
126
CÁCHÌNHTHỨCTỔCHỨCVÀQUYTRÌNHÁPDỤNG
PHƯƠNGPHÁPDẠYHỌCTRONGĐÀOTẠOTHEO
HỌCCHẾTÍNCHỈ
NguyễnThanhTuấn1
Tómtắt:Trongquátrìnhdạyvàhọc,giảngviênvàsinhviêncóthểsửdụngmột
phươngpháphaykếthợpnhiềuphươngphápvớinhau.Điềunàytùythuộcvàonộidung
bàihọc,điềukiệnthựctếcủahoạtđộngdạyvàhọc,trìnhđộ,nănglựcvàkỹnănggiáo
dụccủangườigiảngviên,đặcbiệtlàhìnhthứctổchứcgiảngdạy.Dùgiảngviênsử
dụngbấtkỳphươngpháphayhìnhthứcdạyhọcnàocũngchỉnhằmmụcđíchpháttriển
khảnăngtưduyđộclập,sángtạovàtựnghiêncứu,tựtrảinghiệmthựctếcủasinhviên.
Trongkhuônkhổbàiviếtnày,tácgiảtậptrungnghiêncứucácnộidungsau:bảnchất
củađàotạotheohọcchếtínchỉ,cáchìnhthứctổchứcgiảngdạytheohọcchếtínchỉvà
quytrìnhápdụngphươngphápdạyhọctrongđàotạotheohọcchếtínchỉ.
Từkhóa:Đàotạo,Phươngpháp,Hìnhthứctổchức,Tínchỉ,Quytrìnhápdụng.
1.Mởđầu
Bảnchấtcủahoạtđộngdạyhọctheohọcchếtínchỉlàlấyngườihọclàmtrung
tâm.Theođó,giảngviênphảilựachọnvàsửdụngcáchìnhthứctổchứcvàphương
phápdạyhọccókhảnăngtạođiềukiện,thậmchíbuộcsinhviênphảisửdụngthờigian
ngoàigiờlênlớpđểtựhọc,tựnghiêncứu,tựlàmviệcnhómmộtcáchđộclậpvàsáng
tạonhất.Thôngquahoạtđộngdạyvàhọctập,hướngđếnmụctiêuđàotạonguồnnhân
lựccónănglực,trìnhđộchuyênmônvững,cókhảnăngthíchnghicao,khảnăngtựhọc
tậpsuốtđời,đápứngđượcyêucầutoàncầuhóatrongliênthôngđàotạovàsửdụnglao
động.Đểđạthiệuquảcaonhấttrongquátrìnhdạyhọctrongđàotạotheohọcchếtínchỉ,
giáoviêncầnlựachọncáchìnhthứctổchứcdạyhọcvàquytrìnhápdụngphươngpháp
dạyhọckhoahọc.“Phươngphápdạyhọclàhệthốngnhữngcáchthứchoạtđộngcủa
giảngviênvàsinhviênnhằmthựchiệntốtmụcđíchvànhiệmvụdạyhọcxácđịnh”[4,tr
235].Phươngphápdạyhọcbaogồmphươngphápgiảngdạycủagiảngviênvàphương
pháphọctậpcủasinhviên.Phươngphápgiảngdạy:làcáchthứctổchức,quảnlý,điều
tiết,địnhhướngcủagiảngviênđốivớihoạtđộngnhậnthứccủasinhviên.Phươngpháp
họctậplàcáchthứctựđiềukhiểnhoạtđộngnhậnthứcvàrènluyệnkhảnăngthuthập
thôngtinthôngquaquátrìnhhọctậpđểhìnhthànhhệthốngtrithứcvàkỹnăngthực
hành,hoànthiệnnhâncáchcủasinhviên.Quytrìnhápdụngphươngphápdạyhọclàcác
bướctiếnhànhđưacácphươngphápdạyhọcphùhợpvớinộidung,yêucầuvàmụctiêu
củabàihọc,tiếthọcvàoquátrìnhgiảngdạyvàhọctậpnhằmthựchiệnmụctiêugiáo
dụcmộtcáchtốtnhấttrongthờigianngắnnhấtcóthể.
