Đề tài 4: Các hình th c phát hành trái phi u. Liên h th c ti n phát hành trái phi u chínhứ ế ệ ự ễ ế
ph và trái phi u doanh nghi p Vi t Nam hi n nay.ủ ế ệ ở ệ ệ
I./ T NG QUAN V TRÁI PHI UỔ Ề Ế
1. Khái ni m và đ c đi m c a trái phi uệ ặ ể ủ ế .
a) Khái ni mệ:- Trái phi u là công c n do chính ph , doanh nghiêp, ho c các t ch c phát hànhế ụ ợ ủ ặ ổ ứ
nh m huy đ ng v n dài h n.ằ ộ ố ạ
Trái phi u là th a thu n vay n mang tính h p đ ng theo đó t ch c phát hành trái phi u cam k tế ỏ ậ ợ ợ ồ ổ ứ ế ế
s thanh toán cho ng i n m gi trái phi u 1 kho n ti n lãi đ nh kỳ t i khi trái phi u đáo h nẽ ườ ắ ữ ế ả ề ị ớ ế ạ
thanh toán, là lúc kho n thanh toán cu i cùng đ c th c hi n.ả ố ượ ự ệ
-Ng i n m gi trái phi u ( trái ch ) là ng i cho vay, và ng i phát hành trái phi u làườ ắ ữ ế ủ ườ ườ ế
ng i đi vayườ
b) Đ c đi mặ ể :
- M nh giáệ
- Lãi su t trái phi uấ ế
-Gía trái phi uế
- Kỳ h n trái phi uạ ế
2. Phân lo i trái phi uạ ế
Trái phi u trên th tr ng tài chính có r t nhi u lo i, tùy thu c vào các tiêu chí khác nhau mà tráiế ị ườ ấ ề ạ ộ
phi u đ c phân thành các lo i khác nhauế ượ ạ .
a) Phân lo i theo ch th phát hànhạ ủ ể :
1. Trái phi u chính phế ủ
Do chính ph ho c nh ng ngành đ c bi t nh ngành giao thong, b u đi n xi măng, đi nủ ặ ữ ặ ệ ư ư ệ ệ
đ c chính ph i quy n phát hành nh m bù đ p s thi u h t ngân sách nhà n c ho cượ ủ ủ ề ằ ắ ự ế ụ ướ ặ
xây d ng các công trình công c ng, gi i quy t các khó khăn v tài chính.ự ộ ả ế ề
2. Trái khoán đ a ph ngị ươ
Là kho n vay c a chính quy n đ a ph ngả ủ ề ị ươ ( thành ph , t nh ho c vùng dân c ) đ i v i cácố ỉ ặ ư ố ớ
t ch c và cá nhânổ ứ
3. Tín phi u kho b cế ạ
Là ch ng khoán có thu nh p c đ nh có th i h n t 6 tháng t i 2 năm do h th ng Kho b cứ ậ ố ị ờ ạ ừ ớ ệ ố ạ
nhà n c phát hành.ướ
4. Trái phi u công nghi pế ệ ( Trái phi u công ty)ế
Do các công ty c ph n và các doanh nghi p l n phát hành đ a vào th tr ng v n d iổ ầ ệ ớ ư ị ườ ố ướ
d ng nh ng phi u n t ng ph n và đ c đ m b o b ng thu nh p ho c tài s n c a công ty.ạ ữ ế ợ ừ ầ ượ ả ả ằ ậ ặ ả ủ
5. Trái phi u ngân hàng và tín phi u qu ti t ki m: Nh m t o ra ngu n v n tín d ng choế ế ỹ ế ệ ằ ạ ồ ố ụ
chính các t ch c này ho c các t ch c tín d ng có liên quan.ổ ứ ặ ổ ứ ụ
b) Phân lo i theo tính ch t trái phi uạ ấ ế :
Giay nh n n , gi y nh n n th c p, trái phi u c m c , trái phi u zerocoupon, trái phi u m oậ ợ ấ ậ ợ ứ ấ ế ầ ố ế ể ạ
hi m, trái phi u châu Âu.ể ế
c) Phân lo i theo l i t c trái phi uạ ợ ứ ế :
- Trái phi u có lãi su t c đ nhế ấ ố ị
- Trái phi u có lãi su t bi n đ iế ấ ế ổ
II./ T NG QUAN V PHÁT HÀNH TRÁI PHI UỔ Ề Ế
1. Ch th phát hành trái phi uủ ể ế
Ch th phát hành trái phi u là t ch c huy đ ng v n b ng cách bán trái phi u do mình phátủ ể ế ổ ứ ộ ố ằ ế
