CẢNHBÁOVẤNNẠNTHAHÓAĐẠOĐỨCCỦA
HỌCSINHPHỔTHÔNGHIỆNNAY
WARNINGONTHEMORALDEGRADATIONISSUEOFCURRENT
HIGHSCHOOLSTUDENTS
NguyễnNgọcPhú
HộiKhoahọcTâmlý-GiáodụcViệtNam
NguyenNgocPhu
VietnamPsychological-EducationalScienceAssociation
Tómtắt:Vấnđềthahóađạođứcởhọcsinhphổthôngđangtrởthànhmộtmốiquanngạisâusắc
trongxãhộihiệnđại,ảnhhưởngđếnchấtlượnggiáodụcvàsựpháttriểnlànhmạnhcủathếhệtrẻ.Bài
viếtnàykháiquátmộtsốminhchứngvềsựthahóađạođứccủahọcsinhphổthôngtrongnhữngnăm
gầnđâyởViệtNam.Quađó,khámphánguyênnhân,hậuquảvàđềxuấtgiảiphápnhằmkhắcphụcvấn
đềnàytừnhiềugócđộ.Nguyênnhâncủavấnđềđượcxácđịnhquanhiềuyếutố,từsựthayđổitrong
môitrườngxãhội,ảnhhưởngcủacôngnghệthôngtinvàmạngxãhội,đếnáplựcgiađìnhvàxãhội.Các
biểuhiệncủathahóađạođứcbaogồmbạolựchọcđường,gianlậntrongthicử,vàsựthiếutôntrọng
đốivớithầycôvàbạnbè,phảnánhsựthiếusóttronggiáodụcđạođứctừcảgiađìnhvànhàtrường.
Hậuquảcủavấnđềnàykhôngchỉgiớihạntrongmôitrườnghọcđườngmàcònlanrộngraxãhội,bao
gồmsựsuygiảmchấtlượnggiáodụcvàtácđộngtiêucựcđếnsựpháttriểncánhâncủahọcsinh,cũng
nhưgiatăngtộiphạmvàbạolựctronggiớitrẻ.
Từkhóa:đạođức;họcsinhphổthông;thahóađạođức;cảnhbáo;vấnnạn
Abstract:Theissueofmoraldegradationamonghighschoolstudentsisbecomingadeepconcern
in modern society, aecting the quality of education and the healthy development of the younger
generation.Thisarticleoutlinessomeevidenceofthemoraldegradationofhighschoolstudentsin
recentyearsinVietnam.Itexploresthecauses,consequences,andproposessolutionstoaddressthis
issuefromvariousperspectives.Thecausesoftheproblemareidenti�edthroughseveralfactors,from
changes in the social environment, the inuence of information technology and social networks, to
familyandsocietalpressure.Manifestationsofmoraldegradationincludeschoolviolence,cheatingin
exams,andalackofrespectforteachersandpeers,reectingshortcomingsinmoraleducationfrom
boththefamilyandschool.Theconsequencesofthisissuearenotlimitedtotheschoolenvironmentbut
alsospreadtosociety,includingthedeclineineducationqualityandnegativeimpactsonthepersonal
developmentofstudents,aswellasanincreaseincrimeandviolenceamongtheyouth.
Keywords:morality;highschoolstudents;moraldegradation;warning;issue
Nhậnbài:29/10/2023 Phảnbiện:5/12/2023 Duyệtđăng:9/12/2023
1. ĐẶTVẤNĐỀ
Sự tha hóa đạo đức của học sinh phổ
thônglàmộtvấnđềquantrọngmàcầnphải
được quan tâm và giải quyết một cách cẩn
thận.Đạođứckhôngchỉlàviệchọcsinhtuân
thủcácquy tắcvà chuẩnmực đạo đứccủa
xãhội,màcònphảnánhnhữnggiátrịcốtlõi
vàphẩmchấtnhâncáchmàmỗicánhâncần
pháttriển.Quantâmđếnsựthahóađạođức
củahọcsinhphổthônglàcầnthiếtvìnóảnh
hưởngsâusắcđếntươnglaicủacácthếhệ
trẻ. Đạo đức giúp xây dựng nền tảng vững
chắcchosựpháttriểncánhân,giúphọhiểu
rõ giới hạn của bản thân, biết cách đối xử
côngbằngvàtôntrọngđồngbào.Đồngthời,
việchìnhthànhnhâncáchđạođứctừkhicòn
trẻcũnglàyếutốthenchốtgiúphọtrởthành
côngdâncóíchchoxãhội.Ngoàira,sựtha
hóađạođứccòncóthểảnhhưởngđếnmôi
trường học tập và cộng đồng xung quanh.
