi n đ i ổ ế ế ấ
II./ T NG QUAN V PHÁT HÀNH TRÁI PHI U Ổ Ế Ề
1. Ch th phát hành trái phi u ế ủ ể
ủ ể ế ằ ộ ố
Ch th phát hành trái phi u là t hành cho nhà đ u t . Ch th bao g m chính ph , doanh nghi ế ủ ể ổ ứ ồ ch c huy đ ng v n b ng cách bán trái phi u do mình phát ệp, ầ ư ủ
ế . 2. M c đích c a phát hành trái phi u ủ ụ
a) Đ i v i chính ph ố ớ ủ
- Bù đ p s thâm h t ngân sách nhà n ắ ự ụ c ướ
- Th c hi n các chính sách ti n t nh m đi u ti t kinh t vĩ mô ề ệ ự ệ ề ằ ế ế
- Huy đ ng v n tài tr cho các công trình l n và d án quan tr ng ự ố ợ ộ ớ ọ
b) Đ i v i doanh nghi p ệ ố ớ
ệ ả ấ ố
ế ngân hàng th -Các doanh nghi p phát hành trái phi u đ huy đ ng v n cho s n xu t kinh doanh bên c nh ngu n v n đi vay t ạ ể ộ ng m i. ươ ừ ạ ồ ố
- Làm thay đ i c c u v n, gi m t t l nh t đ nh gi a v n n và v n CSH. ổ ơ ấ ố ữ ộ ỉ ệ ấ ị ữ ố ợ ố
ấ ế ấ ủ
ờ ố ủ
ế ồ ồ ử ụ ệ ế ậ ừ ố
ế ồ ồ ố
-Lãi su t c a trái phi u nh h n lãi su t đi vay ngân hàng. Đ ng th i khi phát hành trái ỏ ơ phi u công ty không ph i ch u giám sát kh t khe tình hình s d ng v n c a ngân hàng. ả ắ ị ỏ ng khó ti p c n khi các doanh nghi p có quy mô v a và nh Ngu n v n ngân hàng th ườ ớ ề v i các ràng bu c v đi u ki n cho vay, trong khi ngu n v n trái phi u d i dào v i ti m ệ ộ ề ề ớ năng r t l n. ấ ớ
3. Vai trò c a phát hành trái phi u ế ủ
a) Đ i v i nên kinh t ố ớ ế qu c dân ố
- Tăng v n đ u t ầ ư ố cho n n kinh t ề ế
- S d ng v n có hi u qu ố ự ụ ệ ả
b) Đ i v i chính ph ố ớ ủ
qu c dân, c s v t ch t h t ng, các ch ng trình qu c gia v an ninh ế ố ấ ạ ầ ơ ở ậ ươ ề ố
- Phát tri n kinh t ể qu c phòng,.. ố
-B sung ngân sách nhà n ổ c ướ
- Chính sách ti n t hi u qu đ đi u ti ng ti n cung ng cho c n n kinh t ề ệ ệ ả ể ề t l ế ượ ả ề ứ ề . ế
c) Đ i v i doanh nghi p ệ ố ớ
ụ ụ ạ ộ ẻ ơ ệ ố ớ ầ ư ả s n
- Cung c p ngu n v n v i chi phí r h n cho doanh nghi p ph c v ho t đ ng đ u t ồ ấ xu t kinh doanh ấ
- Tăng tính ch đ ng c a doanh nghi p trong huy đ ng v n đ u t ủ ộ ầ ư ủ ệ ộ ố
- Đa d ng hóa các ph ạ ươ ng th c huy đ ng v n c a doanh nghi p ệ ố ủ ứ ộ
III. CÁC PH NG TH C PHÁT HÀNH TRÁI PHI U ƯƠ Ứ Ế
1.B o lãnh phát hành trái phi u ế ả
2. Đ i lý phát hành trái phi u ế ạ
3. Đ u th u phát hành trái phi u ế ầ ấ
IV.B O LÃNH PHÁT HÀNH TRÁI PHI U Ả Ế
1.Khái ni m và đ c đi m ể ệ ặ
a)Khái ni mệ
ệ ổ ứ ả ổ ứ ủ ụ ệ
ch c b o lãnh giúp t ị ườ ứ c khi phát hành trái ướ , nh n mua trái phi u đ ế ể
Là vi c t phi u ra th tr ế bán l i ho c mua s trái phi u còn l i ch c phát hành th c hi n các th t c tr ự ng ch ng khóan, phân ph i trái phi u cho các nhà đ u t ế ầ ư ố ế ậ ạ ch a phân ph i h t trong đ t phát hành. ố ư ế ạ ặ ố ợ
- B o lãnh phát hành bao g m c vi c t v n tài chính và phân ph i ch ng khoán ả ệ ư ấ ứ ả ồ ố
- T ch c b o lãnh đ ng phí b o lãnh ho c m t t l c h ượ ưở ộ ỷ ệ ả ặ hoa h ng nh t đ nh d a trên s ấ ị ự ồ ố
ti n thu đ c ổ ứ ả ượ ề
b)Các lo i trái phi u phát hành theo ph ế ạ ươ ng th c b o lãnh ứ ả
-Trái phi u kho b c ạ ế
- Trái phi u công trình trung ng ế ươ
- Trái phi u đ u t ế ầ ư
-Trái phi u đ c chính ph b o lãnh ế ượ ủ ả
-Trái phi u chính quy n đ a ph ng ế ề ị ươ
c) Phân lo iạ
-B o lãnh v i cam k t ch c ch n: ế ắ ả ắ ớ
ộ ố ứ ế ẽ
T ch c b o lãnh cam k t s mua toàn b s ch ng khoán phát hành cho dù có phân ph i đ c h t ch ng khoán hay không ổ ứ ả ố ượ ế ứ
ch c b o lãnh mua trái phi u c a t ch c phát hành v i giá chi ổ ứ ả ế ủ ổ ứ ớ
Thông th ườ kh u và bán l i các trái phi u theo giá chào bán ra công chúng và h ế t ng chênh l ch giá. ng các t ạ ấ ế ưở ệ
-B o lãnh v i c g ng cao nh t ấ ớ ố ắ ả
ổ ứ ạ ớ
i cho t ế ẽ ố ắ ch c phát hành v i cam k t s c g ng ổ ứ ch c ố ế ẽ ả ạ ế
T ch c b o lãnh th a thu n làm đ i lý cho t ỏ ổ ứ ả h t s c bán trái phi u ra th tr ế ế ứ phát hành và không ch u hình ph t nào ậ ng. N u không phân ph i h t s tr l ị ườ ạ ị
- B o lãnh theo ph ng th c t t c ho c không ả ươ ứ ấ ả ặ
ổ ứ ộ ố ượ ế
ch c b o lãnh bán m t s l ổ ứ ả ầ ổ ứ ả ộ ợ ng trái phi u nh t đ nh, n u không ấ ị ầ i s ti n cho các đ u ả ả ạ ố ề
T ch c phát hành yêu c u t ế phân ph i h t s h y toàn b đ t phát hành. T ch c b o lãnh ph i tr l ố ế ẽ ủ đã mua ch ng khoán t ứ ư
- B o lãnh theo ph ng th c t i đa: ả ươ ứ ố i thi u- t ể ố
ổ ứ ầ ổ ứ ả ế ế c t ượ ự
ch c b o lãnh đ c đ t t ng trái phi u bán đ l do chào bán trái phi u đ n m c t ứ ố th p h n m c sàn thì toàn b đ t phát i đa ị ế ượ ạ ỷ ệ ấ ộ ợ ự ơ
T ch c phát hành yêu c u t quy đ nh. N u l ế ượ hành s b h y b . ẽ ị ủ ỏ
-B o lãnh theo ph ả ươ ng th c d phòng ứ ự
i mua cu i cùng ho c chào bán h s c phi u c a các quy n mua ộ ố ổ ế ủ ề ặ ố
ườ c. TCBL cam k t là ng ế không th c hi n đ ệ ượ ự
2. Đ i t ố ượ ng, đi u ki n ệ ề
ố ượ ứ ế ả
, công ty tài chính, các ngân hàng và các đ nh ch tài chính khác đ Đ i t ỹ ầ ư ng tham gia b o lãnh phát hành phát hành trái phi u là các công ty ch ng khoán, các ấ c B Tài chính ch p ượ ế ộ ị
qu đ u t thu n.ậ
Các t ổ ứ ề ch c tham gia b o lãnh và đ i lý phát hành trái phi u ph i đáp ng đ y đ các đi u ầ ủ ứ ế ạ ả ả
ki n sau: ệ
cách pháp nhân, đ ượ c thành l p ho c ho t đ ng h p pháp theo pháp lu t hi n hành ợ ạ ộ ệ ậ ặ ậ
ư t Nam; a) Có t ệ c a Vi ủ
b) Có v n pháp đ nh t i thi u là 22 t đ ng Vi t Nam; ố ị ố ể ỷ ồ ệ
c năm xin công nh n thành viên b o lãnh, đ i lý ậ ả ạ
ch c m i thành l p); ạ ộ phát hành ph i có lãi (tr tr ả c) Ho t đ ng kinh doanh c a năm li n tr ừ ườ ủ ề ng h p t ợ ổ ứ ướ ớ ậ
t Nam m t i ngân hàng. d) Có tài kho n ti n đ ng Vi ả ề ồ ệ ở ạ
