́ ́ ̣ ̣ ́ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ §5. CACH THƯC VÂN ĐÔNG, PHAT TRIÊN CUA SƯ VÂT, HIÊN TƯƠNG
̣ ̀ ́ ̀ ́ ́ ́ ́ ̃ ̀ ̉ ̀ ̀ ̀
[Cac ́ VD tư tim thêm nha, chư đưng lây giông nhau, chăc chăc cô se trư điêm vi đây la DGCD ma]
: ICHÂT́
́ ̀ ̉ ̉ ̃ ̣ ́ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ Chât dung đê chi nhưng thuôc tinh cơ ban cua sư vât, hiên tương, tiêu biêu cho sư vât, hiên tương đo, phân
̣ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ biêt no vơi cac sư vât, hiên tương khac.
̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ́ ́ ̉ ́ Tuy vao tưng sư vât, hiên tương ma nhân biêt chât cua no.
̀ ̣ ̣ ́ ́ ̣ *Đương ngot phân biêt vơi muôi măn VD:
́ ̣ ́ ́ ́ ̣ ́ *Khach san 5 ̣ phân biêt vơi cac khach san khac
́ ̉ ̉ ̉ ̣ ́ ̉ ̉ ̉ ̀ ́ ́ ́ *Cac san phâm cua TQ phân biêt vơi san phâm cua VN va cac nươc khac.
́ ̀ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ́ ́ ̉ ́ *Nươc không mau, mui, vi phân biêt vơi rươu va cac chât long khac
̣ ́ ́ *Chanh chua phân biêt vơi ơt cây
́ ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̣ *”Chiên tranh cuc bô” co tinh chât ac liêt hơn “chiên tranh đăc biêt”
̣ ́ *Gỗ lim (cứng, chắc, nặng, có màu nâu) phân biêt vơi Gỗ thông (mềm, nhẹ, màu vàng da cam nhạt)
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………….
IILƯƠNG̣ :
̣ ̀ ̉ ̉ ̃ ̣ ́ ̉ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̀ ̣ ́ ̉ Lương dung đê chi nhưng thuôc tinh ́ cua sư vât, hiên tương, biêu thi trinh đô phat triên, quy cơ ban vôn co
́ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ mô, tôc đô vân đông, sô lương… cua sư vât, hiên tương.
̣ ̣ ́ ̀ ̣ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̣ *Môt hôp but chi: lương la sô but chi co trong hôp VD:
̣ ̀ ̣ ̀ ́ ́ ́ ́ ̀ ̣ *Môt ngôi trương: lương la sô hs, sô giao viên, sô phong hoc
́ ́ ̃ *Lơp 10A10 co: 17 nam, 22 nư
oC
́ ́ ̉ *Nươc: đong băng ơ O
́ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̣ ́
*Sô lương hang hoa co trong môt tap hoa *Toà nhà có 70 tầng, cao 80m, diện tích: 8000m2
̣ *Đoàn tàu điên có Tốc độ tối đa 500km/h, có 10 toa, mỗi toa 80 ghế
̉ ̣ ̀ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ̀ *Phân tư Axit sunphuric H
2SO4: lương la sô nguyên tư tao thanh, tưc 2 ng.t H, 1 ng.t S va 4 ng.t O
́ ̣ ́ ̀ ̀ *Sô cong toc trên đâu 1 ngươi
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………….
̣ ̀ ̀ ̣ ̣ ̀ ̀ ̃ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̀ Lương bên ngoai va lương bên trong: lương bên ngoai thi dê nhân biêt, lương bên trong kho nhân biêt hơn va
̉ ̀ ́ ̣ ́ ́ ̃ ̣ phai dung cac phương tiên, may moc hô trơ
VD:
̣ :::Lương bên trong:
̣ ̉ ́ ̃ ́ *Lương vi khuân co trong 1 mâu đât
̣ ́ ̀ ̀ ̀ ̉ ̀ *Lương tê bao, hông câu,… trong cơ thê con ngươi
́ ̉ ́ ́ ̣ ̣ ́ *Sô phân tư nươc co trong môt giot nươc
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………….