Học sinh khi tuân thủ các quy tắc đạo đức
thìkhôngchỉtạoramộtmôitrườnghọctập
tíchcựcmàcòngiúpxâydựngmộtxãhộivới
nềntảngvănminhvàhòabình.Việcgiáodục
đạođứctừkhicònnhỏgiúphọcsinhhiểuvà
ápdụngcácgiátrịnhânvăn,đạođứctrong
cuộcsốnghàngngày,từđóxâydựngmộtxã
hộivớinhữngtươngtáctíchcựcvàsâusắc
hơngiữamọithànhviên.Vìvậy,sựthahóa
đạođứccủahọcsinhphổthôngkhôngchỉlà
mộtnhiệmvụcủanhàtrườngmàcònlàtrách
nhiệmcủacảxãhội.
2. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ THA
HÓAĐẠOĐỨCỞHỌCSINH
2.1. Bức tranhđáng báo động về đạo
đứclốisốngcủahọcsinhphổthôngmộtsố
nămgầnđây
Đạođứclốisốngcủahọcsinhsinhviên
hiện nay đang là vấn đề nhức nhối lo ngại
chotoànxãhội.Cácvụviệcliênquanđến
cácbiểuhiệnhànhvivôđạođứccủagiớitrẻ
trongmộtsốnămgầnđâyđãgiatăngđáng
kểvớinhiềutìnhtiếthếtsứcnghiêmtrọng.
Nămnàocũngcó.Có thểđiểmquamộtsố
vụviệctrongmộtsốnămgầnđây:Tháng10
năm2015,mộtnữsinhlớp10họctạiTrường
THPTLêViếtTạo(huyệnHoằngHóa,Thanh
Hóa)bịvâyđánhhộiđồng.Nữsinhlớp10
nàyđangtrênđườngđihọcvềthìbịnhóm
bạnnữ,cómộtlàhọcsinhcủatrường,còn
lạilàngườingoàitrường,vâyđánh.Đâyrõ
rànglàhànhvicótổchức,khôngchỉcólực
lượng trong trường, mà còn có cả các lực
lượngngoàitrường.Chuyệnđánhbạnkiểu
hộiđồng,cóngườiđứngxemcổvũ,màlà
toàn học sinh gái, điều xưa nay hiếm thấy,
naykhôngcógìlạ,tạitrườngTHPTởTiên
Lãng,HảiPhòng(9-2017).Cáchọcsinhnữ
nàyngangnhiêntổchứcđánhhộiđồngbạn
mìnhngaytronglớphọc,ởtiếtnghỉ.Người
bịđánhphảinhậpviệncấpcứu.Cáchọcsinh
nữ,chânyếutaymềmnàysaolạicóthểcó
nhữnghànhđộngcônđồđếnnhưvậy?Vào
tháng3nămnay(2019),mộtnữsinhlớp9A
ởHưngYêncũngđãbị5bạnnữcùnglớplột
quầnáo,đánhhộiđồng.Nhómnữsinhliên
tiếpđấmđávàomặtvàngựcbạnhọcmàđã
khôngcóaicanngănvàkhôngcósựphản
khángnào.
Nữ sinh bị đánh chỉ im lặng, đã không
phảnứng.Cómộtđiềulànạnnhânbịđánhdã
mannhưthếtrướcsựchứngkiếncủanhiều
ngườinhưng đãkhôngcómộtaicanngăn.
Khibiếtsựviệcnày,nhiềungườiđãđặtcâu
hỏi,nhàtrườngđãgiáodụcđạođức,lốisống
cóvănhóachocácemkiểugì,màsaocácem
kháckhôngdámlêntiếngcanngăn,điềumà
chúngtakhôngthểhiểunổi?