3. B o lãnh phát hành trái phi u ế ả
3.1. Quy trình b o lãnh phát hành trái phi u ế ả
a) Thông báo n i dung trái phi u d ki n phát hành ế ự ế ộ
- Tr ướ ứ ế ấ ổ
c ngày phát hành trái phi u ít nh t 20 ngày, t ẫ ụ ụ ố ế ả
ộ ch c phát hành g i “Thông báo n i ử dung phát hành trái phi u” (theo m u Ph l c s 02) cho các thành viên tham gia b o lãnh phát hành trái phi u.ế
ứ ủ ổ ứ
d - Căn c thông báo c a t ế ủ ch c phát hành, các thành viên tham gia b o lãnh phát hành thăm ả ẫ i hình th c đăng ký mua trái phi u (theo m u ầ ư ướ ứ ế
dò kh năng mua trái phi u c a các nhà đ u t ả Ph l c s 03). ụ ụ ố
b) Đăng ký b o lãnh và l a ch n t ch c b o lãnh phát hành ọ ổ ứ ả ự ả
ướ ế ả
ơ ở ế ử ấ ả ả
ế ổ ứ ụ ụ ố ứ ự ế ể
ế c ngày phát hành trái phi u ít nh t 10 ngày, trên c s k t qu đăng ký mua trái phi u - Tr , các thành viên tham gia b o lãnh phát hành g i “Đăng ký b o lãnh phát hành c a các nhà đ u t ầ ư ủ trái phi u” (theo m u Ph l c s 04) đ n t ọ ấ ch c phát hành đ làm căn c xem xét, l a ch n c u ẫ trúc b o lãnh và các t ch c b o lãnh phát hành. ổ ứ ả ả
c quy t đ nh cho t ng đ t phát hành theo m t trong các ấ ả ượ ế ị ừ ợ ộ
- C u trúc b o lãnh phát hành đ hình th c sau: ứ
ch c đ ng b o lãnh phát hành; + M t ho c m t s t ặ ộ ố ổ ứ ồ ả ộ
+ T h p b o lãnh phát hành có m t ho c m t s t ch c đ ng b o lãnh phát hành chính. ổ ợ ả ộ ố ổ ứ ồ ặ ả ộ
ch c có t ọ ế ố
c phân ph i cho các nhà đ u t ể ả ẽ ượ - Các t ị c l a ch n đ b o lãnh phát hành trái phi u là các t ậ ổ ứ ứ ố
ơ ớ
ầ ư ằ ệ ự ấ ầ ả ộ ủ ị
i thi u ể ; có m c lãi su t, phí ấ ch c đăng ký b o lãnh khác và n m trong ph m vi m c ứ ạ ọ ổ ứ ả ch c b o t ki m đ n m c th p nh t chi phí v phát hành trái ề ấ ứ ệ ế ấ ả ắ
ch c đ ổ ứ ượ ự 50% giá tr trái phi u nh n b o lãnh s đ ả ế b o lãnh phát hành th p h n so v i các t ổ ứ ấ ả lãi su t tr n, phí b o lãnh phát hành theo quy đ nh c a B Tài chính. Vi c l a ch n t ả lãnh phát hành ph i đ m b o nguyên t c ti ả ả ế phi u (bao g m c lãi su t và phí b o lãnh). ả ế ấ ả ồ
c) Tho thu n các đi u ki n và ký h p đ ng b o lãnh phát hành ợ ồ ề ệ ả ậ ả
- Tr ấ ướ ổ ứ ọ ậ ớ
c ngày phát hành ít nh t 7 ngày, t ả ể ế ọ
ố ượ ế ả
ch c h p đ tho thu n v i các ch c phát hành t ả ổ ứ c l a ch n b o lãnh phát hành v các n i dung có liên quan đ n đ t phát hành trái ợ ề ộ ế ng trái phi u nh n b o lãnh, kh i l ng trái phi u ố ượ ậ , hình th c bán trái phi u và các v n đ khác có liên ề ấ ả ế ứ ể
thành viên đ ượ ự phi u bao g m: lãi su t, phí b o lãnh, kh i l ấ ồ ế t i thi u ph i phân ph i cho các nhà đ u t ầ ư ố ả ố quan.
ch c b o lãnh phát hành, t ớ ả ả ứ ế
ổ ứ ớ ổ ứ ả ụ ụ ố
ch c b o lãnh phát hành chính, ho c t ng t ặ ổ ứ ả ổ ứ ồ
ặ ừ ệ
ợ ch c phát hành ký “H p ch c b o lãnh phát hành duy ổ ứ ch c ố ch c b o lãnh phát hành ph i cam k t th c hi n phân ph i ự ả trong H p đ ng b o lãnh phát hành ả ầ ư ế ồ ế ợ
- Căn c k t qu tho thu n v i các t ổ ứ ả ậ đ ng b o lãnh phát hành trái phi u” (theo m u Ph l c s 05) v i t ế ả ồ ẫ ch c đ ng b o lãnh, ho c t nh t, ho c t ng t ả ặ ừ ấ đ ng b o lãnh phát hành chính. Các t ả ồ ổ ứ ả t i thi u 50% gía trái phi u nh n b o lãnh cho các nhà đ u t ả ậ ể ố trái phi u.ế
d) Thông báo n i dung chính th c c a đ t phát hành trái phi u ứ ủ ợ ộ ế
ế ấ ả ợ ồ ch c phát hành và t ứ ố ợ ổ ứ ả ớ ị c ngày phát hành trái phi u ít nh t 5 ngày, căn c "H p đ ng b o lãnh phát hành trái ch c b o lãnh phát hành ph i h p v i Trung tâm giao d ch Ch ng ứ ụ ụ ố ướ ổ ứ ở ể ế ẫ ị Tr phi u”, t ế khoán (S Giao d ch Ch ng khoán) đ ra "Thông báo phát hành trái phi u" (theo m u Ph l c s 06) trên th tr ứ ng ch ng khoán. ị ườ ứ
đ) Phân ph i trái phi u cho các nhà đ u t ế ầ ư ố
ứ ế ế ả ợ ớ Căn c Thông báo phát hành trái phi u và H p đ ng b o lãnh phát hành trái phi u đã ký v i ch c b o lãnh phát hành phân ph i trái phi u đã nh n b o lãnh cho các nhà ổ ứ ả ồ ố ế ậ ả ch c phát hành, t t ổ ứ . đ u t ầ ư
e) Chuy n ti n trái phi u nh n b o lãnh ể ề ậ ả ế
- Trong ngày phát hành trái phi u, các t ch c b o lãnh phát hành ph i chuy n toàn b s ổ ứ ả ộ ố ể ả
ti n trái phi u đã nh n b o lãnh theo h p đ ng vào tài kho n c a t ch c phát hành. ả ủ ổ ứ ế ề ậ ả ồ ế ợ
ch c b o lãnh phát hành ch m chuy n ti n cho t ch c phát hành s b ườ ng h p các t ợ ề ẽ ị c xác đ nh theo công th c sau: ph t ch m thanh toán. S ti n ph t ch m thanh toán đ ố ề ạ ậ - Tr ậ ổ ứ ả ạ ậ ượ ể ị ổ ứ ứ
(St x Ls x 150%) x n
= P
365
S ti n ph t ch m thanh toán ậ
ố ề ố ề ấ ế Trong đó: - P: ạ - St: S ti n ch m thanh toán ậ - Ls: Lãi su t trái phi u (%/năm) - n: S ngày ch m thanh toán ậ ố
ng h p quá 5 ngày k t ngày phát hành, t ợ ườ ể ừ ổ ứ ả
ế ả ổ ứ
ổ ứ ả ch c b o lãnh phát hành thanh toán không ch c phát hành s hu b vi c phát hành s trái phi u ế ỷ ỏ ệ ư ch c b o lãnh phát hành ph i ch u ph t s ti n b ng 5% s ti n ch a ạ ố ề ố ố ề ẽ ị ằ ả
Tr đ s ti n trái phi u nh n b o lãnh thì t ủ ố ề ch a đ ư ượ thanh toán cho t ch c phát hành. ậ c thanh toán và t ổ ứ
ề ỷ ỏ ậ ạ - Ti n ph t ch m thanh toán và ph t do ph i hu b phát hành trái phi u đ ả ng (đ i v i trái phi u kho b c và trái phi u công trình trung ế ng (đ i v i trái phi u Chính quy n đ a ph ế ng), ho c t ạ ươ ố ớ ươ ạ ị ặ ổ ộ c chuy n n p ế ượ ể ng), ngân sách ươ ch c phát hành (đ i v i trái ố ớ ứ và trái phi u đ ngân sách trung đ a ph ươ ị phi u đ u t ế ầ ư ố ớ ế ế ượ ề c Chính ph b o lãnh). ủ ả
f) Chuy n giao trái phi u ể ế
- Trái phi u khi m i phát hành đ ế ứ ổ
ố ề
ấ ể ứ ử ế ế