2.Kếtquảnghiêncứu
2.1.Bảnchấtcủađàotạotheohọcchếtínchỉ
1.ThS,TrườngĐạihọcNộivụ,QuảngNam

127
NGUYỄNTHANHTUẤN
Phươngthứctổchứcđàotạotheohọcchếtínchỉlầnđầutiênđượctiếnhànhvào
năm1872tạitrườngĐạihọcHarvardcủaHoakỳ.Ngaysaukhiđượcthựchiệntrong
mộtthờigianngắn,phươngthứctổchứcđàotạonàyđãbộclộnhữngưuđiểmquan
trọng.Trêncơsởđó,nódầnđượcápdụngmộtcáchrộngrãitrênkhắpkhuvựcBắcMỹ
vàhiệnnayđãtrởthànhhìnhthứctổchứcđàotạophổbiến,hiệuquảtrênkhắpthếgiới.
Vớitriếtlý:“Ngườihọclàtrungtâmcủaquátrìnhđàotạo”;nhànghiêncứuLêVănHảo
khẳngđịnh:“đàotạotheotínchỉkhôngchỉhiệuquảđốivớicácnướcpháttriểnmàcòn
đốivớicácnướcđangpháttriển”[3,tr204].
Vàonhữngnăm2000,ChínhphủViệtNamđặtranhiệmvụchođàotạocaođẳng
vàđạihọclà:xâydựnghọcchếtínchỉthíchhợpchogiáodụcđạihọcởnướctavàvạch
ralộtrìnhhợplýđểtoànbộhệthốnggiáodụcđạihọcchuyểnsangđàotạotheohọcchế
tínchỉ.Trảiqua20năm,hiệnnaygầnnhưtấtcảcáctrườngđạihọcvàcaođẳngtrêntoàn
quốcđãtiếnhànhchuyểnđổisangphươngthứcđàotạotheohọcchếtínchỉvớicácmức
độápdụngkhácnhau.
Đứngtrướcnhữngyêucầuvàđòihỏicủa“thếgiớiphẳng”;phươngthứcđàotạo
nàyđặtramụcđích:“Cungcấpnguồnnhânlựccónănglựcvàtínhthíchnghicao,khả
nănghọctậpsuốtđờitrêncơsởpháthuytínhtựchủcủangườihọc,đápứngyêucầu
toàncầuhóatrongliênthôngđàotạovàsửdụnglaođộng.Hướngđếnbốntrụcộtgiáo
dụccủaUNESCOđềranăm1996là:họcđểbiết,họcđểlàm,họccáchchungsống,học
làmngười”[3,tr202].Trêncơsởđó,đểpháthuytốiđakhảnăngsángtạovàtưduyđộc
lậpcủamình;mỗisinhviêncóthể(phải)tựxâydựngkếhoạchvàthờikhóabiểuhọctập
riêngtrongkhungthờigianvàkhảnăngchophépđốivớicácbậchọc,ngànhhọc,nhóm
họcphầncụthể.Phươngthứctổchứcđàotạotheohọcchếtínchỉchophépcácbậchọc,
cácmônhọctrongphạmvimộttrườngcóthểliênthôngvớinhauvàliênthôngvớicác
trườngkháctrongnước,cũngnhưcáctrườngtrongkhuvựcvàtrênthếgiới.