Tại Hoài Đức, Hà Nội, nam sinh dùng
daođâmbạn,chỉvìcảhaicùngcótìnhcảm
thânthiếtvớimộtbạngái.Domâuthuẫn,xô
xátmộtbạnnamnày(họcsinhlớp11,Hoài
Đức,HàNội)đãdùngdaobầuđâmluônvào
bụng bạn của mình. Sao lại có thể có một
hànhvi vôđạođức, đơngiản nhưthế,mất
nhântínhđếnnhưthếdiễnratrongchỉtrong
nháymắt.
Bêncạnhđó,hiệntượnghọcsinh“dằn
mặt” nhau, đánh nhau, trừng trị nhau như
mộttròvui,cóngườiđứngxemcổvũ,hò
reo,chụpảnh,quaycamera.Saolạinhưvậy
đượcchứ?Congáicókiểuđánhcủacongái.
Contraicókiểuđánhcủacủacontrai.Đánh
nhau tay không, đấm đá, đánh vào vùng
hiểm. Đánh nhau có vũ khí, gậy dao các
loại. Có vụ mấy cậu con trai đánh một cô
congái.Congáitúmtócnhau,lộtquầnáo
lạicàngkinh hoànghơn.Khôngưng nhau
một tý là đánh nhau. Đánh nhau ngay tại
lớp học. Đánh nhau ở ngoài đường, ngoài
trườnghọcđểkhôngaibiếtv.v…
Rồicònbiếtbaonhiêucácvụviệcbêbối
vềđạođức,lốisốngcủagiớitrẻmàchúngta
đượcnghe,đượcbiếttrêncácmạngxãhội.
Nămnàocũngcó.
TrongmộtthốngkêcủaCôngAn(2018)
đãchoconsố,mỗinămcókhoảng2.000vụ
bạolựcliênquanđếnviphạmđạođức,sát
phạtlẫnnhau,trongđóhơn53%sốvụxảy
ratrongtrườnghọc.Điềuđángnói,ngành
giáo dục không nắm được dữ liệu về các
hànhvivôđạođức,thahóavềlốisống,các
vụbạolựchọcđường.CácSởGDchỉbáo
cáocáovềBộGDvàĐàotạomỗinămcó
vàivụ.
Gần đây, vụ học sinh quây cô giáo tại
trườngTHCSVănPhú,huyệnSơnDương,
tỉnhTuyênQuang(4-12-2023)đãhoàntoàn
làmngạcnhiên,sửngsốtbấtngờchonhững
ai đọc tin, xem video clip về vụ việc này.
Chẳngcónhàtrườngnàotrêntráiđấtnàylại
cócảnhcôgiáo(làngườiTHẦY)vàhọctrò
rượtđuổinhautronglớp,némdépvàonhau
trongtiếnghòreocổvũcủahọcsinhđứng
xem. Vừa nghiêm trọng, lại vừa khôi hài,
đau xót cho thuần phong mỹ tục, cho đạo
đứccủanhàtrườngkhôngcòn.
Phântíchcáchiệntượngthahóavềđạo
đức, lối sống của học sinh, sinh viên, có
thểrútramộtsốbiểuhiện(mộtsốloại)dễ
thấysau:
Tha hóa về lập trường, quan điểm tư
tưởng,lýtưởngsống.Biểuhiệncủasốngười
nàylàkhôngcầnquantâmđếncáigọilàlập
trườngtưtưởng,lýtưởngsống.Khôngcần
tu dưỡng, phấn đấu. Số người này rất ghét
cácbuổiphátthanhthờisựtrênTiVi,trên
Đàiphátthanh.Họquanniệm,mìnhlàmình,
khôngcầnlýtưởng,lậptrườngvìmìnhvẫn
cứ sống mà không cần đến những cái đó.
Nhóm bạn trẻ này thường nhìn cuộc sống
thôngquahaimắtkínhxámmàu.