ổ ứ ả ẫ ả ậ ở ữ ủ ầ ư ổ ứ ể ầ
ự do t ế , t ứ ư ứ ế ấ
c c p gi y phép ho t đ ng l u ký) đ c th c hi n theo hình th c ghi s . Căn c vào danh sách ch c phát ổ ứ ổ ứ ả ch c b o ch c b o lãnh phát hành chuy n danh sách và ch c l u ký (các công ty ch ng khoán thành viên và ứ ể ạ ượ ạ ộ ư ấ
ươ i Trung tâm Giao d ch ch ng khoán (S Giao d ch ch ng khoán). ượ ớ ệ ch c b o lãnh phát hành g i đ n, t và s ti n mua trái phi u c a các nhà đ u t ầ ư ế ủ hành chuy n Gi y ch ng nh n s h u trái phi u (theo m u Ph l c s 07) đ n các t ụ ụ ố ứ lãnh phát hành. Theo yêu c u c a nhà đ u t Gi y ch ng nh n s h u trái phi u cho t ậ ở ữ ổ c U ban Ch ng khoán Nhà n ng m i đ ngân hàng th ứ tái l u ký t ạ ư ướ ấ ứ ị ỷ ị ứ ở
ố ợ ế ậ ỉ ầ ư ề ị ị ổ ứ ể ấ ỉ ổ ứ ư ở ch c phát hành đ c p ch ng ch . Căn c ch ng ch do t ự ứ ị ứ ứ ứ ị ứ ủ ở ữ ứ ở ỉ ứ ế ế ể ổ mu n nh n ch ng ch trái phi u, t ng h p nhà đ u t ủ ở ữ ch c l u ký n i ch s h u - Tr ơ ứ ườ trái phi u m tài kho n đ ngh Trung tâm Giao d ch ch ng khoán (S Giao d ch ch ng khoán) ứ ị ả ở ế ch c phát hành chuy n thông báo cho t ể ổ ứ ỉ ng đ n, Trung tâm Giao d ch ch ng khoán (S Giao d ch ch ng khoán) th c hi n ghi gi m s l ố ượ ả ệ ế ư trái phi u ghi s và chuy n giao ch ng ch cho ch s h u trái phi u thông qua các thành viên l u ký.
ng thúc này có ti n đ huy đ ng v n nhanh h n phu ng th c bán l ế ộ ộ ố ơ ẻ ạ 4. u đi m: Ư ể Ph ươ phát hành, kh i l ng trái phi u phát hành đ c đ m b o tiêu th t qua KBNN và đ i lý phía nhà b o lãnh. Ngòai ra , ố ượ ế ả ơ ượ ả ứ ụ ừ ả
ả ủ ế ắ ợ ng cao h n phu ng th c đ i lý phát hành. ố ả ườ ng th c này còn là đ m b o ch c ch n lu ng trái phi u chính ph phát hành tiêu th h t,k t ụ ế ế ứ ạ ắ ơ ơ ượ ụ ể ườ ả ng xuyên, liên t c đ tránh gây . Phu ng thúc này ch nên áp d ng cho các ch ng khóan có r i ro cao. ng ti n t ph ứ ươ qu huy đ ng v n vay th ộ ả c đi m: 5.Nh ể Chi phí b o lãnh phát hành trái phi u cao. Không nên áp d ng th b t n cho th tr ấ ổ ụ ụ ị ườ ề ệ ế ơ ủ ứ ỉ
V.Đ I LÝ PHÁT HÀNH TRÁI PHI U Ạ Ế
1. Khái ni m, đ c đi m ệ ể ặ
a) Khái ni mệ
ạ ch c phát hành y thác cho các t ủ ế ch c khác th c hi n bán trái phi u ệ
ự c hu ng phí đ i lý phát hành căn c ệ ổ ứ ậ ượ ạ
ứ ng trái phi u tiêu th không h t c a đ t phát hành, . T ch c nh n làm đ i lý phát hành đ ế ế ủ ợ ổ ứ ở ụ
c quy n hòan tr l ch c phát hành Đ i lý phát hành là vi c t cho các nhà đ u t ầ ư ổ ứ theo kh i l ng trái phi u tiêu th đ ế ố ượ i cho t đ i lý đ ượ ạ ả ạ ề ạ c, l ụ ượ ượ ổ ứ
ng th c đ i lý bao g m: b)Các lo i trái phi u phát hành theo ph ế ạ ươ ứ ạ ồ
Trái phi u kho b c, trái phi u đ c Chính ph b o lãnh và trái phi u Chính quy n đ a ph ế ượ ế ạ ủ ả ế ề ị ươ . ng
2. Quy trình đ i lý phát hành trái phi u ế ạ
a) L a ch n t ch c đ i lý phát hành trái phi u ọ ổ ứ ạ ự ế
ứ ế ế ự ế ủ ch c phát hành thông báo n i dung d ki n c a ộ
ch c đ i lý đ đăng ký làm đ i lý phát hành. Căn c k ho ch phát hành trái phi u, t ổ ứ ạ đ t phát hành trái phi u các cho các t ợ ạ ế ổ ứ ể ạ
ch c phát hành l a ch n các t ả ổ ứ ả ề ả ọ
ơ ở ế ế Trên c s k t qu đăng ký, t ố ứ
ổ ứ ạ ế ự ấ ọ ạ ả ả ứ ả ế ạ ắ ạ
ệ ch c đ m b o các đi u ki n phân ph i trái phi u và có m c phí đ i lý phát hành th p trong ph m vi m c phí phát hành theo quy ệ đ nh đ làm đ i lý phát hành trái phi u. Vi c l a ch n đ i lý ph i đ m b o nguyên t c ti t ki m ệ ự ị đ n m c th p nh t v chi phí phát hành trái phi u. ế ế ấ ề ể ứ ấ
ế b) Ký h p đ ng đ i lý phát hành trái phi u ợ ồ ạ
Tr ủ ợ ế
c ngày đ u tiên c a đ t phát hành trái phi u ít nh t là 5 ngày, t ướ ế ợ ấ ụ ụ ố ầ ạ ẫ ồ ự ch c phát hành th c ổ ứ ch c đ i lý phát ớ ổ ứ ạ
hi n ký “H p đ ng đ i lý phát hành trái phi u” (theo m u Ph l c s 08) v i t ệ hành.
c) Thông báo n i dung c a đ t phát hành trái phi u ủ ợ ộ ế
c ngày phát hành trái phi u ít nh t 3 ngày, t ướ ế
ch c phát hành ra “Thông báo phát hành ch c đ i lý phát hành trái phi u và thông báo Tr ế ấ ử ế ổ ứ ổ ứ ạ ế
trái phi u” (theo m u Ph l c s 09) g i đ n các t trên các ph ng ti n thông tin đ i chúng. ụ ụ ố ạ ẫ ệ ươ
d) Chuy n giao trái phi u ể ế
- T ch c phát hành chuy n cho các t ể ỉ ặ
ố ượ ng trái phi u các t ổ ứ ậ ở ữ ch c đ i lý phát hành s l ổ ứ ạ ng ng v i kh i l ớ ế ấ ng ch ng ch ho c Gi y ứ ch c đ i lý phát hành ổ ứ ạ ố ượ
ch ng nh n s h u trái phi u t ế ươ nh n bán ngay sau ngày ký H p đ ng đ i lý phát hành trái phi u. ồ ợ ứ ạ ứ ậ ế
ế ờ ả ch c đ i lý phát hành có trách nhi m b o qu n ệ ả
- Trong th i gian phát hành trái phi u, các t ứ các ch ng ch và Gi y ch ng nh n s h u trái phi u. ứ ậ ở ữ ổ ứ ạ ế ấ ỉ
- K t thúc đ t phát hành, các t ế ỉ
ứ ợ ậ ở ữ ế ể
ườ ậ ở ữ ứ ặ ỉ
ng cho t ứ ố ộ ổ ứ ố ề ế ằ
ch c đ i lý phát hành t ch c ki m kê các ch ng ch và ạ ứ ổ ổ ứ ể ứ ch c phát hành. Tr Gi y ch ng nh n s h u trái phi u ch a s d ng chuy n tr t ng h p các ư ử ụ ấ ợ ả ổ ứ ế t ch c đ i lý phát hành làm m t ho c th t l c ch ng ch và Gi y ch ng nh n s h u trái phi u ấ ấ ạ ấ ổ ứ ạ ch c phát hành s ti n đúng b ng s ti n g c c ng (+) lãi các trái phi u b ph i b i th ị ả ồ ố ề m t ho c th t l c khi đ n h n thanh toán. ế ạ ặ ấ ườ ấ ạ
đ) Chuy n ti n bán trái phi u ể ề ế
ể ệ ượ ự ệ ị
ệ
c th c hi n theo đ nh kỳ 05 ngày làm vi c m t l n. ộ ầ ổ ẫ ch c phát - Vi c chuy n ti n bán trái phi u đ ế ề ứ ả ố ộ ố ề ứ ạ ổ ứ ế ế ứ ể
ệ Vào cu i ngày làm vi c th 5, căn c b ng kê bán trái phi u (theo m u Ph l c s 10) các t ụ ụ ố ch c đ i lý phát hành chuy n toàn b s ti n thu bán trái phi u trong 5 ngày đó cho t hành.