Chươngtrìnhđàotạocủanhàtrườngvàhọctậpcủasinhviêncónhiềuthayđổi
như:tổngthểchươngtrìnhcóthểđượckéodàihơnhoặcrútngắnlạinhưngthờigian
dạyhọctrênlớpđượcrútngắn,thờigiantựhọctập,tựnghiêncứu,làmbàitậpnhómcủa
sinhviênthìnhiềulên.“Thờigianhọctậpcủasinhviênđượcxácđịnhbằngthờilượng
sinhviênphảilênlớp,thựchành,thựctập...Khốilượnglàmviệccủasinhviênđượcxác
địnhbằngthờilượngsinhviênphảilênlớp,thựchành,thựctập...vàthờigiancầnthiết
đểtựnghiêncứu,tựhọc.Chươngtrìnhđượcthiếtkếtheocấutrúcmôđunvàđápứng
khảnăngliênthông,lắpghépgiữacácngành.Chươngtrìnhđượcthiếtkếchocùngmột
đầurahoặchơnmộtđầura.Độdàicủachươngtrìnhhọcđượctínhtheotínchỉ.Cácmôn
họccơbảnđượcxâydựngtheohướngđápứngyêucầucủanhómngànhđàotạo,đáp
ứngyêucầuxãhộivàthịtrườnglaođộng,đápứngyêucầuquốctếhóatrongsửdụng
laođộng”[3,tr203].
Phươngphápdạyhọctrongtổchứcđàotạotheohọcchếtínchỉphảiđặtngười
họcvàovịtrítrungtâm.Cácphươngphápgiảngdạycủagiảngviênphảithựchiệnđược

128
CÁCHÌNHTHỨCTỔCHỨCVÀQUYTRÌNH...
yêucầu:tạođiềukiện/bắtbuộcsinhviênphảisửdụngthờigianngoàigiờlênlớpđểtự
họctập,tựnghiêncứu,tựlàmviệcnhóm.Trongquátrìnhđócóthểthamkhảoýkiến,
sựđịnhhướngcủagiảngviênhoặccácchuyêngiakhicầnthiết.Cácphươngphápgiảng
dạynàycũngphảiđápứngđượcyêucầuvềsựdunghòatínhđadạngcủangànhhọcvà
đốitượnghọcnhư:sinhviênnhiềungànhkhácnhau,sinhviênnămnhất,nămhai,năm
bacóthểhọcchungmộtlớp.Đểtheohọccáclớphọcđượctổchứcđàotạotheohọcchế
tínchỉ,sinhviêncầnlựachọnmônhọcvàtiếnđộhọctậpsaochophùhợpvớisởthích,
nănglựcvàhoàncảnhriêngđểđăngkýkếhoạchhọctậpchotừnghọckỳ.Sinhviên
khôngchỉphảinỗlựchếtmìnhtrongquátrìnhhọctậptạilớpmàphảithựcsựchủđộng
tìmhiểu,họctập,tìmkiếmtàiliệutrướcvàsaukhilênlớp,thậmchílàtrướckhihọc
phầnđượctổchứcgiảngdạy.
Kếtquảhọctậpcủasinhviênđượcđánhgiátheotổngsốtínchỉđãtíchlũyđược
trongmộthọckỳ,mộtnăm.Sinhviêncóquyềnđượchọclại,họccảithiệnnếuhọcphần
đãhọckhôngđạtyêucầuhoặcđủđiềukiệnđểđượchọccảithiện.Sinhviêncũngsẽbị
buộcthôihọcnếuđiểmtrungbìnhchungtíchlũykhôngđạtyêucầusaumộtquátrình
họctậpnhấtđịnh.Vìvậy,sinhviêncầntíchlũyđủsốtínchỉvàđiểmtrungbìnhchung
tíchlũytheoquyđịnhcủatừngnămvàcảkhóahọc.Đểđánhgiákếtquảhọctậpcủa
sinhviên,PhòngĐàotạocáctrườngsửdụngthangđiểm4.0kếthợpvớithangđiểmchữ.
Phươngthứcquảnlýsinhviêntrongđàotạotheohọcchếtínchỉcónhiềuđòihỏi
khácbiệtsovớiphươngthứcquảnlýsinhviênđốivớihoạtđộngđàotạotheoniênchế.