́ ̉ ́ ̀ ̣ :::Co ca chât va lương:
́ ̃ ̣ ̀ ̀ ̣ ́ ̀ ̉ ́ ̣ ́ ́ ̃ *Cai ban: cu đi, muc đi, phai mau dân; cac phân tư câu tao nên no (săt, gô) ̀ chât:́ lương:
́ ́ ̉ ́ ̣ ̣ ̀ tôt, xâu, khoe, yêu; cân năng, chiêu cao *Con ngươi: ̀ chât:́ lương:
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………….
̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ̣ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ ̀ ̣ ̀ Moi sư vât, hiên tương trong TG đêu co măt chât va măt lương thông nhât vơi nhau. Chât va lương đêu la ̀
̣ ́ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ́ ́ ̀ ̣ ̀ ́ ̀ ̣ ̀ ́ ̣ ̣ thuôc tinh vôn co cua sư vât, hiên tương, không thê co chât va lương “thuân tuy” tôn tai bên ngoai cac sư vât,
̣ ̣ ̃ ̉ ́ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ hiên tương, cung như không thê co chât tôn tai ngoai lương va ngươc lai.
IIIQUAN HỆ
̣ ́ ̉ ̀ ̣ ̃ ́ ̣ ́ ̉ ̀ ̣ ́ ̉ ̀ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ́ : Sư biên đôi vê chât cua sư vât, hiên tương bao giơ a)Sư biên đôi vê lương dân đên sư biên đôi vê chât
̃ ́ ̀ ̀ ̣ ́ ̉ ̀ ̣ ̃ ̀ ̀ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ̀ ́ ̀ ̉ cung băt đâu tư sư biên đôi vê lương, diên ra ̀ ̀ đên môt giơi han nhât đinh thi mơi lam thay đôi vê dân dân , tư từ
chât.́
̀ ̀ ̉ ̣ ́ ́ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̃ ́ ̉
*Trong đk binh thương, Cu ơ trang thai răn, nêu ta tăng dân nhiêt đô đên 1083
0C, Cu se nong chay
VD:
̀ ̀ ̉ ̣ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̃ ́
*Trong đk binh thương, H
20 ơ trang thai long, nêu ta tăng dân nhiêt đô đên 100
0C, H20 se bôc hơi
*Học sinh lớp 9 sau 9 tháng mới học lên lớp 10
*Một cơn áp thấp nhiệt đới sức gió mạnh dần lên đến cấp 7sẽ trở thành bão
́ ̣ ̀ ́ ̣ ́ ̉ ̀ ̣ ̉ ̀ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣
thay đôi vê chât cua sư vât, hiên tương đươc goi la đô
chưa lam̀
*ĐỘ: giơi han ma trong đo sư biên đôi vê lương
̉ ́ ̉ ́ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ̉ ̣ ̀ ̉ ̀ ́ ̉ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ : Điêm giơi han ma tai đo sư biên đôi cua lương lam thay đôi vê chât cua sư vât va hiên tương *ĐIÊM NUT
́ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ́ : b)Chât mơi ra đơi lai bao ham môt lương mơi tương ưng
́ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̃ ́ ̀ Khi chât mơi ra đơi lai bao ham môt lương mơi tương ưng vơi no tao thanh môt sư thông nhât mơi giưa chât va
̣ lương. VD: SGK/32
*Khi lên lớp10 lượng kiến thức, thời gian, chiều cao cân nặng sẽ khác hơn khi còn học ở lớp 9
̉ ̣ ̣ ́ ̉ ̀ ́ ̉ ́ ̃ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ̉ ́ ́ ̀ Đê tao sư biên đôi vê chât phai quan tâm, tich luy vê lương va trong hoc tâp, đơi sông thi phai co tinh kiên tri,
̃ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ̀ nhân nai va không đươc nôn nong, vôi vang.
́ ́ ̉ ̉ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ §6. KHUYNH HƯƠNG PHAT TRIÊN CUA SƯ VÂT VA HIÊN TƯƠNG
̉ ̣ ̀ ̀ ̣ ̉ ̣ ̣ ̃ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̀ ̉ ̉ ̣ ́ : la sư phu đinh đươc diên ra do sư can thiêp, sư tac đông tư bên ngoai, can trơ hoăc xoa 1.Phu đinh siêu hinh
̉ ̣ ̀ ̣ ̀ ́ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣ bo sư tôn tai va phat triên tư nhiên cua sư vât.