- Tr ch c đ i lý phát hành ch m chuy n ti n bán trái phi u cho t ứ ể ạ ổ ế ổ
ứ ch c c xác đ nh theo công ng h p các t ợ ạ ườ ẽ ị ố ề ậ ậ ạ ậ ị c đ ượ ượ
ề phát hành s b ph t ch m thanh toán. S ti n ph t ch m thanh toán đ th c sau: ứ
(St x Ls x 150%) x n
P =
365
S ti n ph t ch m thanh toán ậ
ố ề ố ề ấ ế
ượ ể ộ ng (đ i v i trái phi u Chính quy n đ a ph ế c chuy n n p ngân sách trung ươ ề ị ng (đ i v i trái phi u kho ươ ố ng), ho c doanh nghi p (đ i ố ớ ặ ế ệ c Chính ph b o lãnh). Trong đó: - P: ạ - St: S ti n ch m thanh toán ậ - Ls: Lãi su t trái phi u (%/năm) - n: ạ ị ế ượ S ngày ch m thanh toán ậ ố - Ti n ph t ch m thanh toán đ ậ ề b c), ngân sách đ a ph ố ớ ươ ạ v i trái phi u đ ớ ủ ả
VI. Đ U TH U PHÁT HÀNH TRÁI PHI U Ấ Ầ Ế
Ch th phát hành bán ch ng khoán t i tay nhà đ u t ủ ể ứ ớ ầ ư
1.Ph ươ ng th c đ u th u trái phi u ế ứ ấ ầ
T ch c phát hành trái phi u đ ng th c đ u th u sau: ổ ứ ế ượ ự c l a ch n các ph ọ ươ ứ ấ ầ
a. Đ u th u tr c ti p t i doanh nghi p phát hành trái phi u. ự ế ạ ầ ấ ệ ế
ch c tài chính trung gian. b. Đ u th u thông qua các t ầ ấ ổ ứ
c. Đ u th u thông qua Trung tâm giao d ch ch ng khoán (S Giao d ch ch ng khoán). ứ ứ ầ ầ ở ị ị
2. Nguyên t c đ u th u trái phi u ế ắ ấ ầ
a. Bí m t v thông tin c a các t ch c, cá nhân tham gia d th u. ậ ề ủ ổ ứ ự ầ
b.B o đ m s bình đ ng gi a các t ch c, cá nhân tham gia đ u th u. ự ữ ả ả ẳ ổ ứ ấ ầ
ch c, cá nhân tham gia đ u th u. c. C nh tranh v lãi su t gi a các t ề ữ ạ ấ ổ ứ ầ ấ
3. Hình th c đ u th u trái phi u ế ứ ấ ầ
a. Đ u th u c nh tranh lãi su t. ầ ạ ấ ấ
b. K t h p gi a đ u th u c nh tranh lãi su t v i đ u th u không c nh tranh lãi su t. ấ ớ ấ ữ ấ ầ ạ ế ợ ầ ạ ấ
ế ợ ấ ừ ầ
trái phi u đ u th u không c nh tranh lãi su t trong t ng đ t đ u th u do doanh ng trái phi u thông ấ i đa b ng 30% t ng kh i l ỷ ệ ệ ầ ế ị ố ượ ữ ế ằ ố ổ
T l ạ ấ nghi p phát hành quy t đ nh nh ng t báo phát hành c a đ t đ u th u đó. ủ ợ ấ ầ
TPCP đ u th u qua TTGDCK có hình th c và đ c đi m nh sau: ấ ư • m t năm tr lên. Có m nh giá t ầ ạ ừ ộ ứ ệ ở Có kỳ h n t ơ ượ ệ ụ ể ộ ố ủ ể ể ộ ị ị ố • ằ ượ c phát hành d ỉ ặ ứ ứ
cao h n đ t ng đ t phát hành và đ ừ ượ Các đi u ki n tham gia đ u th u. ặ i thi u là 100.000 đ ng, các m nh giá ồ ố c quy đ nh b ng b i s c a 100.000 do B Tài chính quy đ nh c th cho c TTGDCK công b trong thông báo phát hành. i hình th c ch ng ch ho c bút toán ghi s . ướ ổ ầ ợ TPCP đ ệ ề ấ
ấ
i Ngân hàng ch đ nh và n p ti n ký qu theo đúng quy đ nh t ề ộ ỹ ị ị ạ i • Là thành viên đ u th u qua TTGDCK; ầ • Có tài kho n ký qu t ỉ ỹ ạ ả Đi u 9 Quy ch này. ế
ề ấ ế ạ ị ị
ầ ẫ ố ế ơ
i TTGDCK ho c thành viên l u ký. • Ch p hành đ y đ th t c và quy đ nh v đ u th u TPCP quy đ nh t i Quy ch này; ầ ủ ủ ụ ề ấ • Có đ n đăng ký đ u th u g i TTGDCK theo m u s 03/TPCP đính kèm Quy ch này; ấ • Có tài kho n l u ký ch ng khoán m t ở ạ ầ ử ứ ả ư ư ặ
c đi m ớ ẫ ể : v n còn m i m đ i v i nhà đ u t ướ ớ ở
ế ị ườ ượ ở ộ
ẻ ố ớ ư ứ ủ ế ớ ủ ệ ạ ạ
ế ầ ằ
ấ ạ ộ ứ ầ ấ
ng l n đ n k t qu đ u th u. . c ch a ng m i m , Nhà n - Nh ư nh ng th tr ầ ư ở ữ th c s xem trái phi u Chính ph , ch a m r ng các đ i t ầ c phép tham gia đ u th u, ng đ ấ ố ượ ch a đa d ng kỳ h n trái phi u v i m c khác nhau t o ra m c chênh l ch c a trái phi u Chính ạ ế ứ ph nh ng th i đi m khác nhau nh m khuy n khích ho t đ ng tham gia đ u th u và mua, bán trái ạ ộ ờ ể phi u trên th tr ế ng ch ng khoán, nh ng quy đ nh chu n m c trong ho t đ ng đ u th u n u ị ự ẩ ị ườ ch a phù h p s gây nh h ả ấ ợ ẽ ượ ự ự ư ủ ữ ế ư ữ ế ế ưở ầ ả ớ
V.LIÊN H PHÁT HÀNH TRÁI PHI U VI T NAM Ế Ở Ệ Ệ
1) Th c tr ng phát hành trái phi u chính ph t Nam Vi ủ ở ệ ự ế ạ
-
c phát hành b i 3 ch th chính là kho b c Nhà n ở ủ ể ướ c( t Nam, trái phi u chính ph đ ế
ớ ủ ượ ệ
ả ầ ẻ ụ ổ ế
ế ặ ể t Nam( VDB) và ngân hàng Nhà n ệ ố ụ
ế ượ
ị ườ ộ ứ ấ ấ ấ ợ
ế
ả
ấ ả ỏ ỷ
ạ ớ ộ
ỷ ủ ế ư ế ệ
ứ ế ề