Sinhviênđượcquảnlýđàotạotheolớphọcphần.Hồsơhọctậpvàtíchlũyhọcphần
mangtínhcáthểnênPhòngĐàotạovàcốvấnhọctậpphảitheodõivàquảnlýriêngtheo
từngcáthể.Quátrìnhhọctậpvànghiêncứucủasinhviênluônnhậnđượcsựtưvấncủa
cốvấnhọctậpcótrìnhđộchuyênmônphùhợpvớichuyênngànhđàotạo.Đồngthời,
sinhviêncũngđượcthamgianghiêncứukhoahọcdướisựtrợgiúpcủangườihướng
dẫnkhoahọc.
2.2.Cáchìnhthứctổchứcdạyhọccơbảntrongđàotạotheohọcchếtínchỉ
2.2.1.Giờlýthuyết
Làmộtđơnvịthờigianđượctínhbằng50phútgiảngdạyvàhọctậpcủagiảng
viên,họcsinhtrênlớp.Trongđógiảngviênphảixâydựngvàthựchiệnkịchbảndạy
họccủamìnhthôngquagiáoáncủamộttiếtgiảnglýthuyếtvớimụctiêucụthểcầnđạt
đượcsaumỗibuổihọc.Giảngviênphảichuẩnbịhệthốngcâuhỏiđểhỏisinhviênở
trênlớp,cácbàitập,bàikiểmtratrênlớpvàcáctiêuchíđánhgiá;xácđịnhcácnộidung
tựhọc,cáchhọc,cácvấnđề,bàitập,cácloạitàiliệuphảiđọc,phảitìmkiếmbổsungđể
sinhviêncủngcốnộidungđãhọcvàchuẩnbịchocáchoạtđộnghọctậptiếptheo.Giảng
viêncònphảibiênsoạn,thuthập,phânloạivàhướngdẫnsinhviênsửdụngtàiliệucho
việctựhọc,tựnghiêncứu.
Đểthựchiệntốtgiờhọclýthuyếtcủamình,sinhviênphải:“Lậpkếhoạchchitiết
đểthựchiệntấtcảcácnhiệmvụđốivớitừnggiờhọcmàgiảngviêngiao:tìm,đọc,ghi

129
NGUYỄNTHANHTUẤN
chépnhữngtàiliệuliênquan,hoànthànhbàitập,chuẩnbịbàitrìnhbàytạicácbuổithảo
luận,chuẩnbịcácnộidunglàmviệctheonhóm,cácvấnđềcầnhỏiđểtraođổivớigiảng
viên,ônbài,họcbàimới.Trướckhiđếnlớp,sinhviênphảixemxétlạiviệchoànthành
kếhoạchhọctậpcủamìnhđểchắcchắnđãhoànthànhkhốilượngkiếnthứcmàgiảng
viênđãyêucầuhoặccácvấnđềcầntraođổinhằmgiảiđápnhữngkhúcmắc,nhữngđiểm
chưarõ;chủđộngthamgiavàohoạtđộnghọctậpmộtcáchtíchcựcvàghinhớ,ghichép
nộidungbàihọctheocáchcủariêngmình”[3,tr204].
2.2.2.Giờthảoluận
Làhìnhthứctổchứcdạyhọcbằngcáchtổchức,hướngdẫnvàđánhgiáhoạtđộng
thảoluậncủasinhviên.Đểtổchứcgiờthảoluận,giảngviênphảilựachọnvàgiaocác
nộidung,đặtracácyêucầu,nhiệmvụtìmkiếmvànghiêncứutàiliệuthamkhảocho
từngnhómhoặctừngsinhviênchuẩnbịvàtrìnhbàytạicácgiờthảoluận.Giảngviên
chuẩnbịkịchbảnvàthamdự,hướngdẫn,điềutiết,nhậnxétvàtổngkếtgiờthảoluận
củasinhviên;đánhgiá,chođiểmphầnchuẩnbị,thảoluậncủatừngnhómhoặctừngsinh
viên.Kếtquảnàyphảiđượccộngvàođiểmtíchlũymônhọcchosinhviên.