hành cho nhà đ u t . Ch th bao g m chính ph , doanh nghiầ ư ủ ể ồ ủ ệp,
2. M c đích c a phát hành trái phi uụ ủ ế .
a) Đ i v i chính phố ớ ủ
- Bù đ p s thâm h t ngân sách nhà n cắ ự ụ ướ
- Th c hi n các chính sách ti n t nh m đi u ti t kinh t vĩ môự ệ ề ệ ằ ề ế ế
- Huy đ ng v n tài tr cho các công trình l n và d án quan tr ngộ ố ợ ớ ự ọ
b) Đ i v i doanh nghi pố ớ ệ
-Các doanh nghi p phát hành trái phi u đ huy đ ng v n cho s n xu t kinh doanh bênệ ế ể ộ ố ả ấ
c nh ngu n v n đi vay t ngân hàng th ng m i.ạ ồ ố ừ ươ ạ
- Làm thay đ i c c u v n, gi m t t l nh t đ nh gi a v n n và v n CSH.ổ ơ ấ ố ữ ộ ỉ ệ ấ ị ữ ố ợ ố
-Lãi su t c a trái phi u nh h n lãi su t đi vay ngân hàng. Đ ng th i khi phát hành tráiấ ủ ế ỏ ơ ấ ồ ờ
phi u công ty không ph i ch u giám sát kh t khe tình hình s d ng v n c a ngân hàng.ế ả ị ắ ử ụ ố ủ
Ngu n v n ngân hàng th ng khó ti p c n khi các doanh nghi p có quy mô v a và nhồ ố ườ ế ậ ệ ừ ỏ
v i các ràng bu c v đi u ki n cho vay, trong khi ngu n v n trái phi u d i dào v i ti mớ ộ ề ề ệ ồ ố ế ồ ớ ề
năng r t l n.ấ ớ
3. Vai trò c a phát hành trái phi uủ ế
a) Đ i v i nên kinh t qu c dânố ớ ế ố
- Tăng v n đ u t cho n n kinh tố ầ ư ề ế
- S d ng v n có hi u quự ụ ố ệ ả
b) Đ i v i chính phố ớ ủ
- Phát tri n kinh t qu c dân, c s v t ch t h t ng, các ch ng trình qu c gia v an ninhể ế ố ơ ở ậ ấ ạ ầ ươ ố ề
qu c phòng,..ố
-B sung ngân sách nhà n cổ ướ
- Chính sách ti n t hi u qu đ đi u ti t l ng ti n cung ng cho c n n kinh t .ề ệ ệ ả ể ề ế ượ ề ứ ả ề ế
c) Đ i v i doanh nghi pố ớ ệ
- Cung c p ngu n v n v i chi phí r h n cho doanh nghi p ph c v ho t đ ng đ u t s nấ ồ ố ớ ẻ ơ ệ ụ ụ ạ ộ ầ ư ả
xu t kinh doanhấ
- Tăng tính ch đ ng c a doanh nghi p trong huy đ ng v n đ u tủ ộ ủ ệ ộ ố ầ ư
- Đa d ng hóa các ph ng th c huy đ ng v n c a doanh nghi pạ ươ ứ ộ ố ủ ệ
III. CÁC PH NG TH C PHÁT HÀNH TRÁI PHI UƯƠ Ứ Ế
1.B o lãnh phát hành trái phi uả ế
2. Đ i lý phát hành trái phi uạ ế
3. Đ u th u phát hành trái phi uấ ầ ế
IV.B O LÃNH PHÁT HÀNH TRÁI PHI UẢ Ế
1.Khái ni m và đ c đi mệ ặ ể
a)Khái ni mệ
Là vi c t ch c b o lãnh giúp t ch c phát hành th c hi n các th t c tr c khi phát hành tráiệ ổ ứ ả ổ ứ ự ệ ủ ụ ướ