ả ổ ế ả ơ ấ ủ ệ ố ế
ế ả ộ ố ể ụ ụ ố ầ ụ ề ể ả
Vi ạ ở ệ ước v i hình th c đ u ứ ấ KBNN), ngân hàng phát tri n Vi ể ủ qua h th ng KBNN. M c tiêu c a th u là ph bi n nh t, b o lãnh phát hành ho c bán l ấ vào các d án tr ng đi m, bù đ p thâm h t ngân sách và là công c ụ trái phi u là đ đ u t ọ ắ ự ể ầ ư c áp d ng ch ng ti n t đ can thi p vào th tr ủ ng th c đ u th u trái phi u đ ề ệ Ph . ụ ầ ươ ệ ể th tr ủ ng c a y u do th i gian huy đ ng v n nhanh, lãi su t th p, h p v i n n kinh t ế ị ườ ớ ề ố ờ ế Quy mô c a trái phi u nói chung và trái phi u chính ph nói riêng hi n c ta hi n nay. n ệ ủ ủ ướ ệ ế c v i ch b ng 17% so v i GDP(quá r t th p trong t ng tài s n tài chính c n chi m t l ớ ấ ế ỉ ằ ả ướ ớ ổ ỉ ệ ấ ế USD r t nh bé n u th p so v i Nh t B n, Hàn qu c trên 100%). con s này kho ng 5 t ố ố ậ ả ớ ấ so v i m c đ đ đ t tính thanh kho n 100-200 t USD. Huy đ ng v n thông qua lo i hình ố ứ ủ ể ạ ớ trái phi u hi n ch a ph i là kênh ph bi n mà ch y u là thông qua h th ng ngân hàng v i ệ ố ả t ng tài s n chi m đ n 80% c c u tài s n tài chính. Đi u này t o s b t cân x ng trong kỳ ạ ự ấ ổ h n huy đ ng v n và cho vay c a h th ng ngân hàng, thi u m t kênh huy đ ng v n dài ộ ộ ạ h n đ ph c v cho các m c tiêu phát tri n lâu dài. C hai y u t này đ u góp ph n làm ế ố ạ . tăng chi phí v n cho n n kinh t ế ề ố
- Trái phi u CP , trái Vi ở ệ ầ ư ế ồ
phi u kho b c, tín phi u kho b c, trái phi u ngo i t ươ , công trái xây d ng t t nam g m có: trái phi u công trình trung ế ế ng, trái phi u đ u t ổ ế qu c ố ạ ệ ự ế ế ạ ạ
- Theo lu t đ nh nhà n c quy đ nh: ậ ị ướ ị
+ Tín phi u kho b c: Phát hành đ u th u qua s giao d ch ch ng khoán nhà n ầ ứ ế ạ ấ ở ị c ướ
: Đ u th u qua SDGCK nhà n c, b o lãnh phát ế ạ ệ ấ ầ ướ ả
+Trái phi u kho b c, trái phi u ngo i t ế ạ hành, đ i lý phát hành và bán l qua h th ng kho b c nhà n c. ẻ ạ ệ ố ạ ướ
qua h th ng kho b c Nhà n c. +Công trái xây d ng T qu c: b n l ự ả ẻ ố ổ ệ ố ạ ượ
ng trái phi u phát hành b ng đ ng n i t hi n ch y u đ - M t khác, l ặ ượ ộ ệ ệ ủ ế ế ằ ồ ượ ặ c giao d ch ho c ị
b i các ngân hàng ho c các t ch c tài chính t ng đ ng cũng làm c n tr s n m gi ắ ữ ở ặ ổ ứ ươ ươ ở ự ả
ng tr i phi u. Đi u này t o s đ n đi u trong danh m c đ u t phát tri n c a th tr ể ủ ị ườ ạ ự ơ ụ ầ ư ẫ , d n ế ề ệ ả
đ n giá trái phi u có m c bi n đ ng đáng k khi các nhà đ u t ế ầ ư ứ ế ể ế ộ ặ này th c hi n bán ra ho c ệ ự
mua vào.
Kh i l ng phát hành m i đ t t ng đ i nh ch kho ng 20 - 30 tri u USD/đ t khó thu hút ố ượ ỗ ợ ươ ỏ ỉ ệ ả ố ợ
có t ch c và vì v y cũng làm gi m s c h p d n c a trái phi u chính s chú ý c a các nhà đ u t ự ầ ư ủ ổ ứ ẫ ủ ứ ấ ế ả ậ
ph .ủ
ộ ố ằ ủ
ỉ ồ ủ ế
2009-Theo B Tài chính, trong năm 2009, nhu c u huy đ ng v n b ng trái phi u chính ph cho ế ộ ầ ng trái phi u chính ph đã phát hành ngân sách vào kho ng 200.000 t đ ng. Song, t ng kh i l ổ ố ượ trong năm ch đ ạ ế ạ ả c kho ng 20.000 t đ ng, đ t 14% k ho ch đ ra. ỉ ượ ỉ ồ ề ả
.
ầ ấ ế ủ b ng n i t ộ ệ ạ ế ở
ả ấ ủ ằ ằ ầ
ứ đ t k t qu th p. 2009, S giao d ch ch ng ị , nh ng ch huy đ ng ộ ỉ ộ ệ các hàng thành công là 4% t p trung ư ậ ế ạ ỷ ệ ở
- Đ u th u trái phi u chính ph ch c 51 đ t đ u th u trái phi u chính ph b ng n i t khoán đã t ợ ấ ổ ứ đ ng theo k ho ch. T l c 2578 t đ ế ỷ ồ ỷ ượ hóa trái phi u kì h n ng n. ắ ế
/ 62700 t ạ
- Đ u th u trái phi u chính ph b ng ngo i t
ế ủ ằ ạ ệ ộ ầ
c 470 tri u đô la M trái phi u b ng ngo i t t ệ ỹ ế ằ ị ườ ổ c. Ngoài ra, t ng ướ
i th tr c Chính ph b o lãnh đã phát hành kho ng 2.700 t đ ng ng trái phi u đ khá thành công B Tài chính đã huy đ ng ộ ng trong n ạ ệ ạ ả ủ ả ỉ ồ ấ đ ượ kh i l ố ượ ế ượ
đ ng) đ kỳ h n ỷ ồ ở
ạ ng nắ 2 năm (kỳ h nạ ớ c t p trung ượ ậ ộ ấ
Ph n l n s ti n phát hành (2.000 t ầ ớ ố ề ng n nh t) thông qua Ngân hàng Chính sách Xã h i, phát hành trong tháng 6 v i lãi su t bình ấ ắ quân là 8,93%/năm.