Tha hóa về phẩm chất đạo đức, nhân
cách.Biểuhiệncủanhómnàylàsốngíchkỷ,
chỉbiếtsốngchomình,khôngcầnquantâm
đếnai,khôngcầnaigiúpđỡ.Nhữngngười
này cũng không biết cái gọi là “tự trọng”,
“khoan dung”. Trong cư xử với người lớn
tuổi thì vô lễ, không biết “thưa”, “vâng”,
“dạ”, không biếtdùng từ “cám ơn”(không
hiểunhà trường và trong gia đình, các bạn
nàyđãđượccácthầy,cô,cácbậcbốmẹdậy,
bảokiểugì?).Đốivớibạnvàngườigiaotiếp
vớimìnhthìănnóithôtục,vôvănhóa.Mở
miệng ralà kèm luôn câu nóitục tĩu nhiều
lúcđếnmứckhónghe,làmngườinghecũng
phải“ngượng”hộ.Loạingườinàythườngcó
hànhvingỗngược,thíchnổitrội,độngmột
tíđếnbảnthânlànổikhùngvôcớ,tìmcách
gây hấn ngay với người đang giao tiếp với
mình.Loạingườinàyrấtthíchcócácvụlộn
xộnxảyrađểđượcđứngxem,cổvũ. Loại
ngườinàychắcchắnkhôngbaogiờbiếtđến
“lẽphải”,bảovệ“lẽphải”,vìchắchọkhông
baogiờhiểu“lẽphải”làgì,họchỉluônnghĩ
trướctiênlàvìhọ,làlợiíchcủahọ.
Thahóavềchítiếnthủ,lườihọc,lườilao
động,lườisuynghĩ,thíchsốngdựadẫm,ăn
bámvàongườikhác,vàobốmẹ.Sốngười
nàytrênthựctếcókhôngít.Biểuhiệntrong
học tập thì ngại học, lười học, thích rong
chơi, đàn đúm, bất cần sự nghiệp, bất cần
tươnglai.
Thahóavềlốisống,cáchsống.Sốngười
này chỉ biết đến hưởng thụ, thích hưởng
thụmàítnghĩđến phải chia sẻ,cốnghiến.
Những người kiểu này thường công khai
tỏ rõ cho mọi người phong cách sống thực
dụng,buôngthả.Sốngnhưthếnàochođúng,
họkhôngcầnbiết,miễnsaocónhiềutiềnđể
sống,thậmchícầnphảibándâm(đốivớicác
bạngái,sinhviênhẳnhoi)cũngchẳngsao,
chẳngviệcgìphảixấuhổ.Vớibạnkhácgiới,
thì“sốngthử”vớinhaunhưcáccặpvợchồng
cũngchẳnghềgìv.v…
Chúngtahãythửbìnhtâmsuyxéttrong
mỗi gia đình nhỏ của mình, trong các gia
đình anh em chị em ruột của mình, có các
cháunàothuộcbốn(04)loạiđãnêutêntrên
không?Rộnghơn,xemcácconcháuthuộc
bạn bè của mình, hàng xóm của mình, các
giađìnhởcùngtầngvớimình(vớicácnhà
chungcưcaotầng)xemcócáccháunàobị
điểmdanh trongbốnloạinêutên trên. Xin
dámchắc,chúngtasẽphảigiậtmìnhvìhiện
trạngkhôngthuậnnhưtathườngnghĩ.
2.2. Nguyênnhân của tha hóa về đạo
đức,lốisốngcủagiớitrẻ
Nguyênnhâncủacácsasútvềđạođức,
lốisốnglàgì?Phântíchcácvụviệcxảyra
trongnhữngnămquacóthểthấyrõcómộtsố
nguyênnhânsauđây:
Trước hết, nguyên nhân xảy ra các sa
sút về đạo đức, lối sống của giới trẻ hiện
nay, phải khẳng định là do từ chính giới
trẻ,chínhcácem-chủthểcủacáchànhvi
vôđạođứcđãchưađượcgiáodụcđầyđủ,
kémpháttriểnvềphẩmchấtđạođức,nhân
cách. Trong những tình huống nảy sinh,
nhữnghọcsinhnàyđãkhôngđủsứcphân
biệtđượcđiềuhay,lẽphảivàđólànguyên
cớdẫnđếnnhữnghànhvilệchlạc.Xinhãy
đừngđổlỗichocáckhiếmkhuyếtcủatuổi
dạythì.
Nguyênnhântừphíagiađìnhcácemhọc
sinhnàyvớinhiềulýdokhácnhau.Giađình
đãthiếuquantâmđếnconcái,thảlỏng,buông
trôiviệcgiáodụcđạođứcconcáimình,phó
mặcchonhàtrường.Cũngcógiađình,khi
biết con mắc các khuyết điểm về đạo đức,
nhâncáchđãchỉbiếtxửphạtmàkhôngbiết
chỉbảomộtcáchtâmtìnhđểconnhậnrađiều
hay,lẽphảivàtựsửa.Cógiađình,bốmẹlục
đục,cãicọnhau,mạtsátnhau,anhchị em
mâuthuẫnđánhchửinhau,concáivìthếít
nhiềuđãbịảnhhưởng,mangcáikhôngkhí
“vô đạo đức” của chính gia đình mình vào
lớphọc,vàotrườnghọcvàthựchiệnvớicác
bạnbècủamình.