phi u ra th tr ng ch ng khóan, phân ph i trái phi u cho các nhà đ u t , nh n mua trái phi u đế ị ườ ứ ố ế ầ ư ậ ế ể
bán l i ho c mua s trái phi u còn l iạ ặ ố ế ạ ch a phân ph i h t trong đ t phát hành.ư ố ế ợ
- B o lãnh phát hành bao g m c vi c t v n tài chính và phân ph i ch ng khoánả ồ ả ệ ư ấ ố ứ
- T ch c b o lãnh đ c h ng phí b o lãnh ho c m t t l hoa h ng nh t đ nh d a trên sổ ứ ả ượ ưở ả ặ ộ ỷ ệ ồ ấ ị ự ố
ti n thu đ cề ượ
b)Các lo i trái phi u phát hành theo ph ng th c b o lãnhạ ế ươ ứ ả
-Trái phi u kho b cế ạ
- Trái phi u công trình trung ngế ươ
- Trái phi u đ u tế ầ ư
-Trái phi u đ c chính ph b o lãnhế ượ ủ ả
-Trái phi u chính quy n đ a ph ngế ề ị ươ
c) Phân lo iạ
-B o lãnh v i cam k t ch c ch n:ả ớ ế ắ ắ
T ch c b o lãnh cam k t s mua toàn b s ch ng khoán phát hành cho dù có phânổ ứ ả ế ẽ ộ ố ứ
ph i đ c h t ch ng khoán hay khôngố ượ ế ứ
Thông th ng các t ch c b o lãnh mua trái phi u c a t ch c phát hành v i giá chi tườ ổ ứ ả ế ủ ổ ứ ớ ế
kh u và bán l i các trái phi u theo giá chào bán ra công chúng và h ng chênh l ch giá.ấ ạ ế ưở ệ
-B o lãnh v i c g ng cao nh tả ớ ố ắ ấ
T ch c b o lãnh th a thu n làm đ i lý cho t ch c phát hành v i cam k t s c g ngổ ứ ả ỏ ậ ạ ổ ứ ớ ế ẽ ố ắ
h t s c bán trái phi u ra th tr ng. N u không phân ph i h t s tr l i cho t ch cế ứ ế ị ườ ế ố ế ẽ ả ạ ổ ứ
phát hành và không ch u hình ph t nàoị ạ
- B o lãnh theo ph ng th c t t c ho c khôngả ươ ứ ấ ả ặ
T ch c phát hành yêu c u t ch c b o lãnh bán m t s l ng trái phi u nh t đ nh, n u khôngổ ứ ầ ổ ứ ả ộ ố ượ ế ấ ị ế
phân ph i h t s h y toàn b đ t phát hành. T ch c b o lãnh ph i tr l i s ti n cho các đ uố ế ẽ ủ ộ ợ ổ ứ ả ả ả ạ ố ề ầ
t đã mua ch ng khoánư ứ
- B o lãnh theo ph ng th c t i thi u- t i đa:ả ươ ứ ố ể ố
T ch c phát hành yêu c u t ch c b o lãnh đ c t do chào bán trái phi u đ n m c t i đaổ ứ ầ ổ ứ ả ượ ự ế ế ứ ố
quy đ nh. N u l ng trái phi u bán đ c đ t t l th p h n m c sàn thì toàn b đ t phátị ế ượ ế ượ ạ ỷ ệ ấ ơ ự ộ ợ
hành s b h y b .ẽ ị ủ ỏ
-B o lãnh theo ph ng th c d phòngả ươ ứ ự
TCBL cam k t là ng i mua cu i cùng ho c chào bán h s c phi u c a các quy n muaế ườ ố ặ ộ ố ổ ế ủ ề
không th c hi n đ c.ự ệ ượ
2. Đ i t ng, đi u ki nố ượ ề ệ