ợ
ấ ầ ổ ứ ầ ế ấ ề ấ ấ
ệ
ng, lãi su t chu n đ ấ ị ườ ủ ẽ ẩ ấ ộ
ự ế là lãi su t không h p d n. Trong h u h t các đ t phát hành, lãi Nguyên nhân tr c ti p ấ ấ ẫ su t tr n mà t ầ ch c phát hành đ a ra đ u th p h n lãi su t th p nh t mà các nhà th u ơ ư ấ đăng ký. Tính trung bình qua các đ t phát hành, m c chênh l nh này là 0,88%/năm. Trong khi ứ ợ đáng nh lãi su t trái phi u chính ph < lãi su t huy đ ng trên th tr ể ấ ế các công c n tham chi u ế ụ ợ
ồ ộ và Phát tri n, cho bi ể ầ ư ủ ế
ng trái phi u chính ph phát hành thành công trong năm qua là 15.000 t đ ng, tính c giá ế ỉ ồ ủ
ằ
t kh i ố ả ả .Cũng theo báo cáo này, năm 2009 có kho ng ư ậ ề ơ ả ủ ế
c v n trong năm qua. Còn theo m t ngu n tin khác, báo cáo c a Ngân hàng Đ u t l ượ tr quy đ i c a đ t phát hành b ng ngo i t ổ ủ ợ ạ ệ ị 15.000 t đ ng trái phi u chính ph đ n h n, nh v y v c b n Chính ph không huy ủ ế ạ ỉ ồ đ ng thêm đ ộ ượ ố
ơ ấ ả ế ng s c p khá m đ m ồ ị ườ ợ ả ạ . Báo cáo này cho ạ ế ỉ ể =>> tình hình phát hành TP năm 2009 trên th tr c, t tính chung trong năm 2009 có kho ng 70 đ t phát hành bao g m trái phi u Kho b c Nhà n bi ướ Ngân hàng Phát tri n, Ngân hàng Chính sách xã h i và trái phi u TPHCM, tuy nhiên ch có kho ng ả ộ 5.000 t đ ng trái phi u huy đ ng đ ế c trên t ng s 71.400 t đ ng đ a ra g i th u. ỉ ồ ỉ ồ ượ ư ế ầ ộ ọ ổ ố
- Trái phi u Kho b c chi m t
ế ỷ ọ tr ng l n nh t trong danh m c trái phi u nh ng t ế ấ ạ ụ ỉ ng hoàn toàn không thu hút đ ươ ế bán l ế ỷ ệ ư i 7% so v i k ớ ế c d ượ ướ c s quan ượ ự ữ ấ ớ ố ề ạ ự ệ 100-200 đi m. Chính ph không ph i ch u áp . S dĩ có tình tr ng này là do s chênh l ch quá l n v lãi su t gi a hai ể ừ ị ớ ề ủ ả i ngân ch m. ạ ế m c 15%, còn đa s các lo i trái phi u ch bán đ c cũng ch đ ượ ỉ ở ứ t trái phi u chính quy n đ a ph ho ch. Đ c bi ị ệ ặ ạ tâm c a nhà đ u t ầ ư ủ th tr ị ườ l c huy đ ng v n, các d án s d ng v n trái phi u có tình hình gi ử ụ ự ở ng s c p và th c p, trung bình t ứ ấ ố ự ơ ấ ố ế ả ậ ộ
c Vi ướ ầ ạ ợ ổ ứ ấ ch c đ u 2010 Theo kho b c nhà n th u, b o lãnh phát hành trái phi u v i s l t Nam, 10 tháng đ u năm 2010 đã có 54 đ t t ng thành viên tham gia khá l n. ệ ế ớ ố ượ ả ầ ớ
đ ng, cho đ n 10/2010 đã huy đ ng đ c 67.6 ng ố ượ v n c n huy đ ng là 100000 t ộ ỷ ồ ế ộ ượ ố ầ
- ướ ư ừ ế ớ ỉ ổ ứ ớ ch c l n
- Kh i l % c ch tr Nhà n ủ ươ tham gia đ u th u v i s l ầ ấ
ng phát hành trái phi u theo lô l n, nh ng ch có t ố ớ ố ượ ng huy đ ng v n th p h n nhi u so v i k ho ch. ơ 5-7 t ớ ế ạ ề ấ ộ
B O LÃNH PHÁT HÀNH TRÁI PHI U: Vi t nam t n t i 2 hình th Ế ở ệ Ả i d ồ ạ ướ c ướ
+ Mua 1 ph n ho c toàn b đ bán l ặ ộ ể ầ i ạ
+ Mua s trái phi u ch a phân ph i h t và bán l ư ố ế ế ố i ạ
B o lãnh phát hành trái phi u Vi t nam ch y u dành cho các trái phi u kỳ h n> 3 năm ế ở ệ ả ủ ế ề ạ
t nam m i hình thành còn ch a đa d ng v ch th ế ế ớ ạ
ị ườ ươ ư ế ụ
ị ườ ự ự ứ ộ ng trái phi u. Đây là m t th tr ươ ề ủ ể ộ ứ ố ể
ư ủ ư ị ườ ng ng th c phát hành thành công ỷ ệ ư ế
ng trái phi u Vi K t lu n ậ : Th tr ệ ng th c và các công c trên th tr tham gia, các ph có ti m năng trong huy đ ng v n, nh ng ch a th c s phát tri n. Ph ư ch y u là đ u th u trái phi u chính ph nh ng còn ch a hoàn thi n, t l ệ ấ th p, và còn nhi u h n ch . ế ề ủ ế ấ ầ ề ạ
2. Th c tr ng phát hành trái phi u doanh nghi p Vi . t Nam ự ệ ế ạ ệ
- Trái Phi u doanh nghi p: ệ Sau khi Chính ph ban hành ngh đ nh 120/CP ngày 17/9/1994 ế ủ ị ị
c, th tr ng trái phi u b t đ u manh v phát hành c phi u, trái phi u c a doanh nghi p nhà n ề ế ủ ế ệ ổ ướ ị ườ ắ ầ ế
nha hình thành. Tuy nhiên, ph i đ n năm 1996, th tr ả ế ị ườ ữ ng trái phi u doanh nghi p m i có nh ng ế ệ ớ
c đ t phá m i, kh i đ u b ng vi c Công ty C ph n C đi n l nh (REE) huy đ ng đ c 5 b ướ ơ ệ ạ ở ầ ệ ầ ằ ớ ộ ổ ộ ượ
tri u USD. ệ
Năm 2006 đánh d u m t b ng trái phi u doanh nghi p Vi t Nam ộ ướ ấ c ngo c m i cho th tr ớ ị ườ ặ ế ệ ệ
khi Ngh đ nh 52/2006/NĐ-CP chính th c đ ứ ị ị ượ ế c ban hành. Theo đó, ch th phát hành trái phi u ủ ể
không ch là các doanh nghi p Nhà n c nh tr c đây mà còn có các công ty TNHH, công ty c ệ ỉ ướ ư ướ ổ
ph n và doanh nghi p có v n đ u t n ầ ư ướ ệ ầ ố ệ c ngoài v i m t nguyên t c chung là các doanh nghi p ắ ớ ộ
ph i t vay, t tr , t ch u trách nhi m và công khai minh b ch thông tin. ả ự ự ả ự ị ệ ạ
-Đ i v i DN, vi c phát hành TP có nhi u u đi m so v i phát hành CP. Phát hành TP đ ố ớ ề ư ệ ể ớ ượ c
nhi u DN l n l a ch n b i nó gi m áp l c cho ban đi u hành. Bên c nh đó, nó cũng giúp các DN ớ ự ự ề ề ạ ả ọ ở
gi m chi phí lãi so v i vi c đi vay và phát hành CP. N u huy đ ng v n thông qua chào bàn CP, DN ệ ế ả ớ ộ ố
th ng h a h n ph i tr t l ườ ả ả ỉ ệ ổ ứ ứ c t c kho ng 15%/năm, th m chí 20%/năm, mu n đ m b o m c ứ ẹ ả ả ậ ả ố
i nhu n sau thu c a DN t i thi u 20-25% v n đi u l c t c này thì l ổ ứ ợ ế ủ ậ ố . ề ệ ể ố
ng trái phi u doanh nghi p ạ ế và không ph i b t c ề ỉ tr Vi ệ ở ệ ể ệ ữ ề ư ớ ươ ệ ế ổ ư ế ư ắ ớ ệ ế ấ ỏ ng l n (500.000 DN ệ ế ấ t Nam còn r t ng chi m kho ng 10% trong khi trái ế ố trái phi u t i khi đáo ế ớ ữ ế ế ả ấ ứ t Nam còn h n ch - Th tr ế ị ườ ợ c. Đi u này th hi n qua trong năm 2008, ch có ch a đ n 10 đ t doanh nghi p nào cũng làm đ ượ ư ế ệ c phát hành trái phi u doanh nghi p thành công. Nh ng doanh nghi p phát hành thành công t ừ ướ ệ ệ ế ổ ng đ i l n và l n nh : EVN, Vinacomin, Vinaconex, T ng đ n nay đ u là các công ty quy mô t ố ớ ế công ty Sông Đà... Nh ng doanh nghi p đã t ng phát hành trái phi u chuy n đ i cũng có quy mô ể ừ ữ ng trái phi u doanh nghi p h u nh v ng bóng các l n nh : ACB, VCB... Nói cách khác, th tr ị ườ ệ ầ ớ ng r t khát v n và chi m s l doanh nghi p nh trong khi đây là các đ i t ố ượ ố ố ượ ng trái phi u Vi vào năm 2010). . C c u trái phi u doanh nghi p trong th tr ế ị ườ ệ ơ ấ khiêm t n ch ch ng 10%, trái phi u chính quy n đ a ph ươ ả ế ề ị phi u chính ph chi m đa s (80-83%). Các nhà đ u t ch y u mua và gi ố ầ ư ủ ế h n, các d ch v liên quan h u nh ch a có… ầ ạ ỉ ừ ủ ụ ư ư ị