Nguyên nhân từ tập thể lớp học, nhà
trườngđãchưađủsứctrởthànhtấmgương,
nguồn sức mạnh giáo dục răn đe con trẻ.
Tậpthểlớphọckhôngmạnh,chưađủsức
định hướng các giá trị đạo đức tốt đẹp
chocácem.Bầukhôngkhítâmlýlớphọc
thiếulànhmạnh.Kỷluật,kỷcươnglớphọc
không nghiêm. Cái sai không được phân
tích phê phán. Những điều tốt đẹp không
đượcbiểudương.Cácvụviệcxảyralạibị
xử lý thiếu khách quan, công bằng. Liên
quanđếnđiềunàyphảikểđếnđộingũthày,
côgiáo.Nhiềuthầy,côđãtạonênnhữngáp
lựchọctậpquámức,khôngcầnthiết,thiếu
minhbạch,côngtâm,đôilúcchưathựcsự
gương mẫu trướccác em.Tronggiáo dục
chưacoitrọngtìnhngười,cònnểnang,trù
úm học sinh có những biểu hiện đạo đức
yếukém:
Hànhvivôđạođứccủamộtsốemnào
đó có chịu tác động xúi bẩy của một số
ngườihoặcnhómbạnxấu tronglớpmànhà
trường, thầy cô giáo chưa biết cách ngăn
chặnkịpthời.
Mộtnguyênnhânnữaphảikểđếnlàtác
độngcủavăn hóađạođứcthiếulànhmạnh
từ các Game vô luân, các trang MXH xấu
đanglantrànhiệnnayđãlàmộttrongnhững
nguyênnhângợiýcácemcónhữnghànhvi
thiếuchuẩnmực.
Về phía xã hội, phải nhìn nhận thẳng
thắn là trong nhiều năm qua, chúng ta đã
buônglỏnggiáodụcđạođức chongườidân
nóichung,chocontrẻnóiriêng.Phimảnh
bạolực,chémgiếtlẫnnhau,cáchànhvivô
văn hóa từ cuộc sống, từ đối nhân xử thế
giữangườivớingườiđượctrình,chiếutràn
lan.Đồchơibạolựcđượcbầybáncôngkhai
ởnhiềunơi.Kỷcươngxãhộithìlỏnglẻo,
cáitốtkhôngđượcủnghộkhuyếchtrương
kịp thời. Nhiều người sống chân chính thì
bịthuathiệt,bịhãmhại.Phải,tráitrongxã
hộibịlẫnlộn,đầyrẫynhữngđiềuchướng
taigaimắtlàmcácemmấtlòngtin.Mặtđạo
đứcsaitráiđãtiêmnhiễmvàolứatuổimới
lớnnày,vôtìnhkhuyếnkhíchcáchànhvivô
luâncủachúng.
Phântíchcácvụviệcxảyrađặcbiệtlà
các vụ việc gây những hậu quả đau lòng,
chúngtôinhậnthấyđasốcácemlàcácđối
tượnggâybạolựcđãbịquácăngthẳngvề
tinh thần, tâm lý, niềm tin, dẫn đến khủng
hoảng, không kiềm chế được cảm xúc, rối
loạn về hành vi. Các khủng hoảng này bắt
nguồntừchínhtronggiađìnhcủamình mà
nguyênnhânlàtừnhữngbếtắctrongcácvụ
việcxảyratronggiađình,nhưngchínhcác
giađìnhđãkhônggiảiquyếtnổi,bốmẹvà
cácthànhviêntronggiađìnhđãkhôngđịnh
hướngđượcchocácemcáchànhviđạođức
đúngmựccầncó.Cácemđãmangtheocác
bứcxúcnàyvàotrongtrường,tronglớpcủa
mìnhvàđólàkhởinguồncủacácviphạm.