Đ i t ng tham gia b o lãnh phát hành phát hành trái phi u là các công ty ch ng khoán, cácố ượ ả ế ứ
qu đ u t , công ty tài chính, các ngân hàng và các đ nh ch tài chính khác đ c B Tài chính ch pỹ ầ ư ị ế ượ ộ ấ
thu n.ậ
Các t ch c tham gia b o lãnh và đ i lý phát hành trái phi u ph i đáp ng đ y đ các đi uổ ứ ả ạ ế ả ứ ầ ủ ề
ki n sau:ệ
a) Có t cách pháp nhân, đ c thành l p ho c ho t đ ng h p pháp theo pháp lu t hi n hànhư ượ ậ ặ ạ ộ ợ ậ ệ
c a Vi t Nam;ủ ệ
b) Có v n pháp đ nh t i thi u là 22 t đ ng Vi t Nam;ố ị ố ể ỷ ồ ệ
c) Ho t đ ng kinh doanh c a năm li n tr c năm xin công nh n thành viên b o lãnh, đ i lýạ ộ ủ ề ướ ậ ả ạ
phát hành ph i có lãi (tr tr ng h p t ch c m i thành l p);ả ừ ườ ợ ổ ứ ớ ậ
d) Có tài kho n ti n đ ng Vi t Nam m t i ngân hàng.ả ề ồ ệ ở ạ
3. B o lãnh phát hành trái phi uả ế
3.1. Quy trình b o lãnh phát hành trái phi u ả ế
a) Thông báo n i dung trái phi u d ki n phát hànhộ ế ự ế
- Tr c ngày phát hành trái phi u ít nh t 20 ngày, t ch c phát hành g i “Thông báo n iướ ế ấ ổ ứ ử ộ
dung phát hành trái phi u” (theo m u Ph l c s 02) cho các thành viên tham gia b o lãnh phátế ẫ ụ ụ ố ả
hành trái phi u.ế
- Căn c thông báo c a t ch c phát hành, các thành viên tham gia b o lãnh phát hành thămứ ủ ổ ứ ả
dò kh năng mua trái phi u c a các nhà đ u t d i hình th c đăng ký mua trái phi u (theo m uả ế ủ ầ ư ướ ứ ế ẫ
Ph l c s 03).ụ ụ ố
b) Đăng ký b o lãnh và l a ch n t ch c b o lãnh phát hànhả ự ọ ổ ứ ả
- Tr c ngày phát hành trái phi u ít nh t 10 ngày, trên c s k t qu đăng ký mua trái phi uướ ế ấ ơ ở ế ả ế
c a các nhà đ u t , các thành viên tham gia b o lãnh phát hành g i “Đăng ký b o lãnh phát hànhủ ầ ư ả ử ả
trái phi u” (theo m u Ph l c s 04) đ n t ch c phát hành đ làm căn c xem xét, l a ch n c uế ẫ ụ ụ ố ế ổ ứ ể ứ ự ọ ấ
trúc b o lãnh và các t ch c b o lãnh phát hành.ả ổ ứ ả
- C u trúc b o lãnh phát hành đ c quy t đ nh cho t ng đ t phát hành theo m t trong cácấ ả ượ ế ị ừ ợ ộ
hình th c sau:ứ
+ M t ho c m t s t ch c đ ng b o lãnh phát hành;ộ ặ ộ ố ổ ứ ồ ả
+ T h p b o lãnh phát hành có m t ho c m t s t ch c đ ng b o lãnh phát hành chính.ổ ợ ả ộ ặ ộ ố ổ ứ ồ ả
- Các t ch c đ c l a ch n đ b o lãnh phát hành trái phi u là các t ch c có t i thi uổ ứ ượ ự ọ ể ả ế ổ ứ ố ể