ng trái phi u doanh nghi p l ế ị ườ ệ ạ ợ
i khá sôi đ ng v i nhi u đ t phát hành thành ề ộ ế ớ lãi su t th n i ấ ạ ủ ứ
ộ Năm 2009, th tr ủ ế ấ ở ứ ẫ ả
c tính đã có kho ng 18.000 t đ ng giá tr trái phi u có lãi su t th n i đ đ u t p trung vào lo i hình trái ầ ư ề ậ ế Ướ ấ ả
ớ ả ổ . Do lo ng i r i ro ạ c bán ra, ả ổ ượ ạ ổ ơ ị
2009 công, trong đó ch y u là hình th c phát hành trái phi u v i bi n đ ng lãi su t m c cao mà c nhà phát hành l n đ u t phi u này. ỉ ồ chi m 77% trong t ng giá tr trái phi u huy đ ng đ ộ phi u chuy n đ i cũng là kênh huy đ ng v n đ ố ượ ị c (h n 26.000 t đ ng).Bên c nh đó, trái ỉ ồ ượ c nhi u doanh nghi p s d ng trong năm 2009 ệ ử ụ ế ế ế ế ế ộ ể ề ổ
ế ớ ệ ổ ư ợ ế ế ủ ư ợ ố ươ ướ ệ ố ư ứ ộ ố ị ố ng, h n ch s ạ ư ệ ế ệ ộ c trong khu v c và trên th gi So v i các n i, d n trái phi u doanh nghi p/t ng d n trái ự ớ phi u c a Vi t Nam m i đ t 11% trong khi con s t ng ng c a Thái Lan là 33%, Malaysia: ủ ớ ạ 50%, Hàn Qu c là 51%. B Tài chính cũng đã đ a ra m t s đ nh h ng phát tri n cho trái phi u ế ướ ộ ể ế ự doanh nghi p nh : khuy n khích doanh nghi p huy đ ng v n tr c ti p trên th tr ị ườ ph thu c quá m c vào vi c c p v n qua kênh tín d ng; ti p t c hoàn thi n khuôn kh pháp ệ ự ế ế ụ ụ ứ ụ ệ ấ ố ộ ổ
ế ệ lý..Theo đánh giá c a nhi u chuyên gia, s dĩ ho t đ ng phát hành trái phi u doanh nghi p ch a ư ề th c s nh mong đ i là do ở nh ng nguyên nhân c b n ạ ộ ơ ả sau: ự ự ư ủ ợ ữ
thu c tính c a trái phi u nh tính thanh kho n kém , y u t r i ro thanh toán cao ừ ủ ư ế ả ế ố ủ + xu t phát t ấ h n so v i trái phi u Chính ph . ủ ơ ộ ế ớ
ấ ệ ệ ư ạ ượ ộ ủ ầ ư ụ ượ . Trong khi đó, các t ộ ụ ụ ể ậ ề ụ ụ ệ ế ạ ệ ế ấ ạ ự ữ ờ ỉ ư c đánh giá là ch a +xu t phát t b n thân doanh nghi p. C th là uy tín c a doanh nghi p VN đ ừ ả ạ c đ tin c y cho các nhà đ u t c i thi n nhi u, ch a t o đ ch c x p h ng ổ ứ ế ề ệ ả i ch a có nhi u. Trung tâm Thông tin tín d ng thu c NHNN cũng đã tín d ng chuyên nghi p l ư ệ ạ th c hi n nghi p v x p h ng tín d ng DN và x p h ng tín d ng DN trên TTCK. Tuy nhiên, ạ ụ ế nh ng x p h ng này cũng ch có tính ch t t m th i. Đây là lý do vì sao mà ch các doanh nghi p ệ ỉ ạ l n m i phát hành thành công ớ ớ
ầ ư ầ ư ổ ế , hi n nay các nhà đ u t ầ ư ớ ệ t ki m, kênh CP, kênh vàng, ngo i t ạ ệ ư m i ch quan tâm t i các kênh đ u t ớ ỉ i TP DN b i lãi su t c a TP DN mà ch a qua tâm t ớ ph bi n nh ấ ủ ư ở +v phía nhà đ u t ề g i ti ử ế ệ ch a đ h p d n. ư ủ ấ ẫ
+ v phía Nhà n c còn nhi u chính sách và quy đ nh b t c p. ề ướ ấ ậ ề ị
ờ ủ ế ợ ủ ự ệ ấ ẫ ộ ố ố
i cho DN. Quy trình này v a ph c t p l mình huy đ ng v n t ẫ Th c tự ế th i gian qua cho th y v n còn s bao c p , vi c huy đ ng v n n c a DN ch y u v n ấ th c hi n thông qua kênh chính là TPCP. Chính ph đ ng ra phát hành TP, huy đ ng v n trong dân ộ ủ ứ ệ ự c l i t n kém c v th i gian, chi phí, c r i l ả ề ờ ừ ượ ạ ư ồ ạ ngu n này. trong khi nhi u DN l n, có uy tín có th t ồ ớ ứ ạ ạ ố ố ừ ộ i 'rót' ng ề ể ự
N u ch n ph ế ọ ươ ố ng pháp vay NH, thì Cty s ph i ch u m c lãi su t bình quân 11-15% đ i ị ứ ẽ ả ấ
v i kho n vay có kỳ h n ớ ạ trên 1 năm. Trong khi kênh huy đ ng v n b ng phát hành TP, lãi ph i tr ộ ả ả ằ ả ố
ấ cho trái ch l n nh t ch kho ng 10,5%/năm đ i v i TP coupon có kỳ h n 5 năm. H n n a, lãi su t ố ớ ơ ữ ủ ớ ạ ấ ả ỉ
c tính nh m t kho n chi phí c a DN (trong chi phí thu ), nên DN s tr cho trái ch hàng năm đ ủ ả ượ ư ộ ủ ế ả ẽ
c áp l c v chi phí v n trong quá trình đi u hành. gi m đ ả ượ ự ề ề ố
-DN v a và nh ừ ằ ỏ: M c dù trong năm 2009,2010 chính ph đã th c hi n nhi u gói kích c u nh m ủ ự ệ ề ặ ầ
ố h tr lãi su t cho các doanh nghi p v a và nh làm ăn, m r ng s n xu t. Nh ng ngu n v n ỏ ỗ ợ ở ộ ừ ư ệ ả ấ ấ ồ
ngân hàng các doanh nghi p v a và nh v n khó ti p c n do các doanh nghi p không đáp ng đ ế ậ ỏ ẫ ứ ừ ệ ệ ủ
đi u ki n cho vay c a ngân hàng, đ ng th i v n đ lãi su t tăng chi phí c a vi c s d ng v n cho ệ ử ụ ờ ấ ủ ủ ệ ề ề ấ ồ ố
doanh nghi p. Ngu n v n thì có, nh ng các doanh nghi p l i không v i t c. ệ ạ ư ệ ồ ố i đ ớ ớ ượ
Phát hành trái phi u v i các doanh nghi p v a và nh còn g p nhi u khó khăn do v n đ quy mô ệ ừ ế ề ề ặ ấ ớ ỏ
và th ng hi u c a doanh nghi p, ch a thu hút đ c s quan tâm c a nhà đ u t Vi t nam ươ ệ ủ ư ệ ượ ự . ầ ư Ở ệ ủ
tâm lý” ăn theo” khá ph bi n, mà không có nh ng chuyên gia chuyên kinh doanh trái phi u, nên th ổ ế ữ ế ị
tr ng trái phi u ch t p trung ườ ỉ ậ ế ở ộ các công ty có quy mô l n. Ngu n v n trái phi u d i dào, là m t ồ ế ớ ố ồ
th tr ng ti m năng, đã có nhi u phát tri n trong huy đ ng v n nh ng v n là đi u không h d ị ườ ề ễ ư ề ề ể ề ẫ ộ ố
dàng v i trái phi u doanh nghi p v a và nh . ỏ ệ ừ ế ớ
Có 2 tr ng h p là phát hành riêng l và phát hành ra công chúng. V i phát hành riêng l , ph ườ ợ ẻ ớ ẻ ươ ng
th c phát hành ch gi i h n 3 hình th c là b o lãnh phát hành, đ i lý phát hành và đ u th u mà t ỉ ớ ạ ở ứ ứ ả ạ ấ ầ ổ
ch c b o lãnh phát hành, đ i lý phát hành ph i th a mãn nh ng tiêu chu n do B Tài chính quy ứ ả ữ ả ẩ ạ ỏ ộ
đ nh (hi n v n ch a có h ẫ ị ư ệ ướ ữ ng d n v các tiêu chu n này). Quy đ nh này ch phù h p v i nh ng ề ẩ ẫ ợ ớ ị ỉ
ng h p khác s là khá t n kém. Đây đ t phát hành có giá tr l n c a nh ng doanh nghi p l n, tr ợ ị ớ ủ ệ ớ ữ ườ ẽ ợ ố