Saukhinhậnnộidung,vấnđềnghiêncứu,nhiệmvụtừsựphâncôngvàhướng
dẫncủagiảngviên,sinhviênphảinghiêncứulàmrõcácnộidungđãnhậnvàtrìnhbày
báocáotheophâncông,theodõi,bổsung,gópýchonộidungthảoluậnđãđượctrình
bàycủacácbạntronglớp,gópphầnhoànthiệnbàitrìnhbàycủacácbạn.Tronggiờthảo
luận,sinhviênđượchỏi,đốithoại,tranhluậnnhữngvấnđềđãtrìnhbày.Đồngthờiphải
theodõinhậnxét,tổngkếtcủagiảngviênđểhoànchỉnhbàicủamình.Sắpxếp,lưutrữ
tàiliệucóđượcsautừngbuổithảoluậntheokếhoạchhọctậpvànghiêncủacủamình
đểdễsửdụngchocácmụcđíchkhácnhưlàmbàitậpnhóm,tiểuluận,làmbàikiểmtra
vàônthikếtthúchọcphần.
2.2.3.Giờlàmviệcnhóm
Giờlàmviệcnhómlàhìnhthứctổchứcdạyhọcbằngcáchphânchiasinhviên
thànhcácnhómkhácnhau,trongđóbaogồmcácthànhviênthựchiệncácnhiệmvụ
khácnhauđểcùngthựchiệnmộtmụctiêuchung.Đểthựchiệnmụctiêuchung,bắtbuộc
cácthànhviênphảicùnglàmviệcvớinhau,thườngxuyêntươngtácvàphốihợpchặt
chẽvớinhaudựatrênnhữngnguyêntắcràngbuộccụthể.Đểtổchứcgiờlàmviệcnhóm,
giảngviênphảilựachọnvàgiaocácnộidung,cácvấnđề,côngviệcvàcácyêucầucụ
thểchocácnhómsinhviên.“Phảixâydựngvàgiaomẫubáocáotiếnđộthựchiệnbài
tậpnhómtheocácmốcthờigiannhấtđịnhvàcácyêucầuđốivớicácnộidunglàmviệc.
Thôngbáothờigiannộpkếtquảlàmviệcvàthờigiannhậnkếtquảđánhgiácủagiảng
viênmộtcáchrõràng,cụthể.
Saukhinhậnnhiệmvụ,thờihạnhoànthành,mẫubáocáokếtquảlàmviệcnhóm,
cácnhómtrưởngphải:“Lênkếhoạchphâncông(bằngvănbản)chotừngthànhviênvới
nhiệmvụ,thờigianhoànthành,nguồntàiliệuthamkhảo,lịchhọpnhómtheokếhoạch.
Chủđộngthựchiệncácnhiệmvụđặtracủabuổithảoluậnnhómhaybàithựchành,triển

130
CÁCHÌNHTHỨCTỔCHỨCVÀQUYTRÌNH...
khaikếhoạchmàbảnthânđãdựkiến,chuẩnbịtrước,xemxétkếtquảđạtđượcsovới
mụctiêuđặtra.Nhómtrưởnglậpbáocáo,thôngquatoànnhómtrướckhinộpchogiảng
viên.Xemxétlạinhữnggìđãthunhậnđượcvàtómtắtlạikếtquảchínhcácbuổihoạt
độngtheonhómchobảnthânvàlưugiữphụcvụchoviệcthựchiệnnhiệmvụhọctập
theoyêucầucủaphươngthứcđàotạotheotínchỉ”[3,tr206].
Ngoàibahìnhthứctổchứcdạyhọctrongđàotạotheohọcchếtínchỉđãtrìnhbày
ởtrên,giảngviêncòntổchứcdạyhọctheocáchìnhthức:giờthựchành,thựctập,thí
nghiệmvàgiờtựhọc,tựnghiêncứu.