50% giá tr trái phi u nh n b o lãnh s đ c phân ph i cho các nhà đ u t ; có m c lãi su t, phíị ế ậ ả ẽ ượ ố ầ ư ứ ấ
b o lãnh phát hành th p h n so v i các t ch c đăng ký b o lãnh khác và n m trong ph m vi m cả ấ ơ ớ ổ ứ ả ằ ạ ứ
lãi su t tr n, phí b o lãnh phát hành theo quy đ nh c a B Tài chính. Vi c l a ch n t ch c b oấ ầ ả ị ủ ộ ệ ự ọ ổ ứ ả
lãnh phát hành ph i đ m b o nguyên t c ti t ki m đ n m c th p nh t chi phí v phát hành tráiả ả ả ắ ế ệ ế ứ ấ ấ ề
phi u (bao g m c lãi su t và phí b o lãnh). ế ồ ả ấ ả
c) Tho thu n các đi u ki n và ký h p đ ng b o lãnh phát hành ả ậ ề ệ ợ ồ ả
- Tr c ngày phát hành ít nh t 7 ngày, t ch c phát hành t ch c h p đ tho thu n v i cácướ ấ ổ ứ ổ ứ ọ ể ả ậ ớ
thành viên đ c l a ch n b o lãnh phát hành v các n i dung có liên quan đ n đ t phát hành tráiượ ự ọ ả ề ộ ế ợ
phi u bao g m: lãi su t, phí b o lãnh, kh i l ng trái phi u nh n b o lãnh, kh i l ng trái phi uế ồ ấ ả ố ượ ế ậ ả ố ượ ế
t i thi u ph i phân ph i cho các nhà đ u t , hình th c bán trái phi u và các v n đ khác có liênố ể ả ố ầ ư ứ ế ấ ề
quan.
- Căn c k t qu tho thu n v i các t ch c b o lãnh phát hành, t ch c phát hành ký “H pứ ế ả ả ậ ớ ổ ứ ả ổ ứ ợ
đ ng b o lãnh phát hành trái phi u” (theo m u Ph l c s 05) v i t ch c b o lãnh phát hành duyồ ả ế ẫ ụ ụ ố ớ ổ ứ ả
nh t, ho c t ng t ch c đ ng b o lãnh, ho c t ch c b o lãnh phát hành chính, ho c t ng t ch cấ ặ ừ ổ ứ ồ ả ặ ổ ứ ả ặ ừ ổ ứ
đ ng b o lãnh phát hành chính. Các t ch c b o lãnh phát hành ph i cam k t th c hi n phân ph iồ ả ổ ứ ả ả ế ự ệ ố
t i thi u 50% gía trái phi u nh n b o lãnh cho các nhà đ u t trong H p đ ng b o lãnh phát hànhố ể ế ậ ả ầ ư ợ ồ ả
trái phi u.ế
d) Thông báo n i dung chính th c c a đ t phát hành trái phi uộ ứ ủ ợ ế
Tr c ngày phát hành trái phi u ít nh t 5 ngày, căn c "H p đ ng b o lãnh phát hành tráiướ ế ấ ứ ợ ồ ả
phi u”, t ch c phát hành và t ch c b o lãnh phát hành ph i h p v i Trung tâm giao d ch Ch ngế ổ ứ ổ ứ ả ố ợ ớ ị ứ
khoán (S Giao d ch Ch ng khoán) đ ra "Thông báo phát hành trái phi u" (theo m u Ph l c sở ị ứ ể ế ẫ ụ ụ ố
06) trên th tr ng ch ng khoán.ị ườ ứ
đ) Phân ph i trái phi u cho các nhà đ u tố ế ầ ư