Mộtđiềunữa,cũngchínhcácemnàyđãbị
khủnghoảngvềtinhthần,tâmlýngaytrong
chính nhà trường, trong lớp học mà mình
đanghọc.Cácemđãbịmấtniềmtinvềđạo
đức con người. Mất niềm tin về sự công
bằng, bình đẳng đạo lý ngay trong trường,
tronglớp.Cácemtựchomìnhđãcónhững
hànhxửđúngnhưngcácthày,cô,cácbạnđã
khôngcôngbằng,đãchorằngmìnhđãbịxử
ép,bịtrùdập,bởithếmìnhphảibiếttựbảo
vệmình,dồn“cơntứcgiận”vừaxảyravào
đối tượng đã có “vướng mắc” với mình để
thỏacơntứcgiận.
Trongcácvụviệcxảyra,nổibậtvàdẫn
đến caotràolàcácvụbạolựchọcđường,
con người không còn nhân tính. Nhiều vụ
xảy ra rất thương tâm, đau lòng. Rõ ràng
nhậnthấysựsasút,thahóavềhànhviđạo
đức,lốisống,bạolựchọcđườnglàcáchành
viphiđạođứcgiữangườivớingười,tráivới
cácchuẩnmựcđạođứcxãhộicầnphảiđược
lênánvàcóbiệnphápngănchặn,chấmdứt
nó. Đâythựcsự là nỗilo củanhữngaicó
lươngtri, nỗi locủa toàn xã hội, cần phải
tỏrõtháiđộquyếttâmchấmdứtsựthahóa
đạođứcnày.
3.GIẢIPHÁPTHÁOGỠ
Giảiphápnàocóthểkhắcphục,điđếnhạn
chế,chấmdứtđượchiệntrạngthahóavềđạo
đức,lốisốngcủagiớitrẻhiệnnay?Chúngtôi
mạnhdạnđềxuấtmộtsốgiảiphápsau:
Giảiphápquantrọngthứnhấtliênquan
đến trách nhiệm của gia đình. Tôi phải
nhấn mạnh điều này trước tiên, chứ không
phảitrướctiênlàđổlỡitráchnhiệmnàycho
nhàtrường,choxãhội,mặcdầuyếutốNhà
trường,Xã hộirấtquantrọng, và theothói
quen,từxưatớinaytavẫnhaynóitheothứ
tựmangtínhtruyềnthống:Nhàtrường-Gia
đình – Xã hội. Vai trò Nhà trường rất lớn,
nhưngtrongchuyệngiáodụccontrẻ,trước
tiênphảinóiđếngiađình.Concáichúngta,
hàngngày,nếukhôngtínhthờigianngủ(là
lúccácemởtronggiađìnhcủamìnhrồi),thì
2/3thờigiantrongngàycònlạilàcácemở,
sinhhoạt,tiếpxúcvớicácthànhviêntrong
giađình.Giađìnhbỏtráchnhiệmgiáodục
con, giao phó hoàn toàn giáo dục con cho
Nhàtrườngsaođược.
Giađình,đặcbiệtlàcácbậcbố,mẹphải
biếtgiáodụctrẻ,phảiquantâmđếngiáodục
con,emcủamình.Rộnghơn,tronggiađình,
cácthànhviêntronggiađìnhphảibiếtgiáo
dụclẫnnhau.Phảicóýthứcchungvềchuyện
này. Phải có kế hoạch và phải biết sắp đặt
việc này phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện
củagiađìnhmình.
Cầnphảiýthứcrõ,giađìnhlàmộtxãhội
thunhỏ.Giađìnhkhôngpháttriểnđượcthì
xãhộicũngkhông phát triểnđược.Concái
khichưađếntuổithànhniênhưhỏng,giađình
màtrướchếtlàbố,mẹphảichịutráchnhiệm
trướcxãhội.Hìnhphạtnhưthếnào,luậtpháp
nhànướcphảicânnhắcquyđịnhrõràng.
Nếu gia đình nào không giáo dục được
con,khôngbiếtcáchgiáodụcconđểthành
ngườitốt,vàchẳngmayconhưhỏngthìbố
mẹ và các thành viên trong gia đình phải
được xem là đã mang tội với xã hội. Theo
tôi,chúngtaphảisòngphẳngvớinhautrong
chuyện này. Nói điều này, có thể có người
khôngđồngývớitôi.Thấtbạicủagiáodục
giađìnhcũnglàkhờinguồnthấtbạicủagiáo
dụctoànxãhội.