VD: SGK/35,
̀ ̣ ́ ̀ ́ ̀ *con ngươi chăt pha rưng, đôt rưng;
*sử dụng thuốc trừ sâu để diệt sâu bệnh
́ ̀ ̣ *Lua say thanh gao
̣ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̣ *đông đât la chêt ngươi va sinh vât;
́ ̣ ̀ *nâu gao thanh cơm
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………….
̉ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ ̉ ̣ ̣ ̃ ̣ ́ ̉ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ́ : la sư phu đinh đươc diên ra do sư phat triên cua ban thân sư vât, hiên tương, co kê 2.Phu đinh biên chưng
̀ ̃ ́ ́ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ̃ ̉ ́ ̉ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ thưa nhưng yêu tô tich cưc cua sư vât va hiên tương cu đê phat triên sư vât va hiên tương mơi.
̣ ̉ ̉ ̣ ̣ *Sư thay đôi cua công cu lao đông VD:
̣ ́ ̀ *Hat lua đem gieo thanh cây
̣ ̀ ́ ́ *Sư ra đơi cua ̉ CNTB thay thê chê đô ̣ Phong kiêń
̉ ́ ̀ ́ ̀ ̀ *Qua trưng ga đem âp thanh ga con
̣ ̀ ̉ ́ ̃ ̣ *Sư ra đơi cua chê đô ̣ Phong kiêń thay thê ́ Chiêm hưu nô lê
̣ ̀ ̉ ́ ́ ̣ ́ *Sư ra đơi cua CNTB thay thê chê đô Phong kiên
̉ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ̉ cơ ban̉ *Phu đinh biên chưng co 2 đăc điêm sau đây:
́ ́ ̉ ̣ ̉ ̣ ̀ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ́ Tinh khach quan ̉ : nguyên nhân cua sư phu đinh năm ngay trong ban thân sư vât, hiên tương va no la kêt qua
̉ ́ ̀ ̉ ́ ̃ ̣ ̉ ̃ ́ ́ ̉ ̉ ́ ́ ̀ ́ ́ ̃ cua qua trinh giai quyêt mâu thuân, lương đôi dân đên chât đôi, đê cai mơi ra đơi thay thê cai cu.
VD: 2HCl + Fe FeCl2 + H2
́ ́ ́ ̣ ́ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ́ ́ ̀ ̀ ̣ Cac chât tac dung vơi nhau sinh ra chât mơi nhưng không do bât ki xuc tac, kich thich nao vi vây nguyên nhân
̉ ̣ ̀ ̃ ́ ́ ́ ́ ́ ́ ́ ̃ ̃ ̀ ́ phu đinh năm ngay trong môi chât (tinh khach quan). Nhưng cac chât mơi khac nhau nhưng vân la bây nhiêu
́ ́ ́ ̀ nguyên tô (H, Cl, Fe) (tinh kê thưa)
́ ́ ̀ ̉ ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ́ ̉ ̀ ̀ ́ ̃ ̀ ̉ ̣ ̉ : phu đinh biên chưng không phu “sach trơn”, không vưt bo hoan toan cai cu ma chi loai bo Tinh kê thưa
̃ ́ ́ ̣ ̃ ̀ ̣ ̣ ̉ ́ ̃ ̃ ̣ ̃ ̣ ́ ̣ ̃ ̣ ̀ ̀ ̣ ̉ ́ ̃ nhưng yêu tô tiêu cưc, lôi thơi lac hâu cua cai cu, giư lai nhưng măt tich cưc, nhưng măt con phu hơp cua cai cu
̉ ́ ̉ ̀ ́ ́ đê phat triên vao cai mơi.
́ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ̀ ̃ ́ ́ ̣ ̉ ́ ́ ́ ̀ ̣ ́ ́ ́ *Qua trinh hoc tâp: lơp 9 ́ lơp 10: kê thưa nhưng kiên thưc hoc ơ cac lơp trươc va hoc kiên thưc mơi ơ ̉ VD:
́ lơp 10
*CXNT CHNN PH TBCN XHCN
̃ ̀ ̣ ̃ ̉ ̣ ́ ̀ ́ ̣ ̀ ́ ̀ ́ ̀ *Trong XH cu, ngươi phu nư phai “công, dung, ngôn, hanh”, đo la net đep truyên thông ma đên ngay
́ ̃ ́ ̀ ̀ ́ ̣ ́ ̃ ́ ̃ ́ ́ ̣ ̣ ̃ ̀ nay chung ta vân kê thưa va phat huy. Nhưng bên canh đo cung co nhưng yêu tô lac hâu, lôi thơi như:
̣ ̣ ̉ ̣ ̀ ̀ ̣ ̉ tuc lê tao hôn, ma chay,… đang đươc bay trư, loai bo.
́ ́ ́ ̣ ̉ ̣ ́ ̃ ̀ ̣ ́ ́ ̉ ̣ ́ ̉ ̣ ̉ ̉ ̣ Cai mơi xuât hiên phu đinh cai cu va bi cai mơi hơn phu đinh đo la ̀ phu đinh cua phu đinh
VD:
̣ ́ ́ ̀ ̣ ́ *Hat thoc Nhiêu hat thoc ̉ Cây lua PĐ
PĐ cua PĐ
́ ̀ ́ *Trưng tăm Nhông̣ Tăm̀ Bươḿ Trưng
̀ ̉ ́ ̀ ̀ *Con ga ̀ Nhiêu qua trưng Nhiêu con ga con
́ ́ ̉ ̉ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ 3.Khuynh hương phat triên cua sư vât va hiên tương:
̣ ́ ́ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ́ Như vây, khuynh hương phat triên cua sư vât, hiên tương la vân đông đi lên, cai mơi ra đơi, kê thưa va thay thê
́ ̃ ̉ ̀ ̣ ̀ ̀ ̀ ̣ cai cu nhưng ơ trinh đô ngay cang cao hơn, hoan thiên hơn.
VD: *CXNT CHNN PH TBCN XHCN
̣ ́ ́ ̀ ̉ ̃ ̀ ̀ ̣ ́ ̃ ́ ́ ̉ ̀ ̣ ̀ ́ ̀ Tuy vây, cai mơi ra đơi không đơn gian, dê dang, đôi khi con bi cai cu lân at nhưng chi la tam thơi. Cuôi cung,
́ ́ ̃ ́ ́ ́ ̃ cai mơi se chiên thăng cai cu.
VD: Chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô bị sụp đổ nhưng đó chỉ là tạm thời
* Bài học thực tiễn
Phải biết quan tâm, phát hiện để học hỏi những điều tiến bộ
Biết ủng hộ cái mới, bảo vệ cái mới
Có thái độ tôn trọng quá khứ, tránh phủ định sạch trơn, cản trở sự tiến bộ.
Không nên ảo tưởng về sự ra đời dễ dàng của cái mới, cần giữ niềm tin tất thắng của cái mới
̣ ̃ ̀ ̀ ̉ ̣ ̃ ́ ́ ̣ ́ §7. THƯC TIÊN VA VAI TRO CUA THƯC TIÊN ĐƠI VƠI NHÂN THƯC
̣ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ́ ̣ : la giai đoan nhân thưc trưc tiêp vê sư vât, hiên tương nhơ cac giac quan đem lai, 1.NHÂN THƯC CAM TINH
̉ ̣ ́ ̀ ̀ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ chi nhân biêt bê ngoai cua sư vât, hiên tương.
̀ ̣ ̀ ̀ ́ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ̀ ̣ VD: Bê măt thân cây sân sui, nham (nhơ xuc giac); đương co vi ngot (vi giac); nươc biên mau xanh dương (thi
giac); …́
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………….
̣ ́ ́ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̉ ̀ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ : la giai đoan nhân thưc bên trong đê tim ra ban chât sư vât, hiên tương, dưa trên tai 2.NHÂN THƯC LI TINH
̣ ́ ̉ ́ ̣ liêu do nhân thưc cam tinh đem lai.
̀ ́ ̀ ̀ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ ́ VD: Đi sâu vao phân tich, ngươi ta tim ra đươc câu tao cua 1 la cây, biêt đươc chât diêp luc lam cho la
́ ̀ co mau xanh.
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………….