2.3.Quytrìnhápdụngphươngphápdạyhọctrongđàotạotheohọcchếtínchỉ
2.3.1.Lựachọnhìnhthứctổchứcdạyhọc
Việclựachọnvàápdụngphươngphápdạyhọchoàntoànphụthuộc,thậmchílà
bịquyếtđịnhbởihìnhthứctổchứcdạyhọc.Trongthựctếdạyvàhọckhôngcóbấtkỳ
mộthìnhthứcnàotốiưuchomộthìnhthứctổchứcdạyhọcnàomànócònphụthuộc
vàorấtnhiềuyếutốnhư:nộidungdạyhọc,mụctiêudạyhọc,đặcđiểmcủađốitượng
giảngdạy,điềukiệngiảngdạythựctế...Điềunày,đòihỏigiảngviênphảilựachọn,kết
hợpnhiềuphươngphápvớinhaumớicóthểđạthiệuquảcaonhấtcóthể.Đểlựachọn
hìnhthứctổchứcdạyhọc,giảngviênphảicăncứvàomụctiêu,nộidungdạyhọccủa
từngbàihọcđểquyếtđịnhhìnhthứctổchứcdạyhọcsaochophùhợpvớibảnchấtcủa
phươngthứctổchứcđàotạotheohọcchếtínchỉ.
2.3.2.Lậpkếhoạchgiảngdạyvàsoạngiáoánchitiết
Trêncơsởhìnhthứctổchứcdạyhọcgiờtínchỉđãđượcxácđịnhvàđềcươngmôn
học,thờigian,nộidungdạyhọc,giáoviênlậpkếhoạchgiảngdạyvàgiáoánchitiếtcho
nộidunggiảngdạytheohìnhthứctổchứcgiảngdạyđãlựachọn.Kếhoạchgiảngdạyvà
giáoánchitiếtđượcsoạnđểdạyvàhọcbằnghìnhthứctổchứcgiờlýthuyếthoàntoàn
khácvớihìnhthứctổchứcgiờthảoluậnvàhìnhthứctổchứclàmviệcnhómnêngiảng
viênbắtbuộcphảilựachọnvàkếthợpcácphươngphápdạyhọckhácnhausauchophù
hợpvớiđặcđiểmcủatừnghìnhthứctổchứcdạyhọccụthể.
2.3.3.Lựachọnvàkếthợpcácphươngphápphùhợp
Việclựachọnvàkếthợpcácphươngphápdạyhọcphảiđượcthựchiệnvàhoàn
thànhngaytrongkhilậpkếhoạchgiảngdạyvàsoạngiáoán.Tuynhiên,cácphương
phápdạyhọcđãchọncóthể,hoặcbắtbuộcphảiđiềuchỉnhtrongquátrìnhdạyhọcthực
tếtrêngiảngđường.Trongquátrìnhdạyhọc,giảngviênphải:“Kếthợpnhiềuphương
pháptrongmộtgiờhọcnhằmlấyưuđiểmcủaphươngphápnàykhắcphụcnhữngnhược
điểmcủaphươngphápkiavàtạosựlinhhoạt,đadạngtrongmộtgiờhọc.Trongquá
trìnhlựachọncácphươngphápphùhợp,giảngviêncầnkếthợpyếutốkiểmtra-đánh
giáthườngxuyêntrongsuốtquátrìnhdạy-học.Kiểmtra-đánhgiáthườngxuyênlà
mộtphươngphápbổtrợrấthiệuquảchocácphươngphápdạyhọc,đượcápdụngnhư
mộtsựthưgiãnsau20-25phútthuyếtgiảnghaythảoluậnsẽlàmchogiờhọcsinhđộng
hơn,đồngthờicungcấpcácthôngtinphảnhồikịpthờichogiảngviênđiềuchỉnhcách