là m t rào c n đ i v i vi c phát hành trái phi u doanh nghi p nh và v a Vi t Nam hi n nay. ố ớ ừ ở ệ ế ệ ả ộ ỏ ệ ệ
Phí và l phí khi phát hành trái phi u doanh nghi p đã h t hi u l c và đ c nh n xét là quá cao ệ ệ ự ế ệ ế ượ ậ
nên không khuy n khích doanh nghi p l a ch n hình th c phát hành trái phi u ế ệ ự ứ ế ọ
ng Vi ệ ươ ố ệ cho các t ổ ứ ẻ ớ ổ ướ ỷ ồ ế ươ ươ t Nam (mã CTG-HOSE) công b vi c phát hành trái phi u năm ế ứ c, v i hình th c đ ng. Đây là trái ả ả ấ đ t phát hành trái ế ế ằ ệ ề ạ t Nam theo quy ng Vi ch c, cá nhân trong và ngoài n ng 3.000 t ng đ ạ ế c t ượ ừ ợ c s d ng vào m c đích c p v n chung c a NHTMCP Công th ố ươ ụ ủ ệ ấ
2010 NHTMCP Công th 2010 theo hình th c phát hành riêng l ứ trái phi u ghi s .Theo đó, CTG phát hành 3.000 trái phi u, t phi u b ng VND, lãi su t th n i, không có đ m b o. Trái phi u có kỳ h n 2 năm, giá phát hành ả ổ b ng m nh giá, phát hành: 22/6/2010, đáo h n: 22/6/2012.Ti n thu đ ằ phi u đ t c và quy đ nh hi n hành ị ắ
ế ượ ử ụ ệ
ộ ổ ể ế ể ề ệ ệ ủ ệ ữ ớ ệ ằ ệ , theo gi y phép c a UBCKNN.Theo đó, m nh giá chào bán t ồ ổ ượ ấ ổ ể ế ể ờ ạ ế ổ l ỷ ệ ổ ổ ồ ố NHTMCP Nhà Hà N i (Habubank) đ c chào bán 10,5 tri u trái phi u chuy n đ i đ chu n b ị ẩ cho l trình tăng v n đi u l ươ ng ố ộ ng 1.050 t đ đ ng, dành cho các c đông hi n h u v i giá b ng m nh giá (100.000 đ ng/trái ỷ ồ ươ phi u). Lãi su t c a trái phi u chuy n đ i Habubank là 10,49%/năm, th i h n chuy n đ i là 1 ấ ủ ế ổ năm, t chuy n đ i là 1:10 (1 trái phi u đ c chuy n đ i thành 10 c phi u ph thông t ờ i th i ể ế ượ ạ đi m chuy n đ i).Habubank phát hành trái phi u chuy n đ i đ tăng ngu n v n trung-dài h n, ạ ế ể ổ ể chu n b cho tăng v n đi u l c. ể ể đ n năm 2015 theo quy đ nh c a Ngân hàng Nhà n ị ổ ổ ể ủ ề ệ ế ướ ẩ ố ị
ể ệ ệ ổ ồ ế ậ ạ , t ng m nh giá 100 t ậ ầ ng (mã TMS-HOSE) thông qua ph ệ ầ ư ổ ỷ ồ ế đ ng. Trái phi u có kỳ ố ề ế ấ ị ố m t ph n vào d án kho ngo i quan, khu công ỷ ồ ự ầ ạ vào các c ng là 59 t ả ỷ ồ đ ng; đ u t ợ ệ ầ ư ộ ấ i nhu n sau thu đ t 5,3 t đ ng; l đ ng.Theo báo cáo tài chính h p nh t quý 1/2010, doanh thu bán hàng và cung ỗ ổ đ ng; lãi c b n trên m i c ơ ả ế ạ ỷ ồ ỷ ồ ủ ậ ạ ợ ị Tháng 5 và tháng 6/2010, TMS phát hành 100.000 trái phi u chuy n đ i, m nh giá 1 tri u đ ng/trái ế ng phi u sau khi HDQT CTCP Kho v n Giao nh n Ngo i th ươ ươ án phát hành.Trái phi u bán cho g n 100 nhà đ u t h n 24 tháng, lãi su t đ nh kỳ 8%/năm. Ngày đăng ký cu i cùng là ngày 31/5/2010. S ti n huy ạ đ ng đ đ u t ể ầ ư ộ ngh cao là 41 t c p d ch c a TMS đ t 49,86 t ấ phi u (EPS) đ t 477 đ ng. ạ ế ồ
ng cho c đông ươ ưở ế ổ ạ ộ ổ ệ ữ ệ ổ ế l ng án phát hành 81.041.798 c phi u th ủ ố ệ ớ ỷ ệ ệ ế ổ ồ Đ i h i c đông REE đã thông qua ph ổ ế hi n h u; phát hành 8 tri u c phi u bán cho nhân viên ch ch t; phát hành 810.418 trái phi u doanh nghi p chuy n đ i cho c đông hi n h u, m nh giá 1 tri u đ ng/trái phi u, v i t 100:1 ệ ữ (100 c ph n đ ể ổ c mua 1 trái phi u). ệ ổ ầ ượ ế
ừ ự ị ố ấ lên 320 t đ ng và phát hành trái phi u trong năm ổ ố ụ ể ị ế ề ệ ế ạ ỷ ồ ệ ổ ế ổ ớ ổ ổ ế th c hi n là 16:10 (c đông s h u 16 c ph n s đ l ế ệ ệ ữ ầ ẽ ượ ệ ổ ổ ở ữ ệ ổ
ế ị ớ ớ ớ ế ị đ ng, và đ u t ầ ư ỷ ồ ồ ơ ượ ấ ộ ồ t th cao c p Đ t Xanh, ph ệ ườ ộ c mua 10 ỷ ệ ự ấ c phát hành cho nhân viên v i giá do HĐQT quy t đ nh (không th p ư bên ngoài v i giá do HĐQT quy t đ nh nh ng ệ vào c 186 t ng 10, Vũng Tàu.HĐQT DXG đã thông qua ệ ầ ư ố ề ự ế ấ ệ ự đ ng, th i gian th c ờ ự ế ớ ổ ỷ ồ ạ quý 2/2010. HĐQT CTCP D ch v và Xây d ng đ a c Đ t Xanh (mã DXG-HOSE) v a thông qua k ho ch ế ạ phát hành c phi u đ tăng v n đi u l 2010.DXG thông qua k ho ch phát hành 16 tri u c phi u ph thông v i m nh giá 10.000 đ ng/c phi u trong quý 3/2010. Trong đó, 10 tri u c phi u cho c đông hi n h u có giá phát ế ồ hành 10.000 đ ng/CP, theo t ồ CP m i). 800 nghìn CP đ ượ h n 10.000 đ ng/CP). 5,2 tri u CP cho nhà đ u t ơ không th p h n 15.000 đ ng/CP.T ng s ti n d ki n huy đ ng đ ổ D án Khu căn h và bi ấ ự k ho ch phát hành trái phi u doanh nghi p v i t ng m nh giá đ t 500 t ạ ế hi n t ệ ừ
3. GI I PHÁP Ả
1. Phát tri n th tr ng hi n đ i, hoàn ch nh v c u trúc, v n hành ị ườ ể ng trái phi u theo h ế ướ ề ấ ệ ậ ạ ỉ
theo các thông l qu c t t t nh t, có kh năng liên k t v i các th tr ệ ố ế ố ế ớ ị ườ ấ ả ng khu v c và qu c t ự . ố ế
2. Phát tri n m nh các kênh cung c p v n c trong và ngoài n c cho th tr ố ả ể ấ ạ ướ ị ườ ở ộ ng; m r ng
, đ c bi t là các nhà đ u t có t h th ng các nhà đ u t ệ ố ầ ư ặ ệ ầ ư ổ ứ ch c; phát tri n đ y đ các đ nh ch ầ ủ ể ị ế
trung gian; đa d ng hoá các d ch v cung c p, … đ m b o có đ y đ các y u t c u thành m t th ầ ủ ế ố ấ ụ ả ả ấ ạ ộ ị ị
tr ng trái phi u phát tri n trong khu v c. ườ ự ế ể
và chính sách tài khoá; hài hoà gi a m c tiêu 3. K t h p ch t ch gi a chính sách ti n t ẽ ữ ế ợ ề ệ ặ ụ ữ
huy đ ng v n thông qua th tr ng trái phi u cho tăng tr ng kinh t , phát tri n b n v ng th ị ườ ố ộ ế ưở ế ữ ể ề ị
tr ườ ng trái phi u v i n đ nh kinh t ớ ổ ế ị ế ố vĩ mô, ki m ch l m phát, đ m b o an ninh tài chính qu c ả ế ạ ề ả
gia.
4. Tăng c ng qu n lý nhà n c, th c hi n có hi u qu ch c năng thanh tra, ki m tra giám ườ ả ướ ả ứ ự ể ệ ệ
sát vi c tuân th pháp lu t c a các t ch c, cá nhân tham gia ho t đ ng trên th tr ng. ậ ủ ủ ệ ổ ứ ạ ộ ị ườ
5. Chính sách đa d ng hóa các ch th phát hành trái phi u ế ủ ể ạ
6. Đa d ng hóa phát hành trái phi u chính quy n đ a ph ng ế ề ạ ị ươ
7. Thu hút và phát tri n các “nhà ki n t o th tr ng” ế ạ ị ườ ể
8. T o tính thanh kho n cho trái phi u ế ạ ả
.