̣ ̣ ́ ̀ ́ ̀ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ̣ ́ ̉ ̀ Như vây, nhân thưc la qua trinh phan anh sư vât, hiên tương vê TG khach quan vao bô oc cua con ngươi đê ̉
̣ ̉ ́ ̀ ́ tao nên hiêu biêt vê chung.
̣ ̣ ̀ ̃ ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ̣ ̉ ́ Trong hoc tâp va tu dương hang ngay, chung ta cân ren luyên tinh kiên tri không coi thương viêc nho, tranh
̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ biên hiên nôn nong đôt chay giai đoan
̣ ̃ ̀ ̀ ̣ ̃ ̣ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ̣ ̉ ̃ ̣ ̉ ̀ ̀ : la toan bô nhưng hoat đông vât chât co muc đich, mang tinh lich sư, xa hôi cua con ngươi nhăm 3.THƯC TIÊN
̉ ̣ ̣ ̀ ̃ ̣ cai tao tư nhiên va xa hôi.
̀ *3 hinh thưc ́ cơ ban̉ :
̣ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̉ ́ Hoat đông san xuât vât chât (cơ ban nhât)
̣ ̣ ́ ̣ ̃ ̣ Hoat đông chinh tri – xa hôi
̣ ̣ ̣ ̣ ̣ Hoat đông thưc nghiêm khoa hoc
4.Vai tro:̀
̣ ̃ ̀ ̉ ̉ ̣ ́ : a)Thưc tiên la cơ sơ cua nhân thưc
̣ ̣ ̉ ́ ̉ ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ̣ ̃ Moi sư hiêu biêt cua con ngươi đêu băt nguôn tư thưc tiên
́ ́ ́ ̣ ̃ ̀ ̀ ́ ̉ ̣ ̉ ́ ̉ ́ Tiêp xuc vơi thưc tiên thi con ngươi mơi hiêu đươc ban chât cua no
̀ ̣ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ ̉ ̀ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̣ VD: tư sư đo đac ruông đât, đo lương vât thê ma con ngươi co tri thưc vê toan hoc
* Từ quan sát cái lá trôi trên mặt nước con người sáng tạo ra con thuyền
̀ ́ ̀ ́ ̀ ́ ́ ̀ *Con ngươi quan sat thơi tiêt tư đo co tri thưc vê thiên văn
̣ ̃ ̀ ̣ ̣ ̉ ̣ ́ b) Thưc tiên la đông lưc cua nhân thưc:
̣ ̃ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ́ ̉ Thưc tiên đăt ra yêu câu, nhiêm vu, phương hương cho nhân thưc phat triên.
VD: Việc học tập đặt ra yêu cầu học sinh phải giải bài tập và học kiến thức mới, khó?khi giải quyết được nhưng̃
bài tập khó đó thỡ nhận thức của em sẽ được nâng cao hơn.
* Cơ chế tập trung quan liêu bao cấp đã làm ảnh hưởng đến nền kinh tế đất nước. Từ thực tế đó Đảng ta
đã đổi mới đất nước chuyển sang cơ chế thị trường.
c)Thực tiễn là mục đích của nhận thức
Các tri thức khoa học chỉ có giá trị khi nó được vận dụng vào thực tiễn.
̀ ́ ̣ ̃ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ̀ ̣ ̀ ̉ VD: Nha bac hoc Điêzen đa viêt gia thuyêt vê đông cơ sư dung chât thai CN lam nhiên liêu va gia
́ ̉ ̃ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ thuyêt cua ông đa đươc ưng dung đê chê tao ra cac loai đông cơ chay dâu như bây giơ.
*Phát minh khoa học của con người được đưa vào hoạt động thực tiễn làm ra của cải vật chất cho xã
hội.
*Học sinh tiếp thu kiến thức khoa học của nhân loại để vận dụng nó vào thực tế cuộc sống.
d)Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lí
̃ Chỉ có đem nhưng tri thức thu nhận được kiểm nghiệm qua thực tiễn mới đánh giá được tính đúng đắn hay sai
̀ lâm của chúng.
VD: Bác Hồ đã chứng minh: “không có gỡ quý hơn độc lập tự do?”
* Nhà bác học Gadilê phát hiện ra định luật sức cản của không khí
